АЛАШТЫҢ САЯСИ МӘДЕНИЕТІ

ALAŞTIÑ SAYASI MÄDENIETİ

| Sep 1, 2015

300 jıl turalı biletinimiz az, biraq osıdan 100 jıl bwrınğı Alaş ardaqtılarınıñ, külli alaş jwrtınıñ sayasi mädenieti qazirgiden bir süyem joğarı edi. Basqasın aytpağanda, bir ğana oqiğanı mısalğa aluğa boladı. Ol 1917 jıldıñ jeltoqsan ayında ötken mwqım qazaqtıñ İİ s'ezi.
Bwl s'ezd ötkelekten ötip, qağazğa jazılğan scenariyden auıtqımay söyleytin kün säuleli s'ezd emes. Ol 1917 jıldıñ säuirinen bastap auıldıq, odan soñ bolıstıq, odan keyin uezdik häm oblıstıq s'ezderde talqılanğan, äbden tolğağı jetken jalpıwlttıq mäselelerdi ortağa salğan şın jiın. Eşqanday «pokazuhasız» keñes.
S'ezge är uez, är oblıstan teñdey jiılğan ökil kelgen, proporcionaldı balans tolıq saqtalğan. Oblıstan tısqarı şaqırılğandar jäne bar. Bwl sayasi mädeniet emes pe?
Han twqımı töre, batırdıñ wrpağı, rulı eldiñ betke wstar aqsaqalı demey, bäri bir azamattıq dauısqa ie. Bwl demokratiyanıñ körinisi emes pe?
Talqılanatın mäseleler dauısqa tüsip, sekciyalarğa bölinip jatsa, bayandamaşılar sözinen soñ du qol şapalaq emes, qıp-qızıl preniya jürip jatsa, ol söz bostandığı, pikir erkindigi emes pe?
Alaşorda törağalığına Ä.Bökeyhan, B.Qwlmanov, A.Twrlıbaev dauısqa tüsip, 90-nan asıp jığılmay, Älihannan wtılğan eki kandidat onımen auızdıq şaynasıp kelse, bwl balamalı, ädil saylau emey nemene?
Avtonomiyanı jariyalaudı keyinge qaldırayıq degen Älihan tobına «bügin jariyalayıq» degen Jahanşa tobı qarsı şığıp, Jahanşa quğındalıp ketpey eki opponenttik top konsensusqa kelip jatsa, bwl demokratiyalıq mädeniet bolmağanda ne?
Alaşordağa Älihannıñ Arqanıñ jigitterin ğana jinamay, 7 oblıs qazaqtıñ är oblısınan bir azamattan engizgeni şe?
YApır-ay, sol Alaşordağa Älekeñniñ şığarda janı ğana bölek Ahmet pen Mirjaqıptı kirgizbey qoyğanın şıqqır közder tarih kitaptarınan körip otır emes pe?
Basqa ne aytuğa boladı?

Bolat MÜRSÄLİMniñ facebook paraqşasınan alındı

Qazaq mektebinde oqitın 7 jasar bala orıs tili sabağında nege orısşa sayrap twruı kerek?

kerey.kz

Magnumdı özim mülde wnatpaydı ekenmin. Ünemi barsam, esi dwrıs kökönis tappaytınmın. Eskirgen, şirigen. Azıq-tülikti tek bazardan alamın. Biraq magnumge baykottı toqtatpau kerek! Sonımen birge, orıstildi kino, fil'mderge de baykot jariyalau kerek. Biraq, odan küştisi, balalarıñdı tek qazaqşa oqıtıp, qazaqşa tärbieleu kerek. Biraq, balañdı qazaqşa tärbieleyin deseñ, tağı bir kedergi şığıp jatır. Ğalımdardıñ aytuınşa, balanı 13 jasqa deyin qazaq tilinde oqıtıp, wlttıq qwndılıqtardı boyına, oyına siñiru kerek. Endi solay istep jatsaq, 7-8 jasar qap-qazaqşa ösip kele jatqan balañdı mektepte orıs tilin üyretip miın aşıtuğa tura kelip otır. YAğni, 2-sınıptan bastap orıs tili mektep bağdarlamasında twr. Bjb, tjb-sında orıs tili mwğalimderi balanıñ orısşa mazmwndamasın (govorenie) tekseredi. Talap etedi. Sonda, biz bayğws qazaq,
Sayasattanuşı: Euroodaqpen äriptestikke Ortalıq Aziya köbirek müddeli

kerey.kz

Nwrbek TÜSİPHAN Euroodaq jetekşileri men Ortalıq Aziya elderiniñ basşıları “Ortalıq Aziya – Euroodaq” sammiti kezinde. Samarqan, Özbekstan 4 säuir 2025 jıl 3-4 säuirde Samarqanda “Ortalıq Aziya – Europa odağı” sammiti ötti. Ortalıq Aziyanıñ resmi BAQ-tarı men memlekettik qwrılım sayttarı Samarqan sammitiniñ “tarihi mañızın” aytıp jatır. Al eki aymaq arasında osınday formattağı alğaşqı kezdesudi sarapşılar qalay bağalaydı? Azattıq tilşisiniñ swraqtarına sayasattanuşı Jänibek Arınov jauap beredi. – Ortalıq Aziya jäne Euroodaq sammiti qanşalıqtı teñ jağdayda ötip jatır dep ayta alamız? – Ortalıq Aziya memleketteriniñ 30 jıldıq sırtqı sayasatına, tarihına üñilsek, Euroodaq ärdayım teñ därejede jwmıs jasauğa tırısatın ülken äriptesterdiñ biri. Mısalı, AQŞ nemese Resey ne bolmasa Qıtaymen salıstırğanda memleket tarapınan bolsın, qoğam
Endi qazaq tilin elemeytin mekeme baykottıñ nısanasına iligip, şığınğa bata beretin boladı

kerey.kz

Keyde qoğamdı bir ğana oqiğa qozğalısqa tüsirip, işte qatqan şemendi jarıp jiberedi. Bwl jolı däl sonday ahual orın aldı. Magnum dükender jelisinde orıs tildi bir azamat qazaq tilin bilmeytin kur'erge şağım tüsirip, artınan düken äkimşiligi älgi kur'erdi jwmıstan şığarıp, mäseleni jılı jauıp qoya salmaq bolğanda, jwrtşılıq oqıstan oyanıp ketti. Bwl tek bir azamattıñ renişi nemese dükenniñ işki tärtibi emes. Bwl – tildik teñsizdikke qarsı wlttıñ refleksi. Qazaqtıñ özi, öz jerinde, öz tilinde söyley almaytın künge jettik pe degen swraq sananı sızdatıp twr. Öz elinde twrıp, öz tilinde söylemeytin azamattı qoğamnan alastatıluı aqılğa simaytın dünie. Al Magnum dükenderi jelisi ottı külmen kömip qoyğanday boldı. Qazaq tili – eldiñ özegi. Oğan jasalğan
NAURIZ turalı mañızdı qwjat

kerey.kz

Aşıq derekközderden 1920 jılğı 20 naurızda Taşkentte Twrar Rısqwlov qol qoyğan Naurızdı atap ötu turalı bwyrıqqa közim tüsti. Demek, biıl bwl tarihi qwjatqa – 105 jıl! Alayda, arada nebäri altı jıl ötken soñ 1926 jılı Naurızğa tıyım salındı. Al, 1920 jılı Türkistan Keñestik Respublikasınıñ Ortalıq Atqaru Komitetiniñ törağası bolıp qızmet etken Twrar Rısqwlovtıñ tağdırı qanday qayğımen ayaqtalğanı barşamızğa mälim. Onı “halıq jauı” dep tanıp, 1938 jıldıñ 10 aqpanında atu jazasına kesken… Naşel vot takoy dokument v otkrıtıh istoçnikah: Prikaz, izdannıy v Taşkente Turarom Rıskulovım ot 20 marta 1920 goda o prazdnovanii Naurıza. Poluçaetsya, v etom godu etomu istoriçeskomu dokumentu ispolnilos' 105 let! V 1926 godu Naurız okazalsya pod zapretom. A
Naurızdağı kezdesu

kerey.kz

Keşe Astanadağı EKSPO mañında ötken Naurız merekesine barıp qayttım. Kün şayday aşıq, köktemniñ lebi erekşe sezilip twr. Aynala quanışqa tolı – qazaqtıñ dästürin däriptegen wlttıq oyındar, asıl mwramızdı äspettegen än-küy, kümbirlegen dombıra üni… Barlığı da Äz Naurızdıñ sänin keltirip, merekelik köñil-küy sıyladı. Sahna törinde änşiler än şırqap, jırşılar terme tolğap, halıqtıñ ıqılasına bölenip jattı. Jan-jağıma köz tastap, wlttıq oyındarğa qatısıp jatqan jwrttı tamaşaladım. Qol kürestiru, arqan tartu, gir tasın köteru – bäri de babadan qalğan asıl mwra. Kenet erekşe bir köriniske közim tüsti. Aqqwba kelgen orıs qızı 16 kilogramdıq gir tasın zildey auırsınbay, qinalmay-aq köterip jatır. Tañdanısımda şek bolmadı! Kädimgi er adamdardıñ özi 130 märteden arı asa almağan bwl salmaqtı