جۇگىرتپەلەر
 | 
  • كوز قاراس

    قىتاي قازاقتارىنىڭ ماسەلەسى “سايراگۇلگە دەيىن جانە سايراگۇلدەن كەيىن”

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Aug 2, 2018  |  1,224 views

    سايراگۇل اپايدىڭ جەڭىسىن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن. سوت شەشىمىنەن كەيىنگى قۋانىشتى بەينەسىن قايتا قايتا كورىپ قاتتى قۋاندىم. قۋانباعان جۇرت جوق ەكەن سول ماڭدا. سايراگۇل اپايدىڭ بەينەسىنە قاراپ سان ويعا باتتىم… قىتاي قازاقتارىنىڭ ماسەلەسى تۋرالى وسىعان دەيىن دە ازاماتتىق پىكىرىمدى ايتقامىن، پوست تۇر. مەنىڭ جەكە پىكىرىمشە قىتاي قازاقتارىنىڭ ماسەلەسى “سايراگۇلگە دەيىن جانە سايراگۇلدەن كەيىن” دەپ ءداۋىر بولگىشتىك سيپاتقا وزگەرۋى مۇمكىن. قازىر، ءبىزدىڭ جۇرت تەك عانا قۋانىشتى قۇتتىقتاپ تويلاۋمەن ابىگەر بوللىپ جاتىر ەكەن بىراق ماسەلەگە ۇلكەن ماشتابتان قاراپ ستراتەگيالىق تالداۋ ساراپتاۋ جاساۋ جاعى جەتپەي تۇر. قىتايدان زاڭسىز شەكارا بۇزىپ ءوتۋ وقيعاسى سايراگۇلگە دەيىن دە بولعان (مەنىڭشە سايراگۇلدەن كەيىن دە بولادى…), سابەت-قىتاي اراسىنداعى قىرعيقاباق كەزىندە قىتايداعى سابەتشىل قازاق ۇلتشىلدارى مەن جاس زيالىلاردىڭ ءبىرازى زاڭسىز

    82
  • كوز قاراس

    1912-جىلعا دەيىن قىتاي تەرريتورياسى ەكى ۇلكەن بولىكە بولىنگەن.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jun 30, 2018  |  2,408 views

    Eldeç Orda 1912-جىلعا دەيىن قىتاي تەرريتورياسى ەكى ۇلكەن بولىكە بولىنگەن. ءبىرى، مانجۋر ۇكىمەتىنە شىن تيەسىلى زاڭدى تەرريتوريا. ەكىنشىسى، جانجۋر ۇكىمەتىنە سىرتتاي تيەسىلى بالامالى تەرريتوريا. زاڭ بويىنشا بۇل بالامالى تەرريتوريا قالاعان ۋاقىتىندا مانجۋر تەرريتورياسىنان شىعىپ كەتە الادى. ءسىز مىنا كارتادان قىتايعا تيەسىلى ياعني تسين مەملەكەتىنە شىن تيەسىلى تەرريتوريانى نوبايلاپ بولسادا انىق كورە الاسىز. بۇل كارتاداعى تيبەت، موڭعول، ۇيعىر جانە قازاق تەرريتورياسىنىڭ تسين-گە كىرمەۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟ سەبەبى مىناۋ: ولار تسين قاعاناتىنا جىلىنا ءبىر رەت سىرتتاي سالىق تولەمىن وتەپ تۇرعان، تسين ۇكىمەتى سىرتتاي سالىق وتەۋشى ەلدىڭ ىشكى ىسىنە كيلىكپەگەن، ىشكى ىستەرى، ىشكى ماسەلەسى ءوز ىرقىندا بولعان، ءبىرىنىڭ سىرتقى-ىشكى ىستەرىن رەسەيدىڭ ورىنبور، قازان، تاشكەن شاھارلارى شەشسە، بىرىنە يندياداعى موعول جانە الىستاعى وسىمانلى بيلىگى ارالاسىپ

    262
  • تاريح

    قادۋان مەن سۋن مەيلين

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jun 24, 2018  |  1,836 views

                  1944-جىلى شىڭ شىسايدىڭ ءونبىر جىلدىق ۋاقىتشا ۇكىمەتى قۇلادى. كوپ ايالداماي شىڭ ىشكى قىتايعا جوتكەلىپ كەتتى. شىعىس قازاقيانىڭ تاريحىندا بۇرىن سوڭدى بولماعان تاريحي وزگەرىس ءدال سول تۇستا بىرىنەن سوڭ ءبىرى ورىن الىپ جاتتى. سۋرەتتەگى اق شىلاۋىشتى كىسى- قادۋان مامىربەكقىزى. كوگەداي حان ورداسىنىڭ سوڭعى حاندارىنىڭ ءبىرى الەن ۋاڭنىڭ زايىبى. قاسىنداعى كىسى اتاقتى ساياساتكەر، ديپلومات سۋن مەيلين. ول قىتاي پرەزيدەنتى جاڭ قايشىنىڭ زايىبى. زامانىندا امەريكادان ءبىلىم العان، وتە ساۋاتتى، مادەنيەتتى تۇلعا. 1944-جىلى نان كيننەن ۇرىمجىگە ۇشىپ كەلىپ تۇرمەدەگى قازاقتاردى بوساتىپ، شەت قيىرعا بوسقان قازاقتاردى ەلگە ورالتۋ ماسەلەسىن قولداپ ارنايى كوميسسيا قۇرعان جانە ونشاقتى قازاققا جوعارى لاۋازىمدى ورىن تاعايىنداپ جۇمىسقا سايلاپ كەتەدى. 1946-جىلى قازاقتار نان كيندەگى ۇلتتىق

    84
  • كوز قاراس

    رۋ سىرىنا ۇڭىلسەك…

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jun 5, 2018  |  1,545 views

    سەرىكبول قوندىباي رۋ – اتادان وربىگەن تۋىستاس ادامداردىڭ جيىنتىعى ەكەندىگى كوپكە ءمالىم. قازاق ءجون سۇراسقاندا «قاي ەلسىڭ، قاي رۋسىڭ» – دەپ سۇرايدى. ويتكەنى قازاق تاريحى – جەكە ادامداردىڭ، رۋلاردىڭ، تايپالاردىڭ تاريحى. قازىرگى ۋاقىتتا ۇلتتىق سالت-داستۇرلەردى ناسيحاتتاۋعا بايلانىستى رۋىن، تەگىن ءبىلۋ بۇرىنعى كەزدەگىدەي «ايىپ» بولماي وتىر. دەگەنمەن، ءباسپاسوز بەتتەرىندە رۋشىلدىق تۋرالى ماقالالار دا از ەمەس.  تاريحىمىزعا كوز سالىپ وتىرساق، اتالارىمىزدىڭ وسى رۋ تالاسىنان وپىق جەگەن ۋاقىتتارى از بولماعان ەكەن. رۋعا ءبولىنۋ قازاق ەلىن بىرىكتىرمەي، تالاي رەت وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ الدىندا بەدەلىمىزدى دە تۇسىرگەن. سوندا رۋشىلدىق دەگەنىمىز نە؟ ءبىر قىزىعى، كەز-كەلگەن قازاق  ءوز ۇلتىنىڭ بويىندا جىكشىل، بولىنگىش قاسيەتى بارىن تۇسىنەدى جانە سىنايدى دا. سوندا دا وسى بىرلىك، ۇيىمشىلدىق جونىندەگى ۇراندار كوبىنە جەمە-جەمگە

    101
  • تاريح

    شىعىس قازاقياداعى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن تۋرالى نە بىلەمىز؟  (1937-1939)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jun 5, 2018  |  1,692 views

    دەربەس ەل، تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە شىعىس قازاقياداعى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن تۋرالى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن عىلمي ساراپتاما جۇرگىزە الدىق پا؟ نە ءۇشىن قازاق سسر-داعى قازاقتاردىڭ ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراۋى شىعىس قازاقيامەن ءبىر ۋاقىتقا سايكەس كەلەدى؟ نە سەبەپتى قازاق سسر-دىڭ نكۆد تەرگەۋشىلەرى ءۇرىمجى، قۇلجا، شاۋەشەك پەن التايدا قۇپيا تەرگەۋ وپەراتسياسىن جۇرگىزەدى؟ ەڭ، وكىنىشتىسى، قازىر قازاقستاندا ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعان قازاق قايراتكەرلەرىنىڭ تەرگەۋ قۇجاتتارى نەگىزىنەن اشىلدى، ال، قىتايداعى قازاقتاردىڭ تەرگەۋ قۇجاتتارى اشىلعان جوق… كەلەسى جىلى (2019) قىتاي قازاقتارىنىڭ ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعانىنا 80 جىل تولادى (1939-2019). بۇل پوستتى سوعان ارنايمىن! ارۋاقتاردىڭ رۋحى ءبىر اۋناعاي! القيسسا… شاعىن ساراپتاما * شىڭ شىسايدىڭ تىڭشىلىق ورگاندارى; * شىعىس قازاقيانىڭ تۇڭعىش ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇربانى- بايمولدا قارەكەۇلى; * “قازاق-قىرعىز-موڭعول” قۇرىلتايى; * ساياسي قۋعىن-سۇرگىننىڭ

    158
  • تاريح

    قازاق اۆتونومياسى قۇرامىنا كىرمەي قالعان قازاق ۋالاياتتارى تۋرالى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 23, 2018  |  1,909 views

    قىتاي قازاقتارى شۋار-دىڭ بەس ۇلكەن ايماعىنا شوعىرلى قونىستانعان. جالپى، شىڭجاڭدا ون ءىرى ايماق بولسا، سونىڭ بەس ۇلكەن ايماعىندا قازاقتار جيى قونىستانعان. قازاقتار قونىس تەپكەن بەس ۇلكەن ايماق مىنالار: ىلە، تارباعاتاي، التاي، سانجى جانە قۇمىل. بۇل بەس ايماقتىڭ ىشىندە تەك ۇشەۋى (ىلە، تارباعاتاي، التاي) عانا قازاق اۆتونومياسىنىڭ قۇرامىنا كىرىپ وتىر. قالعان ەكى ايماق ءبولىنىپ، بولشەكتەلىپ قازاق قۇرامىنا ەنبەي قالدى. سونىمەن شۋارداعى قازاقتاردىڭ بايىرعى قونىسى اتانعان قازاق ايماقتارىنا جەكە جەكە تالداۋ جاسايمىز. 1. ىلە ۋالاياتى (كارتاداعى 1) جان سانى ەڭ تىعىز ءوڭىر. ورتالىعى بۇرىن كۇرە قالاسى ەدى، كەيىن قۇلجا قالاسى بولدى. 1871-جىلى پاتشالىق رەسەي قۇرامىنا كىرىپ 1881-جىلعا دەيىن ون جىل جەتىسۋ، الماتى وبلىسىنىڭ ءبىر بولشەگى بولعان. 1881′دەن 1914-جىلعا دەيىن شىڭجاڭ ولكەسى قۇرامىنا

    200
  • سۋرەتتەر سويلەيدى

    شىعىس قازاقياداعى قازاق ينتەلليگەنتسياسىنىڭ قالىپتاسۋ تاريحى 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 5, 2018  |  2,768 views

    شاعىن ساراپتاما دەربەس ەل تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە “قىتاي قازاعى” دەيتىن ۇعىمدى قايتا پىسىقتاپ زەرتتەپ كورۋدىڭ جاڭا كەزەڭى باستالۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. قىتاي قازاقتارىنىڭ 20- عاسىر باسىنداعى ويانۋ كەزەڭى ءالى كۇنگە دەيىن تولىق زەرتتەلگەن جوق. ونىڭ ىشىندە مەملەكەت دەڭگەيىندەگى تۇلعالار تۋرالى جەكەلەگەن زەرتتەۋلەر تىپتەن كەمشىل. شىعىس قازاقياداعى قازاق ينتەلليگەنتسياسىنىڭ قالىپتاسۋىندا ءۇش ۇلكەن ىقپالدى ايتپاي كەتۋ مۇمكىن ەمەس: ءبىرىنشى، 20-عاسىر باسىنا دەيىنگى ءداستۇرلى يسلامدىق رۋحاني مەكتەپ (قاديمدىق مەشىت-مەدرەسەلەر); ەكىنشىسى، 20-عاسىر باسىنداعى شىعىس قازاقيانىڭ جاديتتىك رۋحاني قوزعالىسى (جاديتتىك اعارتۋ، پىكىر-تالاس، تب); ءۇشىنشىسى، ورىس-تاتار ارقىلى ەنگەن ەۋروپا وركەنيەتىنىڭ ىقپال ەتۋى نەمەسە مانجۋ-قىتاي ارقىلى شىعىس رۋحانياتىمەن تانىسۋ; وسى ءۇش ىقپالدىڭ اۋەلگىسى يسلامدىق جاڭعىرۋدى ءوز ىشىنەن “قازان، ۋفانىڭ رۋحاني ىقپالى”، “بۇحارا-كوكىلتاش ىقپالى” جانە “وسىمانلى رۋحانياتىنىڭ ىقپالى”

    171
  • تاريح

    شىڭجاڭ-پاتشالىق رەسەي مەنتسين ۇكىمەتى اراسىندا ايقىن شەكارا كەلسىمى بولماعان

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 18, 2018  |  5,670 views

    بۇل سۋرەتتە قىتايدىڭ شىڭجاڭ (新疆) پروۆينتسسياسىنداعى (ولكەسىندەگى) نەگىزگى اسكەري كۇشى شوعىرلانعان وڭىرلەردىڭ كارتاسى. قىتاي كوممۋنيستەرىنىڭ تىلىندە ايتقاندا شىڭجاڭ ءوندىرىس-قۇرلىس كورپۋسى نەمەسە شىڭجاڭ ءوندىرىس-قۇرلىس بازاسى (新疆生产建设兵团). ولاي دەپ اتاۋىنىڭ باستى سەبەبى- شىڭجاڭ اشىلماعان تىڭ ولكە بولعاندىقتان كوممۋنيستەردىڭ العاشقى اسكەري لەگى تىڭنان جەر يگەرىپ، تىڭنان اسكەري قالا سالۋىنا، سوعۋىنا تۋرا كەلگەن. سول سەبەپتى كوممۋنيست اسكەرلەر ءھام قورعانىس قولعاناتى ءھام ءوندىرىس پەن قۇرلىستىڭ بارىپ كەل، شاۋىپ كەل جۇمىسشىسى بولعان. باجايلاپ كارتاعا قاراپ وتىرساڭىز، قىتاي كوممۋنيستەرىنىڭ اسكەري قورعانىس كورپۋسى مەن سوعىس كازارماسى قازاقتار شوعىرلى قونىس تەپكەن سولتۇستىك شىڭجاڭعا جيى ورىنالاسقان. ىلە اڭعارى، ماناس وزەنىنىڭ كۇنباتىس-كۇنشىعىس جاقتارى، تارباعاتايدىڭ ۇرىمجىگە تۇسپاتۇس ميداي جازىق يەن بوزدالاسى مەن قازاقستانمەن شەكارا تۇسى جانە التاي تاۋلارىنىڭ شەكارا جاقتارى سونىمەن بىرگە

    145
  • تۇلعالار

    ەكى عاسىر ساقتالعان باتىر شاپانى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 18, 2018  |  4,479 views

    «جەتى اتاسىن بىلمەگەن جەتىمدىكتىڭ بەلگىسى»، «جەتى اتاسىن بىلمەگەن جەتەسىز»… ايتۋعا عانا وڭاي سوزدەر ارينە. قاعىس ەستىگەن بولىپ قۇلاقپەن تىڭداعان ادامعا قازاقتىڭ كوپ ماقالىنىڭ ءبىرى سياقتانعانىمەن، ساناعا ءسىڭىرىپ ميمەن تىڭداعان ادامعا بۇدان ارتىق اۋىر، بۇدان ارتىق اششى ءسوز جوق. «قۇلاقپەن ەمەس ميمەن تىڭدا..»دەيتىن مۇندايدا قازاق ساتيراسىنىڭ اتاسى وسپانحان اۋباكىروۆ . «قازاق رۋعا بولىنبەيدى، رۋدان قۇرالادى» دەيتىنى بار، «جۇزگە بولىنگەننىڭ ءجۇزى كۇيسىن، رۋعا بولىنگەن ۋ ءىشىپ ءولسىن» دەگەن ھاھارمان اتامىزدىڭ. ءوز شىققانتەگىن، ءوز اۋلەتىن ءبىلۋ كەيىنگى ۇرپاققا ۇعىندىرۋ، ۇيرەتۋ دەگەن ءسوز ۇلتتىق سانادان رۋلىق سانانى جوعارى قويۋ دەگەن ءسوز ەمەس. جاڭاعى جەتەسىز جەتىم اتانباۋى ءۇشىن. ەڭ ماڭىزدىسى تەكتىلىكتى تۋ ەتىپ، قان تازالعىن ساقتاۋ ءۇشىن. جەتى اتاسىن جەتىك مەڭگەرگەن جەتكىنشەك جار تاڭداعاندا جازا

    242
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    بوستاندىققا ۇمتىلعان قازاقتار

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Feb 28, 2018  |  7,885 views

    كاشمىردەگى اتاقتى شريناگارعا كەل­گەن سول بوسقىنداردىڭ اراسىندا ءبىر جىلىمدى وتكىزدىم. ولار ور­تالىق ازيا توپىراعىن مىڭداعان جىلدار بويى مەكەندەپ كەلە جاتقان قازاق حالقىنىڭ وكىلدەرى ەكەن. مەنى قوناق ەتكەن قايسار رۋحتى ءۇي يەلەرى كوممۋنيستىك بيلىكتەن قاشىپ، قىتايداعى شىڭ­جاڭ پروۆينتسياسىنان قونىس اۋدارعان، اتتىڭ جالىندا وسكەن كوشپەندىلەردىڭ ۇرپاقتارى ەدى. ايەلىم ەكەۋمىز قاسىرەتى مەن قاسيەتى بىردەي ۇلى كوش جولىنداعى وسى حالىقتىڭ جاقىن دوسىنا اي­نالدىق. ۇزاق جولعا شىڭجاڭنان 4000 ءۇي شىققان ەكەن، سولاردىڭ 350-ءى عانا كاشمىرگە جەتىپتى. كاشمىردەگى ءومىر. يمميگرانتتاردىڭ تاعدىرى شەشىلگەنگە دەيىن كاشمىر بيلىگى قايىرىمدىلىق كورسەتىپ، ولاردى دجەلام وزەنى جاعاسىنداعى بەكىنىسكە پانالاتتى. باستارىنداعى قاسىرەتكە قاراماستان، قازاقتاردىڭ ۇنجىرعاسى تۇسكەن جوق. ءبىزدى قۇشاق جايا قارسى الدى، ۋاقىت وتە كەلە ءبىر-بىرىمىزگە باۋىر باسىپ كەتتىك. ولارمەن ەتەنە ارالاسىپ، قازاق

    322
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: