Зуқа батыр ұлы Қажы Сауатағзам (1928-2016)

Zuqa batır wlı Qajı Sauatağzam (1928-2016)

| Nov 29, 2016

Qajı Zuqawlı Qajı Sauatağzam (1928-2016) Dünieden Ozdı:
Zuqa Batırdıñ kenje wlı Qajı Sauatağzam atamızdıñ qazasına oray tarihi qısqaşa jinağımdı nwsqap keteyin.
Altay-Köktoğay audanında düniege kelgen Sauat Qajı, äkesin jau alğanda besiktegi bala eken. Zuqa Qajı ahırğı ahualın sezip, ajalınıñ jau qolınan bolatının bilip Belqwdıqqa şet qonıp otıradı. Sonda bala-şağa, tuıs-tuğandarınıñ işinde qoltığınıñ astınan şıqpay qasında qalğandar boladı. Qalıñ äsker tañ ata bergende bir qoralı kiizüydi oqqa wstaydı. Osında qaza tapqandardıñ işinde Sauat Qajınıñ ağası Mäulüt Şärip (1926-1929), äpkesi Qamarya, ülken şeşelerinen Mıqiya, Nazar (Biljäy) wlı Nasırdıñ äyelimen eki balası, Jarılqasın degen bir jigit, Bitimşi degen bir bala, Zuqawlı Şämidiñ Namazbay, Azanbay degen qayıninileri osı qandı qırğında qaza tabadı. Tağı bir qayıninisi Sıbanbay /Kerey-Molqı/ jäne Batırşawlı Imambay tayqazannıñ astına kirip jan sauğalaydı. Zuqanıñ inisi Däken de osında oqqa wşqan delinedi. Zuqa Batırdıñ jigitterinen Toqajan degen qarulı paluan, äskerler ketip bolğan soñ eñgezerdey qalğan bir äskermen jekpejek alısıp, wzaq uaqıttan keyin ayağında ekeui de talıqsıp barıp jan üzedi.
Osında aman qalğan Zuqawlı Şämidiñ zayıbı Quanqızı Bayan äjemizden estip, ülkenderimizdiñ aytuı boyınşa mıltıq dauısınan besiktegi balalardıñ özi üreyi wşıp jılay almaptı. Jas näreste Zuqawlı Sauat, Swltan Şäripwlı Änuar jäne Şämiqızı Şinän osı üylerdiñ işinde besikte böleuli jatıp aman qalıptı. Bwlarmen birge qwtılğandardıñ işinde jügirip jürgen bes jastağı Zuqawlı Qizat (1924-1999) bar eken. 1929 jılı bolğan osı qandı qırğında 53 kisi şeyit boladı.
Soğıstan şıqqan adam janğa “qazi” delinedi. Besiktegi säbi şağında qazi bolıp ösip, toqsannıñ torabına kelip tösek tartıp jatsada esinen tanbay, imanınan jañılmay otırıp äkesi Zuqa qwsap, tañatar “Zuha” (Säske) mezgilinde jaratqanğa janın täsilim etedi. Qajı Sauatağzam atamız sauattı oqımıstı kisi edi. Allah aldınan jarılqasın.

Kuddüs Çolpannıñ facebook paraqşasınan alındı

Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

kerey.kz

Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti. Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip
Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

kerey.kz

Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz
Zelenskiydiñ “jalğız seneri äri oñ qolı”. Andrey Ermak kim?

kerey.kz

Rey FERLONG Andrey Ermak (sol jaqta) pen Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy (oñ jaqta). 2019 jıl. Andrey Ermak wşaqtan tüse sala öziniñ bastığın qwşaqtadı. 2019 jılı qırküyekte prezident Zelenskiymen jılı jüzdesu jañadan bastalıp kele jatqan sayasi seriktestiktiñ bası edi. Bwl – Ermaktıñ Resey türmesinde otırğan 35 ukrainalıqtı Mäskeuden alıp kelgen säti. Al 2020 jılı Ermak Zelenskiy äkimşiliginiñ basşısı boldı. Biraq Ukrainadağı jemqorlıq şuınan keyin onıñ qızmetine jwrttıñ nazarı audı. Sebebi Ermak Ukraina energetikalıq infraqwrılımına bölingen qarjı jımqırılğan korrupciya shemasında negizgi rölde bolğan degen aqparat tarağan. Biraq tergeuşiler bwl jayttıñ jay-japsarın tolıq aşqan joq. Ermaktıñ özi Azattıqtıñ Ukraina qızmetiniñ resmi saualdarına jauap bergen joq. Sonımen Zelenskiydiñ keñsesin basqarıp otırğan Ermak kim? TELEVIDENIEDEN
TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ MENŞİGİNDE

kerey.kz

Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep. Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.
«Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

kerey.kz

Qazaqstan Respublikası Mädeniet jäne aqparat ministrliginiñ Mädeniet komitetine qarastı Wlttıq kinonı qoldau memlekettik ortalığınıñ tapsırısımen «JBF company» kompaniyası Semey qalasında, Şıñğıstau öñirinde, Almatı oblısınıñ Jambıl audanında «Alğaşqı kitap» attı derekti beynefil'm tüsirude. Derekti fil'm Abaydıñ 1909 jılı Sankt Peterburgtegi Il'ya Boraganskiy baspasında basılğan alğaşqı şığarmalar jinağınıñ jarıq köruine arnaladı. Wlı Abay mwrasınıñ qağaz betine tañbalanu tarihın bayandaydı. Qazirgi adamdar bwrınğı uaqıttıñ, Abay zamanınıñ naqtı, derekti beynesin, sol kezdegi adamdardıñ älpetin, kiim ülgisin köz aldarına elestetui qiın. Köpşiliktiñ ol uaqıt turalı tüsinigi teatr men kinofil'mderdegi butaforlıq kiimder men zattar arqılı qalıptasqan. Alayda Abay uaqıtındağı qazaq tirşiligi, qazaqtardıñ bet-älpeti, kiim kiisi, üy – jayı, bwyımdarı tañbalanğan mıñdağan fotosuretter saqtalğan. Bwlar Resey, Türkiya, Wlıbritaniya