Жүгіртпелер
 | 
  • Көз қарас

    Қытай “қазақ қаупі” мәселесінен әлі де алаңдауы ма?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 20, 2018  |  96 views

    Eldeç Orda Атқа мініп қылышын оңды солды жалаңдатып “ша ша шалап” кеп (қытайша өлтіріңдер деген сөз) Қазақ ауылын қанға бөктіріп кететін қилы оқиғаларды бала күнімізден бері кітаптан оқып өсіп едік. Күншығыс Цинхай, Гансуға ауып Тибет асып Кашмир, Пакістанға ат басын тіреген Алтай мен Ұлық Еренқабырға қазақтарының қасіретті тағдыры туралы бүгінге шекім (дейін) аз айтылмады. Қаншама кітап, мақала жазылды… Оқыған сайын сай сүйегің сырқырайды… Әсіресе, Әбетай Мұқарапұлы құрастырып жинақтаған “Киелі Көш”ті оқысаңыздар (алда кирилицсияға аударылып жатса) онда қасіретті оқиғалар біршама анық жазылған, оқып жатқанда көз алдыңызға бейне кинодай елестеп отырады. Ана жолы осы парақшамда “Қытайдағы Мұсылман Элитасының Қилы Тарихы және Оның Шығыс Түркістанға Ықпалы” атты пост жазғамын, сондағы Үштік Ма әулетінің

    34
  • Тарих

    Не себепті қытайлар қысқа уақытта “біз ұлы Жапонияның бақытты перезентіміз!” деп шыға келеді?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 19, 2018  |  95 views

    Жапон қағанаты 20-ғасырдың 30-жылдарынан бастап шығыс және түстік Азияның көп жерін басып алдады. Соның бірі, Қытай. Жапон үкіметінің қолына өткен аумақтарда барлық білім беру тек Жапон тілінде жүрілгендіктен қысқа уақыттың ішінде “біздің отанымыз Жапония, біз ұлы Жапон халқының перезенттеріміз!” немесе “Жапониямен мақтанамын, Жапония көзімізді ашты!” дейтін санадағы жаңа буын ұрпақ пайда болған. Тіпті, қытай тарихын қарап отырсаңыз “қытай өз тағдырын Жапониясыз шеше алмайды, Жапонияға бағынышты бола отырып қытайды өркениетке жетелейік” дейтін саяси тұлғалар да пайда болған. Бұл жерде саяси таңдау келешегін Жапониясыз елестете алмаған тұлғаларды кейін таман тілге алармын, маған қызығы, не себепті қытайлар қысқа уақытта “біз ұлы Жапонияның бақытты перезентіміз!” деп шыға келеді? Бұған үш себеп бар: Біріншісі, 30-жылдары қытайда

    41
  • Тарих

    СУН ЯТ СЕНГЕ ДАУЫС БЕРЕМІЗ БЕ, ӘЛДЕ ЮАНЬ ШИКАЙҒА МА?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 11, 2018  |  209 views

    Eldeç Orda Бұл сұрақ 1912-1913 жылдары Пекин орталық құрылтайына жол алып бара жатқан Қазақ депудаттарының көкейіндегі сұрақ еді. Тіпті, тұтас Қазақ халқының көкейіндегі сұрақ-ты. Әсіресе, жер-су мәселесі күн тәртібінен түспей әбден жауыр болған сол дәуірдің ең өзекті шаруасы еді. Пекинге аттанған Қазақ депудаты туралы да Алаш баспасөзі құр жібермеді, Пекинге аттанған Қазақ депудаттарының жер-су ісін сәтті шегуіне дем беріп, жылт еткен жаңалығын газетке басып халыққа құлағдар ғып тұрды. Қазақ депудаттары бастапта не себепті Сун Ят Сенге дауыс бермекші болады? Неге Юань Шикай зорлықпен өзіне дауыс бергізтеді? Қазақ депудаттарын кімдер сайлады? Шендері қандай? Олар жеке жеке Юань Шикай мен Сун Ят Сенге кездескені рас па? Қандай мәселелер көтерілді және бір қызығы

    67
  • Тарих

    ПРЕМЬЕР ТЕРЕЩЕНКОНЫ “ОСТАВКАҒА” ҚАЛАЙ ЖІБЕРДІМ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 11, 2018  |  206 views

    1992 жыл. Қазақ радиосының Парламеттік тілшісімін. Офис Алматыдағы Желтоқсан көшесінің 177 үйінде. 3-ші қабатта радио қызметкерлері. Ал, 4-ші қабатта Баспасөз және бұқаралық ақпарат құралдары Министрінің бірінші орынбасары – Қазақ мемлекеттік телерадиохабар тарату компаниясының Төрағасы Ғаділбек Шалахметов және компания басшылары. Төрағамен баспалдақта, лифтіде күн ара кездесіп қаламыз. Жүзі жылы жан. Қазақ редакциясындағы жастар толық баспанасыз. Ол кезде айына бір-екі рет командировкаға шығу міндет. Сапарлатып елге жиі қатынаймыз. Қонақ үй ақшасы жабылмай қарызбен қайтамыз. Содан, отыз метр жердегі Төрағаның қабылдау бөлмесіндегі апайдың шығып кеткенін аңдып тұрып, Ғаділбек ағаға төтесінен басып кіреміз. Ондағымыз іссапарда қонақ үйге берілген қаржыны жабатын құжатымыз болмай, бухгалтерияға қарызымызды қайтармауға “рұқсат” деген қолын алып шығу. Ол Төрағаның ғана құзырында.

    58
  • Суреттер сөйлейді

    ШЫҒЫС ҚАЗАҚИЯДАҒЫ ҚАЗАҚ ИНТЕЛЛИГЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  May 5, 2018  |  543 views

    Шағын Сараптама Дербес ел тәуелсіз мемлекет ретінде “қытай қазағы” дейтін ұғымды қайта пысықтап зерттеп көрудің жаңа кезеңі басталуы керек деп есептеймін. Қытай қазақтарының 20- ғасыр басындағы ояну кезеңі әлі күнге дейін толық зерттелген жоқ. Оның ішінде мемлекет деңгейіндегі тұлғалар туралы жекелеген зерттеулер тіптен кемшіл. Шығыс Қазақиядағы қазақ интеллигенциясының қалыптасуында үш үлкен ықпалды айтпай кету мүмкін емес: Бірінші, 20-ғасыр басына дейінгі дәстүрлі исламдық рухани мектеп (қадимдық мешіт-медреселер); Екіншісі, 20-ғасыр басындағы Шығыс Қазақияның жәдиттік рухани қозғалысы (жәдиттік ағарту, пікір-талас, тб); Үшіншісі, Орыс-Татар арқылы енген Еуропа өркениетінің ықпал етуі немесе Манжу-Қытай арқылы шығыс руханиятымен танысу; Осы үш ықпалдың әуелгісі исламдық жаңғыруды өз ішінен “Қазан, Уфаның рухани ықпалы”, “Бұхара-Көкілташ ықпалы” және “Осыманлы руханиятының ықпалы”

    87
  • Тарих

    Голощекинді құлақ-шекеден ұрған Жалау Мыңбайұлы туралы білесіз бе?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 3, 2018  |  1,518 views

    Мемлекет қайраткері Жалау Мыңбайұлының туғанына 125 жыл 2016 жылдың қысында бірінші рет Маңғыстау жерінде болдым. Жалау Мыңбай ескерткішіне тағзым етіп, осы кісінің атындағы мектеп оқушыларымен жүздестім. Биыл күз мемлекет қайраткерінің туғанына 125 жыл толады, соны қалай лайықты етіп өткізуді жергілікті білікті азаматтар ойластыра бастапты. Маған қолқа салды. Каспиге бетімді жуып тұрып, Жалау өмір сүрген уақытқа іштей біраз ой жүгірттім. Большевиктерге тек партбилет шеңберінде қарамай Абай айтқан «Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек» тұрғысынан да қарау керек-ау деген ұстаным безбеніне салып байқадым. Иә, ел азаматтары арасында ертеден түлеп, 1916 жылғы ұлт азаттық көтерілісі кезінде бас көтерген, 1917 жылғы Қазан төңкерісінен кейін Тәуелсіздік деген ұранға айналған Алаш идеясы ел билігін большевиктер заңсыз

    209
  • Тарих

    Наурыз: Рысқұловтың бұйрығы мен Назарбаевтың жарлығы

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 26, 2018  |  1,119 views

    Асылхан МАМАШҰЛЫ Халық шаруашылық жетістіктері көрмесінде (ВДНХ, қазіргі – “Атакент”) өткен Алматы облысы күндері. Шебердің жұмысы. Фото авторы – В. Жолмұхамедов, 1988 жыл. (Сурет Қазақстан орталық мемлекеттік кинофотоқұжаттар және дыбыс жазбалар архивінен алынған) 1920 жылы Түркістан республикасы атқару комитетінің төрағасы Тұрар Рысқұлов “Наурыз” мерекесін тойлау туралы бұйрық шығарғанымен бұл мейрамды ресми түрде тойлау не себепті кейінге қалдырыла берді? Қазір дәстүрлі ресми мейрамдардың біріне айналған Наурызға совет кезеңінің бас кезінде тыйым салынбаған. Тарихшылар мен архив қызметкерлері оның бір дәлелі ретінде 1920 жылғы наурыздың 20-сында жарияланған Түркістан республикасы кеңестері атқару комитетінің төрағасы Тұрар Рысқұлов қол қойған бұйрықты алға тартады. “РЫСҚҰЛОВТЫҢ БҰЙРЫҒЫ” Қазақстан баспасөзінде сирек те болса жарияланған бұл құжатты Жамбыл облыстық архивінің

    51
  • Көз қарас

    ҚЫТАЙДАҒЫ МҰСЫЛМАН ЭЛИТАСЫНЫҢ КҮРДЕЛІ ТАРИХЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ШЫҒЫС ТҮРКСТАНҒА ЫҚПАЛЫ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 26, 2018  |  2,013 views

    Шығыс Түркістандағы (新疆) Қазақтар мен Ұйғырлардың саяси, мәдени, әлеуметтік-экономика тариxын көбінде орталық азияның саяси ауанымен тығыз байланыстырып жатамыз. Бәлкім, дұрыс да шығар. Бірақ, мен оның ішкі қытайдағы МҰСЫЛМАН ЭЛИТАСЫмен де тығыз қатысы барын баса айтқым келеді. Қытайлар жалпы мұсылмандарды ҺУИЙ (回) деп иероглиф таңбамен таңбалаған. Жалпы мұсылман жұртын ҺУИЙ МИНЬ (回民) дейді. Мысалы Шыңжаңның бұрынғы губернаторы Яң Зыңшин (杨增新) 1918-1922 жылдары орталық Пекин үкіметіне Алашорда мен Түркістан автономиясы туралы жеделxат жолдағанда “орталық азиядағы һуий миньдар (яғни мұсылмандар) бірігіп респубилика құрып жатыр” деген ситат келтіреді. Сосын Тибет мұсылмандарын- 藏回 (Заң Һуий), Қашқариядағы Ұйғырларды- 缠回 (Чан Һуий), Монгол мұсылмандарын- 蒙回 (Мың Һуий) деп атаған.  Осы Һуийлардың (яғни мұсылмандар) ішінде саны мен сапасы,

    116
  • Тарих

    Шыңжаң-Патшалық Ресей менЦин үкіметі арасында айқын шекара келсімі болмаған

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 18, 2018  |  3,855 views

    Бұл суретте қытайдың Шыңжаң (新疆) провинцсиясындағы (өлкесіндегі) негізгі әскери күші шоғырланған өңірлердің картасы. Қытай коммунистерінің тілінде айтқанда Шыңжаң Өндіріс-Құрлыс Корпусы немесе Шыңжаң Өндіріс-Құрлыс Базасы (新疆生产建设兵团). Олай деп атауының басты себебі- Шыңжаң ашылмаған тың өлке болғандықтан коммунистердің алғашқы әскери легі тыңнан жер игеріп, тыңнан әскери қала салуына, соғуына тура келген. Сол себепті коммунист әскерлер һәм қорғаныс қолғанаты һәм өндіріс пен құрлыстың барып кел, шауып кел жұмысшысы болған. Бажайлап картаға қарап отырсаңыз, қытай коммунистерінің әскери қорғаныс корпусы мен соғыс казармасы ҚАЗАҚтар шоғырлы қоныс тепкен солтүстік Шыңжаңға жиы орыналасқан. Іле аңғары, Манас өзенінің күнбатыс-күншығыс жақтары, Тарбағатайдың Үрімжіге тұспатұс мидай жазық иен боздаласы мен Қазақстанмен шекара тұсы және Алтай тауларының шекара жақтары сонымен бірге

    120
  • Тарих

    Түркия Республикасының құрылуы және Ататүрік реформалары

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 18, 2018  |  1,561 views

    Талғат Жолдасұлы Түрік ұлт-азаттық соғысы бітіп, 1922 ж. 11 қазанда Мудания бітім шарты жасалғаннан кейін, бейбіт келісімшарттың реті келді. Антанта елдері Анкара үкіметін де, Стамбул үкіметін де 1922 ж. қарашада ұйымдастырылатын конференцияға шақырды. Екі үкіметті бірге шақыру Анкара үкіметінің наразылықтарына ұласты. Депутаттар монархияны алып тастау мәселесін көтеріп, ақырында 1922 ж. 1 қарашада Османлы мемлекеті, яғни монархиялық басқару жүйесі (Saltanatın Kaldırılması) құлатылды. Тек Түркияның Ұлттық Үлкен Мәжілісі үкіметінің өмір сүретіні білдірілді. Бірақ Османлы әулетіне тиесілі халифалық дәреже сақталды. Халифаны Мәжіліс тағайындайтын болды. Осылайшы Стамбул үкіметі жойылып, Түркия мемлекеті тарих сахнасына шықты. Саяси режимнің қандай болатындығы пікірталас тақырыбына айналды. Халифаны жаңа Түркияның басшысы ретінде көргісі келетіндер де көп болды. Республикалық басқару жүйесін

    151
load more

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: