Жүгіртпелер
 | 
  • Тарих

    АЛАШ ЗИЯЛЫЛАРЫНЫҢ ҮРІМШІДЕН ҚАЙТЫП КЕЛЕ ЖАТҚАНДА

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jul 23, 2023  |  439 views

    Болған оқиға ізімен Болған оқиғаның ізімеН…   Алаш жұртының бір емес, бірнеше съезі өтіп, Әлиханның Колчактан беті қайтып, “Енді қайтып тәуелсіз ел боламыз” деп жүрген кез еді. Семй Алаш қайраткерлерінің ордасы еді. Семейде жүрген Ахмет Байтұрсынов бастаған бір топ алашордашылар Қытай шекарасындағы Үрімші қаласына барып, ондағы қазақ жұртының хал жағдайын біліп қайтуға жолға шыққөан. Ол кезде Үрімшінің көбі қазақ еді Үйлері негізінен саздан құйылған. Орта Азияның көп қалаларын еске салғандай. Біраз үлкен кісілер мен жастар Ахаңның төте әліпбиімен кітап газет оқиды. екен. Ахаңды бұрын көрген адамдар да кездесті. Дегенмен, Ахаң Үрімші қазақтарының тәелсіз автономия құру туралы ойлары да жоқтығын байқаған. Соныменг, Үрімші қазағының және Қытайға жақын басқа ұлттардың басты тұрмысы

    70
  • Тарих

    КЕНЕСАРЫ ХАНҒА ТАҒЗЫМ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Feb 8, 2023  |  1,524 views

    Жүз елу жыл! Биыл Кенесары ханның шәйіт болғанына бір жүз елу жыл толды. Кенесары ғана емес. Наурызбай бахадұр сұлтан, Ержан сұлтан, Құдайменде сұлтан. Қыпшақ Иман батыр, Тама Құрман батыр, Дулат Бұғыбай батыр, Дулат Жауғаш батыр, Дулат Медеу би, қылыштың жүзі, найзаның сүңгісі болған тағы қаншама азамат. Қазақ Ордасының ең соңғы жарақты жасағында қалған үш мыңнан астам аламан. Бәрі де шәйіт болды.Кенесары ханның, оның ең соңғы жауынгер серіктерінің қасиетті қаны шашылған ақырғы сағатта төрт ғасыр бойы төре таңбалы қызыл туы желбіреген ұлы мемлекет Қазақ Ордасы шайқалып барып құлады. Алаш баласы сонау Үйсін, Ғұн, Түрік заманынан тартылған, Алтын Ордаға жалғасқан, Қазақ Ордасына ұласқан, Орталық Азия төсінде жиырма ғасырдан астам, ғаламат ұзақ уақыт

    389
  • Сұхбаттар

    Тарихшы: Батыс Сібір – байырғы қазақ жері. Көшім хан – ұлттық батырымыз! 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 24, 2023  |  1,771 views

    Абылай МАУДАНОВ Қостанайлық ғалым Сібір жерін орыс патшалығынан бұрын қазақ рулары игергенін кітап қылып бастырмақ, деп хабарлайды Express Qazaqstan. Тарих ғылымдарының докторы Аманжол Күзембайұлының есімі ғылыми ортада кеңінен танымал. Ол үнемі “Тәуелсіз ел өз тарихын өзіндік көзқарасы тұрғынан қарап, талдап, баға беру керек” деген ұстанымды айтып келеді. Қостанайлық тарихшы бірнеше жыл бұрын үлкен бір жобаны қолға алды. Бүгінде ол ұлы Еркін Әбілмен бірге “Алтын Орданың Батыс Сібір ұлысы: этно-саяси тарихы” атты еңбек жазып жатыр. Бұл кітап алдағы жылы (орыс тілінде) жарық көрмек. Мұнда қазіргі Қазақстанның шекарасынан тыс қалған байырғы қазақ жері мен руларының көптеген тарихы қамтылады.Express Qazaqstan тілшісі ғалымды осы тақырыпта сөзге тартып, әңгімелескен еді. Батыс Сібір — біздің байырғы

    482
  • Тарих

    НКВД атқан ҚАЗАҚТЫҢ ҚАЙСАР ҚЫЗЫ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 24, 2023  |  1,630 views

    Сталиндік репрессия жылдарында Алаш қайраткерлерімен бірге атылған қазақтың қайсар қызы Шахзада Шонанова атылған қазақтың үш қызының бірі. НКВД жендеттерін Шахзаданың шыққан тегі шошытты, сондықтан айуандықпен әбден азаптап болғасын атып тастады. Сонымен Шахзада Шонанова кім ? Шахзада Аронқызы Шонанова-Қаратаева 1903 жылы Батыс Қазақстан облысы Сырым (Жымпиты) ауданында дүниеге келді. Әкесі Арон Қаратаев, алаш қайраткері, Ресей Думасына депутат болып сайланған Бақытжан Қаратаевтың інісі. Шахзаданың өзі Шыңғысханныі тікелей ұрпағы еді. Шахзаданың тегі былай: Шыңғысхан-Жошыхан-Тоқай Темір-Өз Темір-Өз Темір хожа Бадақұл ұғылан-Орысхан-Құйыршық хан-Барақ хан-Жәнібек хан-Өсік сұлтан-Қаратай сұлтан-Бисәлі-Дәулетжан-Арон-Шахзада. Шахзаданың анасының да тегі мықты, Бөкей ордасының ханы Жәңгірдің немересі Хұсни-Жамал Нұралыханова. Қазақтан шыққан тұңғыш жоғары білімді мұғалима 1894 жылы Бөкей ордасында қазақ қыздарына арналған алғашқы мектеп ашты,

    340
  • Тарих

    БАЙБАТЫРҰЛЫ ЫҚЫМ.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 14, 2023  |  1,721 views

          Байбатырұлы Ықым Алматы облысы ( 1940-жылға дейін Шұбартау Алматы облысына қараған) Шұбартау ауданы, Қосағаш ауылында 1876 -жылы қой төлдеген уақытта ауқатты отбасында дүниеге келеді. Жастайынан өзінің  пысықтығы мен әкесі Байбатырдың қолдауымен Шұбартау өңіріне танымал Нақысқожадан арабша, кейіннен латынша оқып хат таниды. Көптеген шығыстың хисса- жырларын оқып жатқа айтатын. Өзінің парасаты мен білімділігінің арқасы шығар ол Семей облысы, Шұбартау ауданы, Мадениет ауылдық округі, Бақанас өзенінің бойына (Ақүшкел аталған) 1923-жылы  Тойғарин Бейсенбаймен бірігіп, алғашқы мектеп салдырады.  Ынтасы бар ауыл балаларын Ташкенткке апарып оқу орындарына орналастырады. Солардың бірі – Ибраев  Кәрімді  Ташкентке апарып САГУ-дің (Среднеазиатский государственый университет) медицина факультетіне түсіреді. Ауыл тұрғындарына қамқорлық көрсетіп, еңбекке тартып, отырықшылық өмірге бейімдеуге септігін тигізеді. Егістік жерлерді суғару үшін

    452
  • Мәдениет

    ҚҰНАНБАЙДЫҢ САПАРҒА АТТАНАР АЛДЫНДА ҰЛЖАНҒА АЙТҚАНЫ:

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 11, 2023  |  1,649 views

    Бәйбіше, үй серігім ғана емес, өмір серігім едің. Ұзақ кешкен тірлікте қай белдің астында жүрсем де, артымда отырған бір бел өзің едің. Өзіме тағдыр бақ берген жанмын деуші ем. Айтыспасақ та, жер танытып отыратын қабақ пен жүрек бар еді, соған сенуші ем де, кейде шәлкес, кейде қия да басып кете беруші ем. Бағыма масайып еркелегенім болса керек. Енді қай дөңнің басында қалармыз, кім біледі. Сенің айтар кінәң болса да, менің саған артар бір түйірдей назым жоқ. Адал жүрек, ақ бейілің үшін балаларыңның бағы ашылсын. Мен айтарды өзің айтыпсың. Менің арманымды өз арманың етіпсің. – деді Бұл – жүрер алдындағы Құнанбайдың Ұл­жанға айтқан сөзі. Қалың туыс, үйірлі ағайын, шоғырлы бала-шаға, дос-жаран,

    360
  • Тарих

    Алашорда Үкіметінің төрағасы

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 11, 2023  |  1,862 views

    Осыдан 80 жылдай бұрын Мәскеудегі НКВД-ның Бутырка түрмесінде Алашы үшін азап шеккен Әлихан атамыз тұтқын анкетасын өз қолымен толтырғанда мамандығын журналист, аудармашы деп көрсеткен. Револю­ция­дан кейін қазақтың Алашорда Үкіметінің төрағасымын деп тайға таңба басқандай жазып кетіпті. ⠀ Тізесін бүкпеген, айылын жи­маған, ешкімнен қаймықпаған. Қазақ­тың талай арысы жапон шпионы деген жаланы азапқа шыдамай мо­йындағанда, жалғыз Әлекең ғана сынбапты. Рухы тасты да шабатын алдаспандай болғаны ғой. Ленин анкетасында мамандығын «журналист» деп, Сталин «марксист» деп жазыпты. Бұл екеуі де негізгі мамандықтары басқа бола тұра, журналист болған. Ленин «­Искра» газетін шығарып, өзі редактор болса, Сталин бүкіл мақалалары мен сөйлейтін сөздерін өз қолымен жазған. Осы екі тұлғаны да Әлихан атамыз көзіне ілмеген. Әлекеңді әуелі Бутыркаға

    527
  • Суреттер сөйлейді

    Суретте 1956 жылғы Үрімжі қазақтары

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 11, 2022  |  1,856 views

    Тарихи сурет Орны: Үрімжі Уақыты: 1956.ж Түсірген: Том Хатчинс (фотожурналист) Түсініктеме: Жаңа Зеландияық фотожурналист Т.Хатчинс (туған жері Австралия) Қытай сапары кезінде қазақтар біршама шоғырлы қоныстанған аймақтарды назардан тыс қалдырмады. Сол кезде қытайға рұқсат етілген санаулы фотожурналистің бірі болған ол коммунистік режимнің алғашқы кезеңіндегі қытайды фото тілімен сәтті көрсете алды. Суретте 1956 жылғы Үрімжі қазақтарының тұрмыс-тіршілігі көрсетілген. Өкінішке қарай Үрімжі қазақтарының саяси, әлеуметтік тарихы еш зерттелмей келе жатыр. Үрімжі өлкенің саяси кіндігі болғандығы себепті ондағы қазақтардың саяси, мәдени һәм әлеуметтік істерге араласуы ерте басталды. 1922 жылы қала орталығында қазақ-моңғол мектебі шаңырақ көтерді. 1935 жылы қалада қазақ-қырғыз мәлени, ағарту ұйымы құрылды. Сол жылы қалада “Тяньшан”, “Шынжаң” газеттерінің қазақша бөлімдері құрылды сонымен бірге

    436

  • Қазақтың Қашқарияда қалған ізі

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 11, 2022  |  2,339 views

    Қытай жұртына қарасты Қашқария өңірінде қазақ атымен аталынатын елді-мекендер бар. Картаға ресми түрде “қазақ ауылы” деген атпен кіргізілген. Қазақ есімімен аталатын жер-су атаулары Қашқарияға қарасты мына үш үлкен аймақта кездеседі: Ақсу аймағы; Қашқар аймағы; Хотан аймағы; Ақсу мен Қашқар аймағында қазақ деген атпен бір-бір елді-мекен кездессе, Хотан аймағында қазақ аты жеке-жеке “Башқазақ ауылы” және “Аяққықазақ ауылы” деп екі бірлей жерде сақталыпты. Қашқарияға қазақтар қашан келді? Бірінші, Қазақ хандығы кезеңдерінде аяқ басқан. Оның өзі екі категорияға бөліп қарастыруға болады: 1. Қазақ хан-сұлтандарының саяси билігі күшейген дәуір; 2. Қазақ хандығының әлсіреген кезеңдерінде; Әуелгі кезде қазақ сұлтандары Қашқария әмірлігімен дипломатиялық қатынастартармен бірге Қашқария әмірлігімен құдандалық байланыс орнатқан. Кейінгі кезде яғни Қазақ хандығының әлсіреген

    570

  • ТҰРАРДЫҢ ТҰЯҒЫ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 8, 2022  |  1,764 views

    Beken Kayratuly Жақында «Егемен Қазақстан» (1 желтоқсан, 2022) газетіне тарих ғылымдарының кандидаты, ақын-жазушы Сұраған Рахметұлының «Моңғолды мойындатқан Тұрар» атты мақаласы жарық көрді. Осы жазбада, Тұрар Коминтрен өкілі ретінде Моңғолияға барып, тағдырдың қалауымен Дугарқызы Дэнсмаа (1906-1985) есімді арумен танысқаны жөнінде айтылады. Дэнсмаа болса Троицкосавск (Хяагта хот) қаласында дүниеге келген екен. Дэнсмааның 12 жасында әкесі ақтар интервенциясы тарапынан атып өлтірілген. Содан Да Күре (қазіргі Ұланбатыр) қаласына көшіп келіп, осында орысша орта білім алған. 1923 жылы 17 жасында Мәскеудегі КУТВ-қа (Коммунистический университет Трудящихся Востока) оқуға аттанады. Осынау жылдары Моңғолияның Ішкі істер министрлігі, Халықтық серуен бағы, Қаржы мектебі қатарлы мекемелерде қызмет атқарған. – Қолдағы дерекке сүйенсек, -дейді автор. – Моңғол аруы Мәскеуден келе жатып

    426
load more

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: