|  | 

Twlğalar

QAHARI QATTI QABANBAY

QAHARI QATTI QABANBAY

Sol jolğı soğısta äli han saylanbağan Abılay swltannıñ özi basqarğan eken. Qazaqtar alpamsaday Arqauıldı körip, qattı sasadı. Abılay da , basqalar da qalmaqtardıñ tüpki oyın tüsinip twr. Sonda Abılay qolbasşı özi atınan tüse qalıp, şap ayılın tartadı da:
- Men şığayın! – deydi. – Qabekeñdi qaytkende de jibermeu kerek.
- Sağan bolmaydı, – dep, bäri oğan qarsı boladı. Sonda Abılay:
- Endeşe, ağalar, atoy salayıq! – depti.
Atoy saluğa, ärine, bolatın edi. Biraq onıñ namısqa tietin jeri bar. «Qabanbay qorıqqan soñ, qazaqtar jabılıp şaptı», – deydi jau.
- Qabanbaydı jibermeu kerek, – dep, Bögenbay da mazalandı.
- Ajalına asığıp twr eken, özim-aq barayın, – deydi Qabanbay mwrtı tikireyip.
- Qabeke! Qoyıñız! – dep, oğan Abılay tağı jalınadı.
- Naurızbay şıqsın, Naurızbay! – degen jwrt arasınan söz şığadı. Öytkeni ol da Arqauılday asa iri bolğan.
- Qabanbay, şıq beri! – dep, Arqauıl qazaqşa ayqaylay bastaydı.
- Men şığayın. Wrıs wzaqqa ketedi. Qabekeñniñ şıdauı qiın boladı, – deydi Naurızbay torı ala atınıñ qwyısqanın qısqartıp, şap ayılı men tös ayılın qayta tartıp.

Biraq Qabanbay eşkimdi tıñdamaydı. Qoy qayıruğa ketip bara jatqan adamşa nayzasın köldeneñ wstap ortağa betteydi. Ekilenip şappaydı da, tekirektep jelmeydi de, jaybaraqat. Onı körip, Arqauıl twra şabadı. Menmen batırdıñ oñtaylap kele jatqan nayzasın Qabanbay qılışpen astınan qağıp jiberip qaq bölip tastaydı. Arqauıl qayta barıp, tağı bir nayza wstap qaytadı. Biraq bwl jolı ol da qınabınan qılışınan suıradı. Qazaqtıñ batır şalı nayzasın baqan qwrlı körmegininen ol da oy tüyse kerek. Alayda jas batır qılışınan sermep te ülgermeydi, Qabanbaydıñ nayzası iığınan tiip, atınan auıp qaladı.

Arqauıl atına qayta mine berem degende, Qabanbay onı nayzamen qayta sayıp tüsiredi. Endi ol Qabanbayğa jayau wmtıladı. Qabanbay qalqanmen qorğanıp qaladı. Arqauıldı öltireyin degen adamday emes, onımen oynap jürgendey, şegindire-şegindire qalmaq batırın atınan alıstatıp äketedi de, bir sät Qabekeñ taqımın qısıp qalğanda, asıtındağı Qubas at tikesinen tike sekirip Arqauıldıñ tap qasına jetip baradı. Köz ilespes jıldamdıqpen Qabanbaydıñ almas qılışı jarq etedi. Arqauıldıñ bası qaqqa bölinedi.

Related Articles

  • SARBAS RUI JÄNE SARTOQAY BATIR

    Tarihtı tügendeu, ötkenniñ şejiresin keyinge jalğau – atadan balağa jalğasqan ejelgi dästür. Şejire, wlt-ru, taypa tarihı – atanı bilu, arğı tarihtı bilu bolıp qalmastan wlttıñ wlt bolıp qalıptasuı jolındağı bastan keşken san qilı oqiğaları men auır tağdırınan da mol derek beredi. Şejire – twtas halıq tarihınıñ irgetası ğana emes, wlt pen wlıs tanudıñ älippesi  sanaladı. «Qazaq halqı 200-den asa rudan qwralsa da är rudıñ öz şejiresi bolğan. Şejireşiler jüz, taypa, ru, ata tarihın tereñ talday bilgen»(1). Patşalıq reseydiñ däureni ayaqtalar twsta qazaqtıñ memlekettigin qalpına keltirudi maqsat twtqan Alaş kösemi Älihan Bökeyhan (1866-1937) alğaşqı bolıp qazaq tarihınıñ qajettiligin alğa tartıp, başqwrttıñ äygili ğalımı Uälidi Toğanmen kezdesipti. Uälidi Toğan öziniñ esteliginde: «Men birneşe

  • TÄÑİRİ QALAUI TÜSKEN JAN

    Mandoki Qoñırdıñ tuğanına 80 jıl toluına oray «Täñiri meni tañdadı»  Mwhtar Mağauin Mandoki Qoñır Iştvan – otanı Majarstan ğana emes, külli türki düniesi qasterleytin wlıq esimder qatarındağı körnekti twlğa. Şıñğıs jorığı twsında Karpat qoynauındağı madiyarlar arasınan pana tapqan qwman-qıpşaq jwrtınıñ tuması Mandoki Qoñır onnan asa tildi erkin meñgergen, bwğan qosa zertteuşilik qarımı eren, Twran halıqtarınıñ fol'klorlıq-dünietanımdıq sanasın boyına darıtqan ğalım. Ol türkologiya ğılımımen dendep aynalısıp qana qoymay, HH ğasırdıñ törtinşi şireginde Şığıs pen Batıs­tıñ arasında altın köpirge aynaldı, milliondardıñ ıqılas alqauına bölendi. YAki ol halıqtar arasın jaqındas­tırğan mämileger, ozıqtarğa oy salğan köregen edi. Zamana alğa jıljığan sayın mereytoy ieleri turalı aytılatın jayttar estelik pen ötken şaq enşisine köşedi. Közi tiri

  • Nwralı batırdıñ kesenesi  jöninde

    Keyingi kezde Nwralı batırdıñ kesenesi jöninde ärtürli äñgimeler şığıp jürgen körinedi. Onıñ biri Moñğoliyadan kelgen bir tuısqanımız basqa bir belgili jerlesimizdiñ Nwralı batırdıñ ziratı dep kigiz üy siyaqtı saman kirpişten qalanğan  ädemi zirattıñ janına barıp qwran oqığanına kuä bolğanın keltiripti. Ol jigittiñ  körgeni de, aytıp otırğanı da şıñdıq. Öytkeni 1982 jılğa deyin eldiñ köpşiligi, onıñ işinde  men de solay  oyladım. Äñgime tüsinikti bolu üşin men sol kezdegi oqiğadan bastap bayandayın. Men 1961 jılı Semeydiñ  mal därigerlik institutın bitirip keldim. Meni  sol kezdegi  S.M. Kirov atındağı  kolhozğa mal därigeri etip jiberdi. 1962 jılı bwl kolhoz «Gornıy» sovhozına aynaldı. Biz bala kezimizden: «Nwralı atamızdıñ ziratı S.M Kirov atındağı kolhozdıñ jerinde ornalasqan,   Babamız batır bolğan kisi, al onıñ janındağı qabırdıñ  wzındığı jeti kez, bizdiñ  babamızdan  da  asqan

  • Alıstağı ağayınnıñ Atamekenge oralu jolın twñğış aşqan qazaqtıñ qaharman qızı

    Ol kim deysiz ğoy, turasın aytsam ol Sağat Zaqanqızı. Toqsanınşı jıldardağı alğaşqı köş Moñğoliya qazaqtartarınan bastalğan. Sol köşti alğaş bastağan adam Sağat Zaqanqızı. Bwğan eşkimniñ dauı joq. Jarğaq qwlağı jasttıqqa timey, sonau qiın-qıstau zamanında alıstağı ağayındardıñ jolın aşqan osı adamdı qazaqtıñ qaharman qızı atauımızdıñ özindik sebebi bar. “Köş basşısımen körikti”  “Körgeni jaqsı köş bastar”  deydi atam qazaq.   Osı eki auız sözdiñ astarına üñilip qarasaq, onda, ülken män mağına bar ekenine köz jetkizemiz.       Bwrınğı auıl köşiniñ özinde, köş basşıları tört tülik maldıñ örisiniñ jağdayına qaray, är mezgildegi auarayınıñ özgerisine say, köşip qonuda bir basına jetip artılar  ülken jauapkerşilik  jüktese, Moñğoliyada twratın qandastarımızdıñ bir jarım ğasır ğwmır keşken el jerinen ,

  • KENESARI HANĞA TAĞZIM

    Jüz elu jıl! Biıl Kenesarı hannıñ şäyit bolğanına bir jüz elu jıl toldı. Kenesarı ğana emes. Naurızbay bahadwr swltan, Erjan swltan, Qwdaymende swltan. Qıpşaq Iman batır, Tama Qwrman batır, Dulat Bwğıbay batır, Dulat Jauğaş batır, Dulat Medeu bi, qılıştıñ jüzi, nayzanıñ süñgisi bolğan tağı qanşama azamat. Qazaq Ordasınıñ eñ soñğı jaraqtı jasağında qalğan üş mıñnan astam alaman. Bäri de şäyit boldı.Kenesarı hannıñ, onıñ eñ soñğı jauınger serikteriniñ qasietti qanı şaşılğan aqırğı sağatta tört ğasır boyı töre tañbalı qızıl tuı jelbiregen wlı memleket Qazaq Ordası şayqalıp barıp qwladı. Alaş balası sonau Üysin, Ğwn, Türik zamanınan tartılğan, Altın Ordağa jalğasqan, Qazaq Ordasına wlasqan, Ortalıq Aziya tösinde jiırma ğasırdan astam, ğalamat wzaq uaqıt

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: