|  |  | 

Жаһан жаңалықтары Саясат

Мәскеу Тоқаевтан Пригожиннің бүлігін басуға көмектесуді сұрады ма?


Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев және Ресей басшысы Владимир Путин.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев және Ресей басшысы Владимир Путин.

Бұл аптада Батыс басылымдары маусым айында «ЧВК Вагнердің» жетекшісі Евгений Пригожиннің әскери бүлігі кезінде Ресей Қазақстаннан көмек сұрағанын, бірақ президент Қасым-Жомарт Тоқаев одан бас тартқанын жазды. Сонымен қатар Астана мен Анкара әскери саладағы серіктестікті күшейтіп, 2024 жылы елде дрон шығара бастайтынына тоқталды. Бұдан бөлек Орталық Азия Батыс елдері үшін не себепті маңызды аймаққа айналғанын талдады.

ҚАЗАҚСТАН МЕН ТҮРКИЯ ANKA ДРОНЫН ШЫҒАРА БАСТАЙДЫ

АҚШ-тағы Jamestown қоры Қазақстан мен Түркия әскери серіктестікті күшейтіп жатқанына назар аударады. Қазақстан 2024 жылдан бастап елде Түркияның Anka дрондарын шығара бастайды.

28 қараша күні қорғаныс министрлігі дрон өндіретін отандық компанияны таңдап жатқанын хабарлады. Мәлімдемеде Түркияның Anka дроны елде келесі жылы шығарыла бастайтыны жазылған. Астана мен Анкара 2022 жылдың мамырында дрон шығару туралы келісімге келген. Сол уақытта «Қазақстан инжиниринг» ұлттық компаниясы мен Түркияның Turkish Aerospace кәсіпорны әскери-техникалық ынтымақтастық жайлы меморандумға қол қойған. Құжатқа сәйкес, «Қазақстан инжиниринг» еншілес ұйымы Anka дрондарын құрастыруды және оларға техникалық қызмет көрсетуді жолға қояды.

Түркияның Anka дроны.

Түркияның Anka дроны.

Түркия мен Қазақстан әскери және қауіпсіздік салада отыз жылдан бері серіктес. Екі елдің үкіметтері алғаш рет әскери серіктестік туралы келісімге 1993 жылы қол қойды. 2011 жылы екі ел әскери өнеркәсіп өнімдерін шығаратын бірлескен кәсіпорын құру туралы келісімге келді. Бұл қорғаныс саласындағы серіктестікке жаңа серпін берді. 2013 жылы Түркияның мемлекеттік Aselsan және «Қазақстан инжиниринг» бірлесіп Aselsan Engineering зауытын ашты. Зауыт байланыс пен бақылау құралдарын, автоматтандырылған бақылау жүйесін, электронды соғыс техникасын, авионика жүйесін шығарады.

Қазақстанда қандай әскери дрондар бар? Олардың күші қандай?

Мақала авторы тәуелсіз зерттеуші Нұрбек Бекмырзаев түрік дрондарын елде өндіру аймақта Ресей ықпалы әлсіреп жатқан уақытта Астана мен Анкараның әскери және қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастықты кеңейтіп жатқанын көрсетеді деп жазады. Ресей Украинаға басып кірген соң Кремльдің аймақтағы одақтастары Мәскеумен әскери қарым-қатынасты қайта сүзгіден өткізе бастады, бұл Түркияға аймақтағы белсенділігін күшейтуге жол ашты.

Қазақстан мен Түркияның әскери саладағы серіктестігі тек дрон шығару жоспарымен шектелмейді. Биыл шілдеде мемлекеттік «Орал «Зенит» зауыты» Түркия қорғаныс министрлігінің еншілес ұйымдары – Asfat және YDA Group компанияларымен Қазақстанның әскери теңіз күштеріне арналған әскери кемелер жасау туралы келісімге қол қойды.

Автор Қазақстан әскери өнеркәсіпті күшейту үшін импортқа тәуелділікті азайтып, елде өндіріс ашуға кіріскенін келтіреді. Қазақстан әскери саладағы технология үшін Түркияға ғана емес, басқа елдерге де қайырылды. Тамыз айында Петропавлдағы машина жасау зауыты азаматтық және әскери салада қолданатын алты түрлі дрон өндіре бастады. Зауыт Қытаймен серіктес, маңызды бөлшектерді Қытайдан алады.

Автордың пайымдауынша, Астананың Түркияның Anka дрондарын елде шығару туралы шешімі Анкарамен қорғаныс және әскери саладағы ынтымақтастық күшейіп жатқанын көрсетеді. Ресейдің әлсіреуі Қазақстанға қорғаныс саласында жаңа серіктестерді тартуға жол ашты.

ПРИГОЖИННІҢ БҮЛІГІ КЕЗІНДЕ РЕСЕЙ ТОҚАЕВТАН КӨМЕК СҰРАДЫ МА? 

АҚШ-та шығатын Wall Street Journal басылымы маусым айында «ЧВК Вагнердің» жетекшісі Евгений Пригожиннің әскери бүлігі кезінде Ресей Қазақстаннан көмек сұрағанын, бірақ президент Қасым-Жомарт Тоқаев одан бас тартқанын жазды.

2022 жылы Ресей әскері Украинаның солтүстік және оңтүстік майданында тойтарысқа ұшыраған соң, Кремль Пригожин мен ол жетекшілік ететін «ЧВК Вагнер» әскери тобынан көмек сұраған. Пригожин бастаған топ Украинада негізгі шайқастарда жеңіске жетіп, Ресейдің әскери қолбасшылығын, қорғаныс министрі Шойгу мен бас штаб жетекшісі генерал Герасимовты сынай бастайды. Пригожиннің тез күшеюі қауіпсіздік кеңесінің төрағасы Патрушевті алаңдатады. Басылымның жазуынша, Патрушев 2022 жылдың жазынан бері Ресей президенті Путинге Пригожиннің бағынбай кеткенін, билікке қауіпті бола бастағанын ескерткен. Бірақ «ЧВК Вагнер» майданда нәтиже көрсеткендіктен, Патрушевтің ескертуі еленбеген күйі қалған.

Ресей президенті Владимир Путин және Ресей Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы Николай Патрушев (сол жақта).

Ресей президенті Владимир Путин және Ресей Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы Николай Патрушев (сол жақта).

Ресей барлау қызметінің бұрынғы офицерінің басылымға айтуынша, 2022 жылдың қазанында Пригожин Путинге хабарласып, оқ-дәрі жетіспейтінін дөрекі түрде жеткізген соң ахуал өзгерген.

Бұрынғы агенттің сөзіне қарағанда, Пригожиннің президентке ұрысқан телефон әңгімесіне кеңседегі басқа адамдар, оның ішінде Патрушев куә болған. Патрушев мұны Путинді Пригожиннен алыстату үшін пайдаланды.

Кейін Путин Пригожиннің телефон қоңырауларына жауап бермей, оның Ресей әскерін сынағанын елемей қояды. Ал маусым айында Кремль Украинадағы «ЧВК Вагнер» тобын таратып, оның жауынгерлеріне қорғаныс министрлігінде тіркелуге бұйрық береді.

Сөйтіп, 23 маусым күні Пригожин бүлік шығарып, 25 мың адамы мен танкілерін Украинадағы майданнан Дондағы Ростов қаласына Ресей қарулы күштерінің оңтүстік әскери округін басып алу үшін бастап барады.

Батыс барлау қызметіндегі дереккөз бен Ресей барлау қызметінің бұрынғы офицерінің мәліметінше, Путин бұл уақытта қаланың сыртындағы вилласында болған. Қауіпсіздік кеңесінің жетекшісі Патрушев «жағдайды қолына алып, Пригожинді отставкаға кетуге мәжбүрлеу үшін жан-жаққа қоңырау соға бастайды».

Санкт-Петербургтегі халы қойып кеткен Евгений Пригожиннің суреті мен гүл шоқтары.

“Путин өзіне қарсы шыққан жауының көзін жойды”. Пригожиннің қазасы және Ресейдегі “бандиттік заңдар”

Патрушев Пригожинді жақтайтын офицерлерге хабарласып, оларды Пригожинді бүлікті тоқтатуға көндіруді сұраған. Басылымның жазуынша, Патрушев Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымына мүше Қазақстан мен Беларусь үкіметтерінен де көмек сұраған.

«Қазақстанға қоңырау шалу арқылы жағымсыз сценарийден сақтануды көздеді. Бір жыл бұрын жаппай тәртіпсіздікті басу үшін Ресей Қазақстанға әскер (Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының бітімгершілік күштері – ред.) жіберген еді. Енді Ресей әскері бүлікшілерді тежей алмаса, Қазақстан ұсынысты жерде қалдырмайды деген дәме пайда болды дейді Ресей барлау қызметінің бұрынғы офицері және Батыс барлау қызметінің өкілі. Бірақ президент Қасым-Жомарт Тоқаев одан бас тартты» деп жазады басылым.

Алайда Қазақстан WSJ басылымының бұл мәліметін жоққа шығарды. Президенттің баспасөз хатшысы Берік Уәли Tengrinews агенттігіне «бұл ақпарат шындыққа сәйкес келмейді» деп мәлімдеді.

Ақыр аяғында Беларусь басшысы Александр Лукашенко Ресейге көмек беруге келісіп, Пригожинге алты сағаттың ішінде бірнеше мәрте хабарласып, араағайындық жасағанын мәлімдеген. Лукашенко Путин және Пригожинмен келіссөз жүргізді. Оның баспасөз қызметі «келіссөздің сәтті аяқталғанын» хабарлады.

Путин бастапқыда “Вагнер” мемлекетке сатқындық жасады деп айыптаған, Пригожиннің үстінен қылмыстық іс қозғатқан. Кейін Лукашенконың араласуымен “Вагнер” Беларусь жеріне кеткен. Путин бүлікшілерді қудаламауға уәде берген.

WSJ басылымының жазуынша, “Пригожин бүлігінен” кейін Патрушев қол астындағыларға Пригожиннің көзін құрту жоспарын әзірлеуді тапсырған. Басылымның құпия дереккөздерінің айтуынша, Путиннің одан хабары болған. Нәтижесінде 23 тамыз күні Мәскеудегі Шереметьево әуежайында Пригожин мінгелі тұрған Embraer-135 ұшағының қанатына бомба қойылған деп жазды дереккөздерге сүйенген басылым. Ұшақ әуеге көтерілген соң жарты сағаттан кейін жарылды. Кремль Пригожиннің қазасына қатысы барын жоққа шығарған.

“ОРТАЛЫҚ АЗИЯ БАТЫС ҮШІН МАҢЫЗДЫ АЙМАҚҚА АЙНАЛДЫ”

«Ресей мен Батыс елдері Еуразияның саяси ландшафтын өзгертіп қана қоймай, Орталық Азияның маңызын арттыра түсті» деп жазады АҚШ-тағы Ратгерс университетінің оқытушысы Майкл Росси Австралиядағы Lowyинститутының сайтында.

Қасым-Жомарт Тоқаев және Германия канцлері Олаф Шольц қол алысып тұр. Берлин, 29 қыркүйек 2023 жыл.

Қазақстан Ресейден теріс айналды ма? “Орталық Азиямен серіктестікке ұмтылған” Берлин

Автордың жазуынша, биыл Батыс елдері Орталық Азияға көп көңіл бөлді. Франция және Германия президенттері, Ұлыбритания сыртқы істер министрі мен АҚШ мемлекеттік хатшысы аймаққа келіп кетті. Бұл аймақтың қауіпсіздік, экономика тәрізді түрлі салада стратегиялық маңызы артқанын көрсетеді.

Қазақстан – аймақтағы ең маңызды және ірі ойыншы. Еуропа мен Қытайды жалғайтын Транскаспий дәлізі Қазақстан арқылы өтеді. Қазақстан, Каспий теңізі, Әзербайжан, Грузия арқылы Қара теңіз бен Түркияға шығатын дәліздің маңызы Ресей Украинаға басып кірген соң артты. Қытай мен Орталық Азиядан Еуропаға экспортталатын тауардың 80 пайызынан астамы Қазақстан арқылы өтеді.

Орталық Азия Батыс өнеркәсібіне қажет маңызды металл мен сирек минералдарды тасымалдай алады. Қазақстан компаниялары титан, бериллий, тантал және ниобий сияқты Еуроодақ экономикасы үшін маңызды 30 сирек жер элементтерінің 18-ін өндіреді. Жақында елге келіп кеткен Франция президенті Эммануэл Макрон сирек минералдар мен металдарды сатып алу бойынша келісімге қол жеткізді.

Табиғи ресурстарға бай Орталық Азия − тасымал тізбегін әртараптандыруға тырысып жатқан Батыс үшін тиімді серіктес. Зерттеушінің пайымдауынша, Батыс геосаяси ландшафтың өзгеріп жатқанын ескеріп, Орталық Азиямен қарым-қатынасты тереңдете түсуі керек.

Азат Еуропа / Азаттық радиосы

Related Articles

  • ОА қорғанысқа қаржыны не себепті арттырды? Каспийден Украинаға зымыран ұшырған Ресей суды ластап жатыр ма?

    Елнұр ӘЛІМОВА Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Өзбекстан және Әзербайжан әскері бірігіп өткізген «Бірлестік-2024» жаттығуы. Маңғыстау облысы, шілде 2024 жыл. Қазақстан қорғаныс министрлігі таратқан сурет.  Орталық Азия елдері қорғаныс шығынын арттырды, мұның астарында не жатыр? «Қазақстан ауыл шаруашылығы өнімдерін екі есе көп өндіруді жоспарлап отыр, алайда үкімет бұл салада жұмыс күшінің азайғанын есепке алмаған». «Каспий теңізінен Украинаға зымыран ұшырып жатқан Ресей теңіздің экологиялық ахуалын ушықтырып жатыр». Батыс басылымдары бұл аптада осы тақырыптарға кеңірек тоқталды. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ ҚОРҒАНЫС ШЫҒЫНЫН АРТТЫРДЫ. МҰНЫҢ АСТАРЫНДА НЕ ЖАТЫР? АҚШ-тағы «Америка дауысы» сайты Украинадағы соғыс тәрізді аймақтағы қақтығыстар күшейген тұста Орталық Азия елдері қорғаныс саласына жұмсайтын ақшаны арттырғанына назар аударды. Бірақ сарапшылар мұндай шығын тұрақтылыққа септесетініне күмән келтірді. Стокгольмдегі бейбітшілікті

  • Самат Әбіш қалай “сүттен ақ, судан таза” болып шықты?

    Азаттық радиосы Саясаттанушы Досым Сәтпаев ҰҚК төрағасының бұрынғы бірінші орынбасары, экс-президент Нұрсұлтан Назарбаевтың немере інісі Самат Әбішке шыққан үкім “Қазақстандағы режим болашақты ойламайтынын көрсетті” дейді қазақстандық саясаттанушы Досым Сәтпаев. Сарапшының пайымдауынша, билеуші “элита” жеке істерімен және тасадағыкелісімдермен әуре болып жатқанда елде тағы бір жаңа әлеуметтік жарылысқа әкелуі мүмкін факторлар күшейіп келеді. СаясаттанушыРесей өзінің экономикалық мүдделері мен геосаяси жоспарларын кеңінен жүзеге асыру үшін Қазақстанның ішкі саясатына тікелей әсер етуге тырысып жатуы мүмкін деп те топшылайды. ПУТИН “ҚАУІПСІЗДІК КЕПІЛІ” МЕ? Азаттық: Сонымен ұзақ демалыс алдында осындай үлкен жаңалық жарияланды. Мейрам алдында, 19 наурызда қазақстандықтар мәжіліс депутатының постынан Самат Әбішке шыққан үкім жайлы білді. Мұның бәрінің байланысы бар ма әлде кездейсоқтық па? Досым Сәтпаев: Әңгімені бұл істің құпия

  • “Геосаясат илеуіне түсіп қалуымыз мүмкін”. Қазақстанда АЭС салуға қатысты сарапшы пікірі

    Елена ВЕБЕР Атом электр стансасын салу және пайдалану экологиялық қатер және төтенше жағдайда адам денсаулығына қауіпті ғана емес, оған қоса соғыс барысында Украинаның Запорожье АЭС-індегі болған оқиға сияқты бопсалау құралы дейді әлеуметтік-экологиялық қордың басшысы Қайша Атаханова. Ол мұның артында көптеген проблема тұрғанын, қазақстандықтарға АЭС салу жөніндегі референдум қарсаңында біржақты ақпарат беріліп, онда тек пайдалы жағы сөз болып жатқанын айтады. Сарапшы АЭС-тің қаупі мен салдары қандай болатыны жайында ақпарат өте аз деп есептейді. Голдман атындағы халықаралық экологиялық сыйлықтың лауреаты, биолог Қайша Атаханова – радиацияның адамдарға және қоршаған ортаға әсерін ширек ғасырдан астам зерттеп жүр. Ол бұрынғы Семей полигонында және оған іргелес жатқан аудандарда зерттеу жүргізген. Қарағанды университетінің генетика кафедрасында оқытушы болған.

  • “Қазақстан дұрыс бағытта”. Деколонизация, Украинадағы соғыс және Қаңтар. Балтық елшілерімен сұхбат

    Дархан ӨМІРБЕК Балтық мемлекеттерінің Қазақстандағы елшілері (солдан оңға қарай): Ирина Мангуле (Латвия), Эгидиюс Навикас (Литва ) және Тоомас Тирс. Совет одағы ыдырай бастағанда оның құрамынан бірінші болып Балтық елдері шыққан еді. Өзара ерекшеліктері бар болғанымен, сыртқы саясатта бірлігі мықты Латвия, Литва және Эстония мемлекеттері НАТО-ға да, Еуроодаққа да мүше болып, қазір көптеген өлшем бойынша әлемнің ең дамыған елдерінің қатарында тұр. Ресей Украинаға басып кіргенде Киевті бар күшімен қолдап, табандылық танытқан да осы үш ел. Соғыс басталғанына екі жыл толар қарсаңда Азаттық Балтық елдерінің Қазақстандағы елшілерімен сөйлесіп, екіжақты сауда, ортақ тарих, Ресей саясаты және адам құқығы тақырыбын талқылады. Сұхбат 8 ақпан күні алынды. “БІЗДЕ ҚАЗАҚСТАНДЫ ДҰРЫС БІЛМЕЙДІ” Азаттық: Сұхбатымызды Балтық елдері мен Қазақстан арасындағы сауда қатынасы

  • Бақсылар институты

    Сараптама (оқысаңыз өкінбейсіз) Бірінші, ілкіде Түркі баласында арнайы қаған құзіреті үшін жұмыс істейтін көріпкел бақсылар институты болған. Аты бақсы болғанымен ханның қырық кісілік ақылшысы еді. Көріпкел бақсылар хан кеңесі кезінде алдағы қандайда бір саяси оқиға мен ситуацияны күні бұртын болжап, дөп басып талдап һәм сараптап бере алатын соны қабілеттің иесі-тін. Оларды саяси көріпкелдер деп атаса да болады. Хан екінші бір елді жеңу үшін білек күшінен бөлек көріпкел бақсылардың стратегиялық болжауына да жүгінетін. Қарсылас елдің көріпкел бақсылары да оңай емес әрине. Екінші, уақыт өте келе саяси көріпкел бақсылар түркілік болмыстағы стратегиялық мектеп қалыптастырды. Түркі бақсылары қытай, үнді, парсы, ұрым елдерін жаулап алуда маңызды рөл атқарды. Ол кездегі жаһандық жауласулар жер, су,

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: