Тарих

Тарих

«Отан тарихындағы тұлғалардың рөлі» атты ғылыми-теориялық конференция өтеді.

kerey.kz
| Dec 12, 2019 | 85 views

Тәуелсіздік мерекесіне орай Ақмола облысы, Көкшетау қаласы, “Достар” мәдениет сарайында, «Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласын жүзеге асыру аясында Отан тарихындағы тұлғалардың рөлі» атты ғылыми-теориялық конференция өтеді. Шыңғысхан және одан кейінгі қазақ хандары дәуірінің қалыптасуына ықпал еткен тұғырлы тұлға Тұғырылханның өмір жолы мен ерлік іздері моңғол, парсы, түрік, қытай, орыс, жапон жазбаларында кезігіп қана қалмай, Марко Поло, А.Андреев, Н.А.Аристов, Г.Ф.Миллер, т.б. еңбектері арқылы да әлемге әйгілі. Тарихи тұлға – Тұғырылхан есімін көтеру Ел басының «Болашаққа бағдар: Рухани Жаңғыру», «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы мен президентіміз Қ.Тоқаевтың «Алтын орданың 750 жылдығын мерекелеу» аясындағы үндеуіне сай қолға алынып отыр. Ұлы дала тұлғаларын көтеруде ҚР Білім және Ғылым минстрлігі Ш.Ш.Уәлиханов атындағы тарих
34
Шұбартаудан ауған “Бес қасқа”.

kerey.kz
| Nov 11, 2019 | 451 views

Сламбек Жумагали Қазақтың көрмеген қорлығы, тартпаған азабы бар ма? Бұндай тауқымет кешегі Кеңес дәурінде де тиылған жоқ. Абақ Керейдің ішіндегі Жастабан ұрпақтары Семей өңіріндегі Шұбартау ауданын өз ата қоныстары сайлайды. Тарихшылардың айтуына қарағанда Алтайдан Жобалай би азШахантай батыр Ер Жәнібекпен зөңгілес дос болған соң, осы Бақанас өзенінің бойын жайлай қоныстаныпты. Оның ішінде Жастабан ұрпақтары Бегімбет атанып, Бекназар-Қосай болып екі тармаққа бөлінеді. Осы маңды қоныстанған осы екі атаның баласы, бірінің ұпаны Шақантай, екіншісінікі Жобалай. Яғни,” Жондағы Жобалай елі”атанған. Шақантай батыр осы екі атаның Бас қолбасшысы болса, Жобалай би ақылман, әрі төбе биі болған. Жобалайдың әкксі Байсейітте тегін адам болмапты. Елдің айтысына қарағанда ол кісі де би, әрі батыр болған және елді
123
Тарих

Керей мемлекетінің билеушісі Тоғрыл ханның Шыңғыс ханды тарих сахнасына көтеруі туралы тарихи мағлұматтар

kerey.kz
| Nov 5, 2019 | 600 views

Тоғрыл зан Шыңғыс ханның әкесі Есугеймен анда болған Керей мемлекетінің ұлы билеушісі. Марқұз Бұйрық ханның бес ұлының бірі. Шамамен 1130 -1203 жылдар аралығында өмір сүрген. Хандық билік құрған жылдары 1168 – 1203 ж.ж. Тоғрыл хан билік құрған жылдары Керей мемлекеті ұлы Монғол үстіртіндегі сайын далада өзіндің саяси бағыт бағдар ұстанған және Еуразия құрлығына аты жайылған іргелі елге айналды. Орта ғвсырлардағы тарихшыларының жазба деректері бойынша сол кезде Керей мемлекетінің халық саны оған бағынышты рулар мен тайпаларды қосқанда тоғыз жүз мыңға дейін жеткен. Енді бір тарихи құжаттарда екі жүз мың жан болған деп жазылады. Олар ақылды хандарының арқасында алтын шатыр тіктіріп, алтын кеседен су ішкені жайында тамсана жазды. Сол заманда өте қуатты
178
Тарих

Бағылан би.

kerey.kz
| Oct 30, 2019 | 485 views

Алтын Орда хандығындағы мемлекет қайраткерлерінің бірі. Ол Тобыл өзені бойын мекендепті. Обаған өзенінің Тобылға құяр жерінде Бағылан то- ғайы, Бағылан талы, Бағылан қара суы, Бағылан көлі, Бағылан томары, Бағы- лан қыстауы, Бағылан шоғы, Бағылан өзегі деген жер — су аттары бор. Бағылан баһадүр қартайып, өз есімімен аталатын тоғайды мекендейтін өз аулында ауырып қайтыс болыпты. Оның сүйегі Тобыл өзенінің жарқабағына жерленген. Бағылан бидің Бопай есімді әйелінен Архат, Фархат, Сарымұрат атты ұлдары дүниеге келеді. Фархат батырдың Гүландам есімді әйелінен Та- наш, Аббас, Манас туады. Осы күнгі Қостанай облысының Меңдіқара, Ұзын- көл аудандарын, Солтүстік Қазақстан облысының және Қазақстанның басқа да жерлерін мекендейтін Ашамайлы Керейлер осы Танаштың ұрпақтары. Танаш Алтын Орда хандығының көрнекті адамдарының
94
Тарих

Сібір хандығы немесе керей Тоғырұл ханның ұрпағы Тайбұға әулеттері билік құрған мемлекеттің қилы тағдыры мен тарихи аренадан жоғалуы

kerey.kz
| Oct 24, 2019 | 652 views

Тарлан тарихтың бізге беймәлім тұстары көп, ақиқаты ашылмаған және әлі күнге дейін құпия парақтарынан өзіндік орын алған Тайбұға әулеттерінің орта ғасырларда билік құрған жұрты Сібір өлкесі немесе Сібір жұрты екендігі баршамызға аян. Керей Тоғрыл ханның Үкіден (кейбір шежіре аңыздарда Ұйқы дейді, ал қытай деректерінде Тоғрыл ханның бір ұлының есімі Ойху) туған немересі Тайбұға бұл аймақта он үшінші ғасырдың бірінші жартысында інісі Тайшықпен бірге Керей хандығынан қалған бір қауым елді соңына ертіп өз алдына жеке хандық құрып жер көлемі орасан зор аумаққа билігін жүргізді. Шыңғыс хан империясының ұлан-ғайыр Еуразия кеңістігінде билік құрған дәуірінде осы империяға тәуелді жеке өз алдына мемлекеттік құрылымы бар ел болған Тайбұға династиясы немесе Тайбұға жұртының тарих сахнасына
150
Тарих

МӨДЕ ЖӘНЕ ҰЛЫ ДАЛА

kerey.kz
| Oct 22, 2019 | 707 views

Жанымхан Ошан Р.Б. Сүйлейменов атындағы Шығыстану институтының Жетекші ғылыми қызметкері, т.ғ.к. МӨДЕ, Маодунь, Модун шаньюй (б. з. б. 234? – б.з.б. 174 жж.) – Ұлы ғұн империясының негізін қалаушы, және б. з. б. 209 – б. з. б. 174 жылдары империяға билік жүргізген әйгілі шаньюй. ӨМІРБАЯНЫ Отандық тарих ғылымында «Ғұн» деген атпен [1. 25-436 бб] көпшілік қауымға әйгілі болған көне этнос туралы ең көне деректі Қытай тарихшысы Сыма Цянь өзінің әйгілі шығармасы болған «Шицзи» (Тарихи жазбалар) атты еңбекте бірінші рет Сюнну (匈奴) деген екі иероглифпен жазып қалдырған. Қазіргі қытай тілінде «Xiōngnú» деп оқылатын осы екі иероглифтің көне дәуірдегі қытай тіліндегі оқылуы туралы ɕjʊŋ.nǔ *, qʰoŋ.nˤa, т.б. деп оқылады деген пікірлер
195
Тарих

Жолымбет алтын кенішінің атауы туралы

kerey.kz
| Oct 19, 2019 | 518 views

Атақты Жолымбет биден – Қали, Қалидан – Бектаза, Бектазадан – Азнабек тарайды. Азнабек Алексеев ауданына қарайтын «Искра» совхозы бөлімшесін басқарып келген. Азнабектен – Амангелді, Алтынбек, Дәулетбек, Асылбек, Азаматтар тарайды. Жолымбет жайлауын басып өтіп Ащылы-айрық өзені 92 шақырым ағып Сілеті өзеніне құяды. Күрсары керей – Жебеке – Жанғабыл – Дәулетбай – Құдайбарген – Тәңірберген – Шақабай – Сыздық. Қамаш (Қамаридден) аға Сыздықов 1915 жылы дүниеге келген. Атасы Шақабай Қына ауылында туған. Қимаш Сыздықов 77 жасында ата-бабасының зиратына дұға бағыштауға жолға шығады. Қына ауылында жасы сексенге келген Нұртаза Шәріповпен кездеседі, «Шақабай желісін» көрсетуді сұрайды. Жасы келіп қалған Нұртаза сіздермен жүру оңай болмас қоймас деп, Азнабек Бектазаұлы Қалиевтің үйін көрсетеді. Жалпы осы маңайдағы
92
kerey.kz TV

Қазақ Сібір хандығына – 800 жыл!

kerey.kz
| Oct 17, 2019 | 1,015 views

Соңғы жылдары жарық көрген ғылыми еңбектер де Қазақ хандыгының тарихы бір жақты көрсетіліп жүр. алғашқы Қазақ хандығымен соғысқан көрші елдер халқымыздың бітіспес жауы ретінде баяндалады. Солардың бірі – Сібір хандығы. Ғасырлар бойы Қазақ Хандыгының теріскей жағында жатқан қазақ тайпалары Сібір хандыгының құрамында ғұмыр кешкені белгілі. Бүгінде Ноғай ордасы мен Сібір хандыгын Ресей ғалымдары меншіктеп алып жүр. Ал қазіргі қазақ елінің құрамына кіретін керей тайпасының сол заманда өз хандығы болған. Керей хандарының ғасырдан ғасырға созылған ежелгі әулеті Оң ханмен, Сәнгүнмен бітпейді. Әрқилы тарихи жағдай, әртүрлі кейіпте одан әрі жалғасқан. Оң ханның «Жинақты тауарих» пен «Қастерлі шежіреде» арнайы аталмайтын ұлдарының бірі, кей деректерде, немересі Тайбұға (Тай-Бұқа) азды-көпті жасағымен, Тұрғақтарымен,
218
Тарих

Қазақ ру-тайпаларының отбасы саны тралы тізім дәптері

kerey.kz
| Oct 6, 2019 | 990 views

(Цяньлуна жылнамысының 23-жылы 1-ай) 1758-жылы ақпан 21-құжат 1758 жылғы ақпан айында хатталып, тіркелген «Қазақ тайпаларының саны туралы» тізбеде: «Орта жүзде: тарақты, арғын, найман, керей, уақ, төлеңгіт, қыпшақ қатарлы 7 тайпа бар», екендігі көрсетіледі де, олардың саны, кімнің билігінде екендігі құжат түрінде жазылған. Көне тарихи мағлұмат ретінде , бұл деректер «Қожаберген батыр» атты зерттеу кітабтің 192-194 беттерінде толық берілген. Мұнда біз әуелі 21-құжатты ерекше атағымыз келеді, өйткені, өзгеқұжаттарда сақталған мағлұматтарға қарағанда, бұл құжаттың арғытүпнұсқасын өзге емес, Абылай ханның өзі жазып берген. Демек, мұндағыаталған тұлғалар – Абылай хан мойындаған, санасқан Орта жүз қазақбасшылары. Ашамайлы-керейдің 10 000 отбасы Тұрсынбай батырдың (Балта-керей Тұрсынбай атанаған батыр. –З.Т.)
366
Тарих

ДӘСТЕМ САЛ ҚАРАБАСҰЛЫ

kerey.kz
| Oct 2, 2019 | 833 views

Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы биылғы жылдың сәуір айында еліміздің бас газеті «Егем- енді Қазақстан» газетінде жариялаған мақаласында туған жер тарихын, оның тәуел-сіздігі мен бостандығы үшін күрескен тұлғалар есімін қайта жаңғыртуды ұсынды. Осы ретте бүгінгі қазақ елінің солтүстігінде өмір сүрген ру-тайпалар тарихы осы күн- ге дейін маман-тарихшылар назарынан тыс қалып келе жатқандығ белгілі. Бүгінгі жастар түгіл ақсақалдардың өзі елдің кешегісі турал жарытып ештеңе айта алмайды. Оған оларды кіналаудың өзі қиын сияқты. Кешегі кеңес үкіметі заманындағы қысаң саясат өткенімізді білуге мұрша бермегендін қалай жасыра аламыз. Қазақстанның солтүстігі мен Батыс Сібір өлкесі орта ғасырда біріңғай саяси-этника- лық аумақ болған. Керейдің тайпасының Тайбұға әулеті негізін қалаған, тарихта «Сібір хандығы» деп аталатын мемлекет аумағында тек керейлер
185