|  |  | 

جاڭالىقتار تاريح

«حح عاسىر وسپان-چويبالسان» اتتى كىتاپ جارىق كوردى

XX gasir Ospan choybalsinاقىن، جازۋشى سۇراعان راحمەتۇلىنىڭ سوڭعى 20 جىلداعى ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسى – «حح عاسىر وسپان-چويبالسان» عىلىمي، تاريحي، تانىمدىق كىتابى جارىق كوردى. حرونولوگيالىق شەڭبەرى 1912-1949 جىلدار ارالىعىن قامتيدى. اتالمىش ەڭبەك 4 بولىمنەن تۇرادى.  

ءبىرىنشى بولىمدە: شىعىس تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسى، شىڭجاڭداعى احۋال. از ۇلتتاردىڭ ازاتتىعى ۇشىنگى تالپىنىسى.
ەكىنشى بولىمدە: موڭعوليا جەرىن مەكەندەگەن قازاقتاردىڭ قوعامدىق ءومىرىنىڭ ارقيلى نازىك تۇستارى كەستەلەنەدى. سونىمەن قاتار موڭعوليا قازاقتارىنىڭ باسىنان وتكەن وقيعالارى ياعني جالاما وقيعاسى، «كەنجەبەك ايداعان» 30-شى جىلدارداعى وقيعالار جانە ستاليندىك قۋدالاۋ قاتارلى كوپتەگەن كومەس قالعان تاريحنامالاردىڭ ناقتى دەرەكتەرى اشىلادى. سونىمەن قاتار ءور التايدان بەرى اسقان قازاقتار، ءور التايعا قاراي كوشكەن ەل-جۇرتتىڭ جاي-كۇيى ءھام باسىنان وتكەندەرىنەن ماعلۇماتتار ورىلەدى.
ءۇشىنشى بولىمدە: باتىس شەكاراداعى ورىن العان ساياسي-اسكەري وقيعالاردىڭ ءبىر پاراسى ناقتى دەرەكتەرمەن بەرىلەدى. سىندارلى مارشال، ۇكىمەتباسى حورلووگين چويبالسان شىعىس تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ باس قولباسشىسى وسپان باتىر ءىسلامۇلىنىڭ كەزدەسۋلەرىنە قاتىستى تىڭ دەرەكتەر وسى بولىمدە ەگجەي-تەگجەيلى سارالانادى.
كىتاپتىڭ سوڭعى بولىمىندە: شىعىس تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ تىعىرىققا تىرەلۋ كەزەڭى باياندالادى. شىعىس تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنا قاتىسقان تۇلعالار قۇرمانحان مۇقاماديۇلى، قامقاش يساۇلى، نوعاي شىمشىرۇلى قاتارلى تاريحتاعى ناقتى تۇلعالاردىڭ عۇمىرناماسىنا قاتىستى دەرەكتەردى وسى كىتاپتان وقۋعا بولادى.
كىتاپ عىلىمي تۇجىرىمدارىمەن وسى زاماناۋي تاريحنامانىڭ جاڭا پاراقتارىن اشاتىندىعىمەن قۇندى. ەندەشە سىزدەردىڭ قولدارىڭىزعا باراتىن «حح عاسىر وسپان-چويبالسان» كىتابىن الۋعا ۇمتىلىڭىزدار قادىرلى اعايىن.

baq.kz

Related Articles

  • حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى كوزقاراسى

      حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى بىلىمدەرى ارابتىڭ «جۇلدىزناماسىنىڭ» مازمۇنىنان پارىقتى. «جۇلدىزناما» اراب ەلىندە يسلام دىنىنەن بۇرىن جازىلعان بولجام كىتاپ. «جۇلدىزنامادا» اسپانداعى جۇلدىزدار مەن ادام سانى تەڭ. ءبىر نارەستە تۋىلعاندا اسپاندا ءبىر جۇلدىز پايدا بولماق. پايدا بولعان جۇلدىز سول بالاعا تاۋەلدى بولىپ، مەيلى كارتەيىپ، مەيلى تۋىلا سالىپ ءولسىن سول ادام ولگەندە اعىپ تۇسپەك. سوندىقتان ءتىرى ادامزات پەن كوكتەگى جۇلدىز سانى تەڭ. جۇلدىزداردىڭ كۇندىز كورىنبەۋى – جەردەگى ادامداردىڭ سورىن جاسىرىپ، سەزدىرگىسى كەلمەگەندىگى. تۇندە كورىنۋ باعىڭ جانادى، دەمىڭدى ال، دەپ ادام پەندەسىنە دەم بەرگەندىگى. ادامزات جۇلدىزداردىڭ ءبولىنىپ ورنالاسۋىنا ساي ورنالاسقان. ءبىز ورتا جۇلدىزداعى ادامدارمىز، سوندىقتان بەلبەۋىمىزدى بەلۋاردان بۋىنامىز. جەر استى جۇلدىزدارىنداعى ادامدار بەلبەۋىن بالتىرىنان بۋىنباق. ءتۇس كورۋ سول پەندەنىڭ كورەتىن كورگىلىگىنەن ارۋاقتاردىڭ، جىنداردىڭ ادامدارعا

  • وا قورعانىسقا قارجىنى نە سەبەپتى ارتتىردى؟ كاسپيدەن ۋكرايناعا زىمىران ۇشىرعان رەسەي سۋدى لاستاپ جاتىر ما؟

    ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان، وزبەكستان جانە ازەربايجان اسكەرى بىرىگىپ وتكىزگەن «بىرلەستىك-2024» جاتتىعۋى. ماڭعىستاۋ وبلىسى، شىلدە 2024 جىل. قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى تاراتقان سۋرەت.  ورتالىق ازيا ەلدەرى قورعانىس شىعىنىن ارتتىردى، مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ «قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ەكى ەسە كوپ ءوندىرۋدى جوسپارلاپ وتىر، الايدا ۇكىمەت بۇل سالادا جۇمىس كۇشىنىڭ ازايعانىن ەسەپكە الماعان». «كاسپي تەڭىزىنەن ۋكرايناعا زىمىران ۇشىرىپ جاتقان رەسەي تەڭىزدىڭ ەكولوگيالىق احۋالىن ۋشىقتىرىپ جاتىر». باتىس باسىلىمدارى بۇل اپتادا وسى تاقىرىپتارعا كەڭىرەك توقتالدى. ورتالىق ازيا قورعانىس شىعىنىن ارتتىردى. مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ اقش-تاعى «امەريكا داۋىسى» سايتى ۋكرايناداعى سوعىس ءتارىزدى ايماقتاعى قاقتىعىستار كۇشەيگەن تۇستا ورتالىق ازيا ەلدەرى قورعانىس سالاسىنا جۇمسايتىن اقشانى ارتتىرعانىنا نازار اۋداردى. بىراق ساراپشىلار مۇنداي شىعىن تۇراقتىلىققا سەپتەسەتىنىنە كۇمان كەلتىردى. ستوكگولمدەگى بەيبىتشىلىكتى

  • ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ءىلىندى. تەڭگە مەن قازاقستان بيرجاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟

    حاديشا اقاەۆا قازاقستاندىق قور بيرجاسى يەلەرىنىڭ ءبىرى – ماسكەۋ بيرجاسى رەسەيدىڭ اسكەري اگرەسسياسى سالدارىنان اقش سانكتسياسىنا ىلىكتى. بۇل قازاقستانداعى قور جانە ۆاليۋتا نارىعى مەن تەڭگە باعامىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ اقش وسى ايدا رەسەيدەگى ءىرى بيرجا حولدينگىنە سانكتسيا سالدى. امەريكانىڭ قارجى مينيسترلىگى ماسكەۋ بيرجا ارقىلى اسكەري ماقساتقا كاپيتال تارتقان، رەسەي ازاماتتارى مەن “دوس مەملەكەتتەر” “روستەح”، “ۆەرتولەتى روسسي” سياقتى قورعانىس كاسىپورىندارىنىڭ قۇندى قاعازدارىن ساتىپ الىپ، ينۆەستيتسيا قۇيعان دەپ ەسەپتەيدى. رەسەيگە قارسى سانكتسيالار قازاقستانعا دا اسەر ەتەدى. ويتكەنى استانا رەسەي ەكونوميكاسى باسىمدىققا يە ەۋرازيا ەكونوميكا وداعىنا مۇشە. ماسكەۋ – استانانىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. رۋبل يۋانعا تاۋەلدى. تەڭگەنىڭ جايى نە بولادى؟ ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ىلىنگەننەن كەيىن دوللار جانە ەۋرومەن ساۋدا جاساۋدى توقتاتتى. قازىر

  • الماتىدا اياۋسىز سوققىعا جىعىلعان جىگىتتىڭ ۆيدەوسى: كۇدىكتى ۇستالدى

    ۆيدەو كادرى قازنەتتە اياۋسىز سوققىعا جىعىلعان جىگىتتىڭ ۆيدەوسى تارادى، – دەپ حابارلايدى Tengrinews.kz . ۆيدەودا بەلگىسىز ادام جىگىتكە بىرنەشە سوققى جاسايدى. ديالوگتان جابىرلەنۋشىنىڭ قانداي دا ءبىر قارجىلىق قارىزى بار ەكەنى بەلگىلى بولادى. كادر سىرتىنداعى داۋىس ونىڭ باسىنان ۇرماۋدى سۇرايدى. سكرينشوت الماتى پوليتسياسى كۇدىكتىلەردى ۇستادى. “زورلىق-زومبىلىقپەن وزىنشە بيلىك ەتۋ دەرەگى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. كۇدىكتى ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قامالدى. سونىمەن قاتار، قىلمىسقا قاتىسقانى ءۇشىن ۆيدەوعا تۇسىرگەن ەكىنشى ادام دا ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قامالدى. تەرگەۋ جالعاسىپ جاتىر”، – دەدى الماتى پد ءباسپاسوز قىزمەتى.

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: