جۇگىرتپەلەر
 | 
  • كوز قاراس

    سۇراعان راxمەتۇلى. يتەلى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 5, 2019  |  225 views

    … بۇگىن بىرنەشە پەندەلەر كەرىلدەسىپ جاتقانىن كوردىم. شەجىرەگەرلەر سەكىلدى. اراسىندا بالەقورلارى دا بار. ءبارى بىلگىر، كەمەل ساۋەگەي! اباق بابامنىڭ “ۇرعاشى” ەكەنىن ءوز كوزىمەن كورگەندەي!؟ الدە ءبىر رۋدىڭ “يت ەمىپ” وسكەنىن بىلەدى!؟ مەن بولسام “اتان تۇيە ءمىنىپ، تاي جەتەكتەگەن… ” ەكەنمىن… باقىتبەك ءبامىش مەنەن دە سوراقى!؟ سەبەبى، ونىڭ رۋى يتەلى!!! ويلاندىم.نە دەسەم بولادى!؟ راسىندا قالاي ەدى ءوزى،ءا! … كەرەي ەلى. جوشىدان سىلەم تارتادى. ەرەكشە وداق تايپالار قۇراماسى. ءحۇ عاسىردا ماۋرەنناھر مەن حوراسانعا دەيىن قاپتال جايعان. ءحۇى عاسىر باتىستان شىعىسقا قاراي ۇدەرگەن ۇلى جۇرت. تاڭباسى - كرەس. ون ەكى اتا اباق. شاكەرىم دانا، سوڭىنان عۇلاما ماعاۋين اعام سولاي دەگەن. ىرگەلىسى – جانتەكەي. شامامەن جان سانى 800.0 ساندى وسكەن رۋ. بۇقارادان بۇقاقاراعان القابىنا دەيىنگى جايىلىم كەشكەن

    77
  • سۋرەتتەر سويلەيدى

    التاي قازاقتارىنىڭ توڭكەرىستىك ۇكىمەتى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 24, 2019  |  479 views

    (وسپان باتىردىڭ تۋعانىنىڭ 120 جىلدىق مەرەي تويىنا ارنالادى) ەرزات كارىباي     قىتايداعى قازاقتار تاريحىندا جانە شىڭجاڭ تاريحىندا «ءۇش ايماق توڭكەرىسى» نە دۇرىس تاريحي باعا بەرىلىپ شىڭجاڭ جەرلىە تاريحىنان ورىن بەرىلگەن، ارينە اتالعان ءۇش ايماقتا (التاي ،تارباعاتاي، ىلە) قازاقتار باسىم بولا تۇرا، توڭكەرىستەدە جەتەكشى رول ويناعانىنا قاراماستان ونى ۇيعۇردىڭ ەنشىسىنە مەنشىكتەپ بەردى، حالقارادادا وسىلاي تانىم قالىپتاسقان. وعان نەگىز 1944 جىلى12 قۇرىلعان ۇكىمەتتە باسشىلىقتا قازاقتار بولمادى، ۇكىمەت ءتىلى ۇيعۇر ءتىلى بولدى، تاريحي سۋرەتتەرىمەن حۇجاتتارىدا دەرلىك سولاي بولدى! دەمەك ەكىنشى شىعىس تۇركىستان جەرلىك حالىق سايلاماعان زاڭسىز ۇكىمەت ەدى! ەگەر زاڭدى ۇكىمەت بولسا تۇتاس ءۇش ايماقتاعى 720 مىڭ حالىقتىڭ 53% ءىن ۇستايتىن قازاق بيلىكتە بولعان بولار ەدى! كەيىنگى اتالمىش ۇكىمەت قازاق مۇددەسىنە ساياتىندا

    231
  • تاريح

    ءۇرىمجى ايماعىنىڭ ءۋاليى-قادۋان

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 16, 2019  |  413 views

    بۇل سۋرەتەگى اق شىلاۋىشتى كىسىنىڭ اتى قادۋان (قاديشا) مامىربەكقىزى. سۇيەگى تورە، تارباعاتاي مايلى-جايىردا دۇنيەگە كەلگەن. التايداعى ء“تورت بي تورە” اباق جۇرتىنىڭ سوڭعى xاندارىنىڭ ءبىرى الەن تورەنىڭ زايىبى. قادۋان مامىربەكقىزى 1962-جىلى ءۇرىمجى قالاسىندا بەلگىسىز جاعدايدا كوز جۇمدى. سول جىلى (1962) ءۇرىمجى قالاسى سانجى وبلىسىنان ءبولىنىپ جەكە قالا رەتىندە اكىمشىلىك شاڭىراق كوتەرگەن ەدى. بۇنى ايتۋداعى سەبەبىم، قادۋان مامىربەكقىزى بۇرىنعى ءۇرىمجى ايماعىنىڭ ءۋاليى بولعان. ءۇرىمجى ايماعى قۇرامىنا 12 اۋدان قارايتىن ەدى. ولار: ماناس، قۇتىبي، سانجى، ميچۋان، بوكەن، جەمسارى، شونجى، موري قاتارلى سەگىز قازاق اۋداندارى جانە تۇرپان، ءپىشان، توقسىن قاتارلى ءۇش ۇيعىر اۋدانى. ورتالىعى ءۇرىمجى (ول كەزدە اۋدان دارەجەلى) سونىمەن ون ەكى اۋدان قارادى. قادۋان مامىربەكقىزى ءۇرىمجى ايماعىنىڭ ون ەكى اۋدانىن باسقاراتىن وبلىس ءۋاليى

    159
  • تاريح

    كەرەي مەن كەرەيتتەر قالاي ءبولىندى؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 15, 2019  |  412 views

    كونە تۇركى تىلىندە «-ت» قوسىمشاسى «-لار»، «-لەر» دەگەن ماعىنادا جۇمسالعان. دەمەك،   «كەرەيت» — «كەرەيلەر» دەگەن ءسوز. وسىنىڭ ءوزى-اق كەرەيلەر مەن كەرەيتتەردىڭ تاريحي تامىرلارىنىڭ ورتاق ەكەندىگىن اڭعارتادى. 12 عاسىردىڭ اياعىندا كەرەيلەر (كەرەيتتەر) مونعولدارعا قارسى كۇرەسىپ، ولاردان جەڭىلدى. كەرەيلەردىڭ ءبىر بولىگى شىڭعىس حانعا باعىنعىسى كەلمەي، دەشتى قىپشاق دالاسىنا اۋىپ بارىپ، جوشى ۇلىسىنا كىردى دە، كەيىننەن باتىي حاننىڭ شىعىس ەۋروپاعا جاساعان جورىقتارىنا قاتىستى. وزبەك حاندىعى تۇسىندا مۇحاممەد شايبانيدىڭ ورتا ازيانى جاۋلاپ الۋىنا اتسالىستى. ولار وزدەرىنىڭ ەجەلگى اتىن (كەرەيت) ساقتاپ قالدى. كەيىن كىشى ءجۇزدىڭ قۇرامىنا «كەرەيت» دەگەن اتپەن كىردى. كەرەيتتەردىڭ (كەرەيلەردىڭ) ەندى ءبىر ۇلكەن توبى «كەرەي» دەگەن اتپەن ورتا جۇزگە قوسىلدى. وسى ايتىلعاندار، قازاقستاننىڭ باتىسىنداعى، ارال تەڭىزى بويىنداعى كەرەيتتەر شىڭعىس حاننىڭ كەرەيلەرگە جاساعان 1203

    129
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    كوگەداي ورداسى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 27, 2019  |  576 views

    قىتاي دەرەگىندە: «كوگەداي قازاقتىڭ گۇڭى (سۇلتانى), ابىلپەيىزدىڭ التىنشى ۇلى، ءتسيانلۇننىڭ 55 جىلى (1790 ج.) پاتشاعا سالەم بەرە كەلگەن، پاتشامىز وعان اسىل تاس تاعىلعان قوس كوزدى ءتاج كيگىزگەن» دەلىنگەن كوگەداي ورداسى (كنيازدىگى) – حVIII عاسىردىڭ سوڭىندا قازاق حاندىعى ىدىراي باستاعان مەزگىلدە پايدا بولعان، جوڭعاردان بوساعان جەرگە قايتا قونىس اۋدارعان قازاقتاردىڭ قازىرگى قىتايدىڭ التاي ايماعى مەن شىعىس قازاقستاننىڭ شىعىس اۋداندارىندا قۇرعان كنيازدىگى. سيپاتى جاعىنان ەدىل قالماقتارى كوشكەننەن كەيىن قۇرىلعان ەدىل-جايىق اراسىنداعى بوكەي ورداسىنا ۇقسايدى، ءبىرى باتىستاعى شىعىستان كەلگەن ەدىل قالماقتارىنان بوساعان تەرريتورياعا قايتا قونىس تەپكەن قازاقتار جاعىنان قۇرىلسا; ءبىرى جوڭعار مەملەكەتى جويىلىپ ولاردان بوساعان قازاق جەرىندە قۇرىلدى. بۇلاردىڭ ايىرماسى: بوكەي ورداسى پاتشالىق رەسەيگە باعىنسا، كوگەداي ورداسى ءمانجوۋ يمپەرياسىنا سىرتتاي بودان بولدى. اتامەكەنگە

    193
  • تاريح

    تۇرسىن جارقىنباەۆ كىم ەدى؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 28, 2019  |  2,721 views

      تۇرسىن جارقىنباەۆ كەڭەستىك ساياساتتىڭ پايىمىنشا –ۇلتشىل، اتامان اننەنكوۆتىڭ اسكەرى قۇرامىنداعى «الاش پولكىنىڭ» ساردارى، باي تۇقىمىنىڭ وكىلى. ال، كوممۋنيستىك قىتاي ۇكىمەتىنىڭ پايىمىنشا، «جاپون تىڭشىسى»، «توڭكەرىسكە قارسى ەلەمەنت». «ەرتىس ءوڭىرى» گازەتىنىڭ 2009جىلعى، 5-تامىزداعى، №31 سانىندا ر.ءنۇسىپوۆتىڭ «الاش پولكىنىڭ اقيقاتى» اتتى ماقالاسىن وقىپ وتىرىپ، اتالمىش ماقالادا ايتىلعان ت.جارقىنباەۆتاي ابزال جان تۋرالى وقىرمانمەن وي بولىسسەم دەپ ەدىم. «ء…سويتىپ، ءۇزىلىپ قالعان ارمان ءجىبى قايتا جالعاندى. كەشىگىپ كەلگەن مەنى قالا مەكتەبىنە ەش قاعيداسىز-اق قابىلداپ، ءبىلىمنىڭ ۇزاق ساپارىنا ءوز قولىمەن قوسقان – بەلگىلى اعارتۋشى، الاشتىڭ اسىل ازاماتى تۇرسىن مۇستافين ەدى».(ق.ءجۇمادىلوۆ. تاڭعاجايىپ دۇنيە. 82-بەت، الماتى، «تامىر»، 1999ج.)بۇل زامانىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشىسى ق.ءجۇمادىلوۆتىڭ جۇرەكجاردى لەبىزى. الدە، تۇرسىن اعامىز بالا قابدەشتىڭ كەلبەتىنەن بولاشاق قازاق زيالىسىنىڭ بەينەسىن تانىعان شىعار-اۋ؟ بۇدان ءارى،

    891
  • ساياسات

    نازارباەۆتان كەيىنگى قازاقستان نە بولماق؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 10, 2019  |  3,464 views

    2018 جىلى ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندەگى كەي وقيعالار بيلىك ترانزيتىنە جان-جاقتى دايىندىق ءجۇرىپ جاتقانىن ايگىلەدى. ساياساتتانۋشى، تاۋەكەلدەردى باعالاۋ توبىنىڭ جەتەكشىسى دوسىم ساتباەۆ قازىرگى ترانزيت مەحانيزمى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ كوزى ءتىرى كەزدە عانا جۇمىس ىستەيدى، سوندىقتان بيلىكتىڭ قانداي جولمەن جانە كىمگە اۋىساتىنى بەلگىسىز دەپ ەسەپتەيدى. 2018 جىل اياقتالار تۇستا دوسىم ساتباەۆپەن باستى ساياسي وقيعالارعا تالداۋ جاساپ، نازارباەۆسىز قازاقستان تاپ بولاتىن ماسەلەلەرگە ءۇڭىلىپ كوردىك. ساياساتتانۋشى د.ساتباەۆ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى ۇجىمدىق مۇراگەر بولا المايدى – دوسىم، بيىلعى ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندەگى ايتۋلى وقيعالاردىڭ ءبىرى ­– «قاۋىپسىزدىك كەڭەسى تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلدانۋى. قاۋىپسىزدىك كەڭەسى كونسۋلتاتيۆتى-كەڭەسشىلىك ورگاننان كونستيتۋتسيالىق ورگانعا اينالدى، ال ءبىرىنشى پرەزيدەنتكە ونى ءومىر بويى باسقارۋ قۇقى بەرىلدى. كەيبىر ساراپشىلار بۇدان بيلىك ترانزيتىنە دايىندىقتىڭ نىشانىن بايقادى. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، بۇل

    843
  • تاريح

    كوكتۇرىكتەن تاراعان قازاق رۋلارى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 10, 2018  |  3,588 views

    ەرزات كارىباي كوكتۇرىك قاعاناتى ۇلى عۇن قاعاناتىنان كەيىنگى كوشپەندى-اسكەري جۇرتتاردىڭ قۇرعان يمپەرياسى. 552-742 جىلدارعا دەيىن 190 جىلداي داۋرەن ءسۇردى، بيلەۋشى تايپا اشينا تايپاسى. تەريتورياسى شىعىستا جاپون تەڭىزىنەن باتىستا قارا تەڭىزگە دەيىن; سولتۇستىكتە سىبەريا ورماندارىنان يران، قىتايعا دەيىن سوزىلعان ون ميلليون شارشى كيلومەتر اۋماقتى الىپ جاتتى. تۇركى اسىلىندە اشينا باستاعان ونداعان تايپالار وداعىنىڭ اتى بولاتىن. تەگى عۇندار مەن ساقتاردىڭ بىرىنەن، ەڭ العاشىندا نيونۋان قاعاناتىنا قاراستى تەمىرشىلەر بولاتىن، 545 جىلى بۋمىن قاعان تەرگلەكتەر(اربالىلار نەمەسە قاڭعارلار) نيونۋاندارعا اتتانعان جاساقتارىن توسقاۋىلداپ تالقانىن شىعاردىدا 50 مىڭ وتباسى تەرگلەكتەردى باعىندىرىپ الدىدا 546 جىلى نيونۋان قاعانى اناعايدى ويسىراتا جەڭدى، اناعاي ءوزىن-ءوزى ءولتىردى. وسىلايشا كوكتۇرىك قاعاناتى قۇرىلدى. قاعانات التاي تاۋىندا شاڭىراق كوتەردى دە كەيىن كوشپەندىلەردىڭ قاسيەتتى جۇرتى بولعان

    1198
  • تاريح

    شارقي تۇركىستان رەسپۋبيليكاسى تۋرالى نە بىلەمىز؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 10, 2018  |  4,123 views

    جالپى ساراپتاما (ەشبىر جەردە ەستىمەگەن دەرەكتەرمەن باياندالادى) ەگەر تاريxقا قىزىقپاساڭىز، جاڭا دەرەك ەستۋدى قالاماساڭىز نەمەسە ۋاقىتىڭىز بولماسا بۇل ساراپتامانى وقۋ سىزگە “xارام” بولادى ))) قازاقستان تاريxشىلارىنا ەندى-ەندى ۇيرەنشىكتى تاقىرىپقا اينالا باستاعان شىڭجاڭ تاريxىنداعى “شارقي تۇركىستان رەسپۋبيليكاسى” تۋرالى شىندىقتى جۇرت اسا كوپ بىلە بەرمەيدى. ەكى رەت قۇرىلعان “شارقي تۇركىستان” ۋاقىتشا ۇكىمەتى تۋرالى نە بىلەمىز؟ القيسسا… ءبىرىنشى رەتكى شارقي تۇركىستان ۇكىمەتى 1933-جىلى قاشقاردا قۇرىلدى. ۇكىمەت نەبارى ءۇش اي ءومىر ءسۇردى دە التىشاھارعا قاشىپ بارا جاتقان دۇڭعان (xۋيزۋلار) اسكەرى جاعىنان قۇلادى. ءبىر جاعى ۇكىمەتتى قۇرۋشىلاردىڭ ءوزى ساتىپ كەتىپ تىندىم بولدى. اسا كوپ ەشكىم بۇنى بىلە بەرمەيدى. گانسۋ، تسينxاي دۇڭعاندارى شىڭجاڭعا باسىپ كىرىپ “قازاق-ۇيعىرمەن بىرلەسىپ كوالەتسيون مۇسىلمان ۇكىمەتىن قۇرامىز” دەپ ءۇرىمجى قىتايلارىن قورشاۋعا الادى.

    1383
  • كوز قاراس

    شارقي تۇركىستان مەن شىڭجاڭ قازاقتارى تۋرالى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 1, 2018  |  6,714 views

    بۇل 1933-جىلى قۇرىلعان شارقي تۇركىستان ۇكىمەتىنىڭ انگليا ەلىنەن ساياسي، اسكەر كومەك سۇراپ جولداعان xات-دۇر. ەستەرىڭىزدە بولسا بىرەر ايدىڭ الدىندا وسىندا شارقي تۇركىستان ۇكىمەتىنىڭ تۇركيادان اسكەري كومەك سۇراپ جولداعان xاتىن سالعامىن. نەبارى بىرەر اي ءومىر سۇرگەن شارقي تۇركىستان رەسپۋبيليكاسىنىڭ قيلى تاريxى قازاق قوعامىنىڭ باسا نازارىندا بولۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ءدال قازىرگى كۇندە قازاقستان نەمەسە تۇتاس ورتالىق ازيا ءۇشىن ەكى ستراتەگيالىق ءوڭىر بار. ولار: اۋعانىستان جانە شىڭجاڭ (سينتسيان/شۋار). اۋعانىستان تۋرالى ايتىپ ءجۇرمىن. وسى ەكى وڭىردەگى ستراتەگيالىق تاريxتى جاقسى بىلسەك ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ جارقىن كەلەشەگىن كۇنى بۇرتىن ويلاي العان بولامىز. نە ءۇشىن شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا رەسپۋبيليكاسى انگليا، تۇركيادان اسكەري كومەك سۇرايدى؟ 30-جج تۇركيا-قىتاي قاتىناستارى; انگليا-قىتاي قاتىناستارى قالاي بولعان؟ بۇل ماسەلەگە سوۆەت پەن گەرمانيا،

    3389
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: