2016 jıldıñ 1 qañtarınan «5 instituttıq reformanı jüzege asıru boyınşa 100 naqtı qadam» – Wlt josparın orındaudıñ praktikalıq kezeñi bastaldı.

Memleketti, ekonomika men qoğamdı damıtu üşin qağidattı jaña qwqıqtıq orta qalıptastıratın 59 zañ küşine endi.

Bizge tarihımızdağı bwrın-soñdı bolmağan auqımdağı wlttıq zañnamağa özgeristerdi bağamdau mañızdı. Onıñ üstine, olar bizdiñ qazaqstandıq armanımız – HHİ ğasırda köşbasşı otız wlttıñ biri boluğa qol jetkizuimizge jol aşadı.

Är wrpaqtıñ öz armanı bar, olarda tek jeke jäne otbasılıq igilikterge ğana wmtılıs körinis tappaydı.

Olarda qaşanda tuğan jerge degen süyispenşilik sezimi, öz halqı men Otanınıñ baqıtı turalı añsar ayqın körinedi.

Ata-babalarımızdıñ köptegen wrpaqtarı üşin Qazaqstannıñ Täuelsizdigi asıl arman bolıp keldi.

Biz olardıñ azat jäne täuelsiz Otandı añsağan köp ğasırlıq qiyaldarın is jüzine asırdıq.

Biz, qazirgi qazaqstandıqtar üşin Täuelsizdik köpetnostı qoğamımızdıñ naqtı joğarı ömirlik qwndılığına aynaldı.

Biz osıdan bar-joğı şirek ğasır bwrın ğana barlıq aqıl-oyımız ben jüregimizdi baurap alğan köptegen oy-nietterimizge qol jetkizdik.

Biz Qazaqstan Respublikasınıñ egemendigi Konstituciya men zañdardıñ berik arqauı men halıq müddesine qızmet etetin memlekettik apparattıñ käsibi jäne negizdi is-qimılına arqa süyeuin qamtamasız ettik.

Onı Qazaqstan ekonomikasınıñ naqtı tabıstarımen, wlttıq baylıqtıñ jäne halıq igiliginiñ ösimimen nığaya tüsetin ettik.

Täuelsizdigimizdiñ joğarı halıqaralıq bedelmen jäne wlttıq qauipsizdiktiñ tiimdi jüyesimen senimdi qorğaluın qamtamasız ettik.

Biz öz jerimiz ben onıñ baylığınıñ wqıptı iesi boluğa üyrenudemiz, jaña tehnologiyalardı meñgerip, tarihımızda eşqaşan bolıp körmegen öndiristik quattar men ekonomikanıñ twtas salaların iske qosudamız.

Jäne eñ bastısı – biz jañaşa armandaudı, Täuelsiz Qazaqstanımız bir bölşegi bolıp otırğan jahandıq älemdegi qiındıqtarğa qaramastan, el men qoğamdı damıtuda naqtı mindetter qoyudı jäne olardı şeşudi üyrendik.

Jaña qazaqstandıq arman

Biz Täuelsizdiktiñ 25-şi jıldığına jaña qazaqstandıq armanmen ayaq bastıq, onıñ bastı maqsatı jüzege asırılıp jatqan «2050» Strategiyasımen bara-bar.

HHİ ğasırdıñ ortasına qaray biz Qazaqstannıñ älemdegi asa damığan 30 memlekettiñ qatarına qosıluına qol jetkizudi josparlap otırmız.

Bwl 2015 jıldıñ säuirinde ötip, qazaqstandıqtardıñ absolyutti köpşiligi qoldau körsetken kezekten tıs prezidenttik saylau barısında payda bolğan bükilhalıqtıq armanğa aynaldı.

Şın mäninde, osı bükilhalıqtıq senim kepili bizdiñ Bolaşağı Birtwtas Wlt tuındauındağı tarihi akt boldı.

Biz özimizdiñ jaña armanımızğa qaray jaqındaudı Bes instituttıq reformanı jüzege asıru boyınşa 100 naqtı qadam – Wlt josparın jasaudan bastadıq.

Osı jañğırtularğa şeşuşi röl berilip otır. Olar Qazaqstandı, onıñ ekonomikasın, memleket pen qoğamdı özgertetin tarihi mindetter keşenin şeşuge dañğıl jol saladı.

Olar planetadağı asa damığan memleketterdi biriktiretin Ekonomikalıq ıntımaqtastıq jäne damu wyımınıñ standarttarına säykes keletin eldi damıtu, ekonomikalıq ösim men barlıq qazaqstandıqtardıñ ömirin jaqsartu üşin jaña layıqtı jağdaylar qalıptastıradı.

Bizdiñ Qazaqstanımız serpindirek, layıqtıraq, senimdirek jäne  däulettirek boladı.

2015 jıldıñ birneşe ayınıñ işinde ğana Bes instituttıq reformanıñ bastaluın zañnamalıq jäne wyımdastıru twrğısınan qamtamasız etu boyınşa orasan zor jwmıs atqarıldı.

Bwl jwmıs meniñ Jarlığım boyınşa qwrılğan Jañğırtular jönindegi wlttıq komissiyanıñ basşılığımen jürgizildi.

Men birqatar keñes ötkizip, sarapşılarmen, sayasatkerlermen, biznes jäne qarjı wyımdarınıñ basşılarımen äñgimelestim.

Halıqaralıq saparlarım men kezdesulerim şeñberinde men özimniñ äriptesterimmen – özge elderdiñ memleket jäne ükimet basşılarımen talay ret keñestim.

Twtastay alğanda, meniñ Qazaqstandı tereñdete jañğırtu jönindegi oy-nietime barlıq taraptan jan-jaqtı qoldau körsetildi.

Äleumettik saualdamalar da Wlt josparınıñ barlıq bes reformasına twraqtı joğarı qoldau körsetilip kele jatqanın ayğaqtap berip otır. Qazaqstandıqtar reformalardıñ uaqtılı jäne kökeykesti ekenimen birauızdan kelisedi.

Qazirdiñ özinde barlıq qajetti zañdar qabıldandı jäne zañdıq küşine endi.

Parlament pen Ükimet jwmısınıñ üylesimdiligin erekşe atap ötkim keledi. Öte qısqa merzimde jüzege asırılğan zañnamalıq jwmıstardıñ osınday qarqını men sapası bwğan deyin Qazaqstanda bolıp körgen emes.

Bwl – bizdiñ parlamenttik modelimizdiñ jäne memlekettik biliktiñ ökiletti jäne atqaruşı tarmaqtarınıñ özara is-qimıl jüyesiniñ joğarı tiimdiliginiñ ayğağı.

Wlt josparın orındau boyınşa praktikalıq jwmıstar jaña mümkindikter men älemdik damudağı ıqtimal täuekelderdi esepke ala otırıp, özgermeli jahandıq jağdaylarğa tolıq säykes tüzilip jatqanın köru mañızdı.

Bwl turalı meniñ 2015 jıldıñ 30 qaraşasındağı Qazaqstan halqına Joldauımda egjey-tegjeyli bayan etilgen.

Bes instituttıq reforma Qazaqstan ekonomikası jahandıq ekonomikalıq qiındıqtardıñ küşti ıqpalın sezinip otırğan qazirgi kezeñde erekşe mañızdı.

Biz olardı ekonomikalıq ösimniñ senimdi qarqının qalpına keltiru men bükil halıqqa berik äleumettik kepildikterdi qamtamasız etuge bağıttalğan memlekettiñ dağdarısqa qarsı keñ auqımdı şaralarınıñ bastı qwramdası retinde qarastıramız.

Qazaqstannıñ damudıñ joğarı älemdik standarttarına qol jetkizuine ıqpal etetin jaña qazaqstandıq zañnamalar qazirdiñ özinde jwmıs istey bastadı.

Sondıqtan qazir qazaqstandıqtardıñ olar turalı tek bilip qana qoymay, sonday-aq, olardıñ praktikalıq ömirde, ekonomikalıq qızmette nemese qoğamdıq qatınastarda beretin jaña mümkindikterin qoldanuları mañızdı.

Barşanıñ boyında qwqıqtıq jañalıqtar negizinde memlekettik basqaru men qwqıq tärtibiniñ jüyesi qalay auısatını jayında barınşa tolıq tüsinik boluı tiis. Jaña jağdaylarda biznesti qalay damıtuğa nemese memlekettik emes sektordıñ qızmetin qanday perspektivalı bağıttarda belsendi etuge boladı degen siyaqtı.

Osınıñ bäri, twtastay alğanda, twrğındardıñ bäriniñ ekonomikalıq jäne azamattıq belsendilikterin arttıruğa quattı serpin beretin boladı.

Osınıñ arqasında biz özimizdiñ qazaqstandıq armanımızğa qaray sekiris jasap, HHİ ğasırdıñ ortasındağı bastı maqsatımızğa jaqınday tüsetin bolamız.

Bes reformanıñ ärqaysısı boyınşa is-qimıldıñ jol kartası jasalğan jäne biz olardı däyektilikpen jüzege asıramız.

Memleketti käsibilendiru

Bizdiñ birinşi reformamız «Memlekettik qızmet turalı» jaña Zañ negizinde memlekettik apparattıñ tiimdiligin arttıruğa bağıttalğan.

Memlekettik qızmettiñ reformasın biz alğaşqı zañnamalıq akt – Prezidenttiñ «Qazaqstan Respublikasındağı memlekettik qızmet turalı» zañ küşi bar Jarlığı qabıldanuınıñ 20 jıldığı twsında jüzege asıra bastauımızdıñ nışandıq mäni bar.

1995 jıldıñ jeltoqsanında bwl qwjat tek Qazaqstan üşin ğana emes, sonday-aq, bükil TMD keñistigi üşin innovaciya bolğanın atap ötu mañızdı.

Biz barlıq postkeñestik elderdiñ işinde alğaş bolıp memlekettik qızmetşilerdiñ jaña kadrlıq korpusın konkurs jäne meritokratiya qağidattarı arqılı qalıptastıruğa kiristik.

Qazir qazaqstandıq memlekettik qızmetti damıtudıñ jaña kezeñi bastau aldı.

Meniñ Jarlığımmen Memlekettik qızmet isteri jönindegi ministrlik, onıñ qwrılımında – Jemqorlıqqa qarsı is-qimıldıñ wlttıq byurosı qwrıldı.

Osılayşa, tek memlekettik qızmet jüyesi ğana emes, sonday-aq, jemqorlıqqa qarsı is-qimıl tanıtatın, yağni jemqorlıq körinisteriniñ barınşa aldın aluğa bağdarlanğan jüye de jañğırtılıp otır.

Bwl jerde jemqorlıqpen kürestiñ özi barınşa däyekti bola tüsedi jäne jüyeli sipatqa ie boladı.

Mine, jemqorlıqqa qarsı is-qimıl turalı jaña zañ osınday wstanımdarğa negizdelse, onıñ özi halıqaralıq standarttarğa bağdarlanğan jäne jaña jıldan bastap küşine endi.

Jemqorlıqqa qarsı jaña zañnamamen özara baylanısta jäne sonımen qatarlasa qabıldanğan memlekettik qızmet turalı jaña zañ memlekettik qızmettiñ jañartılğan modeliniñ negizgi şeñberlerin jäne memleketti basqarudıñ barlıq jüyesiniñ tiimdiligin küşeytu boyınşa odan arğı is-qimıldardıñ ret-tärtibin ayqındaydı.

Birinşiden, äkimşilik memlekettik qızmetşiniñ mansabı onıñ biliktiligi jäne jinaqtağan täjiribesi esepke alına otırıp qwraladı.

Mansaptıq satınıñ är baspaldağında ol öziniñ käsibi jaramdılığın däleldep otıruğa tiis boladı.

Jaña zañğa birqatar qağidattı normalar engizilgen.

Memlekettik qızmetke ornalasu tek keşendi irikteu men jwmıstı tek tömengi lauazımdardan bastaudıñ nätijeleri boyınşa mümkin boladı.

Jwmıs täjiribesi memlekettik qızmetşiniñ mansaptıq ilgerileuiniñ bastı şartı boladı jäne mwnda da tek konkurstıq negizde jüzege asırıladı.

Sonday-aq, jekelegen memlekettik qızmetşiler rotaciyalarınıñ mümkindigi kölbeuinen jäne tiginen olardı qızmettik baspanamen qamtamasız ete otırıp qarastırılğan.

Ekinşiden, memlekettik qızmetke aşıq konkurs arqılı jäne Kadr sayasatı jönindegi wlttıq komissiyanıñ şeşimi boyınşa kelisimşarttıq negizde memlekettik emes sektordağı basqaruşılar qatarınan azamattar jäne şeteldik menedjerler tartıla aladı.

Üşinşiden, memlekettik qızmetşige eñbekaqı töleudiñ jaña jüyesi onıñ biliktiligi men atqaratın jwmısınıñ sipatına, kölemi men nätijesine baylanıstı zañ twrğısınan bekitiledi. Asa nätijeli qızmet üşin bonustar töleu qarastırılğan.

Mwnday jüyeni 2017 jıldıñ 1 qañtarınan bastap engizu josparlanıp otır.

Bwl jerde 2016 jılı büginde «B» korpusına kiretin memlekettik qızmetşilerdiñ eñbekaqısı joğarılaytının ayta ketu kerek.

Törtinşiden, zañda sayasi memlekettik qızmetşiler auısqan kezde memlekettik apparattıñ avtonomdığı men twraqtılığı qağidatı naqtı jazılğan.

Ministrler men ortalıq atqaruşı organdardıñ jauaptı hatşılarınıñ ökilettikteri egjey-tegjeyli däldep ajıratılğan.

Besinşiden, şeneunikter ortasında etikalıq normalardı bwzuğa äkeletin jäne jemqorlıq qwbılıstar tuındatatın jağdaylardıñ aldın alu boyınşa qatañ şaralar qarastırılğan.

Memlekettik qızmetşilerdiñ jwmıs pen twrmıstağı jüris-twrısınıñ qalıptarı reglamenttelgen Memlekettik qızmetşilerdiñ jaña etikalıq kodeksi jasaldı.

Sonday-aq, jaña institut – etika boyınşa ökiletti ökilder institutın qwru közdelip otır. Olar azamattar men memlekettik qızmetşilerge keñes berip, olardıñ qwqıqtarın qorğaudı qamtamasız etetin boladı.

Altınşıdan, memlekettik qızmet turalı jaña zañnıñ mañızdı qırı onıñ arqaulıq normalarınıñ qwqıq qorğau organdarına da qatıstı bolatınımen baylanıstı.

Bwl jerde qwqıq qorğau organdarındağı qızmettiñ erekşeligi qoldanıstağı «Qwqıq qorğau qızmeti turalı» Zañda eskerilgen.

Jetinşiden, jaña zañ negizinde jäne eñbekke aqı töleudiñ jaña jüyesi engizilgennen keyin «B» korpusınıñ äkimşilik memlekettik qızmetşilerin jaña biliktilik talaptarına säykestigi boyınşa keşendi attestattaudan ötkizu josparlanğan.

Attestattau kezeñinde memlekettik qızmetke ornalasuğa konkurstar ötkizuge moratoriy jariyalanatın boladı.

Qızmetşilerdiñ biliktiligin 3 jılda bir retten kem bolmaytınday etip mindetti arttırıp otıru zañ twrğısınan bekitiledi.

Twtastay alğanda, memlekettik qızmetti jañğırtudıñ negizgi qırları osınday.

Men onı Qazaqstandağı barlıq jañğırtu üderisi oy-nieti tabısınıñ şeşuşi tetigi retinde qarastıramın.

Qwqıq tärtibi jäne zañdılıq

Ekinş reformanıñ mäni täuelsiz sot töreligi men Qazaqstannıñ bükil qwqıq qorğau jüyesiniñ tek qana azamattardıñ qwqıqtarı men bostandıqtarın qamtamasız etuge, zañdardı qatañ orındauğa jäne qwqıq tärtibin nığaytuğa bağıttaluı tiistiginde.

Onı zañnamalıq twrğıdan qamtamasız etu ayasında jaña Azamattıq is jürgizu kodeksi men jaña «Joğarı Sot Keñesi turalı» Zañ qabıldandı. «Sot jüyesi jäne sud'yalardıñ märtebesi turalı» Konstituciyalıq zañğa, Qılmıstıq-is jürgizu kodeksine jäne Äkimşilik qwqıq bwzuşılıq turalı kodekske qajetti özgerister engizildi.

Bärinen bwrın, jañartılğan zañnamalar qoğamnıñ sot jüyesine senimin arttıruğa ıqpal etetin boladı. Ädildik naq sotta saltanat qwratını belgili.

Qazaqstan sottarın reformalaudağı temirqazıq mäsele – sapalı sud'yalar korpusın jasaqtau.

Sud'yalıqqa kandidattardı irikteudiñ qatañ tetigi men olarğa qoyılatın joğarı biliktilik talaptarı zañ twrğısınan qarastırılğan.

Sot töreligin ülken ömirlik täjiribesi bar jäne joğarı moral'dıq wstanımdarğa ie eñ layıqtı äri barınşa dayındalğan käsibi şeberler jüzege asıruları tiis.

Sud'yalardı irikteu men tağayındau üderisteri qoğam üşin möldir jäne aşıq boladı.

Osımen baylanıstı öziniñ apparatı bar, qwramı men ökilettiligi keñeytilgen avtonomdı memlekettik mekemege aynalatın Joğarı Sot Keñesi tübegeyli reformalandı.

Sot reformasınıñ mañızdı qırı – sot töreliginiñ bes satılı jüyesinen üş buındı jüyesine ötu.

Tek birinşi, apellyaciyalıq jäne kassaciyalıq instanciyalar qaladı. Bwl jerde köp is qaralatın birinşi jäne apellyaciyalıq instanciyalar sottarınıñ rölderi aytarlıqtay küşeytiletin boladı. Mwnday qadam sottıq äure-sarsañnıñ aldın alıp, sot şeşimin qabıldaudıñ merzimin qısqartadı.

Qazaqstandağı sot töreligi azamattardıñ jeke ömiriniñ qwpiyalığına kepil qwqın esepke ala kelgende barınşa aşıq bola tüsedi.

Sot zaldarı sot isterin audio jäne videojazudıñ apparaturalarımen jaraqtandırıladı jäne jazbalardı qanday da bir toqtatuğa nemese redakciyalauğa mümkindik berilmeydi.

Bwl sud'yalardı jäne sot mäjilisine basqa da qatısuşılardı tärtipke şaqıradı, sot procesi men sot qabıldağan şeşimniñ ob'ektivtiligin qamtamasız etedi.

Sot jüyesin reformalau şeñberinde birqatar instituttıq şeşimder jwmıs istey bastaydı.

Birinşiden, Joğarğı Sot janındağı Sot jyurii tübegeyli qayta qwrıladı.

Sot jyurii azamattardıñ sud'yalardıñ is-äreketine jäne sud'yalıq korpus ökilderiniñ qabıldanadı dep kütilip otırğan Etikalıq kodeksti bwzu jağdaylarına baylanıstı arız-şağımdarın qaraytın boladı.

Ekinşiden, Joğarğı Sot janınan daulardı, onıñ işinde, iri investorlar qatısatın daulardı qarau üşin mamandandırılğan alqa qwrılatın boladı.

Onıñ şeñberinde şetel investorlarınıñ qwqın özderinde tuındağan qwqıqtıq daular boyınşa sapalı äri ädil şeşu jüzege asırıladı.

Üşinşiden, qılmıstıq is jürgizu şeñberinde sottarda, onıñ işinde sotqa deyingi kezeñde, ayıptau men qorğau arasında teñgerim qamtamasız etiletin boluı tiis.

Bwğan adamnıñ konstituciyalıq qwqı men bostandığın şekteytin tergeu sud'yasınıñ barlıq tergeu äreketin sankciyalau boyınşa ökilettilikterin odan äri qaray keñeytu esebinen qol jetkiziletin boladı.

Törtinşiden, qazaqstandıq sottardıñ törağaları – qwqı teñderdiñ işindegi jolı keñderi ekenin wmıtpau mañızdı.

Sondıqtan olardıñ tarapınan basqa sud'yalar qabıldaytın şeşimge ıqpal etu mümkindigi müldem bolmaydı.

Besinşiden, memlekettik sot orındauşıların kezeñ-kezeñimen qısqartu arqılı jeke sot orındauşılarınıñ institutı odan äri damıtıladı.

Sot jüyesiniñ täuelsizdigin nığaytatın şaralardıñ mañızı erekşe.

Meniñ tapsırmam boyınşa büginde qwrmetti zeynetke şıqqan sud'yalardı zeynetaqılıq qamtamasız etu boyınşa barlıq mäselelerin şeşudi qarastıratın zañ qabıldanğanı belgili. Bwl sud'yalarğa bar küş-jigerin sot töreligin barınşa ob'ektivti atqaruğa audaru mümkindigin beredi.

Bwdan bölek, bizge barlıq qwqıq qorğau organdarınıñ jäne bärinen bwrın policiyanıñ adamdardıñ müddesi men qwqıqtıq tärtipti nığaytu qızmetinde twruına qol jetkizuimiz qajet.

Bwl üşin jergilikti biik organdarı men jergilikti qoğamdastıqtarğa esep beretin jergilikti policiya qızmeti qwrıladı. Osınday qızmet twtastay Ekonomikalıq ıntımaqtastıq jäne damu wyımına müşe birqatar elderde özin jaqsı tanıttı.

Jergilikti policiya qızmetiniñ qarauına qoğamdıq tärtip küzeti, twrmıstıq qılmısqa qarsı twru, jol qauipsizdigin qamtamasız etu men wsaq qwqıq bwzuşılıqtarğa atımen tözbeuşilik mäseleleri berilip otır.

Osı jañalıqtar jaña zañnamada körinis tapqan. Onda, sonday-aq, azamattardıñ etikalıq normalardı bwzğan policiyalardıñ üstinen tüsirgen arız-şağımdarın qaraytın qoğamdıq keñester men özge de konsul'tativtik-keñestik organdar jüyesin qwru qarastırılğan.

Sonday-aq, «Qılmıstıq qwqıq bwzuşılıq kartası» internet-portalı qwrılatın boladı. Mwnday tetik älemniñ birqatar elderinde tabıstı qoldanılıp keledi. Osı veb-resursqa eldegi barlıq qılmıstıq qwqıq bwzuşılıqtar jedel engiziledi. Bwl jwrtşılıqtıñ qwqıq qorğau organdarı jwmısınıñ tiimdiligin baqılauına mümkindik beredi.

Penitenciarlıq jüyeni jaqsartu kökeykesti mäsele bolıp tabıladı. Bwl jwmıs memlekettik-jekemenşik äriptestigin damıtu şeñberinde jürgizilui tiis.

Şetelderdiñ tabıstı täjiribeleri jeke sektordı penitenciarlıq mekemelerdi salu men paydalanuğa tartu jönindegi şaralardı jüzege asırudıñ negizi boluı tiis.

Sonday-aq, bwğan deyin zañnan attap, sonısı üşin jazasın ötegen adamdarğa kömek körsetu men ıqpal etu mañızdı.

Bwl üşin äleumettik oñaltu keşendi damıtılıp, jazasın ötep jatqan azamattar üşin arnayı äleumettik qızmet körsetu standarttarı engiziletin boladı.

Twtastay alğanda, Qazaqstanda qwqıqtıq memlekettiñ ornıqtırıluı – birtwtas jañğırtu üderisi ayasında şeşilip jatqan bizdiñ konstituciyalıq mindetimiz. Belgilengen şaralar men qadamdardı jüzege asıru azamattardıñ, sonday-aq, şetel investorlarınıñ wlttıq sot jäne qwqıq qorğau jüyesine senimin arttırıp, twtastay alğanda, elimizdegi biznes-ahualdı jaqsartadı.

Byurokrattıq şığınsız ekonomikağa qadam basu

Auqımdı jwmıs üşinşi reformatorlıq bağıtqa – industriyalandıru men ekonomikalıq ösimdi qamtamasız etu boyınşa jañğırtular keşenimen baylanıstı.

Bizdiñ wzaq merzimdi wstanımımız ekonomika qızmetindegi tranzakciyalıq şığındardı wdayı qısqartu boluı tiis.

Olardıñ kölemi, eñ aldımen, memlekettik instituttardıñ qalay jwmıs isteytinine baylanıstı.

Salıqtıq jäne kedendik äkimşilik jürgizudi jaqsartuğa bağıttalğan şaralar zor mañızğa ie boladı.

Birinşiden, bwl arada äñgime salıqtıq jäne kedendik jüyelerdi kiriktiru turalı bolıp otır.

Birte-birte elektrondı pişimge köşiriletin tauarlı-köliktik jükqwjat baqılauı engiziledi. Sonday-aq, qwjattardıñ säykestendirilui pişini negizinde salıqtıq jäne kedendik tekseruler resimi oñtaylandırıladı.

Tekserulerge şağım beru resimi birtwtastandırıladı.

Ekinşiden, tabıs pen mülikti jalpığa ortaq deklaraciyalauğa kezeñ-kezeñimen köşu qarastırıladı.

2017 jılı deklaraciyalardı memlekettik käsiporındar men mekemelerdiñ, wlttıq kompaniyalardıñ qızmetkerleri – bwl şamamen 1,7 million adam – wsınatın boladı. 2020 jıldan bastap jalpığa ortaq deklaraciyalaumen barlıq jeke twlğalar qamtıladı.

Üşinşiden, salıqtıq äkimşilik jürgizudi oñaylatu maqsatında qosımşa qwn salığınıñ ornına satuğa salıq engizudiñ orındılığı mäselesi qarastırılıp jatır.

Törtinşiden, qoldanıstağı salıqtıq rejimderdi oñtaylandıru josparlanıp otır, onda 2017 jıldan salıqtıq kirister men şığıstardıñ esebi mindetti türde engiziletin boladı. Bwl köleñkeli ekonomikanıñ deñgeyin tömendetuge mümkindik beredi.

EIDW elderiniñ täjiribesi körsetip otırğanday, tabıstı jwmıs istep twrğan ekonomikanıñ mañızdı qağidatı memlekettiñ şağın jäne orta käsipkerlikti qoldauı, onı qorğaudıñ tiisti deñgeyin qamtamasız etu bolıp tabıladı. Bwl jaylar biznestiñ oñaltıluı men bankrottığınıñ jañğırtılğan qwqıqtıq qırları bar Käsipkerlik kodeksinde körinis tapqan.

Biznesti qorğau men käsipkerlerge qwqıqtıq kömek körsetudiñ ortalıq tetigi boluı tiis biznes-ombudsmen institutı nığayıp keledi. Onıñ qızmetiniñ zañnamalıq negizi de Käsipkerlik kodeksinde bekitilgen.

Bwdan bölek, onda memlekettik monopoliyağa qarsı qızmettiñ qwqıqtıq şeñberleri EIDW standarttarına säykes egjey-tegjeyli bayan etilgen.

Jañartılğan monopoliyağa qarsı qızmet erkin bäsekelestikti jan-jaqtı damıtuğa bağdarlanuı tiis.

2016 jıldıñ 1 qañtarınan bastap dominanttar tizilimi tek retteletin rınok boyınşa jürgiziledi, al 2017 jıldan bastap tolıqtay alınıp tastaladı.

Tiisti tauarlı rınoktarğa sub'ektilerdiñ ülesin wlğaytuğa mwnday is-qimıldar bäsekelestikti şekteu belgisi bolmağan kezde ğana jol beriletin boladı.

2017 jıldıñ 1 qañtarınan bastap bağalıq retteu alınıp tastaladı, onıñ ornına tek monopoliyağa qarsı retteu men baqılau qwraldarı ğana paydalanıladı.

Monopoliyağa qarsı qızmet janınan jaña institut – monopoliyağa qarsı zañnamanı bwzuşılıqtar qorıtındıları boyınşa qabıldanatın şeşimderdiñ ob'ektivtiligi men möldirligin qamtamasız etetin kelisim komissiyası qwrılatın boladı.

Memlekettiñ käsipkerlikpen özara is-qimılı men äriptestiginiñ jaña qağidattarı Memlekettik satıp alular turalı Zañnıñ jañartılğan redakciyasında körinis tapqan.

Olar önimdi satu üşin wzaq merzimdi kelisimşarttar jasasu arqılı tikeley investiciyalar tartuğa jaña mümkindikter aşadı. Bwl, sonday-aq, Qazaqstanda jaña joğarı tehnologiyalı öndirister qwruğa qızmet etetin boladı.

Fermerlik pen bükil agrarlıq sektordı damıtu üşin aytarlıqtay ıntalandıruşı küş Jer kodeksine engizilgen özgerister boldı.

Jaña qwqıqtıq normalar jwmıs istep twrğan 224 mıñnan astam agroönerkäsiptik keşen sub'ektilerine olar jalğa alğan 97,4 mln. ga jerdi jekemenşikke aluğa mümkindik beredi. Onıñ üstine, kadastrlıq qwnınıñ 50 %-ı köleminde 10 jıl merzimge bölip-bölip töleu qarastırılğan.

Bwdan bölek, 102 mln. gektar zapas jerdiñ auıl şaruaşılığı öndirisin jürgizuge arnalğan 85,3 mln. gektarın da Qazaqstan Respublikasınıñ zañdı jäne jeke twlğaları jekemenşikke aukcion arqılı satıp ala aladı.

Mülikti zañdastıru merzimi 2016 jıldıñ 31 jeltoqsanına deyin wzartıldı. Mülik pen aqşanı zañdı aynalımğa qaytaru üşin qosımşa ıntalandıru şaraları qabıldandı. Qwpiyalılıqtı saqtauğa, sonday-aq,  Qılmıstıq jäne äkimşilik qudalaudan qorğauğa kepildik berilip otır.

Bwl kapital ağının wlğaytıp, köleñkeli ekonomika deñgeyin aytarlıqtay tömendetuge mümkindik beredi.

Zañdı twlğalardıñ oñaltıluı men bankrottığı resimderi zañnamalıq deñgeyde naqtı jäne tüsinikti bekitilgen.

Kompaniyalardıñ bankrottığı, älemdik täjiribege säykes, käsiporındardıñ jwmısşıların qısqartu arqılı toqtap qaluına alıp kelmeui tiis.

Öndiristiñ ömirşeñdigi men jwmıs orındarın saqtau üşin töleuge qabiletsizdikti sotqa deyingi tärtipte retteudiñ jaña tetigi jasaldı. Ol borışker men kreditorğa käsiporındı qarjılıq sauıqtıru maqsatında qayta qwrılımdau mäselelerin birlesip şeşuge mümkindik beredi. Investorlar özderiniñ şığındarın azaytuğa, qalpına keltiruge mümkindik aladı.

Memleket ieliginen alu men jekeşelendirudi belsendi ete tüsu üşin jekeşelendiruden, aktivterdi ädil narıq bağası boyınşa satudan, sonday-aq, qazaqstandıq jäne şeteldik investorlarğa jekeşelendiruge barınşa qatısuğa jağday jasau üşin şekteulerdi alıp tastauğa mümkindik beretin zañnamalıq özgerister qabıldandı.

Jekeşelendirudiñ şeşuşi tetigi akciyalardı qor rınoktarına aşıq aukciondar arqılı ornalastıru boladı.

2016 jıldıñ İ toqsanında mülikten ayıruğa jatatın nısandardıñ tizimi qısqartılıp, barlıq akcionerlerdiñ kvazimemlekettik sektorda ielikten şığarılğan aktivterin satıp aluğa basım qwqıqtarın alıp tastaudı qarastıratın zañ jobası jasalatın boladı.

Jaña tetikterdi esepke ala otırıp Jekeşelendirudiñ 2016-2020 jıldarğa arnalğan keşendi josparın jüzege asıru bastaldı.

Osı qwjat şeñberinde bäsekelesti ortağa «Samwrıq-Qazına» WÄQ, «Bäyterek» AQ pen «QazAgro» AQ-tıñ memlekettik menşiktegi asa iri 65 kompaniyası, «Samwrıq-Qazına» WÄQ» AQ-tıñ qwramına kiretin 173 enşiles jäne täueldi wyımdarı beriletin boladı.

Sonday-aq, 545 wyımnan twratın Jekeşelendiru nısandarınıñ qoldanıstağı tizimine özekti sipat beriledi.

2016-2018 jıldarı «Samwrıq-Qazına» WÄQ» AQ, «Bäyterek» WBH» AQ pen «QazAgro» WBH» AQ aktivteriniñ bir böligi bäsekelesti ortağa ötkennen keyin olar ıqşam holdingterge qayta qwrılatın boladı.

Memlekettik menşikti jekeşelendiru men kvazimemlekettik sektor aktivterin beru otandıq käsipkerlikti, jeke biznesti odan äri nığaytu men damıtu üşin jürgizilip otır.

Jekeşelendirudiñ keşendi josparın jüzege asıru şağın jäne orta biznesti damıtuğa jaña serpin beredi.

Paydasın wlğaytuğa müddeli jeke biznes qızmet körsetu auqımın keñeytip, öniminiñ sapasın joğarılatadı, bäsekelestik ösetin boladı, demek – wsınılatın qızmettiñ bağası tömendeydi.

Agrarlıq sektorda äkimşilik kedergiler qısqaradı.

Qazirdiñ özinde aukcion tetigin engizu jolımen jer qoynauın paydalanu qwqığın wsınu resimi jeñildetildi.

Al bolaşaqta biz izdeudi, bağamdau men ken ornın igerudi qosa alğanda, geologiyalıq jwmıstardıñ barlıq türin jürgizu täsilin oñaylatudı qarastıratın jer qoynauın paydalanudıñ avstraliyalıq modeline köşemiz.

Ekonomikalıq ösimniñ jaña bastauın qalıptastıru men qazaqstandıq biznestiñ bäsekege qabilettiligin arttıruda büginde «Wlttıq çempiondar» bağdarlaması mañızdı şara bolıp otır.

Oğan qatısuşılar – import almastıruğa bağıt wstanğan öndiris sektorınıñ asa perspektivalı kompaniyaları.

32 kompaniya – «wlttıq çempiondar» 2019-2020 jıldarğa qaray işki tikeley investiciyalardı şamamen 750 mln. dollar köleminde ösirudi, şamamen 15 mıñ jwmıs ornın qwrudı, eñbek önimdiligin 30-50 %-ğa arttırudı jäne şikizattıq emes eksport köleminiñ ösimin 260 mln. dollarğa deyin jetkizudi qamtamasız etedi.

Sırtqı investiciyalardıñ jaña közderi

Wlt josparınıñ ekonomikalıq blogına kiretin şaralar bizdiñ ekonomikamızdıñ öñdeuşi sektorına kem degende 10 transwlttıq korporaciyanı tartudı qarastıradı.

«Zäkirli investorlarmen» birlesken käsiporındar qwru jönindegi jwmıstarmen öñdeuşi önerkäsiptiñ, infraqwrılımdardıñ, energetikanıñ jäne basqa otandıq kompaniyalardıñ 3 tobı qamtılatın boladı.

Birinşi top – qayta investiciyalau arqılı tereñ jañğırtuğa jatatın käsiporındar.

Ekinşi top – transwlttıq korporaciyalardıñ äleueti paydalanılatın käsiporındar.

Üşinşi top – «zäkirli investorlar» üşin joğarı narıqtıq bäsekeli käsiporın men eksporttıq brendterdiñ payda boluı.

Qazirdiñ özinde 26-dan astam TWK-pen kelissöz jürgizilse, olardıñ birqatarımen naqtı uağdalastıqqa qol jetkizu mümkin boldı.

Wlt josparınıñ üşinşi bağıtınıñ temirqazıq mäselesi täuelsiz sot jüyesi, ağılşın tilin qoldanu jäne investiciyalıq rezidenttik qağidatın engizu qwqığımen jeke zañ qwzıreti qağidatı boyınşa ASTANA halıqaralıq qarjı ortalığın (AHQO) qwru bolıp tabıladı.

«Astana» Halıqaralıq qarjı ortalığı turalı» Qazaqstan Respublikasınıñ Konstituciyalıq Zañı qabıldanıp, küşine endi.

AHQO qızmetiniñ ekonomikalıq nätijeleri qazaqstandıq kapital rınogına tikeley şetel investiciyalarınıñ ağını esebinen jıl sayın orta eseppen İJÖ-niñ 1 payızğa deyin jedeldete ösuinde körinis tabatın boladı.

Mwnıñ sırtında AHQO şeñberinde 2 mıñnan astam bilikti jwmıs orındarı qwrıladı.

Bizdiñ elordamız Astana Euraziyanıñ iskerlik, mädeni jäne ğılımi ortalığı retinde damıp, äuejaydıñ jaña terminalın qosa alğanda, zamanaui halıqaralıq köliktik-logistikalıq jüyege ie boladı.

Innovaciyalıq industriyalandıru kökjiekteri

Wlt josparında ekonomikanıñ birqatar perspektivalı sektorların damıtu boyınşa şaralar qarastırılğan.

Birinşi kezekte ol elektr energiyası sektorına jäne energiyalıq tiimdiliktiñ ösuine qatıstı.

Bizge 2020 jılğa qaray İJÖ-niñ energiya sıyımdılığın 25 payızğa jäne ğasırdıñ ortasına qaray 50 payızğa tömendetuge qol jetkizu kerek.

Ol üşin energiya servistik kelisimşarttar tetigi arqılı energiya ünemdeu salasına strategiyalıq investorlardı tartu qajet.

Jeke energiya servistik kompaniyalardı damıtudı belsendilendirudiñ, olardı energiya ünemdeu salasına qızmetter keşenin wsınuğa ıntalandırudıñ mañızı zor.

Eldiñ twtınuşıların elektr energiyasımen senimdi jabdıqtau – elektr energetikasınıñ negizgi mindeti.

Elektr energetikası salasındağı zañnamadağı özgerister energiya öndiruşi wyımdarğa «biregey satıp aluşı» modelin engizu arqılı negizgi qorlardı jañğırtuğa, qayta qwruğa, wlğaytuğa jäne jañartuğa salınğan investiciyalardı qaytaruda wzaq merzimdi kepildikter berudi qamtamasız etudi közdeydi.

Energiya men jabdıqtau senimdiligin arttıru jäne tüpki twtınuşılar üşin elektr energiyası bağasınıñ baqılausız ösuiniñ aldın alu üşin öñirlik elektr jelilik kompaniyalar men elektrmen jabdıqtauşı wyımdardı nığaytu boyınşa jwmıs jürgiziledi.

Ol salağa investiciyalar tartu üşin qolaylı jağdaylar tuğızıp, elektr energiyasınıñ halıqaralıq ağındarın işki twtınuşılar paydasına qaray retteudi qamtamasız etedi, salanı memlekettik basqaru sapasın arttıradı.

Biz ğılımdı qajet etetin ekonomikanı qalıptastıru boyınşa jwmıstardı jalğastıra beremiz.

Bwl orayda bäsekege qabiletti, joğarı tehnologiyalı öndiristerdiñ sıni massasın ösiruge qol jetkizu mañızdı.

Qazir Düniejüzilik bankpen «Tehnologiyalardı kommerciyalandıru» bağdarlamasın birlesip jüzege asıru şeñberinde 65 ğılımi joba orındaluda.

Zäkirlik TWK-terdi tartu tehnologiyalıq damu ortalıqtarın qwruğa mümkindik beredi.

Industriyalıq-innovaciyalıq damudıñ ekinşi besjıldığınıñ nätijeleri boyınşa-aq birqatar şeşuşi körsetkişterge qol jetkizilmek.

Biznestiñ innovaciyalıq belsendiligi İJÖ-niñ 20 payızına deyin, innovaciyalıq önimder ülesi 2,5 payızğa deyin artadı.

Kölik tasımaldarı jüyesi men tranzitti damıtu maqsatında, «Nwrlı jol» Memlekettik bağdarlamasında qaralğanday, respublikalıq mañızdağı 7 mıñ şaqırımnan astam avtomobil' joldarı qayta jañğırtılatın boladı.  Olarda aqı alu jüyesin engizu josparlanğan.

2022 jılğa qaray jol jüruden tüsken alımdar şamamen 41 mlrd. teñgeni qwraytın boladı, al ol respublikalıq mañızdağı avtojoldardıñ bükil jüyesin wstauğa jağday jasaydı.

Qazaqstandı halıqaralıq köliktik-kommunikaciyalıq ağındarğa integraciyalau maqsatında mul'timodal'dı «Euraziyalıq transqwrlıqtıq dälizin» qwru boyınşa joba bastaldı.

Ol jükterdiñ Aziyadan Europağa kedergisiz tranzitin qamtamasız etedi, jük jetkizu qwnın 2 eseden astamğa tömendetedi.

Qazaqstandıq marşruttarğa qosımşa jük ağındarın tartu köliktiñ barlıq türlerimen tranzittik tasımaldı 2020 jılı qazirgi 18 mln. tonnadan 33 mln.tonnağa deyin jäne 2030 jılı 50 mln. tonnağa deyin wlğaytadı.

Konteynerlik tasımaldardı memlekettik retteuden bosatu tayaudağı 5 jılda olardıñ kölemin 500 mıñ tonnadan astamğa wlğaytuğa jağday jasaydı.

Azamattıq aviaciya salasında äue tasımaldarı, eñ aldımen, otandıq tasımaldauşılardıñ tranzittik äleueti maqsattı türde wlğaytılatın boladı.

Äue tasımaldarınıñ rentabel'diligin arttıru üşin Almatı mañında halıqaralıq aviaciyalıq hab qwrıladı.

Astananıñ älemdik deñgeydegi qarjı ortalığı retinde qalıptasuı üşin 2019 jılğa deyin Tokio, Singapur jäne Gonkong siyaqtı jetekşi qarjı ortalıqtarımen jaña halıqaralıq bağıttar aşılatın boladı.

Qwrılıs salasında qwrılıs saluşılardıñ bükil rwqsat beru resimderin «bir tereze» qağidatı boyınşa ötu üderisin retteytin biregey normativtik qwjat qabıldanadı.

Saraptamanıñ jekelegen türleri, jwmıstıñ tehnologiyalıq kürdeliligine baylanıstı, jeke sektorğa beriletin boladı. 2016-2020 jıldarı jobalardıñ 90 payızğa deyinin jekemenşik rınokqa beru josparlanıp otır.

Sol siyaqtı qwrılıstıñ smetalıq qwnın anıqtaudıñ resurstıq ädisine köşu de josparlanğan, ol qwrılıs materialdarınıñ, jwmıs küşiniñ jäne basqa da qızmetterdiñ ağımdağı narıqtıq qwnın eskeruge jağday jasaydı.

Onıñ sırtında 2015 jıldıñ 1 şildesinen eurokodtarğa negizdelgen jaña qwrılıs normaları iske qosılğan bolatın.

Turizm siyaqtı perspektivalı salada negizinen äkimşilik kedergilerdi tömendetu, jaña turistik nısandar men marşruttardı damıtu, körsetiletin qızmet sapasın arttıru esebinen aytarlıqtay ösimge qol jetkizu qarastırıluda.

Äleumettik jañğırtu ıntalandıruşıları

Ekonomikanıñ qarqındı damuı eñbek qatınastarınıñ jaña türin qalıptastıru üderisine ayrıqşa nazardı qajet etedi.

Osı maqsatpen Qazaqstan Respublikasınıñ jaña Eñbek kodeksi qabıldandı.

Ol Halıqaralıq eñbek wyımı men EIDW-nıñ eñbek standarttarına negizdelgen.

Eñbek şartı jağdayların özgertu resimderi zañnamalıq twrğıda oñaylatılğan, eñbek wjımdarında özin özi basqaru jüyesin engizu boyınşa şaralar, jwmısşılar men jwmıs beruşilerdiñ wjımdıq kelissözderi tetigi qarastırılğan.

Bilim beru, densaulıq saqtau jäne halıqtı äleumettik qorğau salaların reformalau adam äleuetiniñ sapasın arttıruğa jağday jasaydı.

Bilim beru salasında mektepke deyin jäne mektepte bilim berudiñ jaña üylestirilgen standarttarın äzirleu jäne bekitu boyınşa jwmıstar jürgizilude.

Bilim beru üş tilde – qazaq, orıs jäne ağılşın tilderinde jürgiziletin boladı.

Memlekettik industriyalıq-innovaciyalıq damu bağdarlaması (MIIDB) jobaları üşin kadrlar dayarlau deñgeyin arttıru boyınşa şaralar qabıldandı.

Twrğındardıñ densaulığın saqtau salasındağı bastı mindet – mindetti medicinalıq saqtandırudı engizu. Arqaulıq medicinalıq kömektiñ kepildendirilgen kölemin körsetude jeke sektordıñ ülesin wlğaytu esebinen bäsekelestik orta keñeyedi jäne densaulıq saqtau qızmetiniñ sapası artadı.

Medicinalıq qızmettiñ sapası boyınşa birlesken komissiya qwrılatın boladı.

Medicinalıq mekemelerde basqarudıñ korporativtik modelin engizu qarastırılğan.

Sol siyaqtı mwqtaj twrğındarğa onıñ ataulı sipatın küşeytu arqılı äleumettik kömek körsetu jüyesin oñtaylandıru josparlanıp otır.

Mwnday kömek tabıstarı otbasınıñ är müşesine şaqqanda eñ tömengi künköris deñgeyinen 50 payız tömen otbasılarına körsetiletin boladı. Sonımen birge kömek aluşılar jwmıspen qamtuğa ıqpal etu jäne äleumettik beyimdelu bağdarlamalarına mindetti türde qatısatını turalı äleumettik kelisimşart bekitedi.

Äleumettik kömek körsetudiñ mwnday türleri men qağidattarı 2018 jıldan bastap engiziledi.

Bütindey alğanda, jaña äleumettik sayasattıñ asa mañızdı qırı adam äleuetin damıtuğa investiciyalardıñ birtindep ösip otıruına baylanıstı bolmaq.

Bizge Jalpığa Ortaq Eñbek Qoğamı ideyasın tabandı türde ömirge engizu qajet.

Qarjılandıru kölemin arttıra otırıp, Jwmıspen qamtudıñ jol kartası özekti etile tüsedi. Onıñ bağdarlamalarına qatısu eñbekke qabiletti halıqqa qısqa merzimdi qayta dayarlau kurstarınan ötuge, öziniñ biliktiligin arttıruğa, şağın nesie aluğa mümkindik beredi. Sonımen birge, Jahandıq dağdarıstıñ ağımdağı ıqpalına baylanıstı ob'ektivti qiındıqtardı eñseruge jağday jasaydı.

2017 jılı «Barşa üşin tegin käsiptik-tehnikalıq bilim» jaña jobasın jüzege asıru bastaladı.

Oğan qatısu, äsirese, jas qazaqstandıqtarğa olardıñ ömirlerinde kädege asatın arqaulıq eñbek dağdıların aluğa jağday jasaydı.

Reformalar tabısı – wlt birligine bastar jol

Qazaqstan Täuelsizdiginiñ şirek ğasırı toptasqan halıqtıñ ğana damudıñ tañğajayıp şıñdarına jete alatının körsetip berdi.

Bizdiñ elimiz öziniñ tabıstı damu modelimen twraqtılıqtıñ, beybitşilik pen kelisimniñ qanşalıqtı mañızdı ekenin körsetti.

Qazirgi zamanğı älemde barlıq damığan memleketter – birtwtas wlttar.

Olar birıñğay ekonomikalıq, sayasi jäne mädeni ret-tärtippen ömir süredi, olardı damudıñ ortaq maqsattarı, jeke adamnıñ tabısı memlekettiñ quatımen jäne tabıstılığımen ajırağısız baylanıstı ekendigine degen biregey tüsinik biriktiredi.

Büginde älemniñ barlıq damığan elderi özderiniñ jañğırtuşı jobaların bwrınnan qalıptasqan birtektilik negizinde jüzege asıradı. Qazaqstanğa keler bolsaq, biz de osı jolğa tüstik.

Älemdik täjiribe körsetip otırğanday, birtektilik pen birtwtastıq salasında ämbebap standarttar men wsınımdamalar joq. Älemde birde-bir el osı saladağı sın-qaterlerge dayın receptterge, model'der men jauaptarğa ie emes.

Älemde äli eşkim de ömirdiñ osı salasın ölşeuge qabiletti qanday da bir jalpığa ortaq birtektilik pen birtwtastıq indeksin nemese formulasın oylap tapqan joq.

Sonımen birge, bizdiñ birtektilik pen wlt birligi salasındağı jwmıstarımızdıñ tüpki maqsattarı – nemese tehnokrattıq türde beynelegende – kütiletin nätijeler – EIDW elderimen ortaq.

Bizdiñ jolımız – ol birlik jolı jäne azamattıq birtektilik negizinde wlttı däyektilikpen qalıptastıru jolı.

Qazaqstandıqtardıñ azamattıq birtektiligi men birtwtastığın nığaytuğa bağıttalğan törtinşi reformanıñ mäni de däl osında.

Bizde qazirdiñ özinde eki negiz bar, olardı damıta otırıp, biz özimizdiñ Bolaşağı Birtwtas Wlttı däyekti türde nığayta beretin bolamız.

Birinşiden, ol – Qazaqstan halqı Assambleyası. Onıñ missiyası – bizdi etnosaralıq beybitşilik pen kelisimniñ mızğımastığına bastaytın jol.

Ğılım jerdegi ärbir etnos kem degende bir ayrıqşa sapağa ie degendi aytadı.

Bizdiñ ömirimiz qazaqstandıq 100 etnostıñ 100-den kem emes, ayrıqşa jäne qaytalanbas erekşelikteri bar ekenin körsetip otır. Olardıñ bäri jinalıp kelgende bizdiñ Birtwtas Wltımızğa tamaşa artıqşılıqtar beredi.

Köpetnostıq – bizdiñ ortaq wlı qazınamız! Mine, 20 jıldan beri Qazaqstan halqı Assambleyası osı baylıqtıñ bastı saqtauşısı missiyasın tabıstı atqarıp keledi.

Assambleya – bizdiñ qazaqstandıq birtektiliktiñ negizi de osı.

Ekinşiden, biz Mäñgilik El  jalpıwlttıq ideyasına ie boldıq.

«EL» sözinde ülken biriktiruşi küş bar, öytkeni, barlıq uaqıttarda da tuğan jer qazaqstandıqtar üşin eñ jaqın jäne özine tartuşı qwndılıq bolğan jäne bolıp qala beredi.

Mäñgilik El ideyasında bolaşaqqa degen jalpıhalıqtıq senim aynadağıday körinis tapqan.

Jasampaz qazaqstandıq patriotizmniñ osınau negizin biz özimizdiñ wlı isterimizben qalıptastırdıq.

Onı nığaytıp jäne köbeytip qana qoymay, sonımen birge, wrpaqtan wrpaqqa, däuirden däuirge wlastırıp otıru kerek.

Mäñgilik El  Patriottıq aktisiniñ tarihi jäne ruhani küşi de osıdan tanıluı tiis.

Biz birtwtas azamattıq, Mäñgilik El jalpıwlttıq qwndılıqtarı qağidatında, Täuelsizdik jıldarı işindegi bizdiñ jetistikterimizdi jwmıldıru, sonday-aq, üş twğırlı til mädenietin engizu negizinde Qazaqstan qoğamın damıtu arqılı ortaq birtektilik pen el birligin nığaytudı maqsat etudemiz.

Bizdiñ küretamırlıq basımdıqtarımız da osı.

Osı bağıttar boyınşa jwmıstı jalğastıru üşin, söz joq, EIDW elderiniñ tetikter jüyesi paydalanıladı.

Olar qazaqstandıq erekşelikti eskere otırıp, eñ aldımen, mädeniet pen bilim beru salasın jañğırtu üşin, jastardı äleumettendiru jäne patriottıq tärbie beru üşin beyimdelgen.

Sonımen birge, memleket qwrudıñ jaña belesinde wlt birtektiligi men birtwtastığın nığaytudağı bizdiñ strategiyamızda qağidattı mañızdı sät bar.

Birtektilik pen birtwtastıq boyınşa bükil jwmıstı biz Qazaqstan halqı Assambleyası aynalasında tüzetin bolamız. Ol şeşuşi qağidat.

EIDW elderiniñ täjiribesi birtektilik pen birtwtastıqtıñ tek naqtı faktorlarğa – meritokratiyağa, käsibi memlekettik apparattıñ tiimdi jwmısına, zañnıñ üstemdigin qamtamasız etuge, ekonomikalıq ösimge, esep beretin memlekettiñ transparentti jwmısına ğana arqa süyey alatının körsetip otır.

Basqaşa aytqanda, Wlt josparınıñ barlıq 100 qadamınıñ tabıstı nätijelerine arqa süyeytin boladı.

Birtektilik pen halıqtıñ birligi negizinde birtektilikti nığaytu üşin instituttıq negiz qwru maqsatında zañdar, Prezident jarlıqtarı, Ükimet qaulıları, Memlekettik hatşı ökimderi pişiminde birqatar qwjattar äzirlendi.

Wlt josparınıñ törtinşi bağıtın jüzege asırudı zañnamalıq qamtamasız etu üşin Parlament Qazaqstan halqı Assambleyası, memlekettik rämizder, mädeniet jäne tarihi-mädeni mwralar, turizm, ükimettik emes wyımdar qızmeti mäseleleri turalı zañdarğa özgerister men tolıqtırular engizdi.

Sonday-aq, Qayırımdılıq, demeuşilik jäne mecenattıq qızmet turalı jaña Zañ qabıldandı.

3 jaña Twjırımdama äzirlendi – birtektilik pen birtwtastıqtı nığaytu jäne damıtu, Qazaqstan halqı Assambleyasın 2025 jılğa deyin damıtu, dene tärbiesi men sporttı 2025 jılğa deyin damıtu.

Mädeni sayasat twjırımdamasına, memlekettik damu jäne tilderdiñ jwmıs isteui, bilim beru bağdarlamasına mañızdı özgertuler engizildi. Onıñ sırtında Turistik salanı damıtu twjırımdaması, 2020 jılğa deyin üş tildi bilim berudi damıtudıñ jol kartası äzirlendi.

Ükimet Qazaqstannıñ wlttıq brendin ilgeriletu boyınşa is-qimıldar josparın bekitedi.

Qazaqstandıq muzeylerdi jäne memlekettik rämizderdi paydalanu jüyesin jañğırtu boyınşa jwmıstar jürgizilude.

Derbes İs-qimıldar josparın jüzege asıru şeñberinde memlekettiñ ÜEW-larmen özara is-qimılın nığaytu ülken mañızğa ie.

Biregey Wlttıq merekeler küntizbesin qwru boyınşa jwmıs josparı da özekti.

Qazaqstandıq BAQ-tardı jañğırtu, Jalpığa Ortaq Eñbek Qoğamı ideyasın ilgeriletu, birqatar mädeni-bilim beru jäne aqparattıq jobalardı jüzege asıru josparları jüzege asırılatın boladı.

Qazaqstandıq birtektilik – memlekettiñ, qoğamnıñ, jekeley alğanda, ärbir azamattıñ tabısınıñ birtektiligi ekenin erekşe atap körsetkim keledi.

Qoğamğa esep beretin aşıq memleket

Transparentti jäne esep beretin memleket qalıptastıruğa bağıttalğan besinşi reforma şeñberinde birneşe tüyindi mindetterdi şeşuge tura keledi.

Birinşiden, «Ükimet azamattar üşin» Memlekettik korporaciyası qwrılatın boladı.

Bwl jaña qwrılımğa qazir jwmıs istep twrğan «Halıqqa qızmet körsetu ortalığı», «Jıljımaytın mülik ortalığı», «Jer kadastrı ğılımi-öndiristik ortalığı», «Zeynetaqılar töleu jönindegi memlekettik ortalıq» respublikalıq memlekettik käsiporındarı biriktiriledi.

Azamattar memlekettik qızmet körsetudiñ ortaq provayderine ğana ötiniş beredi.

Bwl olardı wsınudıñ möldirligin qamtamasız etip, qajetsiz äkimşilik kedergilerdi jäne swrau salınatın qwjattar tizimin qısqartadı.

Qızmet körsetetin memlekettik organdar korporaciyağa öz ökilettikteri şeñberinde barınşa ıqpal jasap, sonday-aq, bükil memlekettik qızmet körsetulerdiñ 2017 jıldıñ soñına deyin beriluin qamtamasız etui tiis.

Memlekettik qızmet körsetu sapasına Ükimet ökili jaña Korporaciya bolıp tabılatın ortaq Provayder, sonday-aq, ÜEW qwratın arnaulı qoğamdıq keñes baqılau jasaytın boladı.

Ekinşiden, memlekettik basqarudıñ bükil jüyesi naqtı nätijelerge qol jetkizuge bağdar wstanadı.

Ol üşin jıl sayın Ükimet, ministrler, äkimder üşin jäne osılayşa memlekettik organnıñ ärbir qwrılımdıq bölimşelerine deyin maqsattı indikatorlar qabıldanatın boladı. Barlıq memlekettik qızmetşiler özderiniñ basşılığı bekitken jeke josparlar boyınşa jwmıs isteydi.

Mansaptıq däreje, olardıñ biliktiligi, atqaratın funkciyası jäne oğan bekitilgen ökilettikter negizinde memlekettik qızmetşilerdiñ ağımdağı tapsırmalardı orındau jüyesin jeñildetu de mañızdı.

Üşinşiden, sapalı josparlaudı jüzege asıru üşin memlekettik statistikanıñ anıqtığın qamtamasız etu qajet.

Sondıqtan sapalı statistikalıq mälimetter berude respondentter men äkimşilik közderiniñ jauapkerşiligin arttıru mañızdı.

Osı jaylardıñ bäri normativtik-qwqıqtıq aktilerge özgerister men tolıqtırular engizu barısında eskerilgen.

Törtinşiden, meniñ tapsırmam boyınşa memlekettik organdardıñ bağdarlamalıq qwjattarına reviziya jäne oñtaylandıru jürgizildi.

Bwdan äri de barlıq deñgeylerdegi bağdarlamalardı josparlauda, äzirleude jäne jüzege asıruda EIDW wsınımdamalarına negizdelgen 5 şeşuşi qağidat – negizdilik, sabaqtastıq, transparenttilik, monitoring jäne baqılaudı naqtı saqtau qajet.

Aumaqtardı damıtu bağdarlamaları da osı twrğıda qayta pişimdelui tiis.

Barlıq jaña memlekettik jäne ükimettik bağdarlamalardı Prem'er-Ministr basqaratın konsul'tativtik-keñes beruşi organ qarauı kerek.

Besinşiden, Byudjet kodeksine özgerister men tolıqtırular qabıldandı.

Memlekettik organdarğa tüpki nätijelerge qol jetkizu üşin byudjet qarjıların şwğıl türde qayta bölu qwqı berildi.

Qwrılım jäne ştat sanı boyınşa şeşimder qabıldauda olardıñ ökilettikteri keñeytildi, ol bilikti mamandar tartu üşin mañızdı.

Altınşıdan, memlekettik basqaru organdarınıñ jwmısına bağa berudiñ jaña jüyesi sırtqı täuelsiz audittiñ mindettiligi, jariyalılığı jwrtşılıqpen keri baylanıs, basşılardıñ derbes jauapkerşiligi qağidattarına negizdeledi.

Bağdarlamalıq qwjattardıñ orındaluı men memlekettik organdar qızmeti bağasınıñ berik özara baylanısın qalıptastıru mañızdı.

Memlekettik audit jüyesin jetildiru şeñberinde Esep komiteti men qarjılıq baqılau organdarın reformalau josparlanıp otır. Olar saraptamalıq-taldamalıq qwramdastardı küşeyte otırıp, älemdik auditorlıq kompaniyalar modeli boyınşa jwmıs isteui tiis.

Onıñ sırtında kvazimemlekettik sektor sub'ektileriniñ jıl sayınğı auditi, äsirese, byudjet qarjıların paydalanu böliginde autsorsingke beriledi.

Jetinşiden, memlekettiñ transparenttiligi men eseptiliginiñ negizgi kriteriyleriniñ biri halıqtıñ aqparattarğa qoljetimdiligin keñeytu bolıp tabıladı.

2016 jıldan bastap azamattar men zañdı twlğalardıñ saualdarı boyınşa, memlekettik qwpiyalar men özge de zañmen qorğalatın qwpiyalardan basqa, memlekettik organdardıñ barlıq aqparattarına qoljetimdilik qamtamasız etiletin boladı.

Jeke kompaniyalar da, eger olar qoğamdıq funkciyalar atqarsa nemese byudjet qarjıların aluşılar bolıp tabılsa, aqparattar aşıqtığı erejesin wstanuğa tiis boladı.

Bwl orayda memlekettik organdardıñ jaña, azamattar üşin qolaylı jäne tüsinikti aqparattardı beru pişimin äzirleui jäne engizui talap etiledi. Qazirgi bar portaldardı jañğırtu, sol siyaqtı selolıq eldi mekenderdi joğarı şapşañdıqtı trafikpen qamtamasız etu boyınşa ülken jwmıstar atqaruğa tura keledi.

2016 jıldan bastap ortalıq jäne jergilikti memlekettik organdarda avtonomdı, derbestik, jariyalılıq, merzimdi rotaciya qağidattarında jaña Qoğamdıq keñester qwrılıp, jwmıs istep twrğandarı qayta pişimdeletin boladı.

«Qoğamdıq keñester turalı» zañğa säykes bwl institut qoğamdıq baqılaudıñ jaña tiimdi tetikterine ie boldı.

Keñester qwramı kvotalıq qağidat boyınşa qwrıladı, biraq olardıñ müşeleriniñ üşten ekiden kem emes böligin jwrtşılıq ökilderi qwrauı tiis.

Keñester basında memlekettik qızmette joq belgili qoğam qayratkerleri twruı tiis.

Qoğamdıq keñesterge memorgandardıñ byudjettik bağdarlamalarınıñ jobaların jäne olardıñ orındaluın, strategiyalıq josparlardı, aumaqtardı damıtu bağdarlamaların talqılau qwqı beriledi.

Olardıñ otırıstarında maqsattı indikatorlarğa qol jetkendigi turalı atqaruşı organdardıñ esepteri tıñdalıp, azamattardıñ qwqıqtarına, bostandıqtarı men mindetterine qatıstı normativtik-qwqıqtıq aktilerdiñ jobaları qaralatın boladı.

Atqaruşı biliktiñ barlıq satıları men Ükimet müşeleriniñ azamattar aldındağı esepteri qarastırılğan.

Olar, sonday-aq, zañnamalardı jetildiru boyınşa wsınıstar äzirlep, memlekettik organdarğa wsınıstar engizetin boladı.

Keñesterdiñ şeşimderi wsınımdamalıq sipatqa ie boladı,  biraq olardıñ qaraluı memlekettik organdar üşin mindetti.

Memleket funkciyaların bäsekelesti ortağa jäne jergilikti özin-özi basqaruğa beru

Memlekettiñ damuı birqatar memlekettik funkciyalardı bäsekelestik ortağa berudi talap etedi, al olar büginde, bütindey alğanda, 4,5 mıñğa juıq.

Osı maqsatta Prem'er-Ministrdiñ orınbasarınıñ basşılığımen, onıñ qwramına Parlament deputattarın, ortalıq atqaruşı organdar basşıların, «Atameken» WKP, Qazaqstannıñ Azamattıq al'yansı ökilderin qosa otırıp, twraqtı jwmıs isteytin Komissiya qwrıladı.

Onıñ şeñberinde ärbir memorgan boyınşa bäsekelesti ortağa beriletin funkciyalar tizimi anıqtaladı. Sonday-aq, bäsekelesti ortanıñ beriletin memlekettik funkciyalardı, jwmıs istep twrğan reglamentterdi, sonday-aq, bağalar men sapa kriteriylerin jüzege asıruğa dayındığın eskere otırıp, olardı beru pişinin tañdap alu qajet.

Komissiya memlekettik funkciyalardı beru reglamentin qarastırıp, monitoring jürgizedi jäne olardıñ orındalu sapasına baqılau jasaydı.

Olarğa üş satıda beriletin jergilikti özin-özi basqaru organdarına qosımşa ökilettikter beru ortalıq deñgeydegi reformalardıñ zañdı jalğası boluı tiis.

Birinşi satıda (2016-2017 jıldar):

- audan äkiminiñ audandıq mañızdağı qala, kent, selo jäne selolıq okrug äkimi lauazımına wsınatın kandidaturasın odan äri audan mäslihatına jäne saylau ötkizuge engizu üşin kelisu;

- äkimdi bosatu turalı mäselege bastamaşı bolu;

- jergilikti qoğamdastıqtı damıtu turalı bağdarlamalıq qwjattar jobaların qarau jäne abattandıru men qoğamdıq tärtiptiñ kökeykesti mäselelerin talqılau;

- qolma-qol aqşanıñ baqılau şotı esebinen alınğan mülikti ielikten şığaruda audan äkimi wsınısın qarau;

- eldi mekender şeñberindegi jer telimderiniñ maqsattı paydalanıluın jäne jeke twlğalardıñ zañsız ielenuine jol bermeuin baqılau;

- jergilikti qoğamdastıqtıñ memlekettik mekemelerine basşılar tağayındau boyınşa wsınıstar engizu;

- olarğa qosımşa eki salıqtı – kölik jäne zañdı twlğalardan jer salığın alu qwqın beru jolımen jergilikti özin-özi basqarudıñ salıqtıq äleuetin küşeytu.

Ekinşi satıda (2018 jıldan bastap):

- audan mäslihatı bekitken jergilikti özin-özi basqaru byudjetin satılap qalıptastıru;

- äkimniñ audandıq mäslihatqa bekitu üşin engizgen jergilikti qoğamdastıq byudjetiniñ jobasın Jinalıstıñ kelisui jäne olardıñ orındaluı turalı esepti mäslihatqa wsınu üşin qoldau;

- jergilikti qoğamdastıqtıñ kommunaldıq menşikti basqaru mäseleleri;

- byudjetti twrğındarı 2 mıñ adamnan asatın äkimşilik-aumaqtıq birlik üşin ğana engizu jäne onı audandıq mäslihattıñ bekitui;

- «Jergilikti özin-özi basqaru kommunaldıq menşigi» institutın engizu;

- olardıñ äleuetin wlğaytu maqsatında selolıq okrugter deñgeyinde äkimşilik-aumaqtıq birlikti nığaytu mäselesin äzirleu.

Üşinşi satıda (2020 jıldan) tömendegiler qarastırıladı:

- jergilikti özin özi basqarudıñ ökildi organın qwru;

- halqınıñ sanı 2 mıñ adamnan kem emes eldi mekenderde jergilikti özin-özi basqarudıñ derbes byudjetin engizu;

- qoğamdıq mañızdı mäselelerdi qamtitın jergilikti byudjetterdiñ jobaları boyınşa azamattardıñ wsınıstarın qarau resimderin engizu.

Osı şaralardıñ bärin orındau memlekettik organdardıñ şeşimder qabıldau üderisiniñ möldirligin arttıradı jäne jergilikti özin özi basqaru jüyesin damıtuğa jağday jasaydı.

Wlt josparı – qazaqstandı keñ auqımdı Jañğırtu jobası

Wlt josparın is jüzinde jüzege asıru kezeñi bastaldı. Ol Jañğırtu jönindegi wlttıq komissiyanıñ baqılauımen jüretin boladı.

Barlıq memlekettik organdardan, qoğamdıq instituttar men azamattardan is-qimıldıñ üylesimdiligi, tabandılıq, kreativtilik jäne qajırlılıq talap etiledi.

Bizge ülken joldan ötuge tura keledi, ol boyınşa biz qazir alğaşqı 100 qadamdı jasaudamız.

Basqa qadamdar da boladı, men oğan ayna-qatesiz senimdimin.

Evolyuciyalılıq jäne twtastay qamtuşılıq – şirek ğasırlıq mereytoyına qadam basıp, bizdiñ Täuelsizdigimizdiñ tarihın alğa bastırıp otırğan jañğırtu üderisiniñ bastı qağidatı da osı.

Bizdiñ bärimiz jañğırtudıñ tek quattı memleket pen Wlttıñ toptasqandığı jağdayında ğana tabıstı bolatının esten şığarmauğa tiispiz. Ol tärtipke bastauı tiis.

Birinşiden, memlekettegi tärtipke.

Ekinşiden, barşa üşin de mindetti zañdardıñ qaripinde beynelengen biznestegi barşa üşin möldir jäne mindetti erejelerdi ornatuğa.

Üşinşiden, qoğamdıq jäne sayasi ömirdegi tärtip pen kelisimge.

Biz köptegen sınaqtarğa abıroylı tötep berdik, şınıqtıq, ruhımızdı küşeyttik. Biz jaña Qazaqstandı – Wlı Dala Elin qwrdıq.

Wlt josparın orınday otırıp, biz özimizdiñ Wlttıñ Örleu Däuiriniñ kökjiekterin keñeytemiz, özimiz Täuelsizdik jıldarı işinde qol jetkizgen jäne bizge jahandıq damu bergen barlıq mümkindikterdi paydalanamız.

Älemde, söz joq, üşinşi älemnen birinşige qadam basqan elderdiñ mısaldarı bar. Biz olardıñ jarqın täjiribelerin zertteymiz jäne eskeremiz.

Qazir biz ekonomikanıñ, memleket pen qoğam damuınıñ eñ tabıstı jahandıq model'derin ölşem retinde alamız.

Büginde älemde öziniñ jalpıwlttıq armanın wmıt qaludıñ jüzjıldığınan şığa otırıp, älemniñ eñ wlı wlttarımen bir qatarda twru twrğısında beyneleytinder kem de kem.

Biz Qazaqstannıñ osınau tarihi tağdırına senemiz.

Men qazaqstandıqtardı Wlt josparın jüzege asıruğa jäne reformalardı jürgizuge barınşa belsendi qatısuğa, olar aşatın mümkindikterdi paydalanuğa şaqıramın.

Biz özimizdiñ qazaqstandıq armanımızdıñ orındaluına jäne Qazaqstannıñ örkendeuine senimdi türde qol jetkizetin bolamız!

Aq orda baspa söz qızmeti