|  |  | 

Köz qaras Qazaq şejiresi

OKOPTIÑ QAY JAĞINDA SOĞISQANDIĞINA QARAMASTAN MAYDANGER QAZAQTIÑ BÄRİ QIMBAT!

Jeñis küni qwttı bolsın!

9 mamir

Ekinşi jahan soğısına jalpı halqı 1,7 milliard adamdı qwraytın 61 memleket qatıstı. 1939 jılğı halıq sanağı boyınşa Qazaqstan halqınıñ sanı 6,2 million adam edi. Qazaqstannan maydanğa 1,5 millionday adam qatıssa sonıñ teñ jartısına juığı maydan dalasında opat boldı. Respublikadağı moblizaciyalaudıñ payızdıq deñgeyi asa joğarı boldı. Maydan men qorğanıs önerkäsibine respublikadağı är törtinşi twrın jiberildi. Eki maydanda wrıs qimıldarın jürgizip jatqan faşistik Germaniyada moblizaciyalıq körsetkiş 12 payız bolsa, şalğaydağı qazaq jerinde moblizaciyalıq körsetiş 24 payızdı qwradı.

Qazaqstanda qwrılğan 12 atqıştar jäne 4 kavaleriyalıq diviziya, 7 atqıştar brigadası, 50-ge tarta derbes polk alğı şepke attandı. Bwlardıñ işinde üş kavaleriyalıq diviziya men eki atqıştar brigadası qazaq wlttıq qwramaları retinde jasaqtaldı. Qazaqtar Mäskeu qorğanısı, Rjev tübindegi şayqasta, Stalingradtağı arpalıstarda, Kursk iinindegi qırğınğa, Dneprden ötude, Berlindi aluda qaysarlıq pen qaharmandıqtıñ tamaşa ülgilerin körsetti. Wlı Otan soğısında Keñes Odağı 28 million adamınan ayırıldı. Keybir derekterge qarağanda bwl şayqastarda orıs halqı öziniñ 6 payızınan, ukraindar 8 payızınan, al soğıs bastağan Germaniya nemister halqınıñ 10 payızınan ayırılğan körinedi. Al jerinde soğıs qimıldarı jürmese de bizdiñ qazaq halqınıñ bergen qwrbandığı 12 payız!

Uaqıt köşi alğa jıljıp, Ekinşi jahan soğısı alıstağan sayın bizdiñ qazaq halqı üşin sol şayqastardıñ tarihı qwndılıq twrğısındağı mäni özgere tüsedi. Mınau «nemis jağı», mınau «bizdiñ jaq» degen wğımdar eskirip baradı. Ekinşi jahan soğısın bastağan qazaqtar emes. Olar tağdır tälkegimen bwl wrıstarğa amalsız qatıstı. Soğıs maşinasınıñ qwrbandıqtarına aynaldı. Sol soğıstarda mert boğan mwsılmandardıñ bäri – şahitter.

Sondıqtan bügingi Qazaq halqı üşin meyli Qızıl Armiya qatarında, meyli Türkistan legionı qatarında bolsın, okoptıñ qay jağında twrğandığına qaramastan sol şayqastarğa qatısqan ata-balarımızdıñ bäri qımbat. Ötken ğasırdıñ 80,90-jıldarında issaparmen Germaniyada, Franciyada, Türkiyada, AQŞ-ta bolğan kezderimde qızıl qırğınğa qatısqan äldeneşe qandastarımızben kezdestim. Bäri atamekenge oraludı armandap, aqırı jat jerde sağınışpen köz jwmdı. Ärqaysısı – ayanıştı tağdır.

Biz külli maydanger qazaqtarımızdı wmıtpauımız kerek.Olar öz uaqıtınıñ jauıngerleri bolatın. Jeñistiñ quanışı men birge jeñistiñ esepsiz qayğısı da köp. Mwnday alapat soğıstar endi qaytalanbasın!
Barşañızdı Jeñis küni merekesimen qwttıqtaymın!
(Marat Toqaşbaev. «Jeñis qayğısı» kitabınan).

Related Articles

  • Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

    Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

    Zhalgas Yertay         Qazaqstan biligi memlekettik tildi damıtu üşin qatañ şeşimderge barğısı kelmeydi deyik. Biraq qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı? Sonı oylanıp köreyik. Qazaq tilin damıtu jayın aytqan kezde Qazaqstan biligi qoğamdı ekige böledi. Biri – tildi damıtudıñ radikal şeşimderin wstanadı, ekinşi jağı – qazirgi status-kvonı saqtağısı keledi, yağni eşteñe özgertpey-aq qoyayıq deydi. Biraq eki joldı da tañdamay, ortasımen jürudi wsınıp körsek qaytedi!? Batıl qadamdarğa barayıq, biraq ol radikal jol bolmasın. Qazaq tilin küşpen emes, ortanı damıtu arqılı küşeytsek boladı. YAğni adamdar tildi üyrenip äure bolmay-aq, halıq jay ğana qazaq tili ayasında ömir sürudi üyrensin. Negizgi oy osı. Biz osı uaqıtqa deyin adamdar ortanı

  • Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti.  Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip

  • ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    Mämi bi Jwrtbaywlınıñ şejiresinde aytıluınşa Kerey wlısınıñ arğı tegi – Şep, Sep, Baylau, Qoylau, Eldey, Köldey, Izen, Jusan sekildi taypalardan taraladı eken. Atalğan taypalardıñ birazı eski tarih betterinen kezdesse, endi bir bölimi qazirge deyin Kerey ruındağı atalardıñ esimi retinde atalıp keledi. Mwnıñ bir sebebin arğı tarihtağı atalardıñ atı öşpesin dep keyingi wrpaqtarınıñ atalar atın qayta jañğırtıp qoyğan dästürinen qarau kerek. Abaq atauına kelsek, arıda Kerey hanzadaları men hanışalarınıñ arasında Abaq, Abaqberdi, Abahan, Abaqtay, Abaqay, Abaq bike sındı esimder bolğan. Sol ata-apalarınıñ jolın jalğağan, tozıp ketken Kerey eliniñ basın qosıp, oğan äz ana bolğan Abaq esimdi qasietti ana ömirde bolğan adam. Qazaq tarihında ru atına aynalğan äz analar az bolmağan. Körnekti jazuşı,

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: