Әдеби әлем

Әдеби әлем

ҰЛЫ ОТАНЫМ-АНАШЫМ

kerey.kz
| Dec 18, 2019 | 331 views

Отан ,Отан оттан ыстық көрінген, Отан орын алған жүрек төрімнен. Тәуелсз боп арқасында Алланың , Жұлдыз жәйнап ,ай туған күн көгімінен. Ел болмайды артық туған Еліңнен, Елін сату бірдей болар өліммен. Бірлік деген-бик қамал алынбас, Бөрілерге жем болады бөлінген. Осы күнді қадірейік біз бүгін , Жақсылыққа қосып әр кез ізгі үн. Қанша боздақ құрбан етті өмірін, Алу үшін егемен ел тізгінін . Қанша ғасыр өтті Халқым жылауда, (Көздің жасын көрді ақыр бір Алла ). Ата -Бабам жанын берген бұл күнді, Ешкігнің де хақысы жоқ сынауға. Қанден Иттер аса алмайтын бір белден, (Ірітпек боп ін қазып жұр іргемнен). Талай залым ,зәндендерді көрдік біз , Іші тұтын ,сырты бұтын жүргенмен. Елді тонап
72
Тұлғалар

СӨЙЛЕ, ҚОБЫЗ!

kerey.kz
| Nov 22, 2019 | 833 views

Құдай бұйыртса, ұлы жазушы Мұхтар Мағауин ағамыз келесі жылы мерейлі сексен жасқа толады. Арқалы ақын Ғалым Жайлыбай ағамыз күллі қазақ елін құдіретті қаламымен тамсандырып келе жатқан қабырғалы қаламгерге мынандай жыр жолдарын жолдапты. СӨЙЛЕ, ҚОБЫЗ! Мұхтар Мағауинге – Сөйле, Мұхтар Мағауин! Қарашаның ызғары – нұры тайған қарашық. Кісінеп тұр бесті айғыр үйірінен адасып. Қара қобыз сарыны мұхиттарға жанасып, Алты қырың беріде. бес құрылықтан әрі асып… Азынаса қу тақтай жүрекке ұғар тіл берді, Шыңғыс ханның құйқасы шымыр етіп үлгерді… … Армандының арманын замандардан зарлатып – Жалған күннің жалғанын Сізден өзге кім көрді?! Тоғыз қанат ақ орда қоңыр салқын деп қалдым, Қарашаның ызғары қай жағымнан кеп қалдың?.. Ішігіңіз, ағатай, Хандар киер бұлғыннан –
167
Тарих

ДӘСТЕМ САЛ ҚАРАБАСҰЛЫ

kerey.kz
| Oct 2, 2019 | 1,151 views

Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы биылғы жылдың сәуір айында еліміздің бас газеті «Егем- енді Қазақстан» газетінде жариялаған мақаласында туған жер тарихын, оның тәуел-сіздігі мен бостандығы үшін күрескен тұлғалар есімін қайта жаңғыртуды ұсынды. Осы ретте бүгінгі қазақ елінің солтүстігінде өмір сүрген ру-тайпалар тарихы осы күн- ге дейін маман-тарихшылар назарынан тыс қалып келе жатқандығ белгілі. Бүгінгі жастар түгіл ақсақалдардың өзі елдің кешегісі турал жарытып ештеңе айта алмайды. Оған оларды кіналаудың өзі қиын сияқты. Кешегі кеңес үкіметі заманындағы қысаң саясат өткенімізді білуге мұрша бермегендін қалай жасыра аламыз. Қазақстанның солтүстігі мен Батыс Сібір өлкесі орта ғасырда біріңғай саяси-этника- лық аумақ болған. Керейдің тайпасының Тайбұға әулеті негізін қалаған, тарихта «Сібір хандығы» деп аталатын мемлекет аумағында тек керейлер
253
Руханият

Абайдың Мәшһүр Жүсіпке қойған сұрағы

kerey.kz
| Sep 18, 2019 | 993 views

Тобықтының еліне сапарлап шыққан Мәшһүр Жүсіп бірер кісімен ақынның үйіне кіріп келгенде Абай оған әлденеше тосын сауал қойып: – Ақымақ басқа адырайып көз бітеді, дуалы ауызға сылдырлаған сөз бітеді. Келбетсіз емес екенсің. Айтшы, құдай қайда? Жұмақ пен тозақ қайда? – депті. Сонда Мәшһүр іркілместен: – Абайдың құдайы қайда екенін білмеймін. Менің құдайым, міне, жүрегімде тұр. Жұмақ пен тозақ әркімнің өз үйінде, қатының ақылды болса – жұмақ, ақымақ болса – тозақ, – деген екен. Абай сонда: «Мәшһүрім, десе дегендей екенсің, төрге шық» – деп құрмет көрсетіпті. *** Ақ неке Ұрпақ! Перзент! Жан біткеннің көкірегін әп-сәтте ізгі сезімге, мақтанышқа, қуанышқа толтыратын қайран жалғыз ауыз қасиетті сөз! Сенің атың да, затың да мәңгілік.
230
Әдеби әлем

Бабалар сөзі:

kerey.kz
| Sep 18, 2019 | 807 views

Тағбаш халқының алдауына сенгендіктен, Арбауына көнгендіктен, Інілі-ағаның дауласқанынан, Бекті халықтың жауласқанынан, Түркі халқы елдігін жойды …. Түркі бектері түркі атын жоғалтып, Тағбаш атын тұтынып … Міне, Түркі халқының жоғалу тарихы қайда жатыр? *** Араб басқыншылығы: Арабтар келгенімен тек келмеді, Бас болды ат артына бөктергені. Сынтастың жазуларын қырып тастап, Тарихқа қиянат қып өктемдеді … Кешегі ойма жазу орынына Жыландай ирелеңдеп әріп мінді, – З. Рүстембеков *** Еділді тартып алғаны, Етекке қолды салғаны. Жайықты тартып алғаны, Жағаға қолды салғаны. Ойылды тартып алғаны, Ойдағысы болғаны, Қоныстың бар ма қалғаны? – Мұрат Мөңкеұлы *** Көшпенді ел қазаққа жер жоқ десіп, Қазақ жерін мұжыққа берді кесіп. Шариатсыз, низамсыз зорлықпенен, Ауыр тауды мойнына ілді тесіп …
191
Әдеби әлем

Ескендір Зұлқарнайын, Лұқпан Хакім және Әпләтөн

kerey.kz
| Sep 11, 2019 | 832 views

Платон менің досым – бірақ шындық бәрінен қымбат Аристотель Ескендір Зұлқарнайынның (Александр Македонский) заманында өмір сүрген екі ойшыл-ғұлама Әпләтөн (Платон) мен Лұқпан Хакім (Аристотель) туралы аңыз әңгімелерді бала кезімізде ауылымыздың көне көз ақсақалдарынан естуші едік. Батыс пен Шығыстың көнеден келе жатқан аңыз-әңгімелерін ауыл-аймағымыздың ардақты ақсақалы, «жиен ағамыз» Омар Сансызбайұлы Әбіл молда Қуанышұлы мен Садуақас Тұрабайұлының аузынан бала кезінде көп естігенін айтып отырушы еді. Белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Смағұл Садуақасов алғаш ескіше білім алып, алдын көрген Әбіл молдадан ұл бала болған жоқ, Хадиша есімді жалғыз қызы ғана болды. Соғыстан кейінгі жылдары Омбы облысының Любин ауданында Омар атамызбен бірге шаруаның малын бағысып қасында болған және аңыз-әңгімелерін тыңдап, көптеген ғибратты сөздерін
239
Әдеби әлем

ҚАРАБАЙ

kerey.kz
| Aug 18, 2019 | 735 views

…Моңғолия қазақтары арасында аты аңызға айналған бір кісі өтті, есімі Қарабай,тегі (тек өзінің айтуы бойынша Найман) сойы беймәлім. Өте жұмбақ жан деседі.Төбесіне көтерген бір кеп жүгі бар,көбі кітаптар дейді. Келген жағы – Өр Алтай, Сарысүмбе. Арғы жағы көне Құлжаға қарай сұлбалап келген ізі жатыр. Түрлі аңыз, әңгімелер бойынша – Қарабай 1935 жылы Советтер тарапынан сталиндік саяси нәубет қудалауға ілігіп, ату жазасына кесілген құрбан. Содан Өр Алтайға қашып бас сауғалаған. Қасында Ғұбайдолда Садық деген жора – жолдасы болыпты. Дос болатұра екеуі үнемі қажақтасып жүретін көрінеді. Бұлар Моңғолда Бердіқожа Жолтаев, Жағыпар Тінәлин қатарлы Қазақстандық топ ағартушылармен әріптес және солардан арнайы қолдау тауып Қобда бетіне екі дүркін келіп, кеткен. Қашып жүріп Құлжада, соңыра
240
Сұхбаттар

Мұхтар Мағауин. “Аңыз адам” журналына сұхбат

kerey.kz
| Aug 9, 2019 | 1,500 views

– Әмірхан, көпке мағлұм, өзің де білесің, мен сұхбат бергенді жақсы көрмеймін, өйткені өзім жазатын адаммын. Екіншіден, сұхбат алған адамдар сөзді бұрмалап жібереді. 1990 жылы Совет өкіметі құламай тұрып, Мәскеуден жаңадан шығып жатқан орыс газетінің тілшісі арнайы келіп сұхбат алды, бірақ сөзімнің бәрін басқаша бұрмалап жіберіпті, сонан кейін ешқайда «сұхбат бермеймін» деп шештім. Қазақтардан да сұхбат алғандар, менің әңгімемді тыңдағандар басқашалап жатады. Бұдан соң, жиырма бес жылдың ішінде екі-үш рет қана сұхбат беріппін. Саған көңілім түсіп отырғаны – қазаққа пайдалы, әрі танымал басылымға қызметке келіпсің, жақсы көретін, білгір інімсің, меселдең қайтпасын дедім. Оның үстіне, маған көрсетуге «Аңыз адам» журналының бірнеше санын әкеліпсің: Шыңғыс хан, Абылай хан, Абай, Шоқан, Әлихан
410
Әдеби әлем

Таласбек Әсемқұлов. Сұлулықта ояну

kerey.kz
| Jul 31, 2019 | 641 views

Осы, өлең деген не? Талғам деген не? Жаңа өрнек, жаңалық деген не? Кванттық физиканың пайғамбарлары С.Вайнберг, С.Хокинг, «Ғылым ақыр-соңында жаратылыстың барлық сырын түсіндіріп бере алатын біртұтас, бір ғана теорияға келеді» деген пікір айтады. «Осыдан кейін адам шын мәнісінде болмыстың әміршісіне айналады. Осыдан кейін біздің өркениетті ешқандай апат күйрете алмайды». Әр сөзіне жауап беретін ұлы ғалымдардың пікірі осылай. Мен де армандадым. Өнердегі түрлі ағымдарды, түрлі түсініктерді татуластырып, басын қосып, ақырында ешкім күмән келтіре алмайтын, мәдениеттің, өнердің барлық құбылыстарын түсіндіріп бере алатын бір ғана теория жасалса деп армандадым. Көп оқыдым. Ұққаным, әр ғасырдың, әр қоғамның, әр қабиланың өнер, мәдениет жайындағы өзіне ғана тән түсініктері болады екен. Жылжып уақыт өтті. Есейдім. Осы кезде
146
Әдеби әлем

Бақытбек Бәмішұлының “Алтын Аралдың Арғымақтары” атты шығармашылық кеші өтеді.

kerey.kz
| Jun 14, 2019 | 1,001 views

Биыл Оспан батырдың туғанына 120 жыл толуына байланысты “Ер Жәнібек батыр” атындағы халықаралық қоғамдық қоры жыл басынан бері Қазақстан Жазушылар одағымен бірлесіп бірқатар мәдени іс-шаралар өткізіп келеді. Алдағы күндері қор ұжымы Жазушылар одағымен бірлесіп, аталмыш шаралардың көшін жалғастырып, өнер сүйер жұртшылықты маусымның 19 күні өтетін белгілі ақын-жазушы, публицис, аудармашы, филрлргия ғылымдарының кандидаты, Қазақстан Жазушылар одағының және Қазақстан Журналистер одағының мүшесі Бақытбек Бәмішұлының шығармашылық кешіне шақырады. Өтетін орыны: Алматы Ұлттық кітапханасы. Уақыты: 19 маусым, сағат 16:00 де. Бақытбек Бәмішұлы: Баян-Өлгей аймағының Бұлғын сұмынында Үлкен Теміртінің Норты жайлауында 1958 жылы 25 мамырда дүниеге келген. 1975 жылы Бұлғын сұмындық 8 жылдық, 1977 жылы Ұланбатыр қаласында Хосе Марте атындағы 52- ші он жылдық орта мектепті бітірген.
277