جۇگىرتپەلەر
 | 
  • سۋرەتتەر سويلەيدى

    حان كەنەنىڭ قارۋى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 7, 2019  |  519 views

    Beken Kayratuly Facebook پاراقشاسىنان الىندى ەلورداعىقازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري-تاريحي مۋزەيىنىڭ اۋىسپالى ەكسپوزيتسيالىق جادىگەرلەر كورمەسى ورنالاسقان تومەنگى زالىندا، قازاق حالقى ءۇشىن قۇندى زاتتىڭ ءبىرى – كەنەسارى قاسىمۇلىنىڭ مىلتىعى تۇر. ءحىح عاسىردىڭ ورتاسىندا ۇلى دالادا ورىستەگەن ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستىڭ كوسەمى، اتاقتى ابىلاي حاننىڭ نەمەرەسى كەنەكەڭ وسى مىلتىقپەن جاۋ تۇسىرگەن. ايتالىق، 1838 جىلى كەنەسارى اقمولا بەكىنىسىن باسىپ الىپ، ورىس اسكەرىن قۋىپ شىققانىن تاريحتان جاقسى بىلەمىز. وسى وقيعا تۋرالى ەل-جۇرتتىڭ اۋزىنان ەستىپ، حاتقا تۇسىرگەن ءماشھۇر-ءجۇسىپ كوپەەۆ ءوزىنىڭ «قازاق شەجىرەسى» اتتى جازباسىندا: «قاراوتكەلدە اعا سۇلتان قوڭىرقۇلجا دۋان باسى بولعان. كەنەسارىعا قارسى تۇرىپ سوعىس سالعان. قاراوتكەلدى (اقمولا بەكىنىسىن ايتادى) قاماعاندا كەنەسارى كۇلدىرماماي دەگەن مىلتىعىمەن تايتوبەنىڭ باسىندا تۇرىپ، ورىستىڭ قاراۋىلشى بالسايكەسىن (پوليتسەيىن) اتىپ مۇرتتاي ۇشىرعان» دەيدى (ا.سمايىل

    30
  • كوز قاراس

    قىتايلار عۇندارعا 80 جىل باعىنعان

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 10, 2018  |  1,322 views

    عۇنداردىڭ اسكەري مەمىلەكەتىنىڭ قۇرىلۋىبىزدىڭ زامانىمىزدان بۇرىنعى 215 جىلى عۇنداردىڭ كوشپەندى-اسكەري مەملەكەتى قۇرىلدى. ۇلىستىڭ قاعانى تۇمەن بولدى. تۇمەننىڭ باقتۇع( مودون) اتتى تاح مۇراگەرى بولدى، تۇمەن ونى تاح مۇراگەرلىگىنەن قاعىپ كورشىلەس نۇكۇز(月氏)دەرگە اماناتقا جىبەردى، ارتىنان ەكى ەل جاۋلاسقاندا نۇكۇز حانى مودوندى ولتىرمەك بولدى، مودون نۇكۇزدەردىڭ ءبىر جۇيىرىك اتىن قولعا تۇسىردىدە ۇستاتپاي عۇندارعا قاشىپ كەلدى. تۇمەن تاڭىرقۇت وعان تۇمەن(10000) جاساقتى باسقارتتى، مودون ىسقىرما جەبەنى جاساپ شىعىپ جاساقتارىنا: «مەن جەبەنى قالاي اتسام سەندەردە سولاي اتاسىڭدار اتپاعانداردىڭ باسى كەسىلەدى !» دەپ ءامىر ەتتى. ءبىر جولى ءوزىنىڭ سايگۇلىگىنە قاراتا وق اتتى، وزىمەن قوسىلا اتپاعانداردى سول مايداندا شاۋىپ ءولتىردى. تاعى ءبىر جولى ءتىپتى ءوز بايبىشەسىنە قاراتىپ وق اتتى، قوسىلا اتپاعانداردى تاعى دا ءولتىردى. تۇمەن تاڭىرقۇتپەن بىرگە اڭعا

    266
  • تاريح

    كوكتۇرىكتەن تاراعان قازاق رۋلارى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 10, 2018  |  1,355 views

    ەرزات كارىباي كوكتۇرىك قاعاناتى ۇلى عۇن قاعاناتىنان كەيىنگى كوشپەندى-اسكەري جۇرتتاردىڭ قۇرعان يمپەرياسى. 552-742 جىلدارعا دەيىن 190 جىلداي داۋرەن ءسۇردى، بيلەۋشى تايپا اشينا تايپاسى. تەريتورياسى شىعىستا جاپون تەڭىزىنەن باتىستا قارا تەڭىزگە دەيىن; سولتۇستىكتە سىبەريا ورماندارىنان يران، قىتايعا دەيىن سوزىلعان ون ميلليون شارشى كيلومەتر اۋماقتى الىپ جاتتى. تۇركى اسىلىندە اشينا باستاعان ونداعان تايپالار وداعىنىڭ اتى بولاتىن. تەگى عۇندار مەن ساقتاردىڭ بىرىنەن، ەڭ العاشىندا نيونۋان قاعاناتىنا قاراستى تەمىرشىلەر بولاتىن، 545 جىلى بۋمىن قاعان تەرگلەكتەر(اربالىلار نەمەسە قاڭعارلار) نيونۋاندارعا اتتانعان جاساقتارىن توسقاۋىلداپ تالقانىن شىعاردىدا 50 مىڭ وتباسى تەرگلەكتەردى باعىندىرىپ الدىدا 546 جىلى نيونۋان قاعانى اناعايدى ويسىراتا جەڭدى، اناعاي ءوزىن-ءوزى ءولتىردى. وسىلايشا كوكتۇرىك قاعاناتى قۇرىلدى. قاعانات التاي تاۋىندا شاڭىراق كوتەردى دە كەيىن كوشپەندىلەردىڭ قاسيەتتى جۇرتى بولعان

    276
  • تاريح

    تاۋەلسىزدىك كۇرەسكەرلەرىنە مىڭ العىس!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 28, 2018  |  1,002 views

    1986 جىلى جەلتوقسان ايىنىڭ ورتاسىندا الماتى قالاسىنداعى برەجنەۆ (قازىرگى رەسپۋبليكا) الاڭى بۇكىل الەمنىڭ نازارىن وزىنە اۋداردى. ول كەزدە قازىرگىدەي ينتەرنەت، الەۋمەتتىك جەلىلەر جوق بولسا دا، جەرگىلىكتى جاستاردىڭ دەموكراتيالىق باس كوتەرۋى تۋرالى اقپارات دۇنيەجۇزىنە تاراپ ۇلگەرگەن ەدى. كومپارتيانىڭ د.قوناەۆتى قىزمەتىنەن تايدىرىپ، ونىڭ ورنىنا بۇعان دەيىن قازاقستان ءۇشىن بەيمالىم بولعان گ.كولبيندى تاعايىنداۋى نارازىلىق تۋعىزىپ، قالاداعى ورتالىق الاڭعا ون مىڭداعان جاستار جينالدى. قارسى كەلگەندى قان قاقساتىپ ۇيرەنگەن كەڭەس وكىمەتى بۇل جولى دا ەشكىمدى ايامادى. بەيبىت سيپاتتا باستالعان شەرۋ اقىر سوڭىندا كۇشپەن باسىلىپ، وعان قاتىسقانداردىڭ ءبىرازى قازا تاپتى، كوبى قۋعىنعا ۇشىرادى. وسى ءبىر تاريحي ءساتتى جاستاردىڭ جادىندا ماڭگى ساقتاۋ ءۇشىن، «ادىرنا» ۇلتتىق-ەتنوگرافيالىق بىرلەستىگى الماتى قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن شاھارداعى بىرقاتار مەكەمەلەردە ارنايى كەزدەسۋلەر

    103
  • ساياسات

    العاشقى تەڭگەگە نازارباەۆ بەينەسى قالاي تۇسپەي قالدى؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 15, 2018  |  2,545 views

    اسىلحان ماماشۇلى سەرىكبولسىن ءابدىلدين.  1993 جىلى قاراشانىڭ 15-ىندە قازاقستان ءوزىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى – تەڭگەنى اينالىمعا شىعاردى. سول كەزدە ەلدىڭ جوعارعى كەڭەسىن باسقارعان سەرىكبولسىن ءابدىلدين تەڭگەنىڭ قالاي باسىلعانى جايلى، ديزاينى قالاي دايىندالعانى تۋرالى ايتىپ بەردى. تەڭگە اينالىمعا شىقپاس بۇرىن قازاقستان سوڭعى ساتكە دەيىن رەسەيدىڭ رۋبل ايماعىندا قالۋعا تىرىستى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ “عاسىرلار توعىسىندا” اتتى كىتابىندا ءرۋبلدى ساقتاپ قالۋعا دەگەن ۇمتىلىسىن “رۋبل ايماعىنىڭ بۇزىلۋى (ورتاق ۆاليۋتا – رەد.) تمد ەلدەرىنەن الشاقتاۋدى تەزدەتەر ەدى. ال قازاقستان بۇعان دايىن ەمەس ەدى” دەپ تۇسىندىرەدى. كىتاپتا نازارباەۆ “1992 جىلى رەسەيدە بارلىق باعا بوساتىلدى. سول كەزدە ىسكە كىرىستىك. مەن قازاقستان ۆاليۋتاسىن شىعارۋدى باستاۋ تۋرالى قۇپيا جارلىققا قول قويدىم” دەپ جازدى. الايدا ازاتتىق تىلشىسىمەن سۇقباتتاسقان جوعارعى كەڭەستىڭ

    859
  • سۋرەتتەر سويلەيدى

    شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا رەسپۋبيليكاسىنىڭ ءبىربولىم اسكەري ادامدارى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 15, 2018  |  2,057 views

          شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا رەسپۋبيليكاسىنىڭ ءبىربولىم اسكەري ادامدارى.   نۇسىپقان كونباي، زۋنۋن تايپوۆ، فوتي يۆاونۆيچ لەسكين، سوپاxۋن سۋۆروۆ، مارگۋپ يسقاقوۆ، بادەلقان سۇگىرباەۆ، تاعى كىمدەردى تانىدىڭىز؟ ەكى اسكەري ادامنىڭ قول يشاراتى نە ماعىنا بىلدىرەدى؟ شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا ۇكىمەتىنىڭ قۇلجا قالاسىنداعى كەزەكتى قۇرىلتايى. قۇرىلتايعا التاي (تومەنگى التاي), تارباعاتاي ۋالاياتىنىڭ دەلەگاتتارى دا كەلىپ قاتىسقان. تاريxي سۋرەتتە ا.قاسمي، اكىمبەك قوجا، دالەلقان سۇگىرباەۆ، باسباي باپين، ىسقاقبەك مونونوۆ، ابىلقايىر تورە، ءشامسي ءماميۇلى، ءانۋار جاكۋلين، تاعى باسقا كىمدەردى تانىدىڭىزدار؟   گەنەرال دالەلقان سۇگىرباەۆ تۋرالى سيرەك قۇجاتتاردىڭ (كۋالىك) ءبىرى. كۋالىكتە “شىڭجاڭ” دەپ جازىلعان (1948). شارقي ۇكىمەتى مەن نان كين ۇكىمەتى كەلىسسوز وتكىزگەن سوڭ شارقي تۇركىستان اتاۋى ورنىنا شىڭجاڭ اتاۋى قايتا جاڭعىرتىلدى. التاي، تارباعاتاي، ىلە ۋالاياتىندا قۇرىلعان

    707
  • تاريح

    شارقي تۇركىستان رەسپۋبيليكاسى تۋرالى نە بىلەمىز؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 10, 2018  |  2,174 views

    جالپى ساراپتاما (ەشبىر جەردە ەستىمەگەن دەرەكتەرمەن باياندالادى) ەگەر تاريxقا قىزىقپاساڭىز، جاڭا دەرەك ەستۋدى قالاماساڭىز نەمەسە ۋاقىتىڭىز بولماسا بۇل ساراپتامانى وقۋ سىزگە “xارام” بولادى ))) قازاقستان تاريxشىلارىنا ەندى-ەندى ۇيرەنشىكتى تاقىرىپقا اينالا باستاعان شىڭجاڭ تاريxىنداعى “شارقي تۇركىستان رەسپۋبيليكاسى” تۋرالى شىندىقتى جۇرت اسا كوپ بىلە بەرمەيدى. ەكى رەت قۇرىلعان “شارقي تۇركىستان” ۋاقىتشا ۇكىمەتى تۋرالى نە بىلەمىز؟ القيسسا… ءبىرىنشى رەتكى شارقي تۇركىستان ۇكىمەتى 1933-جىلى قاشقاردا قۇرىلدى. ۇكىمەت نەبارى ءۇش اي ءومىر ءسۇردى دە التىشاھارعا قاشىپ بارا جاتقان دۇڭعان (xۋيزۋلار) اسكەرى جاعىنان قۇلادى. ءبىر جاعى ۇكىمەتتى قۇرۋشىلاردىڭ ءوزى ساتىپ كەتىپ تىندىم بولدى. اسا كوپ ەشكىم بۇنى بىلە بەرمەيدى. گانسۋ، تسينxاي دۇڭعاندارى شىڭجاڭعا باسىپ كىرىپ “قازاق-ۇيعىرمەن بىرلەسىپ كوالەتسيون مۇسىلمان ۇكىمەتىن قۇرامىز” دەپ ءۇرىمجى قىتايلارىن قورشاۋعا الادى.

    628
  • تاريح

    ۇركىن

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 10, 2018  |  2,262 views

    ءسوز باسى. قارتتاردى اڭساۋ كوزىنىڭ قۇيرىعىندا ءاجىم كۇلىپ، سايراتقان قىزىل ءتىلدى بابىن ءبىلىپ. جينالىپ كەشكىعۇرىم توبەشىككە، قاريالار قىلاتىن ءازىلدى ىلىك. اسا ءزىلسىز… تەك قۋىپ، «الالاعان» بولماسا دا كىنامسىز دارا باباڭ. ەبىن تاۋىپ قۇرداسىن ەڭبەكتەتسە، قىبى قانىپ ساقالىن سالاعان. ۇرپاق ءۇشىن قاراكەت قام باعارى، وعان ۋايىم جاڭبىردىڭ تامباعانى. كۇرەڭ شايدى سوراپتاپ ءسوز قوزعاسا، كوكىرەگىڭنىڭ كوزىنە شام جانادى. ازاماتتى ارداقتار ارىس اتىن، قاريالار – «قارا ورمان»، توعىس اقىل. قالت-قۇلت ەتىپ سۇيەنىپ اساسىنا، جيىن-تويدا شۇرقىراپ تابىساتىن. بۇرىنعىنىڭ قارتتارى-اي سىرما شاپان، ساڭى اۋسا ساياقسىپ قىرعا تارتار. باسىندا تاقياسى، تۇماعى جوق بۇگىنگىنىڭ شالدارى قىرما ساقال. سامايىنان سۋىرتپاق قىلاۋ ۇرلاپ، سايقال زامان تۇمانىت، تۇماۋ ۇرعان. كەرەگەنىڭ باسىندا «كۇنى وتكەن»، اينالىپ كەتپەيمىن بە، تۇماعىڭنان؟ وتقا قاقتاپ، ءداۋىردىڭ

    887
  • كوز قاراس

    شارقي تۇركىستان مەن شىڭجاڭ قازاقتارى تۋرالى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 1, 2018  |  4,108 views

    بۇل 1933-جىلى قۇرىلعان شارقي تۇركىستان ۇكىمەتىنىڭ انگليا ەلىنەن ساياسي، اسكەر كومەك سۇراپ جولداعان xات-دۇر. ەستەرىڭىزدە بولسا بىرەر ايدىڭ الدىندا وسىندا شارقي تۇركىستان ۇكىمەتىنىڭ تۇركيادان اسكەري كومەك سۇراپ جولداعان xاتىن سالعامىن. نەبارى بىرەر اي ءومىر سۇرگەن شارقي تۇركىستان رەسپۋبيليكاسىنىڭ قيلى تاريxى قازاق قوعامىنىڭ باسا نازارىندا بولۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ءدال قازىرگى كۇندە قازاقستان نەمەسە تۇتاس ورتالىق ازيا ءۇشىن ەكى ستراتەگيالىق ءوڭىر بار. ولار: اۋعانىستان جانە شىڭجاڭ (سينتسيان/شۋار). اۋعانىستان تۋرالى ايتىپ ءجۇرمىن. وسى ەكى وڭىردەگى ستراتەگيالىق تاريxتى جاقسى بىلسەك ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ جارقىن كەلەشەگىن كۇنى بۇرتىن ويلاي العان بولامىز. نە ءۇشىن شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا رەسپۋبيليكاسى انگليا، تۇركيادان اسكەري كومەك سۇرايدى؟ 30-جج تۇركيا-قىتاي قاتىناستارى; انگليا-قىتاي قاتىناستارى قالاي بولعان؟ بۇل ماسەلەگە سوۆەت پەن گەرمانيا،

    2164
  • تاريح

    الاشوردا- تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ زاڭدى باستاۋى (حح- عاسىردىڭ باس كەزىندەگى قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ قۇرىلۋ تاريحى)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Oct 30, 2018  |  2,480 views

    جۇمات انەسۇلى جازۋشى، تاريحشى «اباي.كز» پورتالىندا جاريالانعان جۋرناليست ب.ءمۇرسالىمنىڭ «جاريالانباعان اۆتونوميا» اتتى ماقالاسى مەن عىلىم دوكتورى م.قويگەلدىمەن بىرگە شىعارعان «الاش تۋى استىندا» اتتى دەرەكتى ءفيلمى بىلەتىن جۇرتقا ءبىراز قايشىلىقتارعا تولى پىكىر تۋىنداتقانداي. ماقالانى وقىپ، دەرەكتى ءفيلمدى كورگەن جۇرتقا «جەر استىنان جىك شىقتى، ەكى قۇلاعى تىك شىقتى» دەگەندەي ەكى ۇشتى وي سالادى. ءبىزدىڭ تاريحشىلارىمىز ءالى كۇنگە دەيىن تاريح عىلىمى سالاسىندا كەڭەستىك يدەولوگيا سالىپ بەرگەن «جالعىز اياق» جولمەن كەلە جاتقان ءتارىزدى. تاياۋدا «اباي.كز» پورتالىندا سۇلتان حان اققۇلىنىڭ اتالمىش فيلم تۋرالى ماقالاسى جاريالانعان ەكەن، مەن سۇلتانحاننىڭ پىكىرىنە قوسىلامىن. جانە سوعان وراي ءوزىمنىڭ حح -عاسىردىڭ باس كەزىندەگى الاش قوزعالىسىنىڭ، الاش پارتياسىنىڭ، الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ اتقارعان تاريحي ءرولى تۋرالى تولىق ايتا كەتكەندى ءجون كوردىم. «تاريح»

    852
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: