Qırküyekte jaña bitim şartı jariyalanğalı separatisterdiñ bas qalası  - Doneck mañayında jağday şielenisip twr, şağın qarudan oq atılğanı turalı kün sayın habarlanatın boldı.

Soñğı aptada ahual tipti naşarladı. Europadağı qauipsizdik jäne ıntımaqtastıq wyımınıñ (EQIW) mälimetine qarağanda, bitim rejimi küşine engen alğaşqı ayda eki tarap ta kişigirim atıstardıñ bolğanın habarlap otırğan. Al qazir özin-özi «Doneck halıq respublikası» (DHR) dep jariyalağan aymaq ökilderi Ukraina jağı «şabuıldı üdetkenin», olardıñ tipti «auır qaru türlerin qoldanıp» jatqanın habarlap otır. Ukraina jağı da reseyşil separatisterdiñ «tamız ayındağı keskilesken wrıs kezindegidey qauırt şabuıldarğa köşkenin» mälimdedi.

Qaraşanıñ 9-ı küni Ukraina äskerileri reseyşil jasaqtardıñ «52 ret şabuıl jasağanın» habarladı. Onıñ erteñinde «şabuıl sanı bwdan da köp bolğan». Qaraşanıñ 11-i küni tüski sağat 12-ge deyingi mälimet boyınşa, «keyingi täulik işinde bir ukrain soldatı mert bolıp, beseui jaralanğan». Mwnı Ukraina qorğanıs ministrliginiñ baspasöz hatşısı habarladı.

Qazir tek Doneck tübinde ğana wrıs jürip jatqan joq. Ötken aptanıñ işinde maydan şebindegi negizgi eldimekenderge, sonıñ işinde separatisterdiñ baqılauındağı Gorlovka selosına, Lugansk aymağınıñ Sçast'e qalasına jäne Azov teñizi jağalauındağı Şirokino selosına şabuıl jasalğan.

FOTOGALEREYA: Dondasqa kömek

Qaraşanıñ 11-i küni tañerteñ Ukraina qorğanıs ministrligi Luganskiniñ şığısındağı Resey şekarasınan bastap Mariupol' qalasınıñ tübine deyin, yağni bükil maydan şebinde atıs jürip jatqanın habarladı.

TIYIM SALINĞAN QARULAR QOLDANILIP JATIR

Qaraşanıñ 10-ı küni Ukraina äskeriniñ bas ştabı «Reseydiñ bwl aymaqqa tank jiberip jatqanın» mälimdedi. «20 tanki Doneckiniñ ortalığına jetkizilse, tört tanki qalanıñ batısına, maydan alañına jaqın mañayğa aparılğan». Sol küni Şirokino selosında soğısıp jatqan jayau äsker sarbazdarı telearna jurnalisterine «mwnda tankilerdiñ kelgenin jäne reseyşil separatisterdiñ joyqın şabuıl bastağanın» ayttı.

Ukraina jağı separatister Lugansk aymağındağı Popasnaya qalasın şabuıldağanda Minsk kelisimi boyınşa paydalanuğa tıyım salınğan «120 millimetrlik minometterdi qoldanğanın» habarladı. Bwğan qosa, Ukraina äskerileri «BMP-2 jayau äsker kölikteriniñ jäne SPG-9 qarularınıñ qoldanılğanın» mälimdedi.

«GRAD» ATQAN KİM? 

Qaraşanıñ 10-ı küni reseyşil jasaqtar Novozvanovka selosınıñ mañında Ukraina äskeri şebin eki ret bwzıp ötpek bolğan. Kievtiñ mälimeti boyınşa, sol soğısta «separatisterdiñ birneşeui jaralanğan, arasında qaza tapqandar da bar».

Jazda keskilesken maydan alañı bolğan Starognatovka selosınıñ mañında da atıs bolğanı habarlandı. «Şağın qaru men granata şabuılı kezinde Ukrainanıñ bir soldatı jaraqat alğan».

Doneck auıl şaruaşılığı öndirisi institutınıñ Peski qalasındağı (Doneck oblısı) ğimaratınıñ qazirgi qalpı. ()

Separatister jağı Ukraina armiyasınıñ Doneck mañın «Grad» zımırandarımen atqılağanın» birneşe märte habarladı. Ädette osı qarumen atqılağan soñ keskilesken soğıs bastaladı. Tamız ayında Doneck oblısınıñ oñtüstiginde bolğan wrıs kezinde reseyşil jasaqtar osı «Gradtı» qoldanğan.

Arada birneşe kün ötkende EQIW-nıñ arnayı baqılau missiyası separatisterdiñ baqılauındağı Staromihaylovka selosında jäne Doneck qalasınıñ Kuybışev audanında «Grad» zımıranınıñ qoldanılğanın resmi türde rastadı. Baqılau missiyasınıñ deregine qarağanda, «zımırandar soltüstik-batıstan, yaki Ukraina äskeri baqılauındağı aymaqtan» atılğan.

DHR baspasöz hatşısı Ukraina äskeriniñ Staromihaylovka selosın «Grad» zımırandarımen «üş dürkin atqılağanın» ayttı. Keybir boljamdar boyınşa, bwl granatalardı jıljımalı «Grad-P» qwrılğılarınan, bolmasa birkisilik atu qwralınan Reseydiñ nemese separatisterdiñ diversanttarı atqan boluı da ıqtimal.

QOL QOYĞAN BETTE BWZILĞAN KELİSİM

Mwnan bölek, reseyşil separatister Ukraina äskeriniñ biıl aqpan ayında Resey soldattarı basıp alğan Debal'cevo qalasındağı maydan şebin qaraşanıñ 10-ı küni «bwzıp kiruge äreket jasağanın» ayttı. Kiev bwl aqparattı joqqa şığardı.

Al aqpannıñ 9-ı küni Ukrainanıñ «Novosti Donbasa» saytı demalıs künderi ukrain sarbazdarınıñ «Zaycevo selosındağı biraz jerlerdi qaytarıp alğanın» habarladı. Mwnı Ukraina äskeriniñ ökili rastağan. Resey aqparat qwraldarı da osı aymaqtı «belgisiz qarulı toptıñ baqılauğa alğanın» habarladı.

Kimniñ bastaytını belgisiz, biraq Doneckide kün sayın atıs bolıp jatqanın jergilikti twrğındar äleumettik jeliler arqılı habarlap otır.

Äskeri tehnika üstinde otırğan Ukraina sarbazı. (Körneki suret)

2014 jıldıñ qırküyek ayında, atıstı toqtatu turalı Minsk kelisimine qol qoyıla salısımen, Resey soldattarı men olardıñ jaqtastarı onı bwzğan edi. Sodan beri «bitim» degen sözdiñ qadiri ketken. Resey tamız ayında aymaqqa zañsız basıp kirgennen soñ Franciya, Germaniya, Ukraina jäne Resey bitim şartına qol qoyğan. Bwl şart aymaqta twraqtı beybitşilikti qalıptastırudıñ alğaşqı qadamı bolar degen ümit basım edi.

Alayda sodan beri soğıs toqtağan emes. Resey jañadan qaru jiberudi doğarğan joq. Köp wzamay Resey men onıñ jaqtastarı şabuıldauşı qwraldardı paydalanıp, reseyşil jasaqtardıñ baqılauında twrğan eñ iri äri mañızdı qala – Doneck mañındağı jaña aymaqtardı basıp aldı.

Aqpanda Minsk İİ şartına qol qoyılğannan birneşe künnen keyin Resey äskeri strategiyalıq twrğıdan mañızdı qala – Debal'cevoğa basıp kirdi. Söytip, ekinşi bitim şartı da bwzıldı. Odan keyingi aylarda Resey äskeri maydan şebiniñ däl irgesinen şabuıldauşı bazaların saldı äri olardıñ tankileri men auır qaru türleri Minsk şartı boyınşa tıyım salınğan aymaqta ärli-berli jöñkilip jürdi.

«RESEY ÄSKERI KÖMEGİN WLĞAYTTI»

Al qırküyektegi bitimniñ barısı aldıñğılardan özgeşe – köbine şaşırañqı, kişigirim atıstar boldı. Mäskeu men reseyşil separatister Donbass aymağındağı jağdaydı qalpına keltiru jolında ıntımaqtasa bastadı.

Olar nege bwlayşa tınşi qaldı? Keybir sarapşılardıñ ayuınşa, Resey prezidenti Vladimir Putin N'yu-Yorktegi BWW Bas assambleyasınıñ jiınına qatısar aldında «beybitşilik süygiş» adam bolıp köringisi kelgen. Keyin Resey äskeri Siriyanıñ soltüstigindegi AQŞ-tıñ qoldauına süyenetin jasaqtardı bombalay bastağanda sarapşılar «Mäskeu endi Ukrainanı tastap, Siriyağa oyıstı» degen boljam jasadı.

Reseyşil separatister äskeri tehnikaların Doneck qalasınan şığarıp, osı oblıstağı Zelene seloasına äketip baradı. 28 qazan 2015 jıl.

Al EQIW «bitim şartına qaramastan, Resey separatisterge äskeri kömegin wlğaytqan üstine wlğaytıp jatır» dep eskertumen boldı. EQIW-nıñ Bas hatşısı Lamberto Zann'er tipti «olardıñ [separatisterdiñ] nege ayaq astınan ımıraşıl bola qalğanın Reseyden swrañdar» dep qwlaqqağıs etti.

Eki jaqtıñ da «bitim şartın bwzdı» dep birin-biri ayıptap, alğı şepke wmtıluı onsız da qadiri ketken Minsk kelisiminiñ bolaşağın odan sayın bwlıñğır etip jiberdi. Al ünemi jaña şabuıldardı bastap otırğan zañsız jasaqtar öz äreketterin aqtau üşin türli oqiğalardı oylap tabuğa köşti.

ÜŞ ŞARTTIÑ EŞQAYSISI ORINDALĞAN JOQ

Jağdaydıñ ne sebepten qayta uşıqqanı jaylı ärtürli dolbar jasauğa boladı. Soñğı eki apta işinde Ukraina jağı bitim şartınıñ bwrınğıdan da köp bwzılğanın habarladı. Ukrain äskeriniñ atınan «Grad» zımırınınıñ qoldanıluı jağdaydı qattı uşıqtıratını anıq. Reseyşil separatister ukrain äskerin «agressor» dep ayıptap otır. Soğıs kezinde kimniñ ras, kimniñ ötirik aytıp otırğanın ajıratu qiın. Wzaqmerzimdi baqılauşılardıñ aytuınşa, qos tarap ta qırküyekte bitim şartına qol qoyılğalı qantögisti azaytuğa tırısqan.

Bastı mäsele mınada: bitim şartı ärdayım twraqtı beybitşilik ornatu procesiniñ alğaşqı qadamı sanaladı. Ukraina men Resey arasındağı uağdalastıqtıñ bäri osıdan 14 ay bwrın qol qoyılğan Minsk İ şartınan bastau aladı. Onda Ukraina zañdarı boyınşa jergilikti saylau ötkizu, sayasi twtqındardı bosatu, şekaranı baqılau mindetin Ukrainağa qaytaru siyaqtı negizgi üş şart bar. Äzirge bwl üş şarttıñ eşqaysısı orındalğan joq. Ukraina jerinde Resey äskeri jürgende onıñ şekarasın ukraindar küzetedi degendi elestetu de mümkin emes. Minsk kelisiminiñ şarttarı jüzege aspayınşa, Şığıs Europanıñ bir qiırında jürip jatqan soğıstı toqtatudıñ da auılı alıs bolmaq.

Djeyms Millerdiñ maqalası ağılşın tilinen audarıldı. 

Azattıq radiosıjäneMwhtar EKEY

Azattıq radiosı