|  |  | 

Twlğalar Äleumet

Batırdı eljiretken baldırğan kim?

bauırjan

Könergen fotosuret qolımızğa kezdeysoq kelip tüsti. Ol üşin äleumettik jelidegi ömirde beytanıs, onlayn-dosqa qarızdarmız. Uaqıt sını sarğaytıp, tozığı jetken fotosurettegi jüzinen meyirim şuağı tögilgen batır Bauırjan Momışwlın bar qazaq jazbay tanitını tüsinikti. Al Baukeñ eljirep, qwşağına basqan baldırğan kim? 

Suretti jwrt közinen jasıra twrıp, biledi-au degenderden swrau salğanbız. Bala kezinde batırmen suretke tüsu baqıtına ie bolğan bwrınğı bwrımı bir qarıs baldırğan, bügingi qazaq estradasındağı tanımal änşilerdiñ biri bolıp şıqtı. Oqırman üşin onı qalay anıqtağanımız emes, fotosurettiñ tarihı qızıq degen oydamız. Sol üşin sar­ğayğan surettiñ sırın swrap, änşiniñ özine habarlasqan edik.

– Bwl fotoda şamamen 7-8 jasar kezim. Meniñ äjem Nesipjamal Battalova qaysar minezdi, bir adamday än aytatın, öleñ şığarğan önerli kisi. Özi körikti, talğammen kiinetin sänqoy kisi, şeşen söyleydi. Arabşa hat tanitın. Ol kisilerdiñ jas kezinde äyel adamdardıñ qanşa önerli bolsa da, eldiñ aldında jürui öte qiın boldı ğoy. Äjemiz önerimen tanılmasa da, ziyalı qauım ökilderimen, ataqtı aqın-jazuşılarmen jaqın aralastı. Esimi elge belgili adamdardıñ äjemdi qwrmettep toy-tomalaqtarğa şaqıratını esimde. Äjem 12 nemere, 4 şöbere süydi. Solardıñ işinen jalğız meni önerge baulıp, «körsin, bilsin» dep janınan tastamay ertip jürdi. Kişkentay kezimde üydiñ aldındağı köleñkede meni otırğızıp qoyıp, qolıma neşe türli ertegi kitaptar, batırlıq, ğaşıqtıq jırlardı berip, oqıtıp qoyatın. Söytip, Alpamıs batır, Qambar batır turalı jırlardı äjemniñ arqasında oqıdım. Keyde oqıp otırıp müdirip qalsam, özi jalğastırıp äketetin sonday zerek kisi boldı, – dedi tanımal änşi.

Änşi bala küninde Şäkärim Qwdayberdiwlınıñ wlı Ahat atamızdı da öz közimen körgen. Wlı qaytıs bolğan kezde äjesi ekeui köñil aytuğa Semeyge barıptı. Bauır­jan atamızdıñ üyine barğan kün de änşiniñ esinde emis-emis saqtalğan.

– Ötirik aytpay-aq qoyayın, äjem keyde qattıraq söyleytin kisi edi. Erteñ qonaqqa baramız degen küni keşqwrım qattı dayındaldı. «Erteñ än ayt degende mayı­sıp aytpay qoyıp jürme», dep mağan bir wrsıp aldı. Tünniñ bir uağına deyin Bauırjan atamızğa arnap öleñ jazdı. Segiz jastağı boqmwrın bala eken demey mağan oqıp berdi, – deydi.

Sonımen, kelesi küni qariya eñ ädemi degen köylek-qamzolın kiip, nemeresin janına ertip, taksimen Bauırjan atamızdıñ üyine baradı. Fotosurettegi baldırğannıñ beynesine qarap jäne änşiniñ özi aytqanday şamamen 7-8 jastağı kezi dep jobalasaq, bwl 1970 jıldardıñ ortası, yağni Bauırjan Momışwlınıñ 65-ke qadam basqan tuğan küni boluı mümkin. Änşiniñ aytuınşa, äjesi tünde şığarıp äkelgen öleñin üyinde wmıt qaldırıp ketipti. Biraq sol dastarqan basında özi janınan suırıp, Bauırjan atamızğa arnauı­n aytıp beredi. Baukeñniñ añızğa aynalğan batırlığın, oğan degen halıqtıñ qwrmetin öleñmen jetkizedi.

– Odan keyin mağan än ayt­qızdı. Boyım kip-kişkentay bol­ğan soñ orındıqqa şığarıp qoydı. Qanday än aytqanım esimde joq. Äyteuir, Bauırjan ata qolımnan wstap twrğanın anıq bilemin. Än bitken soñ Bauırjan ata meni köterip alıp, betimnen süydi. Sa­qal-mwrtı betime tigen kezde titir­kenip şoşıp ketip, sosın külip jiberdim, dedi änşi.

Ömirde qanşa qatal adam bolsa da, balağa kelgende eljiremeytin adam bolmaydı. Bauırjan Momış­wlınıñ üyinde batır men bal­dırğannıñ sonday bir mezeti kadrğa tüsip qaladı.

Änşi demekşi, bala küninde Bauırjan Momışwlımen fo­toğa tüsken, büginde elge tanı­mal öner iesine aynalğan – Tolqın Zabirova. Batırdıñ şañı­ra­ğında tüsirilgen osı fososuret – ol üşin asa qımbat häm qadirli bwyım­dardıñ biri. Boytwmarday saqtap jürgen qasterli dünie. Ülkeytilip, ädemi fotojiekke sa­lınğan fotosuret qazir Tolqın Zabirovanıñ şañırağınıñ tö­rinde iluli twr.

Tolqın Zabirova: «Sol kezder esime tüsse, közime jas keledi. Ol kezdegi adamdardıñ şına­yı köñiline, bir-birine degen ıqı­­las-peyiline tañğalamın. Äjem­niñ Baukeñe arnağan öleñin üyde wmıtıp ketkenin menen kö­rip, wrısqan sätin sağınamın. Bauırjan atamızdıñ qataldığı, swstı adam ekendigi turalı köp aytıladı. Biraq men üşin jwmsaq minezdi, meyirimdi adam siyaqtı. Bwl fotosuret men üşin ğana emes, bükil qazaq üşin de ıstıq dep oylaymın», dedi.

Bauırjan Momışwlı men kişkentay baldırğannıñ beynesi saqtalğan fotosurettiñ tarihı osınday.

Arnwr ASQAROV,

«Egemen Qazaqstan»

Related Articles

  • SARBAS RUI JÄNE SARTOQAY BATIR

    Tarihtı tügendeu, ötkenniñ şejiresin keyinge jalğau – atadan balağa jalğasqan ejelgi dästür. Şejire, wlt-ru, taypa tarihı – atanı bilu, arğı tarihtı bilu bolıp qalmastan wlttıñ wlt bolıp qalıptasuı jolındağı bastan keşken san qilı oqiğaları men auır tağdırınan da mol derek beredi. Şejire – twtas halıq tarihınıñ irgetası ğana emes, wlt pen wlıs tanudıñ älippesi  sanaladı. «Qazaq halqı 200-den asa rudan qwralsa da är rudıñ öz şejiresi bolğan. Şejireşiler jüz, taypa, ru, ata tarihın tereñ talday bilgen»(1). Patşalıq reseydiñ däureni ayaqtalar twsta qazaqtıñ memlekettigin qalpına keltirudi maqsat twtqan Alaş kösemi Älihan Bökeyhan (1866-1937) alğaşqı bolıp qazaq tarihınıñ qajettiligin alğa tartıp, başqwrttıñ äygili ğalımı Uälidi Toğanmen kezdesipti. Uälidi Toğan öziniñ esteliginde: «Men birneşe

  • TÄÑİRİ QALAUI TÜSKEN JAN

    Mandoki Qoñırdıñ tuğanına 80 jıl toluına oray «Täñiri meni tañdadı»  Mwhtar Mağauin Mandoki Qoñır Iştvan – otanı Majarstan ğana emes, külli türki düniesi qasterleytin wlıq esimder qatarındağı körnekti twlğa. Şıñğıs jorığı twsında Karpat qoynauındağı madiyarlar arasınan pana tapqan qwman-qıpşaq jwrtınıñ tuması Mandoki Qoñır onnan asa tildi erkin meñgergen, bwğan qosa zertteuşilik qarımı eren, Twran halıqtarınıñ fol'klorlıq-dünietanımdıq sanasın boyına darıtqan ğalım. Ol türkologiya ğılımımen dendep aynalısıp qana qoymay, HH ğasırdıñ törtinşi şireginde Şığıs pen Batıs­tıñ arasında altın köpirge aynaldı, milliondardıñ ıqılas alqauına bölendi. YAki ol halıqtar arasın jaqındas­tırğan mämileger, ozıqtarğa oy salğan köregen edi. Zamana alğa jıljığan sayın mereytoy ieleri turalı aytılatın jayttar estelik pen ötken şaq enşisine köşedi. Közi tiri

  • Nwralı batırdıñ kesenesi  jöninde

    Keyingi kezde Nwralı batırdıñ kesenesi jöninde ärtürli äñgimeler şığıp jürgen körinedi. Onıñ biri Moñğoliyadan kelgen bir tuısqanımız basqa bir belgili jerlesimizdiñ Nwralı batırdıñ ziratı dep kigiz üy siyaqtı saman kirpişten qalanğan  ädemi zirattıñ janına barıp qwran oqığanına kuä bolğanın keltiripti. Ol jigittiñ  körgeni de, aytıp otırğanı da şıñdıq. Öytkeni 1982 jılğa deyin eldiñ köpşiligi, onıñ işinde  men de solay  oyladım. Äñgime tüsinikti bolu üşin men sol kezdegi oqiğadan bastap bayandayın. Men 1961 jılı Semeydiñ  mal därigerlik institutın bitirip keldim. Meni  sol kezdegi  S.M. Kirov atındağı  kolhozğa mal därigeri etip jiberdi. 1962 jılı bwl kolhoz «Gornıy» sovhozına aynaldı. Biz bala kezimizden: «Nwralı atamızdıñ ziratı S.M Kirov atındağı kolhozdıñ jerinde ornalasqan,   Babamız batır bolğan kisi, al onıñ janındağı qabırdıñ  wzındığı jeti kez, bizdiñ  babamızdan  da  asqan

  • Jer silkindi, al sanamız silkine me?

    Birinşi, Almatı jer silkinis beldeui aymağına jatadı, ol ğılımda äldeqaşan däleldengen, oğan qwmalaq aşıp jañalıq aytudıñ keregi joq. Ortalıq Aziyanıñ qauipti silkinis beldeuiniñ bir jolağı Qazaqstannıñ biraz aymağın qamtıp jatır. Jer keşe silkingen, bügin silkindi, tüptiñ tübinde erteñ de silkinedi jäne silkine beredi. Jer- künäniñ köptigi üşin silkindi dep añırağan jwrtqa qwrğaq aqıl aytatın qaymana uağız qay qoğamda bolsın tabıladı, jer- ateist pen täñirşilge “Allahtı eske saldı” deytin miskin oy, asığıs twspal qay jamağatta bolsın tabıladı, biraq tabılmay twrğanı ĞILIM, män berilmey twrğanı da osı. Ekinşi, jerdi kim silkise de meyli, mañızdısı ol emes, onsız da silkinis beldeuinde twrıp jatırmız, “wyqıdağı” silkinis pen janar tau bizde onsız da barşılıq. Mäsele

  • Alıstağı ağayınnıñ Atamekenge oralu jolın twñğış aşqan qazaqtıñ qaharman qızı

    Ol kim deysiz ğoy, turasın aytsam ol Sağat Zaqanqızı. Toqsanınşı jıldardağı alğaşqı köş Moñğoliya qazaqtartarınan bastalğan. Sol köşti alğaş bastağan adam Sağat Zaqanqızı. Bwğan eşkimniñ dauı joq. Jarğaq qwlağı jasttıqqa timey, sonau qiın-qıstau zamanında alıstağı ağayındardıñ jolın aşqan osı adamdı qazaqtıñ qaharman qızı atauımızdıñ özindik sebebi bar. “Köş basşısımen körikti”  “Körgeni jaqsı köş bastar”  deydi atam qazaq.   Osı eki auız sözdiñ astarına üñilip qarasaq, onda, ülken män mağına bar ekenine köz jetkizemiz.       Bwrınğı auıl köşiniñ özinde, köş basşıları tört tülik maldıñ örisiniñ jağdayına qaray, är mezgildegi auarayınıñ özgerisine say, köşip qonuda bir basına jetip artılar  ülken jauapkerşilik  jüktese, Moñğoliyada twratın qandastarımızdıñ bir jarım ğasır ğwmır keşken el jerinen ,

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: