АЛАШТЫҢ САЯСИ МӘДЕНИЕТІ

| Sep 1, 2015

300 жыл туралы білетініміз аз, бірақ осыдан 100 жыл бұрынғы Алаш ардақтыларының, күллі алаш жұртының саяси мәдениеті қазіргіден бір сүйем жоғары еді. Басқасын айтпағанда, бір ғана оқиғаны мысалға алуға болады. Ол 1917 жылдың желтоқсан айында өткен мұқым қазақтың ІІ съезі.
Бұл съезд өткелектен өтіп, қағазға жазылған сценарийден ауытқымай сөйлейтін күн сәулелі съезд емес. Ол 1917 жылдың сәуірінен бастап ауылдық, одан соң болыстық, одан кейін уездік һәм облыстық съездерде талқыланған, әбден толғағы жеткен жалпыұлттық мәселелерді ортаға салған шын жиын. Ешқандай «показухасыз» кеңес.
Съезге әр уез, әр облыстан теңдей жиылған өкіл келген, пропорционалды баланс толық сақталған. Облыстан тысқары шақырылғандар және бар. Бұл саяси мәдениет емес пе?
Хан тұқымы төре, батырдың ұрпағы, рулы елдің бетке ұстар ақсақалы демей, бәрі бір азаматтық дауысқа ие. Бұл демократияның көрінісі емес пе?
Талқыланатын мәселелер дауысқа түсіп, секцияларға бөлініп жатса, баяндамашылар сөзінен соң ду қол шапалақ емес, қып-қызыл прения жүріп жатса, ол сөз бостандығы, пікір еркіндігі емес пе?
Алашорда төрағалығына Ә.Бөкейхан, Б.Құлманов, А.Тұрлыбаев дауысқа түсіп, 90-нан асып жығылмай, Әлиханнан ұтылған екі кандидат онымен ауыздық шайнасып келсе, бұл баламалы, әділ сайлау емей немене?
Автономияны жариялауды кейінге қалдырайық деген Әлихан тобына «бүгін жариялайық» деген Жаһанша тобы қарсы шығып, Жаһанша қуғындалып кетпей екі оппоненттік топ консенсусқа келіп жатса, бұл демократиялық мәдениет болмағанда не?
Алашордаға Әлиханның Арқаның жігіттерін ғана жинамай, 7 облыс қазақтың әр облысынан бір азаматтан енгізгені ше?
Япыр-ай, сол Алашордаға Әлекеңнің шығарда жаны ғана бөлек Ахмет пен Міржақыпты кіргізбей қойғанын шыққыр көздер тарих кітаптарынан көріп отыр емес пе?
Басқа не айтуға болады?

Болат МҮРСӘЛІМнің facebook парақшасынан алынды

Қазақ мектебінде оқитын 7 жасар бала орыс тілі сабағында неге орысша сайрап тұруы керек?

kerey.kz

Магнумды өзім мүлде ұнатпайды екенмін. Үнемі барсам, есі дұрыс көкөніс таппайтынмын. Ескірген, шіріген. Азық-түлікті тек базардан аламын. Бірақ магнумге байкотты тоқтатпау керек! Сонымен бірге, орыстілді кино, фильмдерге де байкот жариялау керек. Бірақ, одан күштісі, балаларыңды тек қазақша оқытып, қазақша тәрбиелеу керек. Бірақ, балаңды қазақша тәрбиелейін десең, тағы бір кедергі шығып жатыр. Ғалымдардың айтуынша, баланы 13 жасқа дейін қазақ тілінде оқытып, ұлттық құндылықтарды бойына, ойына сіңіру керек. Енді солай істеп жатсақ, 7-8 жасар қап-қазақша өсіп келе жатқан балаңды мектепте орыс тілін үйретіп миын ашытуға тура келіп отыр. Яғни, 2-сыныптан бастап орыс тілі мектеп бағдарламасында тұр. Бжб, тжб-сында орыс тілі мұғалімдері баланың орысша мазмұндамасын (говорение) тексереді. Талап етеді. Сонда, біз байғұс қазақ,
Саясаттанушы: Еуроодақпен әріптестікке Орталық Азия көбірек мүдделі

kerey.kz

Нұрбек ТҮСІПХАН Еуроодақ жетекшілері мен Орталық Азия елдерінің басшылары “Орталық Азия – Еуроодақ” саммиті кезінде. Самарқан, Өзбекстан 4 сәуір 2025 жыл 3-4 сәуірде Самарқанда “Орталық Азия – Еуропа одағы” саммиті өтті. Орталық Азияның ресми БАҚ-тары мен мемлекеттік құрылым сайттары Самарқан саммитінің “тарихи маңызын” айтып жатыр. Ал екі аймақ арасында осындай форматтағы алғашқы кездесуді сарапшылар қалай бағалайды? Азаттық тілшісінің сұрақтарына саясаттанушы Жәнібек Арынов жауап береді. – Орталық Азия және Еуроодақ саммиті қаншалықты тең жағдайда өтіп жатыр деп айта аламыз? – Орталық Азия мемлекеттерінің 30 жылдық сыртқы саясатына, тарихына үңілсек, Еуроодақ әрдайым тең дәрежеде жұмыс жасауға тырысатын үлкен әріптестердің бірі. Мысалы, АҚШ немесе Ресей не болмаса Қытаймен салыстырғанда мемлекет тарапынан болсын, қоғам
Енді қазақ тілін елемейтін мекеме байкоттың нысанасына ілігіп, шығынға бата беретін болады

kerey.kz

Кейде қоғамды бір ғана оқиға қозғалысқа түсіріп, іште қатқан шеменді жарып жібереді. Бұл жолы дәл сондай ахуал орын алды. Magnum дүкендер желісінде орыс тілді бір азамат қазақ тілін білмейтін курьерге шағым түсіріп, артынан дүкен әкімшілігі әлгі курьерді жұмыстан шығарып, мәселені жылы жауып қоя салмақ болғанда, жұртшылық оқыстан оянып кетті. Бұл тек бір азаматтың реніші немесе дүкеннің ішкі тәртібі емес. Бұл – тілдік теңсіздікке қарсы ұлттың рефлексі. Қазақтың өзі, өз жерінде, өз тілінде сөйлей алмайтын күнге жеттік пе деген сұрақ сананы сыздатып тұр. Өз елінде тұрып, өз тілінде сөйлемейтін азаматты қоғамнан аластатылуы ақылға симайтын дүние. Ал Magnum дүкендері желісі отты күлмен көміп қойғандай болды. Қазақ тілі – елдің өзегі. Оған жасалған
НАУРЫЗ туралы маңызды құжат

kerey.kz

Ашық дереккөздерден 1920 жылғы 20 наурызда Ташкентте Тұрар Рысқұлов қол қойған Наурызды атап өту туралы бұйрыққа көзім түсті. Демек, биыл бұл тарихи құжатқа – 105 жыл! Алайда, арада небәрі алты жыл өткен соң 1926 жылы Наурызға тыйым салынды. Ал, 1920 жылы Түркістан Кеңестік Республикасының Орталық Атқару Комитетінің төрағасы болып қызмет еткен Тұрар Рысқұловтың тағдыры қандай қайғымен аяқталғаны баршамызға мәлім. Оны “халық жауы” деп танып, 1938 жылдың 10 ақпанында ату жазасына кескен… Нашел вот такой документ в открытых источниках: Приказ, изданный в Ташкенте Тураром Рыскуловым от 20 марта 1920 года о праздновании Наурыза. Получается, в этом году этому историческому документу исполнилось 105 лет! В 1926 году Наурыз оказался под запретом. А
Наурыздағы кездесу

kerey.kz

Кеше Астанадағы ЭКСПО маңында өткен Наурыз мерекесіне барып қайттым. Күн шайдай ашық, көктемнің лебі ерекше сезіліп тұр. Айнала қуанышқа толы – қазақтың дәстүрін дәріптеген ұлттық ойындар, асыл мұрамызды әспеттеген ән-күй, күмбірлеген домбыра үні… Барлығы да Әз Наурыздың сәнін келтіріп, мерекелік көңіл-күй сыйлады. Сахна төрінде әншілер ән шырқап, жыршылар терме толғап, халықтың ықыласына бөленіп жатты. Жан-жағыма көз тастап, ұлттық ойындарға қатысып жатқан жұртты тамашаладым. Қол күрестіру, арқан тарту, гір тасын көтеру – бәрі де бабадан қалған асыл мұра. Кенет ерекше бір көрініске көзім түсті. Аққұба келген орыс қызы 16 килограмдық гір тасын зілдей ауырсынбай, қиналмай-ақ көтеріп жатыр. Таңданысымда шек болмады! Кәдімгі ер адамдардың өзі 130 мәртеден ары аса алмаған бұл салмақты