ساياسي پورترەت: ەرلان قارين
kerey.kz
ساياساتكەرلەردىڭ ىشىندە ۇنايتىنى ول – ەرلان قارين. بولاشاق قازاقستاننىڭ ليدەرى بولسا ەكەن دەگەن تىلەك تە جوق ەمەس! ەرلان قارين جالعىز ماعان ەمەس قازاق جۋرناليستيكاسىندا جۇرگەننىڭ بارلىعىنا، ورىس جۋرناليستەرىنە، شەت ەلدەگى قازاق جاستارىنا ءتىپتى الماتىنىڭ ءبىر تۇكپىرىندەگى ەش مەم.قىزمەتكەر باس سۇقپايتىن ء“تىل مەن رۋح” كلۋبىنىڭ مۇشەلەرىنە دە ۇنايدى. نەگە!؟ بىرىنشىدەن، قانداي قىزمەتتە بولماسىن باق وكىلدەرىنە اشىق سۇحبات بەرە ءبىلدى. جاڭاوزەن وقيعاسى كەزىندە دە وزگەشە پىكىر ايتتى. ەكىنشىدەن، اقتار مەن قارالار لاگەرىنە بولىنگەن ءبىزدىڭ قوعامدى ءبىرتۇتاس رەتىندە كورەدى. ۇشىنشىدەن، قانداي قىزمەتتە بولماسىن “ەلگە پايدام ءتيسىن”، “كىرپىشىڭ بولىپ قالانايىن” دەگەن نيەتپەن جۇمىس جاسايدى. وعان تولىق كوزىم جەتەدى. “تورتىنشىدەن” دەپ جالعاستىرىپ كەتە بەرۋگە بولادى…
مەن تاس ەمەس رۋح ىزدەپ ءجۇرمىن
تالاي تىلسىم تۇنشىعىپ قالعان ۇڭگىر –
قانشا جۇمباق وزىڭدە قالعانىن ءبىل!
تاس بالبالدار كۇزەتەر بوساعاڭدى –
تاس جۇرەكتى جىبىتەر جانعا دىلگىر.
ج.ءا.
بابالارىمىزدىڭ مۇراسىنان ۇرىكپەي، تارك ەتپەي ولاردى زەرتتەپ، فوتوعا ءتۇسىرىپ جيناپ جۇرگەن ەرلان اعانىڭ “مەن تاس ەمەس رۋح ىزدەپ ءجۇرمىن” دەگەن ءسوزى كوپتى اڭعارتادى. ەرلان اعانىڭ “قازاق الماناعىنا” بەرگەن سۇحباتىنداعى مىنا ءبىر ءسوزى ەسىمنەن كەتپەيدى. ەرلان قارين: “وكىنىشكە قاراي، ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك وڭىرىندە مۇنداي تاستار كەزدەسە بەرمەيدى. سەبەبى، تىڭ يگەرۋ كەزىندە كوبىسى تەحنيكانىڭ تابانىنا تۇسكەن. قيراتىلعان، ۇرلانعان.” كوكشەتاۋداعى اعالاردان وسىنداي وقيعانى مەن دە ەستىدىم. بالبال تاس شىنىمەندە بىزگە رۋح بەرەتىن سەكىلدى.
پوستتى ۇلكەن قىلىپ جازۋ ادەتىمدە جوق ەدى. بىراق ەرلان اعامىزدىڭ تۇلعاسى، ۇستانىمى، باعىتى ءبىر پوستقا سىيمايدى ەكەن. باسىندا ويلانباپپىن. جۇمەكەننىڭ ءبىر ولەڭىندە مىناداي جولدار باردى:
“توبەلەردىڭ كوڭىلى ءۇشىن، عاسىرلىق،
كەيدە شىڭنىڭ اسقاقتىعىن جاسىردىق” دەگەن. ەرلان اعامىزدىڭ دا بيىكتىگىن بايقاماي جۇرگەندەيمىز نەمەسە جاسىرامىز. پوستتىڭ سوڭىندا پوست يەسىنىڭ سۇحباتتارىنان ءبىر-ەكى ءۇزىندى بەرىپ جىبەرەيىن:
ەرلان قارين: استانانىڭ قۇرىلىسى نەدەن باستالىپ ەدى؟ استانا قۇرىلىسى كەنەسارى ەسكەرتكىشى مەن ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن سالۋدان باستالدى. وسى ەكى نىساننىڭ قۇرىلىسى وزگەلەردەن ءبىرىنشى بولىپ سانالى تۇردە باستالدى ما، الدە كەزدەيسوقتىق پا، مەن ونى بىلمەيمىن. حان كەنەنىڭ ەسكەرتكىشىنىڭ ءبىرىنشى بولىپ قولعا الىنۋىنىڭ ءبىر سىرى بار. ارىپتەسىم بەرىك ابدىعاليەۆ كەنەسارىنىڭ قازىرگى استانانىڭ ورنىندا بولعان بەكىنىستى الا الماي وكىنىشتە كەتكەنىن، ەندى مىنا بەيبىت كۇندە ونى ءبىزدىڭ العانىمىزداي سەزىلەدى دەپ ايتاتىنى بار ەدى. سول سياقتى الدىمەن ەڭ سوڭعى حانىمىزدىڭ ەسكەرتكىشىن سالۋىمىزدىڭ وتە ۇلكەن ءمانى بارى ەكەنىن ءجيى ايتۋىمىز كەرەك. استانانىڭ سيمۆولى تەك بايتەرەك قانا بولماۋى ءتيىس.
ەرلان قارين: ءبىر وكىنىشتىسى، ءبىز تاۋەلسىز مەملەكەت قۇرۋ كەزەڭىندە ۇلتشىلدىقتان ۇركىپ، باس تارتتىق. مەملەكەتتىڭ دامۋىنا باستاپقى ەنەرگيانى بەرەتىن – وسى. ونى ۇلتشىلدىق، ۇلتجاندىلىق دەپ قالاي اتاساق تا ءبارىبىر. 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنان كەيىن، بىزدە، ەڭ الدىمەن، ەليتادا، زيالى قاۋىمدا ءبىر ۇرەي قالىپتاستى. 20 جىل بويىنا وسى ۇلتشىلدىقتى باسىپ كەلدىك. ءتىپتى ونى ۇلتجاندىلىق دەپ جۇمسارتىپ، كوپۇلتتىلىق دەپ وزگەرتىپ، ءوزىمىزدى-ءوزىمىز الداپ، سول ۇعىمدى جوققا شىعارىپ كەلەمىز. بۇل كەڭەستىك داۋىردەن قالىپتاسقان كوزقاراس – ۇلتشىلدىقتى جاعىمسىز فاكتور رەتىندە قابىلداۋ كەڭەستىك داۋىردەن قالىپتاسقان كوزقاراس. ال بۇگىن وسى بىتەۋ وزىنەن-ءوزى جارىلىپ كەلەدى.
پىكىر قالدىرۋ