“Мама” деген үйдің жанындағы ат байлайтын діңгек.

“Mama” degen üydiñ janındağı at baylaytın diñgek.

| May 12, 2015

“Mama” degen üydiñ janındağı at baylaytın diñgek. Sosın bwrıñğı babalarımız omıraudı (jelin) “mama” degen. Bizde äli künge deyin emşektegi balağa “mama berşi” deymiz ğoy. Tarihi jad pen dästürdiñ sabaqtastığı degen osı. Qobılandıda “Enekemniñ eme ket, tösinde eki mamasın” deydi. Bwl orıstıñ emes, qazaqtıñ bayağıdan kele jatqan eski sözi. Kerisinşe, qazir köne sözderimizdiñ birazı kişkene özgerispen orıs tilinde jür. Ordalıqtardıñ kezinen beri olar bizden biraz närse aldı. «Azaulıda ağa bolğan erler köp edi, Äytse de, almağa (mamağa) at baylağanı joq edi!» – degen Dospambet jırau da..

Jolımbet Mäkiştiñ facebook paraqşasınan alındı

Bwl – sovettik häm nazarbaevtıq kezeñnen qalğan, jurnalistikanı jağımpaz qolbala, şauıpkel qwral deñgeyine tüsirgen şeneuniktik ştampovka.

kerey.kz

“Swhbattı” endi ğana oqıp şıqtım. Äzirge, sipatı turalı az söz: Älbette, bwl – jurnalistika standarttarına say, şınayı, nağız swhbat emes. Konstituciyalıq qwqığı teñ, eki sanalı azamattıñ özara pikirlesken, emenjarqın äñgimesi emes. Bwl – sovettik häm nazarbaevtıq kezeñnen qalğan, jurnalistikanı jağımpaz qolbala, şauıpkel qwral deñgeyine tüsirgen şeneuniktik ştampovka. Pälenbay adam tüzep-küzegen, ananı da, mınanı qamtuğa tırısqan, ayağında janı joq mätinder jiıntığı tuğan. Toqaev aynalasındağılarğa: “osınşalıq jasandı keyippen halıq aldında körinuim wyat boladı, qoyıñdar, aynalayındar, qatelessem de öz bolmısımmen şığam” deuge tüsinigi jetpegeni ökinişti. Bıltır “Egemende” “swhbattasqan” Dihan Qamzabek te, biıl “Ana tilinde” “äñgimelesken” Erlan Jünis te, keşiriñizder, eşqanday da interv'yuer emes. Iä, bireui tereñ ğalım, ekinşisi tamaşa aqın, biraq, ömirinde bir
1893 jılı 25 qaraşada

kerey.kz

1893 jılı 25 qaraşada, Daniyalıq ğalım V.Tomsen qwlpıtastağı bitik jazudıñ qwpiyasın aştı. Ğılımi jañalıq europa qoğamın dür silkindiredi. Tosmen alğaş «türik», «kültegin», «täñiri» degen sözderdi şeşip oqidı. Bitiktastağı jazudıñ kelesi beti qıtay ieroglifimen bädizdelgen-di. Tomsen ierogliftegi esimderdiñ rettik (qaytalanu) jiligine qarap otırıp kelesi betindegi qwpiya tañbalardı birtindep söylete bastaydı. Sol däuirde şığıstanu sonıñ işinde türkitanu salası jeke ğılım retinde abroylı zertteu nısanına aynaldı. V.Tomsen tañbanı şeşip qwpiyasın aşqanımen köne türik tilin bilmeuşi edi, sol sebepti «bwl mätindi oqısa Radlov oqidı» degen. Köp ötpey Radlov, Tomsen şeşken tañbanıñ izinşe mätin joldarın oqığan. Sonımen jwmbaq küyde qalğan tastağı bitik jazuı söyley bastağan… 25 qaraşa küni mañızdı kün. Bitik jazu küni qwttı bolsın!
…oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız.

kerey.kz

Äleumettik jelide osı otandasımızdı qızu talqılap jatır eken. Köbi sın aytıp jatır. Video jazbanıñ tolıq nwsqası joq, pikir-talas tudırğan böligi ğana tarap jatır eken. Soğan baylanıstı öz oyımdı ayta ketpekşimin: Birinşi, otandasımızdıñ videosı, fotosı äleumettik jelide jeldey esip tarap jatır. Ol azamattıñ (azamatşanıñ) jeke qwpiyası sanalatın fotosı, video jazbası kimniñ rwqsatımen tarap jatır eken? Öz basım osı posttı jazu üşin ol azamattıñ (azamatşanıñ) videodağı beynesin qara boyaumen öşirip tastaudı jön kördim. Jäne rwqsatınsız foto beynesin jeke paraqşama salğanım üşin odan keşirim swraymın. Dini wstanımı, oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız. Ekinşi, otandasımızdıñ dini wstanımına baylanıstı aytqan sözderi qoğamda qattı pikir tudırğan eken. Tipti onı “wlt dwşpanı”
TÄÑİRİ QALAUI TÜSKEN JAN

kerey.kz

Mandoki Qoñırdıñ tuğanına 80 jıl toluına oray «Täñiri meni tañdadı» Mwhtar Mağauin Mandoki Qoñır Iştvan – otanı Majarstan ğana emes, külli türki düniesi qasterleytin wlıq esimder qatarındağı körnekti twlğa. Şıñğıs jorığı twsında Karpat qoynauındağı madiyarlar arasınan pana tapqan qwman-qıpşaq jwrtınıñ tuması Mandoki Qoñır onnan asa tildi erkin meñgergen, bwğan qosa zertteuşilik qarımı eren, Twran halıqtarınıñ fol'klorlıq-dünietanımdıq sanasın boyına darıtqan ğalım. Ol türkologiya ğılımımen dendep aynalısıp qana qoymay, HH ğasırdıñ törtinşi şireginde Şığıs pen Batıstıñ arasında altın köpirge aynaldı, milliondardıñ ıqılas alqauına bölendi. YAki ol halıqtar arasın jaqındastırğan mämileger, ozıqtarğa oy salğan köregen edi. Zamana alğa jıljığan sayın mereytoy ieleri turalı aytılatın jayttar estelik pen ötken şaq enşisine köşedi. Közi tiri
Adamdardıñ sizdi ezip tastauına jol bermeñiz

kerey.kz

Şeber bir suretşiniñ oquşısı öz oquın tämämdaptı. Oquın tämämdağan oquşısına wstazı bılay depti: “Eñ soñğı salğan suretiñdi qalanıñ eñ köp adamdar jinalatın alañına qoyıp qoy. Surettiñ qasına da bir qızıl tüsti qalam qoy. Adamdarğa surettiñ wnamağan jerin sızıp qoyyuın ötinip bir hat qaldır”, depti wstazı. Oquşı wstazınıñ aytqanınday jasap bolıp, birneşe künnen keyin suretti köru üşin alañğa baradı. Adamdar suretti qıp qızıl sızıp tastağanın köredi de adamdarğa renjip wstazınıñ janına jılap baradı. Wstazı oğan renjimey suret saludı jalğastıruına keñes beredi. Oquşı tağı da suret salıptı. Wstazı tağıda adamdar köp jüretin alañğa aparıp qoyuın aytadı. Biraq bwl rette surettiñ janına bir qwtı tolğan türli tüsti qalam qoyuın jäne wnamağan jerlerin özderi