Жүгіртпелер
 |  | 

Тарих

Хуаң ПУ әскери мектебінен білім алған Шығыс Түркістандық қазақтар

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Sep 20, 2019

21616289_934379660058955_147339601436112667_n

Eldes Orda

20-шы ғасыр басында дүние жүзінде төрт үлкен әскери оқу орны болса, соның бірі- Хуаң ПУ әскери мектебі (黄埔军校) деп жазады қытай жазушылары. Шынымен де бұл әскери мектептің дәуірлік рөлі ересен зор болған. Бүгінгі қытай мемлекетінің қалыптасуына тікелей тариxи ықпал жасаған үздік оқу орны. Минго үкіметінің президенті Жаң ҚАЙШЫ (蒋介石) өзінің саясаттағы өмірін осы әскери оқу орнында орынбасар меңгеруші болудан бастаған. Тіпті, көменес қытайдың премьер министрі Жу ЫҢЛАЙ (周恩来) да саясаттағы ғұмырын осы оқу орнында саяси меңгеруші болудан қалыптастыра бастаған-тын. Хуаң ПУ әскери мектебі қытайдың таяу заманғы үш үкіметіне әскери, саяси тұлғаларды, қағылез САЯСАТТАНУшылар мен атақты ТЫҢШЫЛАРды да жетістіріп берген оқу ордасы. Бір қызық жәйіт, осы әскери оқу орнынан білім алған ҚАЗАҚтарды біле бермейміз. Хуаң ПУ әскери оқу орны құрылғаннан бері одан ұзын саны онға жуық ҚАЗАҚ оқушылары әртүрлі салада білім алған. Керек десеңіз, біріккен коалецсия үкіметі кезінде Қадуан Ханым бастаған ҚАЗАҚ депудаттары Минго (民国) астанасы Нәнкиіңде (南京) Хуаң ПУ әскери мектебінен білім алып жатқан Шығыс Түркістандық соңғы қазақ оқушыларымен кездескен деген дерек бар. 21616195_934379666725621_156967519312442857_n
Біз Ыстанбұлдан, Қазан мен Бұқарадан білім алған Шығыс Түркістандық қазақтардың дерегін білеміз. Бертінгі жылдарда Зайсан, Алматы және Ташкеннен әртүрлі мамандық саласында оқыған Шығыс Түркістандық Қазақтарды деректерден қарап білеміз, ал неге Нәнкиң мен Гуаң ЖУда Хуаң ПУ әскери мектебінде білім алған ҚАЗАҚтар туралы біле бермейміз? Бұның себебі меніңше мынада:
Біріншіден, бұған дейін фб жазбамда жазғамын Чин Түркістаншылдар мен Шарқи Түркістаншылдардың айқасы туралы. Ішкі қытайда білім алушының көбі Чин Түркістаншыл болды, Совет одағының күшімен Көменестермен ымыраға келген Шарқи Түркістаншылар оларды Шыңжаңнан “аластай” бастады. Шыңжаңға оралған оларды түрлі жақтан қақпайлады. Оларға саяси тұншықтыру жасады. Олар саяси, руxани, тариxи жақтан адам нанғысыз соққыға ұшырады. Ал, Шарқи Түркістаншылдардың зиялылары бірмезгіл көменестермен саяси ымырада болғандықтан тариxи, мәдени, тұлғалық жазбаларды тек өз мүдделеріне бейімдеп жазып-сызып, олар туралы шынайы танымдық ақпараттық мәлімет жазылмады. 21558727_934379730058948_5792459101663636116_n
СОСЫН, ішкі қытайдан білім алған Чин Түркістаншыл ҚАЗАҚ оқушылары көбінде ОСПАН Батыр жағында болды, сосын да кейбірі атылып кетті. 1983- жылдары Гоминдаңның (国民党) Биңтуан (兵团) дәрежелі әскери кадрлары ақталса да ҚАЗАҚтар ақталмады. Олар туралы мағлұматты ғылми айналымға ендіру үлкен саяси қателікке әкелетін болған соң еш айтылмай қалып кете берді.
Тағы бір себеп, Шың ДУБАН үкіметінің алды артындағы Шыңжаң қазақтарының мәдени, ағарту тариxы өкінішке орай толық ашылмады. Кейінгі жазушылар ҮШ АЙМАҚШЫЛДЫҚ шеңберден шықпады, ал одан соңғылар Көменестік идеялогиялық құрықтан алыстай алмады.
Жұрттың назарында болса екен деп жазып отырмыз, артық-кемі болса айып етпеңіздер!

Related Articles

  • ОА қорғанысқа қаржыны не себепті арттырды? Каспийден Украинаға зымыран ұшырған Ресей суды ластап жатыр ма?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Елнұр ӘЛІМОВА Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Өзбекстан және Әзербайжан әскері бірігіп өткізген «Бірлестік-2024» жаттығуы. Маңғыстау облысы, шілде 2024 жыл. Қазақстан қорғаныс министрлігі таратқан сурет.  Орталық Азия елдері қорғаныс шығынын арттырды, мұның астарында не жатыр? «Қазақстан ауыл шаруашылығы өнімдерін екі есе көп өндіруді жоспарлап отыр, алайда үкімет бұл салада жұмыс күшінің азайғанын есепке алмаған». «Каспий теңізінен Украинаға зымыран ұшырып жатқан Ресей теңіздің экологиялық ахуалын ушықтырып жатыр». Батыс басылымдары бұл аптада осы тақырыптарға кеңірек тоқталды. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ ҚОРҒАНЫС ШЫҒЫНЫН АРТТЫРДЫ. МҰНЫҢ АСТАРЫНДА НЕ ЖАТЫР? АҚШ-тағы «Америка дауысы» сайты Украинадағы соғыс тәрізді аймақтағы қақтығыстар күшейген тұста Орталық Азия елдері қорғаныс саласына жұмсайтын ақшаны арттырғанына назар аударды. Бірақ сарапшылар мұндай шығын тұрақтылыққа септесетініне күмән келтірді. Стокгольмдегі бейбітшілікті

  • Христиан миссионерлерінің құмдағы іздері

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Орыны: Қашқар қ-сы; Жылы: 1933 ж; Аты-жөні: Қабыл Ахонд; Діні: христиан; Түсініктеме: Бұл жігіттің кейінгі есімі Қабыл Ахонд, христиан дінін қабылдаған алғашқы ұйғыр. Кейін діни сеніміне байланысты өлтірілген. Сурет еуропадағы миссионерлік музей архивінде сақтаулы. Аталған музейде жүздеген христиан ұйғыр өкілдерінің суреті сақталған. 1930 жылдары христиан ұйғырларына тұрғылықты мұсылмандар мен әкімшілік билік тарапынан қысым көрсетіле бастаған соң бір бөлімі миссионерлерге ілесіп еуропа елдеріне “һижраға” кетті. Алқисса Христиан әлемінің Қашқарияға баса мән беруі әсіресе Яқұп Бек мемлекеті кезеңінде жаңа мүмкіндіктерді қолға келтірді. 1860-70 жж. Қашқарияның Цин империясына байланысты көңіл күйін жақсы пайдаланған Христиан әлемі Үндістан мен Тибет арқылы Қашқарияға мәдени ықпалын жүргізе бастады. Олардың мақсаты бұл аймақты Ресей империясынан бұрын өз ықпалына

  • Айтпай кетті демеңіз… (Тибет архиві туралы)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Алтайдан ауған ел туралы тарихи жазбаларда оқтын-оқтын айтылғаны болмаса исі қазақ жұртына Тибет туралы түсінік әлі күнге дейін беймәлім. Әсіресе Тибет жазба деректерінде күллі түркі баласының тарихы туралы тың деректердің көмулі жатқанын тіптен біле бермейміз. Тибет- тарихи деректің ең көп сақталған аймағы саналады. Мәдени, әдеби, рухани және тарихи түрлі деректердің ықылым заманнан бері жақсы сақталуымен сырт әлемді өзіне баурап кеген Тибет жұртына 19 ғасырдан бастап Батыс экспедициясы баса назар аударып кешенді зерттеулер жасады. Соның негізінде Тибеттегі кейбір салалық байырғы деректер Батысқа көшірілді. Есесіне Тибеттану ғылымы қалыптасты. Жағырафиялық орналасуы тым ұзақ болғандықтан Тибеттану ғылымы қазақ жұртына қажеттілік тудырмады. Тибеттанумен негізінде алпауыт күштер айналысты. Олар тибет жұртын игеруді басқа қырынан бағалады. Тибетте

  • Демографиялық сараптама

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    1-ші сурет қазақтар; Демографиялық ахуал 1949-2020 жж. аралығын салыстырмалы көрсеткен. 1949 жылға дейін, атап айтқанда коммунистік қытай үкіметі орнағанға дейін Шынжаң өлкесінің солтүстік бөлігінде қазақтар, оңтүстік бөлігі Қашқарияда ұйғырлар басым санды ұстады. 1951-54 жылдары ұлттық межелеу кезінде орталық үкімет құрған комиссия сараптамасы бойынша ұлттық автономиялық территорияны анықтау мына екі бағытта жүргізілді. Олар: БІРІНШІ, ұлттық автономияны межелеу бойынша оның атауын тұрақтандыру. Осы бойынша үш атау ұсынылды: *ШЫғыс Түркістан автономиялық федерациялық респубиликасы; *Ұйғырстан автономиялық респубиликасы; *Шынжаң автономиялы респубиликасы. ЕКІНШІ, автономияның әкімшілік тұрпатын анықтау; Осы бойынша: *Федерециялық тұрпат; *Автономиялық облыс және окург тұрпат; *Аймақ және аудан дәрежелі автономиялық окург тұрпаты. Межелеу комиссиясы аталған екі бағытта сараптама нәтижесін қорытындылады. Комиссия қорытындысы бойынша Шынжаң өлкесінің

  • Бақсылар институты

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Сараптама (оқысаңыз өкінбейсіз) Бірінші, ілкіде Түркі баласында арнайы қаған құзіреті үшін жұмыс істейтін көріпкел бақсылар институты болған. Аты бақсы болғанымен ханның қырық кісілік ақылшысы еді. Көріпкел бақсылар хан кеңесі кезінде алдағы қандайда бір саяси оқиға мен ситуацияны күні бұртын болжап, дөп басып талдап һәм сараптап бере алатын соны қабілеттің иесі-тін. Оларды саяси көріпкелдер деп атаса да болады. Хан екінші бір елді жеңу үшін білек күшінен бөлек көріпкел бақсылардың стратегиялық болжауына да жүгінетін. Қарсылас елдің көріпкел бақсылары да оңай емес әрине. Екінші, уақыт өте келе саяси көріпкел бақсылар түркілік болмыстағы стратегиялық мектеп қалыптастырды. Түркі бақсылары қытай, үнді, парсы, ұрым елдерін жаулап алуда маңызды рөл атқарды. Ол кездегі жаһандық жауласулар жер, су,

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: