|  |  | 

كوز قاراس الەۋمەت

تالعات ماماشەۆ پەن عالىم مۇتانوۆتىڭ نازارىنا! سىزدەر رۋحاني مەشەۋ ادامدى قولدايسىزدار ما؟

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ رەكتورى عالىم مۇتانوۆقا

دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆكە

sss-mamashev-349x218_cرەكتور_كازنۋكەشە عانا ەلباسىنىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن، كۇللى قازاقستان حالقىنىڭ قولداۋىمەن ەلىمىزدە «العىس ايتۋ كۇنى» تويلانعانى بارشامىزعا بەلگىلى. الايدا ءدال وسى مەرەكەنىڭ قارساڭىندا “جەر استىنان جىك شىقتى، ەكى قۇلاعى تىك شىقتى”. بۇعان دەيىن تالعات ماماشەۆ مىرزا، ءوزىڭىز باسقارىپ وتىرعان قاۋىمداستىقتىڭ عىلىمي ءبولىمىن باسقارعان، عالىم مۇتانوۆ مىرزا، ءسىزدىڭ قول استىڭىزدا ىستەيتىن بىلدەي ءبىر دوكتوردىڭ ەل اراسىنا جىك سالۋىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

mendikulovaءبىر كەزدە دۇنيەجۇزى قازاقتار قاۋىمداستىعىندا قىزمەت اتقارىپ، شەتتەن كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ جاي-كۇيىنە قانىققان گۇلنار مەڭدىقۇلوۆانىڭ ايتىپ وتىرعان ءسوزى مىناۋ. سوندا ول كىسىنىڭ دياسپورادا ىستەي ءجۇرىپ، اتاجۇرتىن اڭساپ كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ جان-دۇنيەسىن تۇسىنە الماعانى ما؟ الدە سىزدەردە ماماندار وسىلاي جەتىلە مە؟

ەلىمىزدىڭ بەتكە ۇستار ءبىلىم ورداسىندا، قازاق ءبىلىمىنىڭ قارا شاڭىراعىندا گۇلنار سەكىلدى رۋحاني ساۋاتسىز، ەل مۇڭىنا، قانداستىڭ جان-دۇنيەسىنە مەشەۋلىكپەن قارايتىن ماماننىڭ قىزمەت اتقارۋى قالاي؟ الدە سىزدەردىڭ قاراماقتارىڭىزدا قىزمەت اتقاراتىن دوكتور، پروفەسسورلاردىڭ ۇلت جايلى نە دەپ جاتقانى ماڭىزدى ەمەس پە؟ «ەسىكتەن ەرگەنشەك كەتسە، يتتەن ۇيات كەتەدى» دەيدى قازاق. ءازىر بۇگىن قازاقتىڭ ەسىگىنەن ەرگەنشەك كەتە قويعان جوق ەدى عوي…

قۇرمەتتى ەل نازارىندا جۇرگەن اعالار، ەل ىشىنە ىرىتكى سالىپ، از قازاقتىڭ ارا جىگىن اجىراتىپ وتىرعان گۇلنار مەڭدىقۇلوۆا حانىمنىڭ سوزىنە سىزدەر جاۋاپ بەرەسىزدەر مە، الدە “ورالمانتانۋشى” اپايىمىز ءوزى كوپشىلىكتەن كەشىرىم سۇراي ما؟ ءبىردىڭ كەسىرى مىڭعا تيمەسىن دەسەڭىزدەر، بۇنداي باسسىزدىققا جول بەرگەن تاريحشى حانىمدى جاۋاپگەرشىلىككە تارتقاندارىڭىز ءجون بولار. الدە سىزدەر مەملەكەتتىك ءتىلدى مەنسىنبەيتىن، قازاقتى ءوز ارا قىرقىستىرۋعا قۇشتار، رۋحاني مەشەۋ ادامدى قولدايسىزدار ما؟

اتا جۇرتقا الىستاعى اعايىننىڭ باسىن بىرىكتىرۋ ەلباسى – نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ تىكەلەي باستاماسى، سول كىسىنىڭ ارنايى تاپسىرماسى ەكەنىن جاقسى بىلەسىزدەر. ال ءوز كەزەگىندە نۇرسۇلتان نازارباەۆ شەتتەن كىم كەلسە دە قۇشاق جايا قارسى الۋدى ماقسات تۇتتى. “اتاجۇرتىم شاقىردى، اشتى ەسىگىن” دەپ اڭقىلداپ جەتكەن اعايىننىڭ اياعىنان شالۋدى گۇلنار سەكىلدى “شالا موللا دىنبۇزارلارعا” تاپسىردىڭىزدار ما؟

قالاي دەگەنمەن دە، پرەزيدەنتىمىزدىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن، قولداۋىمەن قازاق ەلىنىڭ كەتىگىن بۇتىندەپ، كەمتىگىن تولتىرۋ ءۇشىن شەتتەن كەلىپ جاتقان قانداستارىمىزدى كوزگە شىققان سۇيەلدەي كورۋدى توقتاتاتىن ۋاقىت بولدى. بۇنى ءسىز بوپ، ءبىز بوپ قولعا الماساق، باسقا ەشكىم دە ىستەمەسى انىق.

ەندەشە، ەل سىيلاعان جاقسى اعالار، گۇلنار مەڭدىقۇلوۆانىڭ كوپشىلىكتەن كەشىرىم سۇراۋىن تالاپ ەتەمىن!

گۇلنار مەڭدىقۇلوۆانىڭ كىم ەكەنىن بىلگىلەرىڭىز كەلسە ونىڭ شىنىمەن نە ىستەگەن ادام ەكەنىن تالداپ جازعان ءجادي شاكەنۇلىنىڭ ماقالاسىن وسى جەردەن وقۋلارىڭىزعا بولادى. ال ءبىز شالا ءبۇلىنىپ، جوقتان وزگەگە اتتانداپ وتىر دەپ ويلاساڭىزدار، گۇلنار حانىمنىڭ “كاراۆانعا” بەرگەن سۇقباتىنىڭ قىسقاشا مازمۇنىنى مىنا جەردەن وقۋلارىڭىزعا بولادى.

“قازاق ءۇنى” اقپاراتتىق پورتالىنىڭ باس رەداكتورى ەرجان جاۋباي.

qazaquni.kz

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • اباق انا جانە تاسبيكە انا

    اباق انا جانە تاسبيكە انا

    ءمامي بي جۇرتبايۇلىنىڭ شەجىرەسىندە ايتىلۋىنشا كەرەي ۇلىسىنىڭ ارعى تەگى – شەپ، سەپ، بايلاۋ، قويلاۋ، ەلدەي، كولدەي، يزەن، جۋسان سەكىلدى تايپالاردان تارالادى ەكەن. اتالعان تايپالاردىڭ ءبىرازى ەسكى تاريح بەتتەرىنەن كەزدەسسە، ەندى ءبىر ءبولىمى قازىرگە دەيىن كەرەي رۋىنداعى اتالاردىڭ ەسىمى رەتىندە اتالىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبىر سەبەبىن ارعى تاريحتاعى اتالاردىڭ اتى وشپەسىن دەپ كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ اتالار اتىن قايتا جاڭعىرتىپ قويعان داستۇرىنەن قاراۋ كەرەك. اباق اتاۋىنا كەلسەك، ارىدا كەرەي حانزادالارى مەن حانىشالارىنىڭ اراسىندا اباق، اباقبەردى، اباحان، اباقتاي، اباقاي، اباق بيكە سىندى ەسىمدەر بولعان. سول اتا-اپالارىنىڭ جولىن جالعاعان، توزىپ كەتكەن كەرەي ەلىنىڭ باسىن قوسىپ، وعان ءاز انا بولعان اباق ەسىمدى قاسيەتتى انا ومىردە بولعان ادام. قازاق تاريحىندا رۋ اتىنا اينالعان ءاز انالار از بولماعان. كورنەكتى جازۋشى،

  • تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

    تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

         شىعىستانۋشى-تاريحشى ءومىر تۇياقبايدىڭ بۇرىندا دا «قازاققا قانداي تاريح كەرەك؟ تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە جاسالعان تاريحي ميستيفيكاتسيالار حرونيكاسى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىن  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) وقىپ ەم. ريزا بولعام. جاقىندا ءو. تۇياقبايدىڭ «قازاقستاندا تاريحي بۇرمالاۋلار مەن ميفتەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ جولدارى» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) اتتى تاعى ءبىر ماقالاسىمەن جانە تانىستىق. وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپتى. تاريحتا ورىن الىپ جۇرگەن جاعىمسىز جايتتار تۋراسىندا وي تولعاپتى. جۋرناليستەردى، بلوگەرلەردى ايىپتاپتى. تاريحتان ارنايى كاسىبي دايىندىعى جوق، ءبارىن ءبۇلدىرىپ بولدى دەپ.  كەلەڭسىزدىكتى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ۇسىنىپتى. بۇعان دا كوڭىلىمىز بەك تولدى. ايتسە دە تاريحتى بۇرمالاۋعا، ءوز وتىرىكتەرىن ناسيحاتتاۋعا تەك جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر عانا ەمەس، «ارنايى كاسىبي دايىندىعى بار» «تاريحشىلاردىڭ» دا «زور ۇلەس» قوسىپ جاتقانىن بايانداپ، ايتىلعان پىكىردى ودان ءارى ءوربىتىپ، جالعاستىرايىق.

  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: