Jügirtpeler
 | 
  • Jañalıqtar

    Qazaqstandağı bilik jüyesiniñ sälde bolsa özgerui öñirdegi geo-sayasi jağdayğa da ıqpal etui mümkin.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 20, 2019  |  85 views

     Soñğı jañalıq Qazaqstan xalqına ğana emes älemniñ biraz eline de tosın jağday boldı. Qazir ortalıq aziyanı qalıptasqan öñirlik geo-sayasi jağdayda jaña sayasi tañdaular men sayasi qarım-qatınastar kütip twrğanı ayqın. Älemdegi biraz alpauıt eldiñ nazarı Qazaqstanda. Meniñ tüsinigimşe alpauıt elder ortalıq aziyağa astırtın jaña josparlardı oylastırdı, sonıñ işinde eñ oraylı kezeñ sayasi jüyeniñ bir formattan ekinşi formatqa auısuı, tb. degendey… Alpauıt elder auız salmay jatıp prezidenttiñ tosın mälimdeme jasap biliktiñ auısuın bastap ketui şınımen sayasi taktika sanaladı. Aqş-Qıtay, Qıtay-Batıs, Qıtay-Resey, Resey-Batıs, Resey-Aqş qatınastarına baylanıstı twtas ortalıq aziya jaña sayasi kürdeli tañdauğa döp kelgen edi. Bwnday kürdeli ötkinşide älem nazarı ortalıq aziyadağı işki-sırtqı sayasattı köbirek baqılauğa alatını ras. Sondıqtan twtas ortalıq aziyada

    44
  • Köz qaras

    Täñirtau men Altay arası – Qazaqtıñ ata qonısı 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 20, 2019  |  37 views

    Büginde Qıtaydıñ soltüstik-batısındağı Şınjañ provinciyasınıñ Altay, Tarbağatay, İle, Ürimji, Sanjı, Barköl jäne Bwratala öñirleri bağızı zamannan köşpendilerdiñ, sonıñ işinde qazaqtı qwrğan köşpeli taypalardıñ ata mekeni bolğanı belgili. 2000 jıl ilgeri bwl ölkelerdi Saqtar, Nüküzder, Usünder (üysin) mekendegen. Usünder turalı sol zamandağı Qıtay derekterinde : «Usünderdiñ tütin sanı 120 mıñ, halıq sanı 630 mıñ, sadaqtı äsker sanı 180 mıñnan asatın, batıstağı eñ iri memleket», – dep körsetedi. Al şındığında Usün wlı Ğwndardıñ qarastılığındağı el bolatın. Olardı Ğwn täñirqwtı Nüküzderge qarsı attandırğan, olar Nüküzderdi jeñip İle, Täñirtaudı jaylağan. Ğwn men Han patşalığı arasındağı soğıs kezinde de Usünder Ğwn jağında boldı, Ğwndar olardıñ Han patşalığımen tikeley qarım-qatınas ornatuına jol bermegen. Usün hanınıñ ğwn

    6
  • Tarih

    Orta ğasırlıq Qidan memleketi nemese qidandar qayda ketti? 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 2, 2019  |  448 views

    Qidandar orta ğasırda Ortalıq Aziya tarihında aytarlıqtay iz qaldırğan halıq. Tegi jağınan Dwñhudan taraytın Altay tekti, moñğol tildes, negizinen añşılıqtı käsip etken halıq. Mekeni qazirgi Qıtaydağı İşki Moñğol provinciyasınıñ şığısı men odan şığısqa qarayğı jerler. Kültegin, Bilge qağan bitiktasında «qıtan» dep jazılğan. Etimologiya Qidan- qıtay ieroglifinde 契丹（qidan yağni çidan）dep jazılğan, al onı köne qıtay tiliniñ dıbıstaluı boyınşa oqısaq – ki däy, ki dän dep oqıladı. Köne monğol tilinde «day» jwrnağı belgili taypanıñ er adamdarına qaratıladı, mısalı Mañğıt erlerin –mañğıtay, Kerey erlerin – kereytay, Wrañqay erlerin – wrañğatay degenindey. Demek «qıtay» «kidan erleri» sözinen kelip şıqtı dep boljauğa boladı. «Altın patşalığı» tarihında: «Qidan şoyın nemese lom temir degen mağınanı bildiredi», –

    87
  • Tarih

    Köşpendilerdiñ soñğı imperiyası Joñğarlar qalay joyıldı?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 29, 2019  |  1,018 views

    Alğaşqı Oyrat imperiyah Adamzat tarihındağı köşpendilerdiñ eñ soñğı imperiyasın oyrattar qwrdı. Şıñğıs qağannıñ alğaşqı örleu däuirinde oyrattar Bayqal köliniñ soltüstik batısındağı orman taypaları bolatın. Oyrat, buriyat, qırı tümet, bwlağaçin, keremuçin, arasut, küştemi qatarlı qidan tildes( büginşe aytqanda moñğol tildes) orman taypaları Sibir ormandarında añşılıqpen şwğıldanğan. Olar bwl mekenge 840 jıldarı, yağni, Wyğwr qağanatın qwlatqan Qarhastar bastağan Sibir türkileri wyğwrlardan qalğan ien saharağa qonıs audarğanda, oyrattar Sibir türkilerinen qalğan ien dalalarğa qonıs audardı dep twspaldauğa boladı. 1209 oyrat Qwdwqa bek Joşınıñ äskerlerine bağınadı. Derekterde tümen tütin degenine qarağanda sanı 50 mıñ aynalasında bolsa kerek. YUan' imperiyasındağı halıqtar işinde de Oyrattar ataladı. Moğwl (Moñğol) imperiyası öz işinen bölşektene bastağan kezde oyrattar küşeye

    191
  • Tarih

    Twrsın Jarqınbaev kim edi?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 28, 2019  |  2,175 views

      Twrsın Jarqınbaev Keñestik sayasattıñ payımınşa –wltşıl, ataman Annenkovtıñ äskeri qwramındağı «Alaş polkiniñ» sardarı, bay twqımınıñ ökili. Al, kommunistik qıtay ükimetiniñ payımınşa, «japon tıñşısı», «töñkeriske qarsı element». «Ertis öñiri» gazetiniñ 2009jılğı, 5-tamızdağı, №31 sanında R.Nüsipovtıñ «Alaş polkiniñ aqiqatı» attı maqalasın oqıp otırıp, atalmış maqalada aytılğan T.Jarqınbaevtay abzal jan turalı oqırmanmen oy bölissem dep edim. «…Söytip, üzilip qalğan arman jibi qayta jalğandı. Keşigip kelgen meni qala mektebine eş qağidasız-aq qabıldap, bilimniñ wzaq saparına öz qolımen qosqan – belgili ağartuşı, Alaştıñ asıl azamatı Twrsın Mwstafin edi».(Q.Jwmädilov. Tañğajayıp dünie. 82-bet, Almatı, «Tamır», 1999j.)Bwl zamanımızdıñ zañğar jazuşısı Q.Jwmädilovtıñ jürekjardı lebizi. Älde, Twrsın ağamız bala Qabdeştiñ kelbetinen bolaşaq qazaq ziyalısınıñ beynesin tanığan şığar-au? Bwdan äri,

    733
  • Suretter söyleydi

    HAN KENENİÑ QARUI

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 7, 2019  |  2,887 views

    Beken Kayratuly Facebook paraqşasınan alındı ElordağıQazaqstan Respublikası Qarulı küşteriniñ Äskeri-tarihi muzeyiniñ auıspalı ekspoziciyalıq jädigerler körmesi ornalasqan tömengi zalında, qazaq halqı üşin qwndı zattıñ biri – Kenesarı Qasımwlınıñ mıltığı twr. HİH ğasırdıñ ortasında Wlı dalada öristegen wlt-azattıq qozğalıstıñ kösemi, ataqtı Abılay hannıñ nemeresi Kenekeñ osı mıltıqpen jau tüsirgen. Aytalıq, 1838 jılı Kenesarı Aqmola bekinisin basıp alıp, orıs äskerin quıp şıqqanın tarihtan jaqsı bilemiz. Osı oqiğa turalı el-jwrttıñ auzınan estip, hatqa tüsirgen Mäşhür-Jüsip Köpeev öziniñ «Qazaq şejiresi» attı jazbasında: «Qaraötkelde ağa swltan Qoñırqwlja duan bası bolğan. Kenesarığa qarsı twrıp soğıs salğan. Qaraötkeldi (Aqmola bekinisin aytadı) qamağanda Kenesarı küldirmamay degen mıltığımen Taytöbeniñ basında twrıp, orıstıñ qarauılşı balsäykesin (policeyin) atıp mwrttay wşırğan» deydi (A.Smayıl

    648
  • Köz qaras

    Qıtaylar Ğwndarğa 80 jıl bağınğan

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 10, 2018  |  3,074 views

    Ğwndardıñ äskeri memileketiniñ qwrıluıBizdiñ zamanımızdan bwrınğı 215 jılı Ğwndardıñ koşpendi-äskeri memleketi qwrıldı. Wlıstıñ qağanı Tümen boldı. Tümenniñ Baqtwğ( Modon) attı tah mwrageri boldı, Tümen onı tah mwragerliginen qağıp körşiles Nüküz(月氏)derge amanatqa jiberdi, artınan eki el jaulasqanda Nüküz hanı Modondı öltirmek boldı, Modon Nüküzderdiñ bir jüyirik atın qolğa tüsirdide wstatpay Ğwndarğa qaşıp keldi. Tümen täñirqwt oğan tümen(10000) jasaqtı basqarttı, Modon ısqırma jebeni jasap şığıp jasaqtarına: «Men jebeni qalay atsam senderde solay atasıñdar atpağandardıñ bası kesiledi !» dep ämir etti. Bir jolı öziniñ saygüligine qarata oq attı, özimen qosıla atpağandardı sol maydanda şauıp öltirdi. Tağı bir jolı tipti öz bäybişesine qaratıp oq attı, qosıla atpağandardı tağı da öltirdi. Tümen täñirqwtpen birge añğa

    984
  • Tarih

    Köktürikten tarağan Qazaq ruları

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 10, 2018  |  3,183 views

    Erzat Käribay Köktürik qağanatı wlı Ğwn qağanatınan keyingi köşpendi-äskeri jwrttardıñ qwrğan imperiyası. 552-742 jıldarğa deyin 190 jılday däuren sürdi, bileuşı taypa Aşina taypası. Teritoriyası şığısta Japon teñizinen batısta qara teñizge deyin; Soltüstikte Siberiya ormandarınan Iran, Qıtayğa deyin sozılğan on million şarşı kilometr aumaqtı alıp jattı. Türki äsilinde Aşina bastağan ondağan taypalar odağınıñ atı bolatın. Tegi Ğwndar men Saqtardıñ birinen, eñ alğaşında Nionuan qağanatına qarastı temirşiler bolatın, 545 jılı Bumın qağan Terglekter(arbalılar nemese qañğarlar) Nionuandarğa attanğan jasaqtarın tosqauıldap talqanın şığardıda 50 mıñ otbası Terglekterdi bağındırıp aldıda 546 jılı Nionuan qağanı anağaydı oysırata jeñdi, anağay özin-özi öltirdi. Osılayşa Köktürik qağanatı qwrıldı. Qağanat Altay tauında şañıraq köterdi de keyin köşpendilerdiñ qasietti jwrtı bolğan

    1055
  • Tarih

    Täuelsizdik küreskerlerine mıñ alğıs!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 28, 2018  |  2,014 views

    1986 jılı jeltoqsan ayınıñ ortasında Almatı qalasındağı Brejnev (qazirgi Respublika) alañı bükil älemniñ nazarın özine audardı. Ol kezde qazirgidey internet, äleumettik jeliler joq bolsa da, jergilikti jastardıñ demokratiyalıq bas köterui turalı aqparat düniejüzine tarap ülgergen edi. Kompartiyanıñ D.Qonaevtı qızmetinen taydırıp, onıñ ornına bwğan deyin Qazaqstan üşin beymälim bolğan G.Kolbindi tağayındauı narazılıq tuğızıp, qaladağı ortalıq alañğa on mıñdağan jastar jinaldı. Qarsı kelgendi qan qaqsatıp üyrengen keñes ökimeti bwl jolı da eşkimdi ayamadı. Beybit sipatta bastalğan şeru aqır soñında küşpen basılıp, oğan qatısqandardıñ birazı qaza taptı, köbi quğınğa wşıradı. Osı bir tarihi sätti jastardıñ jadında mäñgi saqtau üşin, «Adırna» wlttıq-etnografiyalıq birlestigi Almatı qalası İşki sayasat basqarmasınıñ qoldauımen şahardağı birqatar mekemelerde arnayı kezdesuler

    168
  • Sayasat

    Alğaşqı teñgege Nazarbaev beynesi qalay tüspey qaldı?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 15, 2018  |  4,491 views

    Asılhan MAMAŞWLI Serikbolsın Äbdildin.  1993 jılı qaraşanıñ 15-inde Qazaqstan öziniñ wlttıq valyutası – teñgeni aynalımğa şığardı. Sol kezde eldiñ Joğarğı keñesin basqarğan Serikbolsın Äbdildin teñgeniñ qalay basılğanı jaylı, dizaynı qalay dayındalğanı turalı aytıp berdi. Teñge aynalımğa şıqpas bwrın Qazaqstan soñğı sätke deyin Reseydiñ rubl' aymağında qaluğa tırıstı. Qazaqstan prezidenti Nwrswltan Nazarbaev “Ğasırlar toğısında” attı kitabında rubl'di saqtap qaluğa degen wmtılısın “rubl' aymağınıñ bwzıluı (ortaq valyuta – red.) TMD elderinen alşaqtaudı tezdeter edi. Al Qazaqstan bwğan dayın emes edi” dep tüsindiredi. Kitapta Nazarbaev “1992 jılı Reseyde barlıq bağa bosatıldı. Sol kezde iske kiristik. Men Qazaqstan valyutasın şığarudı bastau turalı qwpiya jarlıqqa qol qoydım” dep jazdı. Alayda Azattıq tilşisimen swqbattasqan Joğarğı keñestiñ

    1913
load more

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: