Қанат Сұлтанбеков: LRT-ның жоғалған ақшасын Жақсыбеков пен Әлиевтен сұрау керек

Qanat Swltanbekov: LRT-nıñ joğalğan aqşasın Jaqsıbekov pen Älievten swrau kerek

| Jan 15, 2022

Qanat Swltanbekov: LRT-nıñ joğalğan aqşasın Jaqsıbekov pen Älievten swrau kerek

Foto: nege.kz

WQK-niñ bwrınğı törağası Kärim Mäsimov wstalğalı beri LRT isimen küdikke ilingen Qanat Swltanbekovtiñ dauısı mwhittıñ arğı jağınan oqtın-oqtın estilip jatır. Ol bügin tağı aqtalıp, LRT isi turalı post jazdı. Bayqauımızşa, «Pandora jäşiginiñ» qaqpağı aşıla bastağan sıñaylı…

Nege.kz oqırmandarı keregin alar degen oymen Swltanbekovke de minber wsındıq.

Sonımen, Swltanbekov bılay deydi: «Men eşqanday da wyımdasqan qılmıstıq top qwrğam joq, LRT men BRT qwrılısı boyınşa eşqanday da aqşa wrlağan emespin. Men onıñ bir tiının da almadım. Qısqaşa bayandayın.

2009 jıldıñ qazanı men 2014 jıldıñ jeltoqsanı arasında Astana qalası äkiminiñ orınbasarı boldım.

2016 jılı (men äkimdikten ketken soñ 2 jıldan keyin) äkimdik LRT aqşasın (257 mln dollar) Astana Bankine audardı, aqşa sol küyi joq boldı. Qwrılıs sol sebepti toqtap, «jemqorlıq eskertkişi» payda boldı.

Astana LRT.

Endi ret-retimen bayandayın.

2012 jıl. Ükimet pen Twñğış prezident Alstom (Franciya) kompaniyasımen birigip, LRT salu turalı şeşim qabıldadı. Alstom jer betimen jüretin tramvaydı (europa elderindegidey) wsındı. Sol jılı Tasmağambetov onı özgertip, tramvaydı estakadağa köterudi (Dubaydağıday) tapsırdı.

Mwnıñ imidjdik joba ekenin, şağın qalada jolauşılar az bolğandıqtan juıq arada özin-özi aqtamaytının bäri tüsindi.

2013 jıl. Twñğış prezident jobanı toqtattı, al äkim Tasmağambetov jobanıñ qwnın arzandatu üşin el basşılığın LRT-nı BRT-ğa – estakada tramvayların avtobus jolağına auıstıruğa köndirdi.

2014 jıl. Ükimet pen Twñğış prezident BRT jobasın maqwldadı jäne qwrılıstı bastauğa pärmen berdi. Batıs mamandarımen keñesti, joba jasadı, qwrılıstı bastauğa kelisim şart jasaldı.

2014 jıldıñ küzi. Tasmağambetovti Qorğanıs ministrligine auıstırıp, ornına Jaqsıbekovti tağayındadı.

I.Tasmağambetov.

Sol jılı Astananıñ äkimi Jaqsıbekov meni öziniñ wlı Däurenge jiberdi. Ol barlıq transporttıq jobalardan «otkat» swrağan bolatın. Men odan bas tarttım da, jwmıstan ketuime tura keldi. Aytılğan äñgimeniñ ärbirin jiliktep, Däurenniñ bwl jobalardıñ tizimin qalay asqan qızığuşılıqpen zerttegenin ayta otırıp, bwl turalı köp närse jazuğa boladı.

2014 jıldıñ jeltoqsanı. Men äkimdikten kettim de, meniñ ornıma Nwräli Äliev keldi. Jaqsıbekov el basşılığın LRT jobasına qayta oralıp, qıtay tehnologiyasımen saluğa köndirdi. Qazirgi «salınğanı», anığında toqtap twrğanı – Jaqsıbekov pen Äliev tıqpalağan joba.

Sol jılı Mäsimovtiñ Qıtayğa saparı barısında LRT-nı qıtay kompaniyaları saladı degen şartpen halıqaralıq zaym tartıldı.

2016 jıl. Qıtaydıñ LRT saluğa dep bölgen 257 mln dolları Astana Bankine audarıldı da, tüsiniksiz sebeppen bank bankrot bop qaldı. Al qwrılıs toqtadı.

Bwl aqşanıñ qayda ketkenin bank esepşotı arqılı anıqtauğa boladı, biraq tergeu mwnı istemey otır.

Prezident Toqaev 2019 jılı (Deutsche Welle) Qıtayda LRT jobası boyınşa kinäliler sottalğanın ayttı. Endeşe LRT-nıñ qıtaylıq variantına 2 jıl bwrın jwmıstan ketip qalğan meniñ qanday qatısım bar?

K.Mäsimov.

Bwl is boyınşa meni jäne basqa da adamdardı ayıptı etip şığarıp, «Astana LRT qılmıstıq isi» dep atalatıp ülken ötiriktiñ figurantına aynaldırdı. Biz BRT boyınşa jwmıs istesek te, jobalar boyınşa negizgi şeşimderdi qabıldağan Astana äkimi, vice-ministrler, ministrler, Prem'er-ministr jäne Prezident äkimşiligi siyaqtı tizbekte kişkentay adam bolsaq ta, qoldan ayıptı etip şığardı.

Jemqorlıqqa qarsı qızmet meni LRT-ğa bölingen aqşanı jımqırudı wyımdastırdı dep ayıptadı.

Ayıptaudıñ bar negizi etip 2014 jılı 5 naurızda qol qoyılğan jobanıñ tehnikalıq-ekonomikalıq şığındarınıñ smetalıq jiıntığı qwjatın alğan. Bwl joba «Astana qalasınıñ transporttıq jaña jüyesi» dep ataladı. Bwl BRT, ITS qwrılısınıñ bastapqı kezeñi bolatın.

Ol kezde Ükimet äkimdikke qısım jasap, kelisimge tezdetip qol qoyudı talap etti. Tiisinşe, Tasmağambetov mağan talap qoydı, al men basqa mamandardan Ükimet tapsırmasın tezdetip orındaudı talap ettim. Tergeu bwdan meniñ qılmısımdı körip otır-mıs.

Osınday jağdaydan keyin men jäne basqa da mamandar Tasmağambetovpen kelise otırıp, jobağa qol qoydıq. Tergeu aralıq qwjatqa qol qoyğandardıñ bäriniñ qılmısın däleldedik dep mälimdedi.

Är närseni öz atımen atasaq, BRT jobası boyınşa ğana ayıptauda, al LRT jobası boyınşa eşkimdi tergegen joq, tergeu jürgizilmedi, 257 mln dollardı eşkim izdep jatqan joq. Äkimder men Ükimet müşeleriniñ eşbiri tergelmedi. Negizgi şeşimdi qabıldağan solar bolatın».

Swltanbekov Manhettenniñ turisterden tınıştau köşesinde kofe işip otırıp, osılay dep jazıptı. Bwğan Ädilbek Jaqsıbekov, Nwräli Äliev jäne Imanğali Tasmağambetov ne dep jauap berer eken?

nege.kz aqparattıq-saraptamalıq portalı

Qazaq mektebinde oqitın 7 jasar bala orıs tili sabağında nege orısşa sayrap twruı kerek?

kerey.kz

Magnumdı özim mülde wnatpaydı ekenmin. Ünemi barsam, esi dwrıs kökönis tappaytınmın. Eskirgen, şirigen. Azıq-tülikti tek bazardan alamın. Biraq magnumge baykottı toqtatpau kerek! Sonımen birge, orıstildi kino, fil'mderge de baykot jariyalau kerek. Biraq, odan küştisi, balalarıñdı tek qazaqşa oqıtıp, qazaqşa tärbieleu kerek. Biraq, balañdı qazaqşa tärbieleyin deseñ, tağı bir kedergi şığıp jatır. Ğalımdardıñ aytuınşa, balanı 13 jasqa deyin qazaq tilinde oqıtıp, wlttıq qwndılıqtardı boyına, oyına siñiru kerek. Endi solay istep jatsaq, 7-8 jasar qap-qazaqşa ösip kele jatqan balañdı mektepte orıs tilin üyretip miın aşıtuğa tura kelip otır. YAğni, 2-sınıptan bastap orıs tili mektep bağdarlamasında twr. Bjb, tjb-sında orıs tili mwğalimderi balanıñ orısşa mazmwndamasın (govorenie) tekseredi. Talap etedi. Sonda, biz bayğws qazaq,
Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude.

kerey.kz

Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude. Bala-baqşadan bastap, mektep, joğarı oqu ornı, eñbek mekemeleriniñ barlığı negizinen orıs tiline köşude. Öz erkimen emes, ädiletsiz biliktiñ wzaq jılğı solaqay sayasatınıñ arqasında. Köşede, keñsede, dükende, kölikte, qoğamdıq orında qazaqqa qazaq orısşa söylemeseñ nemese wlttı saqtau kerek degen jauapkerşilik jügin wstanıp, senimen orısşa söylesip twrğan qazaqqa qazaqşa söyle dep eskertu jasasañ boldı, bitti, bäle-jalağa qalasıñ. Zañ da, onı orındauşı policiya, prokuratura, sot ta orısqwldı qoldaydı, wltqa janı aşığan qazaqtı mülde qorğamaydı. Bwl qanday ädilettilik?! Memlekettik tildi, memlekettik qauipsizdikti jekelegen adam emes, osığan jauaptı memlekettik qwrılımdar qorğauı kerek qoy. Jeke adam emes, eñ aldımen bilik qorğauı kerek. Qazaq jeke täuelsiz memleket bolıp twrsa
Sayasattanuşı: Euroodaqpen äriptestikke Ortalıq Aziya köbirek müddeli

kerey.kz

Nwrbek TÜSİPHAN Euroodaq jetekşileri men Ortalıq Aziya elderiniñ basşıları “Ortalıq Aziya – Euroodaq” sammiti kezinde. Samarqan, Özbekstan 4 säuir 2025 jıl 3-4 säuirde Samarqanda “Ortalıq Aziya – Europa odağı” sammiti ötti. Ortalıq Aziyanıñ resmi BAQ-tarı men memlekettik qwrılım sayttarı Samarqan sammitiniñ “tarihi mañızın” aytıp jatır. Al eki aymaq arasında osınday formattağı alğaşqı kezdesudi sarapşılar qalay bağalaydı? Azattıq tilşisiniñ swraqtarına sayasattanuşı Jänibek Arınov jauap beredi. – Ortalıq Aziya jäne Euroodaq sammiti qanşalıqtı teñ jağdayda ötip jatır dep ayta alamız? – Ortalıq Aziya memleketteriniñ 30 jıldıq sırtqı sayasatına, tarihına üñilsek, Euroodaq ärdayım teñ därejede jwmıs jasauğa tırısatın ülken äriptesterdiñ biri. Mısalı, AQŞ nemese Resey ne bolmasa Qıtaymen salıstırğanda memleket tarapınan bolsın, qoğam
Endi qazaq tilin elemeytin mekeme baykottıñ nısanasına iligip, şığınğa bata beretin boladı

kerey.kz

Keyde qoğamdı bir ğana oqiğa qozğalısqa tüsirip, işte qatqan şemendi jarıp jiberedi. Bwl jolı däl sonday ahual orın aldı. Magnum dükender jelisinde orıs tildi bir azamat qazaq tilin bilmeytin kur'erge şağım tüsirip, artınan düken äkimşiligi älgi kur'erdi jwmıstan şığarıp, mäseleni jılı jauıp qoya salmaq bolğanda, jwrtşılıq oqıstan oyanıp ketti. Bwl tek bir azamattıñ renişi nemese dükenniñ işki tärtibi emes. Bwl – tildik teñsizdikke qarsı wlttıñ refleksi. Qazaqtıñ özi, öz jerinde, öz tilinde söyley almaytın künge jettik pe degen swraq sananı sızdatıp twr. Öz elinde twrıp, öz tilinde söylemeytin azamattı qoğamnan alastatıluı aqılğa simaytın dünie. Al Magnum dükenderi jelisi ottı külmen kömip qoyğanday boldı. Qazaq tili – eldiñ özegi. Oğan jasalğan
NAURIZ turalı mañızdı qwjat

kerey.kz

Aşıq derekközderden 1920 jılğı 20 naurızda Taşkentte Twrar Rısqwlov qol qoyğan Naurızdı atap ötu turalı bwyrıqqa közim tüsti. Demek, biıl bwl tarihi qwjatqa – 105 jıl! Alayda, arada nebäri altı jıl ötken soñ 1926 jılı Naurızğa tıyım salındı. Al, 1920 jılı Türkistan Keñestik Respublikasınıñ Ortalıq Atqaru Komitetiniñ törağası bolıp qızmet etken Twrar Rısqwlovtıñ tağdırı qanday qayğımen ayaqtalğanı barşamızğa mälim. Onı “halıq jauı” dep tanıp, 1938 jıldıñ 10 aqpanında atu jazasına kesken… Naşel vot takoy dokument v otkrıtıh istoçnikah: Prikaz, izdannıy v Taşkente Turarom Rıskulovım ot 20 marta 1920 goda o prazdnovanii Naurıza. Poluçaetsya, v etom godu etomu istoriçeskomu dokumentu ispolnilos' 105 let! V 1926 godu Naurız okazalsya pod zapretom. A