وتكەن اپتادا الماتىدا سپورتتىڭ بiرنەشە ءتۇرi بويىنشا كونفەدەراتسيا كۋبوگى ساراپقا سالىندى. بوكستان كونفەدەراتسيانىڭ كۋبوگى مەن 25 ميلليون تەڭگە سىياقىسى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ بالۋاندارىنا بۇيىردى. ودان بۇرىن پاۆلوداردا ەرەسەكتەر اراسىنداعى ەل بiرiنشiلiگi مارەسiنە جەتتi. قاراشا ايىندا رەسەيدiڭ سانكت-پەتەربور قالاسىندا جاستار اراسىندا الەم چەمپيوناتى دۇرiلدەپ ءوتتi. ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس باپكەرi مىرزاعالي ايتجانوۆ وسىنداي ءدۇبiرلi دودالاردان كەيiن قۇراما ساپىندا وزگەرiستەر بولعانىن مالiمدەدi. كەي بوكسشىلار سالماعىن اۋىرلاتىپ، وزگە سالماققا اۋىسسا، قۇراما نامىسىن ون جىلدان اسا ۋاقىتتان بەرi قورعاپ كەلە جاتقان تiسقاققان ساڭلاقتار جاستارعا ورنىن بوساتتى. “پاۆلوداردا وتكەن ەل چەمپيوناتىندا بiرنەشە بوكسشىمىز وزدەرiنiڭ ۇيرەنشiكتi سالماعىنان وزگەسiنە اۋىستى. ەندi ءار سالماقتا كiم سەركەلiككە جارايدى، سەنiم سوعان ارتىلادى” دەيدi مىرزاعالي ايتجانوۆ.
– اڭگiمەنi جاقىندا عانا اياقتالعان ەل چەمپيوناتىنان باستادىق قوي، باس باپكەر رەتiندە قالاي باعالايسىز؟
– ەل چەمپيوناتىن ۇيىمداستىرۋ جايىندا ەشقانداي ماسەلە جوق، پاۆلوداردا كوكتەمدە جاستار اراسىنداعى ازيا چەمپيوناتى ءوتكiزiلدi. سوندىقتان بۇل وڭiردە دە بوكستىڭ قارقىندى دامىپ، جاستاردىڭ وسى سپورت تۇرiنە دەگەن قىزىعۋشىلىعى كۇن ساناپ ارتىپ كەلەدi. ەندi ەل بiرiنشiلiگi جايلى ايتساق، جاستار كوپ قاتىستى. بiز ريو وليمپياداسىندا مەدال العان بوكسشىلاردى ەل چەمپيوناتىنا قاتىستىرعان جوقپىز، ولارعا دەمالىس بەردiك. ودان سىرت وليمپيادا دۋىنا قوسىلعان، الدى ءۇش رەت جازعى وليمپيادانىڭ سىنىنا تۇسكەن تاجiريبەلi بوكسشىلار جاستارعا ورنىن بوساتىپ، ۇلتتىق قۇرامادان كەتتi. مۇمكiن سودان دا شىعار، ءار ءوڭiردiڭ باپكەرلەرi ەل بiرiنشiلiگiنە 18-20 جاس ارالىعىنداعى جاس تالانتتاردى كوپتەپ قوستى. كەيبiرەۋلەرi ءتاجiريبەنiڭ ازدىعىنان، ەرەسەكتەر دوداسىنا العاش قوسىلعاندىقتان تارتىنشاقتاپ جۇلدەگە iلiنە المادى. ولاردىڭ دا اراسىندا كەلەشەكتە تەگەۋرiندi بوكسشى شىعاتىندارى بار. البىرتتىعىنا قاراماستان تاجiريبەلi بوكسشىلارعا لايىقتى قارسىلىق كورسەتە بiلدi.
– ريو وليمپياداسىنىڭ قاتىسۋشىلارى ابىلايحان ءجۇسiپوۆ 64 كەلiدەن 69 كەلiگە، الەم چەمپيونى جانiبەك ءالiمحانۇلى 75 كەلiدەن 81 كەلiگە اۋىستى. بۇرىن 52 كەلiدە سىنعا ءتۇسiپ جۇرگەن Iلياس سۇلەيمەنوۆ 56 كەلiدە باعىن سىناپ كوردi. ەل بiرiنشiلiگiندە جانiبەك پەن ابىلايحان سەنiم ۇدەسiنەن شىعا بiلدi. ەندi ولار وسى جاڭا سالماق دارجەسiندە سىنعا تۇسەدi عوي.
– جازعى وليمپيادا ويىندارىنان كەيiن جەكە باپكەرلەرiمەن اقىلداسىپ، بۇل بوكسشىلار جاڭا سالماق دارەجەسiنە اۋىستى. ەندi وسى سالماقتىڭ مىقتىسى بولۋ ءۇشiن بارىن سالۋى كەرەك. ارينە 56 كەلiدە الەم چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرi قايرات ەراليەۆ بار، 69 كەلi جازعى وليمپيادا ويىندارىندا “قازاقتىڭ سالماعى” اتانىپ كەتكەنi امبەگە ايان. الەم چەمپيونى، ريو وليمپياداسىنىڭ جەڭiمپازى دانيار ەلەۋسiنوۆ بار مۇندا. ودان بولەك 69 كەلiدە جاستار اراسىندا الەم چەمپيونى اتانعان سادريددين احمەدوۆتi دە البىرتتىعىنا قاراماي قۇراما ساپىنا قابىلدادىق. 81 كەلi دە – قازاق ءۇشiن ولجانى كوپ بەرگەن سالماق. كەزiندە اتلانتا وليمپياداسىندا ۆاسيلي جيروۆ 81 كەلiدە التىن مەدالمەن بiرگە ۆەل باركەر كۋبوگىن يەلەندi. 81 كەلiدە بiرنەشە جىلدان بەرi ادiلبەك نيازىمبەتوۆ سىنعا ءتۇسiپ ءجۇر. الەم چەمپيوناتتارىندا، جازعى وليمپيادا ويىندارىندا ولجا سالدى. كەلەشەكتە قالاي بولاتىنىن تەك رينگ شەشەدi. ءار سالماقتىڭ ساڭلاعىن انىقتاۋ اتاعىنا، جيعان ابىرويىنا قاراپ سارالانبايدى، بiز ءۇشiن كiم تەگەۋرiندi تiزگiندi سوعان ۇستاتامىز.
– اۋىر سالماقتاعى تۇيتكiلدi ماسەلە شەشiلiپ كەلە مە؟
– جاستار بار، بiراق ولار ءالi دە شيكiوكپە. اۋىر سالماقتاعى بوكسشىلاردىڭ سانى ارتىپ كەلە جاتقانى قۋانتادى. پاۆلودارداعى ەل چەمپيوناتىندا جۇلدەگەر اتانعان نۇرلان ساپارباي دەگەن بوزبالانى دا قۇراماعا قابىلدادىق.
– بۇكiلالەمدiك بوكس سەرياسىنىڭ الداعى ماۋسىمىنىڭ جەرەبەسi تارتىلدى. “استانا ارلاندارى” كلۋبىنىڭ بوكسشىلارى توپتىق كەزەڭدە رەسەي، وزبەكستان، قىتاي ەلدەرiنiڭ بوكسشىلارىمەن جۇدىرىقتاسادى. سوڭعى جىلدارى ۇلتتىق قۇرامانىڭ بەلدi بوكسشىلارى دا “ارلاندىققا” جاراپ، كلۋبتىڭ نامىسى ءۇشiن جەكپە-جەككە ءتۇستi. بۇل جولى قالاي بولادى؟
– بۇكiلالەمدiك بوكس سەرياسىنىڭ بيىلعى ماۋسىمىندا كلۋبتىڭ باپكەرلەرi مەن باس مەنەدجەرi سەرiك ساپيەۆ جاس بوكسشىلارعا سەنiم ارتۋدى ءجون ساناپ وتىر. جاستارعا مۇمكiندiك بەرiپ، وزدەرiن دالەلدەۋiنە وراي تۋعىزباق. ارينە، ۇلتتىق قۇرامانىڭ دا بوكسشىلارى كلۋبتىڭ اتىنان سىنعا ءتۇسiپ، ەل نامىسى جولىندا ەشتەڭەدەن ايانبايدى. بiز ءۇشiن كەلەسi جىلدىڭ باستى دوداسى – ازيا بiرiنشiلiگi مەن الەم چەمپيوناتى. وسى ەكi دودادا بوكسشىلار بارىن سالۋى كەرەك.
– ءوزiڭiز باپتاپ وسiرگەن بiرجان جاقىپوۆ، بەرiك ءابدiراحمانوۆ، ولجاس ساتتiباەۆ سىندى بوكسشىلار قۇرامادان كەتتi. بiراق كۇنi كەشە كونفەدەراتسيا كۋبوگىندا بەرiك ءابدiراحمانوۆ ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ كومانداسىندا جۇدىرىقتاسىپ، جەڭiسكە جەتتi.
– بۇلار وزدەرi ويلانىپ-تولعانىپ قۇراماداعى ورىندى جاستارعا بوساتۋ جايلى بايلامعا كەلدi. بiرجان مەن بەرiك بىلتىر ايبا-نىڭ ارۆ جوباسىندا باقتارىن سىنادى. وسىناۋ جوبامەن جاساسقان كەلiسiمشارتتارى بار. ەگەر دە جوبا بيىل دا جالعاسىن تاپسا، بۇل بوكسشىلار سول جەردە شەبەرلiكتەرiن كورسەتەدi.
– جانiبەك ءالiمحانۇلى كاسiپقوي بوكسقا قاتىسىپ، ءوزiن سىناپ تا كوردi. ريو وليمپياداسى كەزiندە دە بiزدiڭ بوكسشىلارعا كاسiپقوي بوكستىڭ پرموۋتەرلەرi كوز تiگiپ، قىزىعۋشىلىق تانىتىپ ەدi.
– كاسiپقوي بوكستىڭ تەرiسiن يلەپ، سول سالادا جۇرگەن ارiپتەستەر ايىپتاي قويماس، بiراق كاسiپقوي بوكستا جانiبەككە قارسىلاس اتانعان بوكسشىنىڭ الەۋەتi بiزدiڭ وعلانمەن سالىستىرۋعا مۇلدە كەلمەيدi. ەكەۋiندە اسپان مەن جەردەي ايىرماشىلىق بار. كەزiندە ءوزiمiز دە جۇدىرىقتاسىپ، اۋەسقوي بوكستا 245 جەكپە-جەك وتكiزدiك، اقش-قا بارىپ، كاسiپقوي بوكستىڭ مايىن iشكەن مايتالماندارمەن دە رينگتكە كۇش سىناسىپ كوردiك. جانiبەك – الەم چەمپيونى، ازيا ويىندارىنىڭ جەڭiمپازى.
اقش كاسiپقوي بوكسقا قازاقتىڭ، ورىستىڭ، ۋكرايننىڭ بوكسشىلارىن تارتۋعا اۋەس. نەگە؟ ويتكەنi ولار دايىن. مىسالى، جانiبەككە نەگە كوز تiگiپ ءجۇر؟ جاڭا ايتتىم، الەم چەمپيونى اتاعىن يەلەنۋ ەكiنiڭ بiرiنiڭ قولىنان كەلە بەرمەيدi. جانiبەكتە مۇنداي ماراپات بار. الiمحانۇلىنىڭ الi تالايعا جەتەتiنiن بiلگەندiكتەن كاسiپقوي بوكسقا قوسقىسى كەلەتiندەر كوپ.
ايبا ريو وليمپياداسىندا بوكستىڭ مارتەبەسiن كوتەرۋ ءۇشiن كاسiپقويلاردىڭ دا قاتىسۋىنا مۇمكiندiك بەردi. كاسiپقوي بوكسشىلاردىڭ قايسىسى وليمپيادا چەمپيونى اتاندى؟ ەشكiم دە. ولار كاسiپقوي رينگتكە جىلىنا ءتورت-بەس جەكپە-جەك وتكiزەدi. ال اۋەسقويلار وزدەرiنiڭ سالماعىن ۇنەمi باقىلاۋدا ۇستايدى، ءۇش كۇندە ءۇش جەكپە-جەك وتكiزەدi.
– ريو وليمپياداسىنا ءازiرلiك جۇرگiزگەندە وزگە ەلدەردiڭ بوكسشىلارىمەن بiرلەسكەن وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىن وتكiزدiڭiزدەر. كەلەسi جىلى ازيا قۇرلىعىنداعى الامان مەن الەم بiرiنشiلiگiنە دايىندىقتى قاڭتار ايىنان باستايسىزدار. باسقا ەلدەرمەن تiزە قوسىپ دايىندىقتان ءوتۋ جوسپاردا بار شىعار.
– بiزگە كەلiپ تاجiريبە الماسقىسى، ۇيرەنگiسi كەلەتiن ەلدەردە قيساپ جوق. بiراق بiز ولاردىڭ بارلىعىنا ماقۇل دەي المايمىز. قۇرامانىڭ الەۋەتiنە قارايمىز، بوكسشىلارىن سالماقتايمىز. اقش-تىڭ ۇلتتىق قۇراماسى بiزدiڭ ەلگە كەلۋگە ىنتا بiلدiرiپ وتىر. كەيiنiرەك گەرمانياعا وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىنا بارۋىمىز مۇمكiن. نەمiستەر قولقا سالىپ شاقىرتۋ جiبەردi. قاي ەلمەن بiرلەسiپ ازiرلiك وتكiزسەك تە، بiزدiڭ ماقسات – الەم چەمپيوناتىنان قوماقتى ولجامەن ورالۋ.
سۇحباتتاسقان ق.راحمەت
zhasalash.kz
پىكىر قالدىرۋ