Жүгіртпелер
 | 
  • Жаңалықтар

    Қазақстандағы билік жүйесінің сәлде болса өзгеруі өңірдегі гео-саяси жағдайға да ықпал етуі мүмкін.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 20, 2019  |  85 views

     Соңғы жаңалық Қазақстан xалқына ғана емес әлемнің біраз еліне де тосын жағдай болды. Қазір орталық азияны қалыптасқан өңірлік гео-саяси жағдайда жаңа саяси таңдаулар мен саяси қарым-қатынастар күтіп тұрғаны айқын. Әлемдегі біраз алпауыт елдің назары Қазақстанда. Менің түсінігімше алпауыт елдер орталық азияға астыртын жаңа жоспарларды ойластырды, соның ішінде ең орайлы кезең саяси жүйенің бір форматтан екінші форматқа ауысуы, тб. дегендей… Алпауыт елдер ауыз салмай жатып президенттің тосын мәлімдеме жасап биліктің ауысуын бастап кетуі шынымен саяси тактика саналады. Ақш-Қытай, Қытай-Батыс, Қытай-Ресей, Ресей-Батыс, Ресей-Ақш қатынастарына байланысты тұтас орталық азия жаңа саяси күрделі таңдауға дөп келген еді. Бұндай күрделі өткіншіде әлем назары орталық азиядағы ішкі-сыртқы саясатты көбірек бақылауға алатыны рас. Сондықтан тұтас орталық азияда

    44
  • Көз қарас

    Тәңіртау мен Алтай арасы – Қазақтың ата қонысы 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 20, 2019  |  38 views

    Бүгінде Қытайдың солтүстік-батысындағы Шынжаң провинциясының Алтай, Тарбағатай, Іле, Үрімжі, Санжы, Баркөл және Бұратала өңірлері бағызы заманнан көшпенділердің, соның ішінде қазақты құрған көшпелі тайпалардың ата мекені болғаны белгілі. 2000 жыл ілгері бұл өлкелерді Сақтар, Нүкүздер, Усүндер (үйсін) мекендеген. Усүндер туралы сол замандағы Қытай деректерінде : «Усүндердің түтін саны 120 мың, халық саны 630 мың, садақты әскер саны 180 мыңнан асатын, батыстағы ең ірі мемлекет», – деп көрсетеді. Ал шындығында Усүн ұлы Ғұндардың қарастылығындағы ел болатын. Оларды Ғұн тәңірқұты Нүкүздерге қарсы аттандырған, олар Нүкүздерді жеңіп Іле, Тәңіртауды жайлаған. Ғұн мен Хан патшалығы арасындағы соғыс кезінде де Усүндер Ғұн жағында болды, Ғұндар олардың Хан патшалығымен тікелей қарым-қатынас орнатуына жол бермеген. Усүн ханының ғұн

    7
  • Тарих

    Орта ғасырлық Қидан мемлекеті немесе қидандар қайда кетті? 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 2, 2019  |  449 views

    Қидандар орта ғасырда Орталық Азия тарихында айтарлықтай із қалдырған халық. Тегі жағынан Дұңхудан тарайтын Алтай текті, моңғол тілдес, негізінен аңшылықты кәсіп еткен халық. Мекені қазіргі Қытайдағы Ішкі Моңғол провинциясының шығысы мен одан шығысқа қарайғы жерлер. Күлтегін, Білге қаған бітіктасында «қытан» деп жазылған. Этимология Қидан- қытай иероглифінде 契丹（qidan яғни чидан）деп жазылған, ал оны көне қытай тілінің дыбысталуы бойынша оқысақ – ки дәй, ки дән деп оқылады. Көне монғол тілінде «дай» жұрнағы белгілі тайпаның ер адамдарына қаратылады, мысалы Маңғыт ерлерін –маңғытай, Керей ерлерін – керейтай, Ұраңқай ерлерін – ұраңғатай дегеніндей. Демек «қытай» «кидан ерлері» сөзінен келіп шықты деп болжауға болады. «Алтын патшалығы» тарихында: «Қидан шойын немесе лом темір деген мағынаны білдіреді», –

    87
  • Тарих

    Көшпенділердің соңғы империясы Жоңғарлар қалай жойылды?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 29, 2019  |  1,018 views

    Алғашқы Ойрат империях Адамзат тарихындағы көшпенділердің ең соңғы империясын ойраттар құрды. Шыңғыс қағанның алғашқы өрлеу дәуірінде ойраттар Байқал көлінің солтүстік батысындағы орман тайпалары болатын. Ойрат, бурият, қыры түмет, бұлағачин, керемучин, арасут, күштеми қатарлы қидан тілдес( бүгінше айтқанда моңғол тілдес) орман тайпалары Сібір ормандарында аңшылықпен шұғылданған. Олар бұл мекенге 840 жылдары, яғни, Ұйғұр қағанатын құлатқан Қархастар бастаған Сібір түркілері ұйғұрлардан қалған иен сахараға қоныс аударғанда, ойраттар Сібір түркілерінен қалған иен далаларға қоныс аударды деп тұспалдауға болады. 1209 ойрат Құдұқа бек Жошының әскерлеріне бағынады. Деректерде түмен түтін дегеніне қарағанда саны 50 мың айналасында болса керек. Юань империясындағы халықтар ішінде де Ойраттар аталады. Моғұл (Моңғол) империясы өз ішінен бөлшектене бастаған кезде ойраттар күшейе

    191
  • Тарих

    Тұрсын Жарқынбаев кім еді?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 28, 2019  |  2,175 views

      Тұрсын Жарқынбаев Кеңестік саясаттың пайымынша –ұлтшыл, атаман Анненковтың әскері құрамындағы «Алаш полкінің» сардары, бай тұқымының өкілі. Ал, коммунистік қытай үкіметінің пайымынша, «жапон тыңшысы», «төңкеріске қарсы элемент». «Ертіс өңірі» газетінің 2009жылғы, 5-тамыздағы, №31 санында Р.Нүсіповтың «Алаш полкінің ақиқаты» атты мақаласын оқып отырып, аталмыш мақалада айтылған Т.Жарқынбаевтай абзал жан туралы оқырманмен ой бөліссем деп едім. «…Сөйтіп, үзіліп қалған арман жібі қайта жалғанды. Кешігіп келген мені қала мектебіне еш қағидасыз-ақ қабылдап, білімнің ұзақ сапарына өз қолымен қосқан – белгілі ағартушы, Алаштың асыл азаматы Тұрсын Мұстафин еді».(Қ.Жұмәділов. Таңғажайып дүние. 82-бет, Алматы, «Тамыр», 1999ж.)Бұл заманымыздың заңғар жазушысы Қ.Жұмәділовтың жүрекжарды лебізі. Әлде, Тұрсын ағамыз бала Қабдештің келбетінен болашақ қазақ зиялысының бейнесін таныған шығар-ау? Бұдан әрі,

    733
  • Суреттер сөйлейді

    ХАН КЕНЕНІҢ ҚАРУЫ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 7, 2019  |  2,888 views

    Beken Kayratuly Facebook парақшасынан алынды ЕлордағыҚазақстан Республикасы Қарулы күштерінің Әскери-тарихи музейінің ауыспалы экспозициялық жәдігерлер көрмесі орналасқан төменгі залында, қазақ халқы үшін құнды заттың бірі – Кенесары Қасымұлының мылтығы тұр. ХІХ ғасырдың ортасында Ұлы далада өрістеген ұлт-азаттық қозғалыстың көсемі, атақты Абылай ханның немересі Кенекең осы мылтықпен жау түсірген. Айталық, 1838 жылы Кенесары Ақмола бекінісін басып алып, орыс әскерін қуып шыққанын тарихтан жақсы білеміз. Осы оқиға туралы ел-жұрттың аузынан естіп, хатқа түсірген Мәшһүр-Жүсіп Көпеев өзінің «Қазақ шежіресі» атты жазбасында: «Қараөткелде аға сұлтан Қоңырқұлжа дуан басы болған. Кенесарыға қарсы тұрып соғыс салған. Қараөткелді (Ақмола бекінісін айтады) қамағанда Кенесары күлдірмамай деген мылтығымен Тайтөбенің басында тұрып, орыстың қарауылшы балсәйкесін (полицейін) атып мұрттай ұшырған» дейді (А.Смайыл

    648
  • Көз қарас

    Қытайлар Ғұндарға 80 жыл бағынған

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 10, 2018  |  3,074 views

    Ғұндардың әскери мемілекетінің құрылуыБіздің заманымыздан бұрынғы 215 жылы Ғұндардың кошпенді-әскери мемлекеті құрылды. Ұлыстың қағаны Түмен болды. Түменнің Бақтұғ( Модон) атты тах мұрагері болды, Түмен оны тах мұрагерлігінен қағып көршілес Нүкүз(月氏)дерге аманатқа жіберді, артынан екі ел жауласқанда Нүкүз ханы Модонды өлтірмек болды, Модон Нүкүздердің бір жүйірік атын қолға түсірдіде ұстатпай Ғұндарға қашып келді. Түмен тәңірқұт оған түмен(10000) жасақты басқартты, Модон ысқырма жебені жасап шығып жасақтарына: «Мен жебені қалай атсам сендерде солай атасыңдар атпағандардың басы кесіледі !» деп әмір етті. Бір жолы өзінің сайгүлігіне қарата оқ атты, өзімен қосыла атпағандарды сол майданда шауып өлтірді. Тағы бір жолы тіпті өз бәйбішесіне қаратып оқ атты, қосыла атпағандарды тағы да өлтірді. Түмен тәңірқұтпен бірге аңға

    984
  • Тарих

    Көктүріктен тараған Қазақ рулары

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 10, 2018  |  3,184 views

    Ерзат Кәрібай Көктүрік қағанаты ұлы Ғұн қағанатынан кейінгі көшпенді-әскери жұрттардың құрған империясы. 552-742 жылдарға дейін 190 жылдай дәурен сүрді, билеушы тайпа Ашина тайпасы. Териториясы шығыста Жапон теңізінен батыста қара теңізге дейін; Солтүстікте Сіберия ормандарынан Иран, Қытайға дейін созылған он миллион шаршы километр аумақты алып жатты. Түркі әсілінде Ашина бастаған ондаған тайпалар одағының аты болатын. Тегі Ғұндар мен Сақтардың бірінен, ең алғашында Нионуан қағанатына қарасты теміршілер болатын, 545 жылы Бумын қаған Терглектер(арбалылар немесе қаңғарлар) Нионуандарға аттанған жасақтарын тосқауылдап талқанын шығардыда 50 мың отбасы Терглектерді бағындырып алдыда 546 жылы Нионуан қағаны анағайды ойсырата жеңді, анағай өзін-өзі өлтірді. Осылайша Көктүрік қағанаты құрылды. Қағанат Алтай тауында шаңырақ көтерді де кейін көшпенділердің қасиетті жұрты болған

    1055
  • Тарих

    Тәуелсіздік күрескерлеріне мың алғыс!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 28, 2018  |  2,014 views

    1986 жылы желтоқсан айының ортасында Алматы қаласындағы Брежнев (қазіргі Республика) алаңы бүкіл әлемнің назарын өзіне аударды. Ол кезде қазіргідей интернет, әлеуметтік желілер жоқ болса да, жергілікті жастардың демократиялық бас көтеруі туралы ақпарат дүниежүзіне тарап үлгерген еді. Компартияның Д.Қонаевты қызметінен тайдырып, оның орнына бұған дейін Қазақстан үшін беймәлім болған Г.Колбинді тағайындауы наразылық туғызып, қаладағы орталық алаңға он мыңдаған жастар жиналды. Қарсы келгенді қан қақсатып үйренген кеңес өкіметі бұл жолы да ешкімді аямады. Бейбіт сипатта басталған шеру ақыр соңында күшпен басылып, оған қатысқандардың біразы қаза тапты, көбі қуғынға ұшырады. Осы бір тарихи сәтті жастардың жадында мәңгі сақтау үшін, «Адырна» ұлттық-этнографиялық бірлестігі Алматы қаласы Ішкі саясат басқармасының қолдауымен шаһардағы бірқатар мекемелерде арнайы кездесулер

    168
  • Саясат

    Алғашқы теңгеге Назарбаев бейнесі қалай түспей қалды?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 15, 2018  |  4,491 views

    Асылхан МАМАШҰЛЫ Серікболсын Әбділдин.  1993 жылы қарашаның 15-інде Қазақстан өзінің ұлттық валютасы – теңгені айналымға шығарды. Сол кезде елдің Жоғарғы кеңесін басқарған Серікболсын Әбділдин теңгенің қалай басылғаны жайлы, дизайны қалай дайындалғаны туралы айтып берді. Теңге айналымға шықпас бұрын Қазақстан соңғы сәтке дейін Ресейдің рубль аймағында қалуға тырысты. Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев “Ғасырлар тоғысында” атты кітабында рубльді сақтап қалуға деген ұмтылысын “рубль аймағының бұзылуы (ортақ валюта – ред.) ТМД елдерінен алшақтауды тездетер еді. Ал Қазақстан бұған дайын емес еді” деп түсіндіреді. Кітапта Назарбаев “1992 жылы Ресейде барлық баға босатылды. Сол кезде іске кірістік. Мен Қазақстан валютасын шығаруды бастау туралы құпия жарлыққа қол қойдым” деп жазды. Алайда Азаттық тілшісімен сұқбаттасқан Жоғарғы кеңестің

    1913
load more

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: