«Äskerilerdiñ josparın qasaqana bwzğan basşı kim?»: podpolkovnik Almatıdağı bülikke qatıstı öz nwsqasın ayttı

«Wlttıq gvardiya WQŞW (ODKB) küşterine jüginbey-aq öz betinşe terroristerdi jeñe alatın ba edi, degen «Karavan» basılımınıñ saualına Wlttıq gvardiya komandiriniñ tehnika jäne qaru-jaraq jönindegi bwrınğı orınbasarı, QR İşki ister ministrligi İşki äskerleri Äskeri institutınıñ ağa oqıtuşısı, podpolkovnik Ermek TÜSİPJANOV jauap berdi.

- Bügin lañkester men tonauşılardan äskeri qarular tärkilendi degen aqparatqa tap boldım. Bir körgennen-aq bwl qarudı ädette WQK arnayı qızmetiniñ jauıngerleri qoldanatının anıqtadım: PP (avtomat-tapanşa). Tonalğan qaru-jaraq qoymalarında mwnday qarulardıñ eşqaysısınıñ joq ekeni anıq. İşki äskerlerde, yağni wlttıq gvardiya äskerlerinde jürgizuşiler, kinologtar siyaqtı kişi mamandar tolığımen AKSU-men qarulanğan. Eşkimde PP avtomatı joq. Mwnday avtomattar tek WQK arnayı jasaqtarına arnalğan.

– Ermek, YouTube jelisinde üstimizdegi jıldıñ 5 qañtarında bülikşilerdiñ äskeri qızmetkerdi wrıp-soğıp, odan qızmettik qaruın tartıp alğanı jaylı video tarap jatır. Olar äskeriden Kalaşnikov avtomatın tartıp alıp jatqanday körinedi.

– Bwl Wlttıq gvardiya jauıngeri emes. Sahnalıq qoyılımğa öte wqsaydı. Beybit twrğındar pulemetti tartıp alıp jatqanda äskeridiñ artınan uniforma kigen basqa adamnıñ jaybıraqat ötip bara jatqanın köresiz. Bwl saqtandıruşı adam. Onıñ mindeti – sırttay qalqalau.

– Mümkin bwl jay ğana «Arlan» arnayı jasağınıñ jauıngeri şığar?

– Arlan bizdiki emes. Bwl policiyağa tiesili küş. Bizde işki äskerde – «Bürkit». Iä, olar qoyan-qoltıq wrıstı jaqsı meñgergen. Biraq olardıñ barlığında öte qatañ ereje bar. Olar eşqaşan öz adamın eş jerde jalğız qaldırmaydı, tastap ketpeydi, yağni jalğız jwmıs istemeydi.

- Şeruşilerdi taratu üşin jarqılı bar dıbıstı granatalar qoldanıldı. Barlıq beynekadrlar osını anıq körsetedi.

- Olar jarılğış (vzrıvpaket) zattar bolatın. Kädimgi granata jarılıstarına wqsas. Olar negizinen jattığuda qoldanıladı.

- Al onda pompalı mıltıq ne üşin qoldanıldı? Sol arqılı rezeñke oqpen attı.

- MR 12 kalibrli mıltıq. Şınında da, olar rezeñke oqpen atadı. Gilza işinde rezeñke şarlar bar. Diametri şamamen 3-5 mm. Al jarqıldaq granataları kädimgi granatalarğa wqsaydı, tek sırtı plastik. Jarılıs bolğan jağdayda öte wsaq bölşekterge bölinip, ziyan keltire almaydı. Şulı granatalar ğimarat işinde tar jerde jarılsa qwlaq bitelip qaladı. Al granat jarqılı adamdı şamamen 20 sekundqa soqır etedi. Olardı policiya paydalanğan boluı mümkin.

– Onda olar şabuıldauşılarğa nege tötep bere almadı? Käsibilik jetispeydi me?

– Maman retinde bwğan qarapayım jauabım bar. Onday bwyrıq berilgen joq. Bizdiñ zañdar boyınşa, bas qolbasşı da, işki ister ministri de öz atınan mwnday pärmen bere almaydı. Şeşimdi prokuror şığarğan boluı kerek. Däl osı operaciyalardı qoldanu men jürgizudiñ zañdılığın sol anıqtaydı. Osığan baylanıstı zardap şeguşiler de, qwrbandar da bolatını sözsiz. Bwl üşin bireu jauap berui kerek. Öytkeni barlığı prokuraturanıñ ne aytatının kütip otır. Tek osı wyım qarudı qoldanudıñ zañdılığın anıqtaytın organ bolıp tabıladı. Biraq olar – prokurorlar – ünemi köleñkede qaladı. Eşkim olardı aqımaq äreketteri nemese kerisinşe äreketsizdigi üşin jazalauğa batılı barmaydı. Prokurorlar ünemi qwtılıp ketedi.

– YAğni, kez kelgen qaru wstağan qaraqşı äskeri qızmetkerge şabuıl jasay aladı eken, al oficer äldebir prokuror rwqsat bermeyinşe naqtı jauap bere almaydı ma?!

- Däl solay. Ömirlerine qauip tönse de, äskeri qızmetkerler öz betinşe şeşim qabıldauğa qwqığı joq. Zañda da, wrıs erejelerinde de, mwnday bwyrıqtıñ nwsqauları anıqtalmağan. Jauıngerdiñ qızmettik qarudı alıp jüruge qwqığı bar, biraq onı qoldanuğa zañdı qwqığı joq. Tipti onıñ ömirine nemese onıñ otbası müşelerine qauip töndiretin jağdaylar bolsa da. Iä, posttağı küzetşi ğana qarudı qoldana aladı, onda da mindetti eskertu jasap, joğarığa oq atqan soñ ğana.

– Ermek, sizdiñ käsibi pikiriñizşe, tağı ne närse dwrıs bolmadı?

– Äskerlerdiñ arasında dwrıs qarım-qatınas bolmadı. Barlıq qwqıq qorğau organdarı äyteuir öz betimen äreket etkendey sezim boldı. Äytse de, eñ bastısı, äskerlerdiñ bastapqı is-qimıl josparın bireu ädeyi bwzğan siyaqtı. Almatı äuejayına şabuılğa 15 minuttay qalğanda onı küzetip twrğan äskerler tastap ketkeni belgili. Al köşelerde tärtip saqşılarınıñ kenetten öz orındarın tastap kete bastağanı anıq boldı. YAğni, şeginu. Eger jattığularda jasalğan bastapqı is-äreket josparı bwzılsa, odan keyingi äreketter tüsiniksiz bolıp qaladı. Jauıngerlik qwramalar, yağni wyımdasqan jüye basqarılmaytın qarulı tobırğa aynaladı.

– Şeginuge mwnday bwyrıqtı kim bere aldı?

- Sözsiz – arnayı qızmetter. Endi tiisti qorıtındı şığarıladı dep oylaymın. Zañ şığaruşılardan bastap Wlttıq gvardiya komandirleri men bastıqtarına deyin. Tağı bir mañızdı jayttı atap ötkim keledi. Komendanttıq sağat. Şın mäninde, bwl anıqtama äskerilerge jatadı. Komendanttıq sağattıñ engiziluimen barlıq bilik garnizon komendantınıñ(!) qolına ötui kerek. Al komendant joq jerde garnizon bastığı nemese äskeri bölimderdiñ biriniñ täjiribeli komandiri qalada basşı bolıp tağayındaladı. Policiya böliminiñ bastığı emes.

Karavan jañalıqtarı – https://kaz.caravan.kz/zhangalyqtar/

Sayasattanuşı: Euroodaqpen äriptestikke Ortalıq Aziya köbirek müddeli

kerey.kz

Nwrbek TÜSİPHAN Euroodaq jetekşileri men Ortalıq Aziya elderiniñ basşıları “Ortalıq Aziya – Euroodaq” sammiti kezinde. Samarqan, Özbekstan 4 säuir 2025 jıl 3-4 säuirde Samarqanda “Ortalıq Aziya – Europa odağı” sammiti ötti. Ortalıq Aziyanıñ resmi BAQ-tarı men memlekettik qwrılım sayttarı Samarqan sammitiniñ “tarihi mañızın” aytıp jatır. Al eki aymaq arasında osınday formattağı alğaşqı kezdesudi sarapşılar qalay bağalaydı? Azattıq tilşisiniñ swraqtarına sayasattanuşı Jänibek Arınov jauap beredi. – Ortalıq Aziya jäne Euroodaq sammiti qanşalıqtı teñ jağdayda ötip jatır dep ayta alamız? – Ortalıq Aziya memleketteriniñ 30 jıldıq sırtqı sayasatına, tarihına üñilsek, Euroodaq ärdayım teñ därejede jwmıs jasauğa tırısatın ülken äriptesterdiñ biri. Mısalı, AQŞ nemese Resey ne bolmasa Qıtaymen salıstırğanda memleket tarapınan bolsın, qoğam
Endi qazaq tilin elemeytin mekeme baykottıñ nısanasına iligip, şığınğa bata beretin boladı

kerey.kz

Keyde qoğamdı bir ğana oqiğa qozğalısqa tüsirip, işte qatqan şemendi jarıp jiberedi. Bwl jolı däl sonday ahual orın aldı. Magnum dükender jelisinde orıs tildi bir azamat qazaq tilin bilmeytin kur'erge şağım tüsirip, artınan düken äkimşiligi älgi kur'erdi jwmıstan şığarıp, mäseleni jılı jauıp qoya salmaq bolğanda, jwrtşılıq oqıstan oyanıp ketti. Bwl tek bir azamattıñ renişi nemese dükenniñ işki tärtibi emes. Bwl – tildik teñsizdikke qarsı wlttıñ refleksi. Qazaqtıñ özi, öz jerinde, öz tilinde söyley almaytın künge jettik pe degen swraq sananı sızdatıp twr. Öz elinde twrıp, öz tilinde söylemeytin azamattı qoğamnan alastatıluı aqılğa simaytın dünie. Al Magnum dükenderi jelisi ottı külmen kömip qoyğanday boldı. Qazaq tili – eldiñ özegi. Oğan jasalğan
NAURIZ turalı mañızdı qwjat

kerey.kz

Aşıq derekközderden 1920 jılğı 20 naurızda Taşkentte Twrar Rısqwlov qol qoyğan Naurızdı atap ötu turalı bwyrıqqa közim tüsti. Demek, biıl bwl tarihi qwjatqa – 105 jıl! Alayda, arada nebäri altı jıl ötken soñ 1926 jılı Naurızğa tıyım salındı. Al, 1920 jılı Türkistan Keñestik Respublikasınıñ Ortalıq Atqaru Komitetiniñ törağası bolıp qızmet etken Twrar Rısqwlovtıñ tağdırı qanday qayğımen ayaqtalğanı barşamızğa mälim. Onı “halıq jauı” dep tanıp, 1938 jıldıñ 10 aqpanında atu jazasına kesken… Naşel vot takoy dokument v otkrıtıh istoçnikah: Prikaz, izdannıy v Taşkente Turarom Rıskulovım ot 20 marta 1920 goda o prazdnovanii Naurıza. Poluçaetsya, v etom godu etomu istoriçeskomu dokumentu ispolnilos' 105 let! V 1926 godu Naurız okazalsya pod zapretom. A
Naurızdağı kezdesu

kerey.kz

Keşe Astanadağı EKSPO mañında ötken Naurız merekesine barıp qayttım. Kün şayday aşıq, köktemniñ lebi erekşe sezilip twr. Aynala quanışqa tolı – qazaqtıñ dästürin däriptegen wlttıq oyındar, asıl mwramızdı äspettegen än-küy, kümbirlegen dombıra üni… Barlığı da Äz Naurızdıñ sänin keltirip, merekelik köñil-küy sıyladı. Sahna törinde änşiler än şırqap, jırşılar terme tolğap, halıqtıñ ıqılasına bölenip jattı. Jan-jağıma köz tastap, wlttıq oyındarğa qatısıp jatqan jwrttı tamaşaladım. Qol kürestiru, arqan tartu, gir tasın köteru – bäri de babadan qalğan asıl mwra. Kenet erekşe bir köriniske közim tüsti. Aqqwba kelgen orıs qızı 16 kilogramdıq gir tasın zildey auırsınbay, qinalmay-aq köterip jatır. Tañdanısımda şek bolmadı! Kädimgi er adamdardıñ özi 130 märteden arı asa almağan bwl salmaqtı
Aytılmay qalğan bir auız söz (Bolat Bopaywlın eske alıu)

kerey.kz

«Ajal aytıp kelmeydi, Qaza- qasqağımda» deytin babalar sözi osındayda eske tüsedi eken, älgindeğana äzildesip, arğı – bergiden keñes qozğay otırıp, «aldağı aydıñ jıyrma neşelerinde ministrlik jağınan kitaptarınıñ twsau keseri bolatının, juırda tele arnadan salt – sana jöninde bir sağattıq sühpat beretin» quanşın mwndağılarmen bölisip janarı nwrlanıp, jüzi jäynap otırğan Qazaqıstan Jazuşılar Odağınıñ müşesi , aytulı Etnograf, jazuşı Bolat Bopaywlı arada tısqa şığıp keluge üy yesinen rwqsat sürap ketken edi, bir neşe minut ötbesten «Bökeñ jığılıp qaldı» degen suıq habar kelgende aldımızdağı dastarhandı tastay tısqa wmtıldıq, oypırmay älginde ğana qatarımızda otırğan azamattıñ qwlap jatqanın körgenimizde abdırap qaldıq, jedel järdem ortalığındağı kezekşi mamannıñ bwyıruımen Bökeñdi jatqan orınınan qozğamay qoldarın wyqalap, tamırların wstap,