|  |  | 

مادەنيەت قازاق شەجىرەسى

اقش-تىڭ بارلاۋ قىزمەتى: قازاقتار جابايى بولسا دا قاراپايىم

اقش ورتالىق بارلاۋ قىزمەتىنىڭ قۇپيا قۇجاتتارى جاريا بولىپ، وندا قازاقستان تۋرالى ءبىراز اقپارات بارى انىقتالدى. امەريكالىق بارلاۋشىلاردى قازاقستاندا نە تاڭ قالدىرعانىن Sputnik قازاقستان جازدى دەپ حابارلايدى NUR.KZ پورتالى.

اقش-تىڭ بارلاۋ قىزمەتى: قازاقتار جابايى بولسا دا قاراپايىم

بارلاۋ قىزمەتى. كوللاج NUR.KZ

شەتەلدىك بارلاۋشىلار قازاقستان تۋرالى بارلىق اقپاراتتى ورتالىققا جىبەرىپ وتىرعان. وندا قازاقتاردىڭ قانداي تاماق جەپ، قانداي ىسپەن شۇعىلداناتىنى تولىقتاي ايتىلعان.

“مىقتى، قاھارلى، ساقالدى قازاقتاردىڭ كەلبەتى بىردەن كوزگە تۇسەدى. ولار موڭعولويدتىق بەت-الپەتكە يە، بويلارى قىسقا، تولىق كەلگەن. تەرىسى قوڭىرقاي، شاشتارى قارا ءارى تىك، دەنەلەرىن تۇك باسقان”، – دەپ امەريكالىقتار قازاقتاردى سيپاتتاعان.

اقش-تىڭ بارلاۋ قىزمەتى: قازاقتار جابايى بولسا دا قاراپايىم

سكرينشوت سو سترانيتسى CIA.GOV

تىڭشىلاردى قازاقتاردىڭ بەت-الپەتىنەن بولەك، ادەت-عۇرىپتارى دا قىزىقتىرعان.

“قازاقتار جابايى بولا تۇرا قاراپايىم، سىپايى، قوناقجاي، قولى اشىق ادامدار”، – دەلىنگەن قۇجاتتا.

بارلاۋشىلار قازاقتاردىڭ تاعامىنا دا توقتالىپ وتكەن.

“قازاق تايپالارىنىڭ كۇندەلىكتى اس-اۋقاتى كەلەسىدەگىدەي: 50% ءسۇت، 40 % ەت، 10 % استىق. ولار مۇلدە كوكونىستەردى قولدانبايدى. قازاقتار ەتتى جاقسى جەيدى، ونى قۋىرىپ جەگەندى ۇناتادى. جىلقى ەتىنەن جاسالعان شۇجىق – ولاردىڭ باستى تاعامى. كەدەي ادامدار ءسۇت پەن ىرىمشىك جەيدى. ولاردىڭ، ءتىپتى قوي ەتىن جەۋگە مۇمكىندىگى جوق”، – دەيدى امەريكالىقتار.

قازاقتار – وتە مىقتى، ءارى ءتوزىمدى كوشپەندىلەر

“قازاقتار كۇن سايىن سۇتپەن شاي ءىشىپ، كوپ قىمىز ىشەدى. قىمىز ولاردا شاراپتىڭ ورنىندا، ونداعى الكوگول ۇلەسى ەكى-ءۇش پايىزدى قۇرايدى. قازاقتار – وتە مىقتى، ءارى ءتوزىمدى كوشپەندىلەر. دەگەنمەن اراسىندا جالقاۋلىقتارى باسىم ادامدار دا بولىپ جاتادى. ولار قوي، سيىر، جىلقى، تۇيە باعادى، ودان باسقاعا كوبىنە يكەمى جوق»، - دەپ جالعاستىردى تىڭشىلار.

جولاۋشىلاردى ءولتىرىپ، توناپ كەتەدى

“ولاردىڭ كەيبىرى قىستا ۇلكەن جولعا شىعىپ، قاراقشىعا اينالادى. جولاۋشىلاردى ءولتىرىپ، توناپ كەتەدى. كەي كەزدەرى جابايى اڭداردى اۋلاپ، تەرىسىن ساتادى”، – دەلىنگەن قۇجاتتا.

قازاقتار شاباندوزدىقتى وتە شەبەر مەڭگەرگەن – بالالارى بەس-التى جاسىنان اتتىڭ قۇلاعىندا وينايدى. ال ون جاسار بالالار جىلقىنىڭ سىرقاتىن بىردەن انىقتاي الادى. ولار جىلقىنىڭ ۇستىنەن تۇسپەي جەردەگى زاتتى وڭاي كوتەرەدى”، – دەپ تاڭدانىستارىن جاسىرمادى بارلاۋشىلار.

قازاقپارات مالىمەتىنە سايكەس، اقش ورتالىق بارلاۋ باسقارماسى (وبب) 1995 جىلى بيلل كلينتوننىڭ پرەزيدەنتتىك جارلىعىمەن قۇپيالىلىعىن جوعالتقان 775 مىڭ قۇجاتتى (13 ملن. بەتتەن تۇرادى) جاريا ەتتى.

دەرەككوز: Nur.kz

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • اباق انا جانە تاسبيكە انا

    اباق انا جانە تاسبيكە انا

    ءمامي بي جۇرتبايۇلىنىڭ شەجىرەسىندە ايتىلۋىنشا كەرەي ۇلىسىنىڭ ارعى تەگى – شەپ، سەپ، بايلاۋ، قويلاۋ، ەلدەي، كولدەي، يزەن، جۋسان سەكىلدى تايپالاردان تارالادى ەكەن. اتالعان تايپالاردىڭ ءبىرازى ەسكى تاريح بەتتەرىنەن كەزدەسسە، ەندى ءبىر ءبولىمى قازىرگە دەيىن كەرەي رۋىنداعى اتالاردىڭ ەسىمى رەتىندە اتالىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبىر سەبەبىن ارعى تاريحتاعى اتالاردىڭ اتى وشپەسىن دەپ كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ اتالار اتىن قايتا جاڭعىرتىپ قويعان داستۇرىنەن قاراۋ كەرەك. اباق اتاۋىنا كەلسەك، ارىدا كەرەي حانزادالارى مەن حانىشالارىنىڭ اراسىندا اباق، اباقبەردى، اباحان، اباقتاي، اباقاي، اباق بيكە سىندى ەسىمدەر بولعان. سول اتا-اپالارىنىڭ جولىن جالعاعان، توزىپ كەتكەن كەرەي ەلىنىڭ باسىن قوسىپ، وعان ءاز انا بولعان اباق ەسىمدى قاسيەتتى انا ومىردە بولعان ادام. قازاق تاريحىندا رۋ اتىنا اينالعان ءاز انالار از بولماعان. كورنەكتى جازۋشى،

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

    تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

         شىعىستانۋشى-تاريحشى ءومىر تۇياقبايدىڭ بۇرىندا دا «قازاققا قانداي تاريح كەرەك؟ تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە جاسالعان تاريحي ميستيفيكاتسيالار حرونيكاسى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىن  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) وقىپ ەم. ريزا بولعام. جاقىندا ءو. تۇياقبايدىڭ «قازاقستاندا تاريحي بۇرمالاۋلار مەن ميفتەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ جولدارى» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) اتتى تاعى ءبىر ماقالاسىمەن جانە تانىستىق. وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپتى. تاريحتا ورىن الىپ جۇرگەن جاعىمسىز جايتتار تۋراسىندا وي تولعاپتى. جۋرناليستەردى، بلوگەرلەردى ايىپتاپتى. تاريحتان ارنايى كاسىبي دايىندىعى جوق، ءبارىن ءبۇلدىرىپ بولدى دەپ.  كەلەڭسىزدىكتى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ۇسىنىپتى. بۇعان دا كوڭىلىمىز بەك تولدى. ايتسە دە تاريحتى بۇرمالاۋعا، ءوز وتىرىكتەرىن ناسيحاتتاۋعا تەك جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر عانا ەمەس، «ارنايى كاسىبي دايىندىعى بار» «تاريحشىلاردىڭ» دا «زور ۇلەس» قوسىپ جاتقانىن بايانداپ، ايتىلعان پىكىردى ودان ءارى ءوربىتىپ، جالعاستىرايىق.

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: