| 
  • تاريح

    الاش زيالىلارىنىڭ ۇرىمشىدەن قايتىپ كەلە جاتقاندا

    بولعان وقيعا ىزىمەن بولعان وقيعانىڭ ىزىمەن…   الاش جۇرتىنىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سەزى ءوتىپ، ءاليحاننىڭ كولچاكتان بەتى قايتىپ، “ەندى قايتىپ تاۋەلسىز ەل بولامىز” دەپ جۇرگەن كەز ەدى. سەمي الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ورداسى ەدى. سەمەيدە جۇرگەن احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان ءبىر توپ الاشورداشىلار قىتاي شەكاراسىنداعى ءۇرىمشى قالاسىنا بارىپ، ونداعى قازاق جۇرتىنىڭ حال جاعدايىن ءبىلىپ قايتۋعا جولعا شىققوان. ول كەزدە ءۇرىمشىنىڭ كوبى قازاق ەدى ۇيلەرى نەگىزىنەن سازدان قۇيىلعان. ورتا ازيانىڭ كوپ قالالارىن ەسكە سالعانداي. ءبىراز ۇلكەن كىسىلەر مەن جاستار احاڭنىڭ توتە الىپبيىمەن كىتاپ گازەت وقيدى. ەكەن. احاڭدى بۇرىن كورگەن ادامدار دا كەزدەستى. دەگەنمەن، احاڭ ءۇرىمشى قازاقتارىنىڭ تاەلسىز اۆتونوميا قۇرۋ تۋرالى ويلارى دا جوقتىعىن بايقاعان. سونىمەنگ، ءۇرىمشى قازاعىنىڭ جانە قىتايعا جاقىن باسقا ۇلتتاردىڭ باستى تۇرمىسى

    298
  • ادەبي الەم

    ءبىر اۋىلداعى  ەكەۋدىڭ تاعدىرى

      جۇمات  انەسۇلى   ( ماحاببات تۋرالى اڭگىمە) “مەن سەنەن باسقانى ولگەنشە  كورمەيمىن دەپ سەرت بەرىپ ەدىم وزىمە” “دەدى بۋىنىپ ولەيىن دەپ جاتقان مايسا دەگەن قىز.. بۇل بايتوبە دەپ اتالاتىن اۋىل. بۇرىن ۇلكەن شارۋاشىلىقتارى بولعان.وقۋ اياقتالىپ، مەكتەپ بىتىرۋشىلەر مەكتەپتىڭ جانىنداعى الما باعىندا مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ تويى مەن  سىنىپتاس جاراس پەن مايسانىڭ تويى بىرگە وتەىزىلەتىن بولعان. جاراستىڭ Əكەسى فەرمەر، ازداپ ەگىستىگى بار. ال جاراسپەن بىرگن وقىعان Əمىرەنىڭ əكەسى əكىمشىلىكتە قىزمەت جاسايدى، ءəرى جەمىس وسىرەدى. بۇل جاراس پەن مايسانىڭ ۇيلەنۋ تويى باستالايىن دەپ جاتقاندا بولعان تراگەديا. جاراس پەن مايسا مەكتەپ ءبىتىرىپ،، ءوز سىنىپتاستارىمەن مەكتەپتىڭ جانىنداعى ۇلكەن باقتا ۇيلەنۋ تويلارىن مەكتەپ ءبىتىرۋ تويىمەن جال،عاستىرماقشى ەدى. مەكتەپتىڭ باعى القىزىل گۇلمەن جايناپ تۇر. وعان ءتۇرلى ءتۇستى لامپالار قوسىلعان. سىرتىنان

    296
  • رۋحانيات

    ماڭگى قازاق(ەرتەگى فەنتەزي) 

    قازاقتارعا جاسالىپ جاتقان  قيانات كوپ بولعاسىن، « ماڭگى قازاق» اتتى اڭگىمە جازسام دەپ جۇرەتىن ەدىم. وسىدان ءبىر كۇن بۇرىن سول اڭگىمەنىڭ سيۋجەتىنە كەلەتىن ءتۇس كورجىم. كەشەدەن بەرى جازۋعا كىرىسسەم بە دەپ ءجۇر ەدىم، ءساتى بۇگىن تۇسكەن سياقتى. جۇمات انەسۇلى وتە ەرتەدە ەمەس، بۇگىندە ەمەس، عىلىم دوكتورلارى سانجار مەن بالجان ينستيتۋتتا قىزمەت ەتەتىن.وزدەرىنىڭ لاۋازىمدارىنا قاراي قاراپايىم ەكى قاتارلى جاقسى سالىنعان كوتتەدجدە تۇردى.ينتەلليگەنت ادامدار ءومىردىڭ قيىندىقتارىنا كوپ ءمىن بەرە قويمايدى عوي، ومىرلەرى ءماندى، جايلى ءوتىپ جاتتى. جاقسىلىقتا كوپ كۇتتىرگەن جوق، سانجار مەن بالجان ۇلدى بولىپ، كوتتەدجدە شاعىن توي ءوتتى. نەگە ەكەنىن قايدام، اكە شەشەلەرى اقىلداسىپ، ءۇلدارىنىى ەسىمىن اڭسار دەپ اتاعان. اڭسار ەرتەدەگىدەي تەز دە وسكەن جوق، كەش تە وسكەن جوق. تاربيەلى جىگىت بولىپ

    541
  • رۋحانيات

    سۋ ىشكەندە قۇدىق قازىۋشىنى ۇمىتپا

    (23 – اڭگىمە) باياحمەت جۇمابايۇلى — ءبىزدىڭ زاماندا سەندەرشە كيىمنەن-كيىم تاڭدايتىن جاعداي قايدا، جاماپ-جاسقاپ، تون، شالبار كيسەك تە جەتەتىن. ءسويتىپ ءجۇرىپ ايانباي ەڭبەك ەتتىك. بۇگىنگى كۇن باساتىن جولدى ول كەزدە ايلاپ جۇردىك، ءتىپتى بۇگىنگىدەي دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان حابار تاۋىپ وتىراتىن جاعداي قايدا؟ — دەگەن قاريا نەمەرەسىنىڭ جۇمىستىڭ قىرىن بىلمەي، تىك قاسىق بولىپ ءوسىپ كەلە جاتقانىنا نارازى بەينەسىن اڭعارتىپ، ءوز ءومىر كەشىرمەسىنەن كەڭەستەر قوزعاعان. نەمەرەسى: — اتا، سول داۋىردە تۋعان وزدەرىڭىزدىڭ سورلى بولعان تالەيلەرىڭىزدەن كورمەيسىز بە؟ ولارىڭىزدى بىزگە ايتپاڭىز، —دەمەي مە. اشۋدان جارىلارمان بولعان قاريا: — ە، ونداي بولعاندا «ۇرپاق ءۇشىن باقىت-بايلىق جاراتسام» دەپ تەر توگىپ، جان قيىپ، ازىپ-توزعان اتا-بابالارىڭ سەندەرگە ايىپتى بولعانى عوي. «تەڭدىك ءۇشىن» دەپ اكەم وققا ۇشتى. ال

    545
  • تۇلعالار

    مۇحتار ماعاۋين: ورالحاندى دا، قۇدايىڭدى دا ۇمىتقان ەكەنسىڭ…

    ياعني، د.يسابەكوۆتى تاۋباعا ءتۇسىرۋ ءراسىمى رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنىڭ قولىنان بيىك ماراپات الىپ، جەلى كوتەرىلىپ تۇرعان د.يسابەكوۆ، مىنا ءبىز سياقتى پەندەسىنە كوڭىل ءبولىپ، «مۇحتار ماعاۋيننىڭ بۇكىل پوزيتسياسى ماعان ۇنامايدى» دەگەن ءتۇيىندى تاقىرىپپەن سۇحبات بەرىپتى – Nege.kz, 10.ءحى.2022. ءبىر زاماندا تانىعان، بىلگەن، ەندى كوزدەن تاسا، كوڭىلدەن وشكەن جازارماننىڭ، ءتارىزى، قىرىق-ەلۋ جىل بويى ىشتە بۋلىققان جۇرەكجاردى تولعامى. جارىققا شىققان كەزدە ءبىز تاريحي-تانىمدىق «التىن وردا» كىتابىن دەندەپ، قاجەتتى تىنىسقا ەرنەست حەمينگۋەيدىڭ ەسكى جۇرتى – جىلى تەڭىزگە بەت تۇزەگەن ەدىك. ەندى مىنە، ەكى اپتادان اسقاندا قايرىلىپ سوعۋعا مۇمكىندىك تاپتىق. ارتىقشا قاجەتتىلىكتەن ەمەس، الدەبىر اۋەسقوي اعايىندار ءدۇدامالدا قالماسىن دەپ. الدىمەن، ايقايلى سۇحباتتى وقىماعان بۇگىنگى جۇرتشىلىق ءۇشىن، ەڭ باستىسى – د.يسابەكوۆ باۋىرىمىزدىڭ مۇباراك ەسىمىن كەيىنگى زامانعا ۇمىتتىرماي جەتكەرۋ

    476
  • ادەبي الەم

    ايۋدى جەڭگەن باتىر بالا (3 – اڭگىمە)

    باياحمەت جۇمابيۇلىنىڭ كىشكەنتاي دوستار، ۇيلەرىڭدە تەنتەكتىك ىستەمەڭدەر، اكە-شەشەلەرىڭ «ايۋعا بەرەمىن» دەسە قورقۋلارىڭ مۇمكىن. بىراق، سول ايۋدىڭ ءوڭ-سيقىن كورمەي تۇرىپ نەگە قورقاسىڭدار؟ سەندەر ول ەسسىز ماقۇلىقتىڭ ادامنان قورقاتىنىن بىلمەيتىن شىعارسىڭدار، «وقىستان ايۋدىڭ ۇستىنە ءتۇسىپ قالۋ تىم قاۋىپتى» دەپ ايتاتىن ۇلكەندەر كەڭەسىن دە ەستىگەن بولارسىڭدار. مۇنداي قىسىلتاياڭ كەزدەردە زەيىندى، جۇرەكتى بولساڭدار ايۋدى جەڭىپ الاتىندىقتارىڭ ءسوزسىز. سوندىقتان ايۋ مەن ادامنىڭ قايسىسى باتىر ەكەنىن بىلگىلەرىڭ كەلسە، اقىل دەگەن مىنا بالانىڭ اڭگىمەسىنە قۇلاق سالىڭدار. يزەن مەن جۋسانى بۇرقىراپ ءوسىپ، ساسىرلارى ساۋدىراتا باس جارىپ كەلە جاتقان جاز كۇندەرىنىڭ ءبىرى. قىس بويى تارىداي شاشىلىپ وتىرعان كوشپەلى اۋىل كوكتەۋلىككە ءتۇسىپ، تولدەتۋ جۇمىسىنىڭ سەبەبىنەن بۇيىرلەسە وتىرا قالاتىن ءبىر كەزى بولادى ەمەس پە، وسى كۇندەردىڭ بىرىندە قىس بويى اۋرۋ ازابىمەن

    475
  • مادەنيەت

    التايدان جەزدىگە دەيىن (ساپارناما)

    سارىارقانى سارىالا كۇز كومكەرگەن التىن شۋاقتى ءساتتىڭ بىرىندە – موڭعولدىڭ ءنومىرى بىرگە ساناتتى اقىنى، وسىزامانعى عۇلاماسى گۇن سويلى ايۋرزانا ەكەۋىمىز 20-21 قىركۇيەكتە ەلوردادا وتكىزىلگەن «قازىرگى زامان ءسوز ەنەرگياسى» ەۋرازيالىق ادەبي فورۋمعا شاقىرىلعان ەدىك. بۇل رەتكى شارا كسرو تۇسىندا 1973 جىلى الماتى قالاسىندا ۇيىمداستىرىلعان دەيدى. ارادا 45 جىل وتكەننەن كەيىنگى حالىقارالىق ادەبي باسقوسۋدى قر مادەنيەت سپورت مينيسترلىگى قولداۋىمەن جۋىق شامادا جاڭارعان قازاقستان جازۋشىلار وداعى قايتا جاڭعىرتقان. مەجەسى – قازاق ادەبيەتىن الەمگە ۇسىنۋ، ۇرانى – رۋحاني جاڭعىرۋ. تاۋەلسىزدىك تۇعىرىنا قونعان ەلدىڭ بۇگىنگى داۋرەنىن كۇللى عالامعا پاش ەتۋ. بۇعان قىتاي، رەسەي، موڭعوليا، قىرعىز، وزبەك، يران، ازەربايجان، مولداۆ،ۋكراينا وكىلدەرى توبىمەن جەتكەن. دىردۋدان تىس – رۋحاني ءساتتى جيىن. ەۋرازيا قۇرلىعىنان تۋركيا، المانيا، قىپشاقيا، پولشا، بولگاريا

    462
  • رۋحانيات

    مايكل نيۋتوننىڭ «جان جيھانى» كىتابىنىڭ اۋدارماسىنان ءۇزىندى

    نۇرلان ءسادىر مايكل نيۋتوننىڭ «پۋتەشەستۆيە دۋشي»/ «جان جيھانى» كىتابىنىڭ اۋدارماسىنان ءۇزىندى ۇسىنۋدى جالعاستىرۋدى شەشتىم: 2-ءشى ۋاقيعا امەريكانىڭ وڭتۇستىگىندەگى جازىقتا سەلليدىڭ مويىنىنا جاقىن قاشىقتىقتان جەبە كەلىپ قادالعان ساتتەن باستالادى. ءوز باسىم، وتكەن ومىردە كىسى قولىنان قاساقانا بولعان ءولىم ستسەنالارىنا ساقتىقپەن قارايمىن. سەبەبى ءتۇپسانا سول ازاپ اسەردى جادىندا ءالى دە بولسا ساقتايدى. ماعان ەكىنشى ۋاقيعاداعى سۋبەكت تاماعىنىڭ تۇسى ءومىر بويى مازالاپ كەلە جاتقانى جايلى شاعىممەن كەلدى. بۇنداي جاعدايلاردا ارنايى تەراپيا مەن ومىرلىك باعىت-باعدارىن قايتا قۇرۋ كەرەك بولادى. سۋبەكتىلەرىممەن جۇمىس جاساعانىمدا، ولاردى ءوزىن سىرتتاي باقىلاۋشى رولىنە قويۋ ارقىلى، اۋرۋى مەن كۇيزەلىسىن باسەڭدەتۋ مۇمكىندىگىن جىبەرمەيمىن. 2-ۋاقيعا د-ر ن.: جەبە جانىڭىزعا باتىپ تۇر ما؟ سۋبەكت: ءيا… تاماعىمدى قاقىراتىپ جىبەردى… مەن ءولىپ بارامىن (سۋبەكت تاماعىن ۇستاپ،

    1253
  • تاريح

    قاراتاۋدىڭ قارا بەكەتىندەگى قىس

      جۇمات انەسۇلى (تاريحتىڭ ءبىر ساباعى– اڭگىمە) قاراتاۋدىڭ قارا بەكەتىندەگى قىس بۇل 1917-جىلدىن كەيىن بولعان ۋاقيعا. قاراتاۋدىڭ سولتۇستىگىندەگى بەتپاقدالانىڭ ارعى بەتىندەگى كوتەرىلىستىڭ ۋ شۋى باسىلىپ، ، قىزىل مەن اقتىڭ اسكەرى بەتپاقدالانى ءالى ويقاستاپ جۇرگەن كەز. قاراتاۋداعى قارا بەكەت قىستىڭ قيىن كەزىندە، اداسقان، نە توڭعان جولاۋشى  جىلىنىپ، ەسىن جينايتىن بەكەت ەدى. وسى بەكەتتە ەلمەن بىرگە كوشە الماي ، ەلۋدەن اسقان ايەل مەن جاسى ون توعىزعا تولعان قىزى قارعاش امالسىز وسى قارا بەكەتتى قىستاپ قالعان. ولاردىڭ ءبىر سيىرى بار ەدى، سونى كۇندەلىكتى قورەك قىلىپ، كۇندەرىن كورىپ وتىرعان. ءتۇن قاراڭعىسى تۇسكەن كەزى ەدى. كىرە بەرىستە بايلانعان  جاس بۇزاۋ مەن قاشار تۇر، الدىنا سالىنعان ازعانتاي ءشوپتى كۇرت كۇرت شايناپ تۇرعان. . ءبىر كەزدە قويدىڭ

    356
  • تاريح

    يتەل(اتيل، يتەل، يدەل، ەدىل) قاعان

    يتەل(اتيل، يتەل، يدەل، ەدىل) قاعان يتەل قاعان كوكبورع اتالعان تۇستا، كوكبورع اتى كوكبۇلاق بولىپ تارالعان تۇستا… ەۋروپاعا اباق تاڭبا كوتەرىپ بارعان ۇلى اباقتى اتانىپ، كەيىن كەلە ۇرپاعى اقباقتى بوپ ەستە قالاتىن. اقباقتىدان ەسەن تۋدى دا، ەسەن-اباقتى دەلىنگەن، ەسەن-اباقتى ەسەنباقتى بولىپ كارپاتتىڭ يىعىنا كومىلگەن…. يتەلدەردىڭ جارتىسى ورال تاۋدا تۇرادى، يتەلدەردىڭ جارتىسى التايدا ءىشىپ بۇلاعىن… ءبىرى باشقورت ىشىندە، ءبىرى قازاقتىڭ قوڭىر تۇسىندە، ۋلاپ-شۋلاپ شىعادى… قۋرايدان تارتىپ قوڭىر كۇي، تارقاتىپ ءىشىپ قۇمارىن… ەدىلدەن الاقانىمەن كوسىپ ىشكەن كەزدەرىن ەسكە اپ، سەلكىلدەپ بيلەر “جورعاعا” قوزعالتىپ اباق تۇمارىن… مىنە، وسىلاي ورمان ەلىنەن تاراعان سۇلۋ تاريح، يتەل قاعاننىڭ اتتارى دالا كىلەمىن تۇياعىمەن سىرعىتىپ اعىلىپ… كوكبورى مۇباراك قيزاتۇلى

    833
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: