|  |  | 

Tarih Twlğalar

SÄTBAEV NEGE QUĞINDALDI?

Qanish  Satbay       Qazaq jerindegi wlttıq Ğılım akademiyasın qwru ideyası Wlı Otan soğısı jürip jatqan uaqıtta payda bolğan edi. Körnekti ğalım soğıstıñ qiınşılığına moyınswnbay, Qazaq KSR Ğılım akademiyasın wyımdastıru isin tabandı türde qolğa aldı. Qazaq KSR Ğılım akademiyasınıñ qwrıluı respublikamızdıñ ğılımi twrğıda däleldi şeşimderin twjırımdauğa, el ekonomikasınıñ, ğılımı men mädenietiniñ örkendeuine ülken mümkindikter aştı. Ğılım akademiyasınıñ qwramına zertteu instituttarı, kitaphanalar men mwrajaylar, laboratoriyalar, sonımen birge bazalar men filialdar qaraydı, sonday-aq, bwl mekemelerdegi tiisti salalardı joğarı bilimdi mamandar jäne qızmetkerlermen qamtamasız etedi.   

    Qazaq KSR Ğılım akademiyası aşılğannan keyin derbes ğılım salalarında zertteu instituttarınıñ aşıluı etek ala bastaydı. Qoğamdıq jäne jaratılıstanu ğılım salalarında köptegen ğılımi zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı, olardıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sonday-aq, olardıñ aşqan jañalıqtarı men jetken jetistikteri de elimizdiñ ğılımi keşendi damu belesterin ayqınday tüsti. Instituttardıñ aşıluı Qazaqstannıñ auıl şaruaşılığınıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sebebi ol kezeñde elimizdiñ auıl şaruaşılığı toqırauda boldı. Wlı Otan soğısı jıldarı barlıq önimder maydanğa arnaldı, al soğıstan keyingi auıldıñ jağdayı müşkil edi. 1947-1948 jıldarı auıldıq jerlerde jwmısşı qolınıñ tapşılığı nemese tehnikalıq jetispeuşilikter orın aldı. Egistik aymaqtarda tek qol eñbegi önimi bolğandıqtan jwmıs önbedi. Keybir aymaqtarda ğana käristerdi köşirip äkelgenine baylanıstı küriş alqaptarı boldı. Egis alqaptarı tek 1952-54 jıldarı tıñ jäne tıñayğan jerlerdi igeru kezinde köbeyip, auıl aymaqtarındağı halıq nanğa sol kezden keyin ğana toya bastadı. Ğılım Akademiyasınıñ jaña ğılımi- zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı elimizdiñ ğılımı men mädenietine, qoğamdıq ömirine erekşe äser ete bastadı.

      Desek te, respublikamızdıñ mwnday jetistikterimen qatar akademiyanıñ janındağı qoğamdıq ğılım bölimderiniñ zertteu jwmıstarı sınğa wşırap, basına qara bwlt üyirildi. 40-jıldardıñ soñı men 50-jıldardıñ basındağı qoğamdıq sayasi ömir Qazaq KSR ĞA-nıñ 200-ge juıq qızmetkerlerin jwmıstan şığarıp, ayıptap ülgerdi. Onıñ işinde Qazaq KSR Ğılım Akademiyasınıñ prezidenti qızmetinde bolğan Q.Sätbaevqa jüktelgen mindet tarihi şındıqtı ötken kezeñniñ bastı oqiğaları retinde däleldi jazğandarı üşin qudalauğa wşırağan qazaq ziyalılardıñ ekinşi tobın jwmıstan quu edi. Negizsiz ayıptaudan bas tartqan Qanış Sätbaev ta osı qudalaudıñ jolına tüsip ketedi. 

Nwrbol QANATBEKWLI  

    Qazaq jerindegi wlttıq Ğılım akademiyasın qwru ideyası Wlı Otan soğısı jürip jatqan uaqıtta payda bolğan edi. Körnekti ğalım soğıstıñ qiınşılığına moyınswnbay, Qazaq KSR Ğılım akademiyasın wyımdastıru isin tabandı türde qolğa aldı. Qazaq KSR Ğılım akademiyasınıñ qwrıluı respublikamızdıñ ğılımi twrğıda däleldi şeşimderin twjırımdauğa, el ekonomikasınıñ, ğılımı men mädenietiniñ örkendeuine ülken mümkindikter aştı. Ğılım akademiyasınıñ qwramına zertteu instituttarı, kitaphanalar men mwrajaylar, laboratoriyalar, sonımen birge bazalar men filialdar qaraydı, sonday-aq, bwl mekemelerdegi tiisti salalardı joğarı bilimdi mamandar jäne qızmetkerlermen qamtamasız etedi.       Qazaq KSR Ğılım akademiyası aşılğannan keyin derbes ğılım salalarında zertteu instituttarınıñ aşıluı etek ala bastaydı. Qoğamdıq jäne jaratılıstanu ğılım salalarında köptegen ğılımi zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı, olardıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sonday-aq, olardıñ aşqan jañalıqtarı men jetken jetistikteri de elimizdiñ ğılımi keşendi damu belesterin ayqınday tüsti. Instituttardıñ aşıluı Qazaqstannıñ auıl şaruaşılığınıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sebebi ol kezeñde elimizdiñ auıl şaruaşılığı toqırauda boldı. Wlı Otan soğısı jıldarı barlıq önimder maydanğa arnaldı, al soğıstan keyingi auıldıñ jağdayı müşkil edi. 1947-1948 jıldarı auıldıq jerlerde jwmısşı qolınıñ tapşılığı nemese tehnikalıq jetispeuşilikter orın aldı. Egistik aymaqtarda tek qol eñbegi önimi bolğandıqtan jwmıs önbedi. Keybir aymaqtarda ğana käristerdi köşirip äkelgenine baylanıstı küriş alqaptarı boldı. Egis alqaptarı tek 1952-54 jıldarı tıñ jäne tıñayğan jerlerdi igeru kezinde köbeyip, auıl aymaqtarındağı halıq nanğa sol kezden keyin ğana toya bastadı. Ğılım Akademiyasınıñ jaña ğılımi- zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı elimizdiñ ğılımı men mädenietine, qoğamdıq ömirine erekşe äser ete bastadı.

      Desek te, respublikamızdıñ mwnday jetistikterimen qatar akademiyanıñ janındağı qoğamdıq ğılım bölimderiniñ zertteu jwmıstarı sınğa wşırap, basına qara bwlt üyirildi. 40-jıldardıñ soñı men 50-jıldardıñ basındağı qoğamdıq sayasi ömir Qazaq KSR ĞA-nıñ 200-ge juıq qızmetkerlerin jwmıstan şığarıp, ayıptap ülgerdi. Onıñ işinde Qazaq KSR Ğılım Akademiyasınıñ prezidenti qızmetinde bolğan Q.Sätbaevqa jüktelgen mindet tarihi şındıqtı ötken kezeñniñ bastı oqiğaları retinde däleldi jazğandarı üşin qudalauğa wşırağan qazaq ziyalılardıñ ekinşi tobın jwmıstan quu edi. Negizsiz ayıptaudan bas tartqan Qanış Sätbaev ta osı qudalaudıñ jolına tüsip ketedi. 

Nwrbol QANATBEKWLI

 

 Kazakh-tv.kz

Related Articles

  • Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti.  Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • Zelenskiydiñ “jalğız seneri äri oñ qolı”. Andrey Ermak kim?

    Zelenskiydiñ “jalğız seneri äri oñ qolı”. Andrey Ermak kim?

    Rey FERLONG Andrey Ermak (sol jaqta) pen Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy (oñ jaqta). 2019 jıl. Andrey Ermak wşaqtan tüse sala öziniñ bastığın qwşaqtadı. 2019 jılı qırküyekte prezident Zelenskiymen jılı jüzdesu jañadan bastalıp kele jatqan sayasi seriktestiktiñ bası edi. Bwl – Ermaktıñ Resey türmesinde otırğan 35 ukrainalıqtı Mäskeuden alıp kelgen säti. Al 2020 jılı Ermak Zelenskiy äkimşiliginiñ basşısı boldı. Biraq Ukrainadağı jemqorlıq şuınan keyin onıñ qızmetine jwrttıñ nazarı audı. Sebebi Ermak Ukraina energetikalıq infraqwrılımına bölingen qarjı jımqırılğan korrupciya shemasında negizgi rölde bolğan degen aqparat tarağan. Biraq tergeuşiler bwl jayttıñ jay-japsarın tolıq aşqan joq. Ermaktıñ özi Azattıqtıñ Ukraina qızmetiniñ resmi saualdarına jauap bergen joq. Sonımen Zelenskiydiñ keñsesin basqarıp otırğan Ermak kim? TELEVIDENIEDEN

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

  • «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    Qazaqstan Respublikası Mädeniet jäne aqparat ministrliginiñ Mädeniet komitetine qarastı Wlttıq kinonı qoldau memlekettik ortalığınıñ tapsırısımen «JBF company» kompaniyası Semey qalasında, Şıñğıstau öñirinde, Almatı oblısınıñ Jambıl audanında  «Alğaşqı kitap» attı derekti beynefil'm tüsirude. Derekti fil'm Abaydıñ 1909 jılı Sankt Peterburgtegi Il'ya Boraganskiy baspasında basılğan alğaşqı şığarmalar jinağınıñ jarıq köruine arnaladı. Wlı Abay mwrasınıñ qağaz betine tañbalanu tarihın bayandaydı. Qazirgi adamdar bwrınğı uaqıttıñ, Abay zamanınıñ naqtı, derekti beynesin, sol kezdegi adamdardıñ älpetin, kiim ülgisin köz aldarına elestetui qiın. Köpşiliktiñ ol uaqıt turalı tüsinigi teatr men kinofil'mderdegi butaforlıq kiimder men zattar arqılı qalıptasqan. Alayda Abay uaqıtındağı qazaq tirşiligi, qazaqtardıñ bet-älpeti, kiim kiisi, üy – jayı, bwyımdarı tañbalanğan mıñdağan fotosuretter saqtalğan. Bwlar Resey, Türkiya, Wlıbritaniya

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: