جۇگىرتپەلەر
 | 
  • تاريح

    الاش زيالىلارىنىڭ ۇرىمشىدەن قايتىپ كەلە جاتقاندا

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jul 23, 2023  |  439 views

    بولعان وقيعا ىزىمەن بولعان وقيعانىڭ ىزىمەن…   الاش جۇرتىنىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سەزى ءوتىپ، ءاليحاننىڭ كولچاكتان بەتى قايتىپ، “ەندى قايتىپ تاۋەلسىز ەل بولامىز” دەپ جۇرگەن كەز ەدى. سەمي الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ورداسى ەدى. سەمەيدە جۇرگەن احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان ءبىر توپ الاشورداشىلار قىتاي شەكاراسىنداعى ءۇرىمشى قالاسىنا بارىپ، ونداعى قازاق جۇرتىنىڭ حال جاعدايىن ءبىلىپ قايتۋعا جولعا شىققوان. ول كەزدە ءۇرىمشىنىڭ كوبى قازاق ەدى ۇيلەرى نەگىزىنەن سازدان قۇيىلعان. ورتا ازيانىڭ كوپ قالالارىن ەسكە سالعانداي. ءبىراز ۇلكەن كىسىلەر مەن جاستار احاڭنىڭ توتە الىپبيىمەن كىتاپ گازەت وقيدى. ەكەن. احاڭدى بۇرىن كورگەن ادامدار دا كەزدەستى. دەگەنمەن، احاڭ ءۇرىمشى قازاقتارىنىڭ تاەلسىز اۆتونوميا قۇرۋ تۋرالى ويلارى دا جوقتىعىن بايقاعان. سونىمەنگ، ءۇرىمشى قازاعىنىڭ جانە قىتايعا جاقىن باسقا ۇلتتاردىڭ باستى تۇرمىسى

    70
  • تاريح

    كەنەسارى حانعا تاعزىم

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Feb 8, 2023  |  1,524 views

    ءجۇز ەلۋ جىل! بيىل كەنەسارى حاننىڭ ءشايىت بولعانىنا ءبىر ءجۇز ەلۋ جىل تولدى. كەنەسارى عانا ەمەس. ناۋرىزباي باحادۇر سۇلتان، ەرجان سۇلتان، قۇدايمەندە سۇلتان. قىپشاق يمان باتىر، تاما قۇرمان باتىر، دۋلات بۇعىباي باتىر، دۋلات جاۋعاش باتىر، دۋلات مەدەۋ بي، قىلىشتىڭ ءجۇزى، نايزانىڭ سۇڭگىسى بولعان تاعى قانشاما ازامات. قازاق ورداسىنىڭ ەڭ سوڭعى جاراقتى جاساعىندا قالعان ءۇش مىڭنان استام الامان. ءبارى دە ءشايىت بولدى.كەنەسارى حاننىڭ، ونىڭ ەڭ سوڭعى جاۋىنگەر سەرىكتەرىنىڭ قاسيەتتى قانى شاشىلعان اقىرعى ساعاتتا ءتورت عاسىر بويى تورە تاڭبالى قىزىل تۋى جەلبىرەگەن ۇلى مەملەكەت قازاق ورداسى شايقالىپ بارىپ قۇلادى. الاش بالاسى سوناۋ ءۇيسىن، عۇن، تۇرىك زامانىنان تارتىلعان، التىن ورداعا جالعاسقان، قازاق ورداسىنا ۇلاسقان، ورتالىق ازيا توسىندە جيىرما عاسىردان استام، عالامات ۇزاق ۋاقىت

    389
  • سۇحباتتار

    تاريحشى: باتىس ءسىبىر – بايىرعى قازاق جەرى. كوشىم حان – ۇلتتىق باتىرىمىز! 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 24, 2023  |  1,771 views

    ابىلاي ماۋدانوۆ قوستانايلىق عالىم ءسىبىر جەرىن ورىس پاتشالىعىنان بۇرىن قازاق رۋلارى يگەرگەنىن كىتاپ قىلىپ باستىرماق، دەپ حابارلايدى Express Qazaqstan. تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى امانجول كۇزەمبايۇلىنىڭ ەسىمى عىلىمي ورتادا كەڭىنەن تانىمال. ول ۇنەمى “تاۋەلسىز ەل ءوز تاريحىن وزىندىك كوزقاراسى تۇرعىنان قاراپ، تالداپ، باعا بەرۋ كەرەك” دەگەن ۇستانىمدى ايتىپ كەلەدى. قوستانايلىق تاريحشى بىرنەشە جىل بۇرىن ۇلكەن ءبىر جوبانى قولعا الدى. بۇگىندە ول ۇلى ەركىن ابىلمەن بىرگە “التىن وردانىڭ باتىس ءسىبىر ۇلىسى: ەتنو-ساياسي تاريحى” اتتى ەڭبەك جازىپ جاتىر. بۇل كىتاپ الداعى جىلى (ورىس تىلىندە) جارىق كورمەك. مۇندا قازىرگى قازاقستاننىڭ شەكاراسىنان تىس قالعان بايىرعى قازاق جەرى مەن رۋلارىنىڭ كوپتەگەن تاريحى قامتىلادى.Express Qazaqstan ءتىلشىسى عالىمدى وسى تاقىرىپتا سوزگە تارتىپ، اڭگىمەلەسكەن ەدى. باتىس ءسىبىر — ءبىزدىڭ بايىرعى

    482
  • تاريح

    نكۆد اتقان قازاقتىڭ قايسار قىزى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 24, 2023  |  1,629 views

    ستاليندىك رەپرەسسيا جىلدارىندا الاش قايراتكەرلەرىمەن بىرگە اتىلعان قازاقتىڭ قايسار قىزى شاحزادا شونانوۆا اتىلعان قازاقتىڭ ءۇش قىزىنىڭ ءبىرى. نكۆد جەندەتتەرىن شاحزادانىڭ شىققان تەگى شوشىتتى، سوندىقتان ايۋاندىقپەن ابدەن ازاپتاپ بولعاسىن اتىپ تاستادى. سونىمەن شاحزادا شونانوۆا كىم ؟ شاحزادا ارونقىزى شونانوۆا-قاراتاەۆا 1903 جىلى باتىس قازاقستان وبلىسى سىرىم (جىمپيتى) اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. اكەسى ارون قاراتاەۆ، الاش قايراتكەرى، رەسەي دۋماسىنا دەپۋتات بولىپ سايلانعان باقىتجان قاراتاەۆتىڭ ءىنىسى. شاحزادانىڭ ءوزى شىڭعىسحاننىى تىكەلەي ۇرپاعى ەدى. شاحزادانىڭ تەگى بىلاي: شىڭعىسحان-جوشىحان-توقاي تەمىر-ءوز تەمىر-ءوز تەمىر حوجا باداقۇل ۇعىلان-ورىسحان-قۇيىرشىق حان-باراق حان-جانىبەك حان-وسىك سۇلتان-قاراتاي سۇلتان-ءبيسالى-داۋلەتجان-ارون-شاحزادا. شاحزادانىڭ اناسىنىڭ دا تەگى مىقتى، بوكەي ورداسىنىڭ حانى جاڭگىردىڭ نەمەرەسى حۇسني-جامال نۇرالىحانوۆا. قازاقتان شىققان تۇڭعىش جوعارى ءبىلىمدى مۇعاليما 1894 جىلى بوكەي ورداسىندا قازاق قىزدارىنا ارنالعان العاشقى مەكتەپ اشتى،

    340
  • تاريح

    بايباتىرۇلى ىقىم.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 14, 2023  |  1,720 views

          بايباتىرۇلى ىقىم الماتى وبلىسى ( 1940-جىلعا دەيىن شۇبارتاۋ الماتى وبلىسىنا قاراعان) شۇبارتاۋ اۋدانى، قوساعاش اۋىلىندا 1876 -جىلى قوي تولدەگەن ۋاقىتتا اۋقاتتى وتباسىندا دۇنيەگە كەلەدى. جاستايىنان ءوزىنىڭ  پىسىقتىعى مەن اكەسى بايباتىردىڭ قولداۋىمەن شۇبارتاۋ وڭىرىنە تانىمال ناقىسقوجادان ارابشا، كەيىننەن لاتىنشا وقىپ حات تانيدى. كوپتەگەن شىعىستىڭ حيسسا- جىرلارىن وقىپ جاتقا ايتاتىن. ءوزىنىڭ پاراساتى مەن بىلىمدىلىگىنىڭ ارقاسى شىعار ول سەمەي وبلىسى، شۇبارتاۋ اۋدانى، مادەنيەت اۋىلدىق وكرۋگى، باقاناس وزەنىنىڭ بويىنا (اقۇشكەل اتالعان) 1923-جىلى  تويعارين بەيسەنبايمەن بىرىگىپ، العاشقى مەكتەپ سالدىرادى.  ىنتاسى بار اۋىل بالالارىن تاشكەنتككە اپارىپ وقۋ ورىندارىنا ورنالاستىرادى. سولاردىڭ ءبىرى – يبراەۆ  كارىمدى  تاشكەنتكە اپارىپ ساگۋ-ءدىڭ (سرەدنەازياتسكي گوسۋدارستۆەنىي ۋنيۆەرسيتەت) مەديتسينا فاكۋلتەتىنە تۇسىرەدى. اۋىل تۇرعىندارىنا قامقورلىق كورسەتىپ، ەڭبەككە تارتىپ، وتىرىقشىلىق ومىرگە بەيىمدەۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى. ەگىستىك جەرلەردى سۋعارۋ ءۇشىن

    452
  • مادەنيەت

    قۇنانبايدىڭ ساپارعا اتتانار الدىندا ۇلجانعا ايتقانى:

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 11, 2023  |  1,648 views

    بايبىشە، ءۇي سەرىگىم عانا ەمەس، ءومىر سەرىگىم ەدىڭ. ۇزاق كەشكەن تىرلىكتە قاي بەلدىڭ استىندا جۇرسەم دە، ارتىمدا وتىرعان ءبىر بەل ءوزىڭ ەدىڭ. وزىمە تاعدىر باق بەرگەن جانمىن دەۋشى ەم. ايتىسپاساق تا، جەر تانىتىپ وتىراتىن قاباق پەن جۇرەك بار ەدى، سوعان سەنۋشى ەم دە، كەيدە شالكەس، كەيدە قيا دا باسىپ كەتە بەرۋشى ەم. باعىما ماسايىپ ەركەلەگەنىم بولسا كەرەك. ەندى قاي ءدوڭنىڭ باسىندا قالارمىز، كىم بىلەدى. سەنىڭ ايتار كىناڭ بولسا دا، مەنىڭ ساعان ارتار ءبىر تۇيىردەي نازىم جوق. ادال جۇرەك، اق بەيىلىڭ ءۇشىن بالالارىڭنىڭ باعى اشىلسىن. مەن ايتاردى ءوزىڭ ايتىپسىڭ. مەنىڭ ارمانىمدى ءوز ارمانىڭ ەتىپسىڭ. – دەدى بۇل – جۇرەر الدىنداعى قۇنانبايدىڭ ۇل­جانعا ايتقان ءسوزى. قالىڭ تۋىس، ءۇيىرلى اعايىن، شوعىرلى بالا-شاعا، دوس-جاران،

    360
  • تاريح

    الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ توراعاسى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 11, 2023  |  1,862 views

    وسىدان 80 جىلداي بۇرىن ماسكەۋدەگى نكۆد-نىڭ بۋتىركا تۇرمەسىندە الاشى ءۇشىن ازاپ شەككەن ءاليحان اتامىز تۇتقىن انكەتاسىن ءوز قولىمەن تولتىرعاندا ماماندىعىن جۋرناليست، اۋدارماشى دەپ كورسەتكەن. رەۆوليۋ­تسيا­دان كەيىن قازاقتىڭ الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ توراعاسىمىن دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي جازىپ كەتىپتى. ⠀ تىزەسىن بۇكپەگەن، ايىلىن جي­ماعان، ەشكىمنەن قايمىقپاعان. قازاق­تىڭ تالاي ارىسى جاپون شپيونى دەگەن جالانى ازاپقا شىداماي مو­يىنداعاندا، جالعىز الەكەڭ عانا سىنباپتى. رۋحى تاستى دا شاباتىن الداسپانداي بولعانى عوي. لەنين انكەتاسىندا ماماندىعىن «جۋرناليست» دەپ، ستالين «ماركسيست» دەپ جازىپتى. بۇل ەكەۋى دە نەگىزگى ماماندىقتارى باسقا بولا تۇرا، جۋرناليست بولعان. لەنين «­يسكرا» گازەتىن شىعارىپ، ءوزى رەداكتور بولسا، ستالين بۇكىل ماقالالارى مەن سويلەيتىن سوزدەرىن ءوز قولىمەن جازعان. وسى ەكى تۇلعانى دا ءاليحان اتامىز كوزىنە ىلمەگەن. الەكەڭدى اۋەلى بۋتىركاعا

    527
  • سۋرەتتەر سويلەيدى

    سۋرەتتە 1956 جىلعى ءۇرىمجى قازاقتارى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 11, 2022  |  1,856 views

    تاريحي سۋرەت ورنى: ءۇرىمجى ۋاقىتى: 1956.ج تۇسىرگەن: توم حاتچينس (فوتوجۋرناليست) تۇسىنىكتەمە: جاڭا زەلاندياىق فوتوجۋرناليست ت.حاتچينس (تۋعان جەرى اۆستراليا) قىتاي ساپارى كەزىندە قازاقتار ءبىرشاما شوعىرلى قونىستانعان ايماقتاردى نازاردان تىس قالدىرمادى. سول كەزدە قىتايعا رۇقسات ەتىلگەن ساناۋلى ءفوتوجۋرناليستىڭ ءبىرى بولعان ول كوممۋنيستىك رەجيمنىڭ العاشقى كەزەڭىندەگى قىتايدى فوتو تىلىمەن ءساتتى كورسەتە الدى. سۋرەتتە 1956 جىلعى ءۇرىمجى قازاقتارىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگى كورسەتىلگەن. وكىنىشكە قاراي ءۇرىمجى قازاقتارىنىڭ ساياسي، الەۋمەتتىك تاريحى ەش زەرتتەلمەي كەلە جاتىر. ءۇرىمجى ولكەنىڭ ساياسي كىندىگى بولعاندىعى سەبەپتى ونداعى قازاقتاردىڭ ساياسي، مادەني ءھام الەۋمەتتىك ىستەرگە ارالاسۋى ەرتە باستالدى. 1922 جىلى قالا ورتالىعىندا قازاق-موڭعول مەكتەبى شاڭىراق كوتەردى. 1935 جىلى قالادا قازاق-قىرعىز مالەني، اعارتۋ ۇيىمى قۇرىلدى. سول جىلى قالادا “تيانشان”، “شىنجاڭ” گازەتتەرىنىڭ قازاقشا بولىمدەرى قۇرىلدى سونىمەن بىرگە

    436

  • قازاقتىڭ قاشقاريادا قالعان ءىزى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 11, 2022  |  2,339 views

    قىتاي جۇرتىنا قاراستى قاشقاريا وڭىرىندە قازاق اتىمەن اتالىناتىن ەلدى-مەكەندەر بار. كارتاعا رەسمي تۇردە “قازاق اۋىلى” دەگەن اتپەن كىرگىزىلگەن. قازاق ەسىمىمەن اتالاتىن جەر-سۋ اتاۋلارى قاشقارياعا قاراستى مىنا ءۇش ۇلكەن ايماقتا كەزدەسەدى: اقسۋ ايماعى; قاشقار ايماعى; حوتان ايماعى; اقسۋ مەن قاشقار ايماعىندا قازاق دەگەن اتپەن ءبىر-ءبىر ەلدى-مەكەن كەزدەسسە، حوتان ايماعىندا قازاق اتى جەكە-جەكە “باشقازاق اۋىلى” جانە “اياققىقازاق اۋىلى” دەپ ەكى بىرلەي جەردە ساقتالىپتى. قاشقارياعا قازاقتار قاشان كەلدى؟ ءبىرىنشى، قازاق حاندىعى كەزەڭدەرىندە اياق باسقان. ونىڭ ءوزى ەكى كاتەگورياعا ءبولىپ قاراستىرۋعا بولادى: 1. قازاق حان-سۇلتاندارىنىڭ ساياسي بيلىگى كۇشەيگەن ءداۋىر; 2. قازاق حاندىعىنىڭ السىرەگەن كەزەڭدەرىندە; اۋەلگى كەزدە قازاق سۇلتاندارى قاشقاريا امىرلىگىمەن ديپلوماتيالىق قاتىناستارتارمەن بىرگە قاشقاريا امىرلىگىمەن قۇداندالىق بايلانىس ورناتقان. كەيىنگى كەزدە ياعني قازاق حاندىعىنىڭ السىرەگەن

    570

  • تۇراردىڭ تۇياعى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 8, 2022  |  1,764 views

    Beken Kayratuly جاقىندا «ەگەمەن قازاقستان» (1 جەلتوقسان، 2022) گازەتىنە تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، اقىن-جازۋشى سۇراعان راحمەتۇلىنىڭ «موڭعولدى مويىنداتقان تۇرار» اتتى ماقالاسى جارىق كوردى. وسى جازبادا، تۇرار كومينترەن وكىلى رەتىندە موڭعولياعا بارىپ، تاعدىردىڭ قالاۋىمەن دۋگارقىزى دەنسماا (1906-1985) ەسىمدى ارۋمەن تانىسقانى جونىندە ايتىلادى. دەنسماا بولسا ترويتسكوساۆسك (حيااگتا حوت) قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن ەكەن. دەنسماانىڭ 12 جاسىندا اكەسى اقتار ينتەرۆەنتسياسى تاراپىنان اتىپ ولتىرىلگەن. سودان دا كۇرە (قازىرگى ۇلانباتىر) قالاسىنا كوشىپ كەلىپ، وسىندا ورىسشا ورتا ءبىلىم العان. 1923 جىلى 17 جاسىندا ماسكەۋدەگى كۋتۆ-قا (كوممۋنيستيچەسكي ۋنيۆەرسيتەت ترۋدياششيحسيا ۆوستوكا) وقۋعا اتتانادى. وسىناۋ جىلدارى موڭعوليانىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگى، حالىقتىق سەرۋەن باعى، قارجى مەكتەبى قاتارلى مەكەمەلەردە قىزمەت اتقارعان. – قولداعى دەرەككە سۇيەنسەك، -دەيدى اۆتور. – موڭعول ارۋى ماسكەۋدەن كەلە جاتىپ

    426
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: