Қазақ шежіресі | Kerey.kz/Керей.кз

Көз қарас

1912-жылға дейін Қытай территориясы екі үлкен бөліке бөлінген.

kerey.kz
| Jun 30, 2018 | 1,082 views

Eldeç Orda 1912-жылға дейін Қытай территориясы екі үлкен бөліке бөлінген. Бірі, Манжур үкіметіне шын тиесілі заңды территория. Екіншісі, Жанжур үкіметіне сырттай тиесілі баламалы территория. Заң бойынша бұл баламалы территория қалаған уақытында Манжур территориясынан шығып кете алады. Сіз мына картадан қытайға тиесілі яғни Цин мемлекетіне шын тиесілі территорияны нобайлап болсада анық көре аласыз. Бұл картадағы Тибет, Моңғол, Ұйғыр және Қазақ территориясының Цин-ге кірмеуінің себебі неде? Себебі мынау: Олар Цин қағанатына жылына бір рет сырттай салық төлемін өтеп тұрған, Цин үкіметі сырттай салық өтеуші елдің ішкі ісіне килікпеген, ішкі істері, ішкі мәселесі өз ырқында болған, Бірінің сыртқы-ішкі істерін Ресейдің Орынбор, Қазан, Ташкен шаһарлары шешсе, біріне Индиядағы Моғол және алыстағы Осыманлы билігі араласып
207
Тарих

Қадуан мен Сунь Мэилин

kerey.kz
| Jun 24, 2018 | 823 views

1944-жылы Шың Шысайдың онбір жылдық уақытша үкіметі құлады. Көп аялдамай Шың ішкі қытайға жөткеліп кетті. Шығыс Қазақияның тарихында бұрын соңды болмаған тарихи өзгеріс дәл сол тұста бірінен соң бірі орын алып жатты. Суреттегі ақ шылауышты кісі- Қадуан Мамырбекқызы. Көгедай Хан Ордасының соңғы хандарының бірі Әлен Уаңның зайыбы. Қасындағы кісі атақты саясаткер, дипломат Сунь Мэилин. Ол қытай президенті Жаң Қайшының зайыбы. Заманында Америкадан білім алған, өте сауатты, мәдениетті тұлға. 1944-жылы Нан Киннен Үрімжіге ұшып келіп түрмедегі қазақтарды босатып, шет қиырға босқан қазақтарды елге оралту мәселесін қолдап арнайы комиссия құрған және оншақты қазаққа жоғары лауазымды орын тағайындап жұмысқа сайлап кетеді. 1946-жылы қазақтар Нан Киндегі ұлттық
57
Көз қарас

РУ СЫРЫНА ҮҢІЛСЕК…

kerey.kz
| Jun 5, 2018 | 907 views

СЕРІКБОЛ ҚОНДЫБАЙ Ру – атадан өрбіген туыстас адамдардың жиынтығы екендігі көпке мәлім. Қазақ жөн сұрасқанда «қай елсің, қай русың» – деп сұрайды. Өйткені қазақ тарихы – жеке адамдардың, рулардың, тайпалардың тарихы. Қазіргі уақытта ұлттық салт-дәстүрлерді насихаттауға байланысты руын, тегін білу бұрынғы кездегідей «айып» болмай отыр. Дегенмен, баспасөз беттерінде рушылдық туралы мақалалар да аз емес. Тарихымызға көз салып отырсақ, аталарымыздың осы ру таласынан опық жеген уақыттары аз болмаған екен. Руға бөліну қазақ елін біріктірмей, талай рет өзге ұлт өкілдерінің алдында беделімізді де түсірген. Сонда рушылдық дегеніміз не? Бір қызығы, кез-келген қазақ өз ұлтының бойында жікшіл, бөлінгіш қасиеті барын түсінеді және сынайды да. Сонда да осы бірлік, ұйымшылдық жөніндегі ұрандар көбіне жеме-жемге
83
Тарих

Шығыс Қазақиядағы Саяси Қуғын-Сүргін Туралы Не Білеміз? (1937-1939)

kerey.kz
| Jun 5, 2018 | 1,043 views

Дербес ел, тәуелсіз мемлекет ретінде Шығыс Қазақиядағы саяси қуғын-сүргін туралы бүгінгі күнге дейін ғылми сараптама жүргізе алдық па? Не үшін Қазақ ССР-дағы Қазақтардың саяси қуғын-сүргінге ұшырауы Шығыс Қазақиямен бір уақытқа сәйкес келеді? Не себепті Қазақ ССР-дың НКВД тергеушілері Үрімжі, Құлжа, Шәуешек пен Алтайда құпия тергеу операциясын жүргізеді? Ең, өкініштісі, қазір Қазақстанда саяси қуғын-сүргінге ұшыраған Қазақ қайраткерлерінің тергеу құжаттары негізінен ашылды, ал, қытайдағы Қазақтардың тергеу құжаттары ашылған жоқ… Келесі жылы (2019) Қытай Қазақтарының Саяси Қуғын-Сүргінге ұшырағанына 80 жыл толады (1939-2019). Бұл постты соған арнаймын! Аруақтардың рухы бір аунағай! Әлқисса… шағын сараптама * Шың Шысайдың Тыңшылық Органдары; * Шығыс Қазақияның Тұңғыш Саяси Қуғын-Сүргін Құрбаны- Баймолда Қарекеұлы; * “Қазақ-Қырғыз-Моңғол” Құрылтайы; * Саяси Қуғын-Сүргіннің
136
Тарих

ҚАЗАҚ АВТОНОМИЯСЫ ҚҰРАМЫНА КІРМЕЙ ҚАЛҒАН ҚАЗАҚ УАЛАЯТТАРЫ ТУРАЛЫ

kerey.kz
| May 23, 2018 | 1,275 views

Қытай қазақтары ШУАР-дың бес үлкен аймағына шоғырлы қоныстанған. Жалпы, Шыңжаңда он ірі аймақ болса, соның бес үлкен аймағында Қазақтар жиы қоныстанған. Қазақтар қоныс тепкен бес үлкен аймақ мыналар: Іле, Тарбағатай, Алтай, Санжы және Құмыл. Бұл бес аймақтың ішінде тек үшеуі (Іле, Тарбағатай, Алтай) ғана Қазақ автономиясының құрамына кіріп отыр. Қалған екі аймақ бөлініп, бөлшектеліп қазақ құрамына енбей қалды. Сонымен ШУАРдағы қазақтардың байырғы қонысы атанған Қазақ аймақтарына жеке жеке талдау жасаймыз. 1. Іле уалаяты (картадағы 1) жан саны ең тығыз өңір. Орталығы бұрын Күре қаласы еді, кейін Құлжа қаласы болды. 1871-жылы патшалық Ресей құрамына кіріп 1881-жылға дейін он жыл Жетісу, Алматы облысының бір бөлшегі болған. 1881′ден 1914-жылға дейін Шыңжаң өлкесі құрамына
179
Суреттер сөйлейді

ШЫҒЫС ҚАЗАҚИЯДАҒЫ ҚАЗАҚ ИНТЕЛЛИГЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ

kerey.kz
| May 5, 2018 | 2,027 views

Шағын Сараптама Дербес ел тәуелсіз мемлекет ретінде “қытай қазағы” дейтін ұғымды қайта пысықтап зерттеп көрудің жаңа кезеңі басталуы керек деп есептеймін. Қытай қазақтарының 20- ғасыр басындағы ояну кезеңі әлі күнге дейін толық зерттелген жоқ. Оның ішінде мемлекет деңгейіндегі тұлғалар туралы жекелеген зерттеулер тіптен кемшіл. Шығыс Қазақиядағы қазақ интеллигенциясының қалыптасуында үш үлкен ықпалды айтпай кету мүмкін емес: Бірінші, 20-ғасыр басына дейінгі дәстүрлі исламдық рухани мектеп (қадимдық мешіт-медреселер); Екіншісі, 20-ғасыр басындағы Шығыс Қазақияның жәдиттік рухани қозғалысы (жәдиттік ағарту, пікір-талас, тб); Үшіншісі, Орыс-Татар арқылы енген Еуропа өркениетінің ықпал етуі немесе Манжу-Қытай арқылы шығыс руханиятымен танысу; Осы үш ықпалдың әуелгісі исламдық жаңғыруды өз ішінен “Қазан, Уфаның рухани ықпалы”, “Бұхара-Көкілташ ықпалы” және “Осыманлы руханиятының ықпалы”
152
Тарих

Шыңжаң-Патшалық Ресей менЦин үкіметі арасында айқын шекара келсімі болмаған

kerey.kz
| Mar 18, 2018 | 5,036 views

Бұл суретте қытайдың Шыңжаң (新疆) провинцсиясындағы (өлкесіндегі) негізгі әскери күші шоғырланған өңірлердің картасы. Қытай коммунистерінің тілінде айтқанда Шыңжаң Өндіріс-Құрлыс Корпусы немесе Шыңжаң Өндіріс-Құрлыс Базасы (新疆生产建设兵团). Олай деп атауының басты себебі- Шыңжаң ашылмаған тың өлке болғандықтан коммунистердің алғашқы әскери легі тыңнан жер игеріп, тыңнан әскери қала салуына, соғуына тура келген. Сол себепті коммунист әскерлер һәм қорғаныс қолғанаты һәм өндіріс пен құрлыстың барып кел, шауып кел жұмысшысы болған. Бажайлап картаға қарап отырсаңыз, қытай коммунистерінің әскери қорғаныс корпусы мен соғыс казармасы ҚАЗАҚтар шоғырлы қоныс тепкен солтүстік Шыңжаңға жиы орыналасқан. Іле аңғары, Манас өзенінің күнбатыс-күншығыс жақтары, Тарбағатайдың Үрімжіге тұспатұс мидай жазық иен боздаласы мен Қазақстанмен шекара тұсы және Алтай тауларының шекара жақтары сонымен бірге
139
Тұлғалар

Екі ғасыр сақталған батыр шапаны

kerey.kz
| Mar 18, 2018 | 3,802 views

«Жеті атасын білмеген жетімдіктің белгісі», «Жеті атасын білмеген жетесіз»… Айтуға ғана оңай сөздер әрине. Қағыс естіген болып құлақпен тыңдаған адамға қазақтың көп мақалының бірі сияқтанғанымен, санаға сіңіріп мимен тыңдаған адамға бұдан артық ауыр, бұдан артық ашшы сөз жоқ. «Құлақпен емес мимен тыңда..»дейтін мұндайда қазақ сатирасының атасы Оспанхан Әубәкіров . «Қазақ руға бөлінбейді, рудан құралады» дейтіні бар, «жүзге бөлінгеннің жүзі күйсін, руға бөлінген у ішіп өлсін» деген һаһарман атамыздың. Өз шыққантегін, өз әулетін білу кейінгі ұрпаққа ұғындыру, үйрету деген сөз ұлттық санадан рулық сананы жоғары қою деген сөз емес. Жаңағы жетесіз жетім атанбауы үшін. Ең маңыздысы тектілікті ту етіп, қан тазалғын сақтау үшін. Жеті атасын жетік меңгерген жеткіншек жар таңдағанда жаза
216
Зуқа батыр 150 жыл

Бостандыққа ұмтылған қазақтар

kerey.kz
| Feb 28, 2018 | 7,213 views

Кәшмірдегі атақты Шринагарға келген сол босқындардың арасында бір жылымды өткіздім. Олар Орталық Азия топырағын мыңдаған жылдар бойы мекендеп келе жатқан қазақ халқының өкілдері екен. Мені қонақ еткен қайсар рухты үй иелері коммунистік биліктен қашып, Қытайдағы Шыңжаң провинциясынан қоныс аударған, аттың жалында өскен көшпенділердің ұрпақтары еді. Әйелім екеуміз қасіреті мен қасиеті бірдей ұлы көш жолындағы осы халықтың жақын досына айналдық. Ұзақ жолға Шыңжаңнан 4000 үй шыққан екен, солардың 350-і ғана Кәшмірге жетіпті. КӘШМІРДЕГІ ӨМІР. Иммигранттардың тағдыры шешілгенге дейін Кәшмір билігі қайырымдылық көрсетіп, оларды Джелам өзені жағасындағы бекініске паналатты. Бастарындағы қасіретке қарамастан, қазақтардың ұнжырғасы түскен жоқ. Бізді құшақ жая қарсы алды, уақыт өте келе бір-бірімізге бауыр басып кеттік. Олармен етене араласып, қазақ
292
Тарих

ШЫҒЫС ТҮРКІСТАН ҚАЗАҚТАРЫ ПАТШАЛЫҚ РУССИЯҒА ҚАНШАЛЫҚ ТӘУЕЛДІ болған

kerey.kz
| Feb 23, 2018 | 4,877 views

Екі суреттің анықтамасы: әуелгісі Цин мемлекеті (清朝) кезінде қытай саудагерлерінің Руссияға (沙俄) барған кезде қолданған жолxаты яғни паспорты. Келесі сурет, Руссияның көне валютасы. Ол көне ақша Цин (清) мен Гомендаң (民国) үкіметіне экономикалық ықпал жасап тұрған. Бір қызығы, Шығыс Түркістан қазақтары әлдебір себептермен (мысалы, қажылық) шетелге бармақшы болса жолxатты яғни паспортты патшалық Руссия (沙俄) жасап беретін болған, онымен қоймай жол жауапкершілігі мен мұсылманшылық анықтамасын патшалық Руссияның мүфтияты анықтап беретін болған. Тіптен бұл үрдіс бертінге дейін яғни 1912-жылы Цин үкіметі құлап жаңа демократиялық қытай респубиликасы құрылған соң да біраз уақыт жалғасып отырған. Кейін Шығыс Түркістанның Қазақ депудаттары Пекинге қайта ант берген соң бұл жағдай түбегейлі өзгерген. Қызығы, Қазақ депудаттары Пекинге (北京)
161