|  |  | 

Көз қарас Руханият

Қазақ тілі- қайта жаңғырған, белсенді тілдердің тобына кірді

Дүние жүзінде жеті мыңнан астам тіл бар. Оның шамамен тоқсан бес пайызында әлем халқының бар болғаны төрт-ақ пайызы сөйлейді. Екі жарым мыңдай тілге жойылып кету қаупі төніп тұр. Оның ішінде түркі тілдері де бар. Ал қазақ тілі соңғы ширек ғасырда сөйлеуші саны бойынша да, институттық қолдау бойынша да тізім басындағы қайта жаңғырған, белсенді тілдердің тобына кірді. Тек мәдени-отбасылық қатынас құралы емес, тұтынушы тіліне айнала бастады. Біртіндеп негізгі қолдану кеңістігі – Қазақстанда экономика, сауда мен бизнес салаларында да позициясы күшейе бермек. Мұны қасақана қасарысып байқағысы келмейтін адамдар мәдени-лингвистикалық плюрализмді мойындамаса, тұтынушының конституцияда бекітілген өз тілінде қызмет талап ету хақын сыйламаса, бәсекеге қабілетсіз топ ретінде қоғамның да, нарықтың да шетіне шығып қалады.

Қазақ тілін қайта жаңғыртуға, белсенді түрде қолдануға шақырып жүрген азаматтардың да назарын бір жайтқа аударғым келеді. Осыншама қиындықтан өтіп, тұрақты дамуға әрең қол жеткізген бұл тіл өрісі тар ұлтшылдық пен өресі таяз популизмнің тіліне айналмауы керек. Өркениетті азаматтық қоғамның, демократиялық дәстүрдің, тәуелсіз соттың, еркін БАҚ-тың, терең ғылымның, биік өнердің тіліне айналуы тиіс. Бұл іске шама-шарқымыз жеткенше әрқайсымыз өз саламызда үлес қоссақ, елдік қасиет әрі азаматтық парыз деген сол болады.

Galym Bokashтың facebook парақшасынан алынды

Related Articles

  • Герб ауыстыру мәселесі немесе «терістеу синдромы» қалай пайда болды?!

    Еліміздің гербін ауыстыру туралы Президенттің ұсынысы (о баста ұсыныс суретші-дизайнер мамандардан шыққан сияқты) тұтас қоғамда болмағанмен, әлеуметтік желілерде әжептәуір қарсылық тудырды. Бірақ, байыптап қарасақ, бұл қарсылықтың қазіргі гербтің қазақ үшін ерекше қастерлі немесе эстетикалық тұрғыдан мінсіз болуына еш қатысы жоқтығын аңғарасыз. Соңғы уақыттары, ауыр індетпен қатар келген қаңтар трагедиясынан бастап, халық айтарлықтай күйзеліске ұшырады. Қазақстанның еркінен тыс, соғысқа, басқа да себептерге байланысты болып жатқан экономикалық қиындық салдарынан халықтың әл-ауқаты төмендеді. Осының бәрі қазір қоғамда байқалып қалған «терістеу синдромына» түрткі болды. «Терістеу синдромы» – дұрысты да бұрысқа шығаратын, қандай бастамаға болсын қарсы реакция шақыратын құбылыс. Әлеуметтік психологияны зерттеушілердің пайымдауынша, осы құбылысты барынша күшейтіп тұрған фактор – әлеуметтік желілер. Яғни, алдағы уақытта

  • Үздік ойдың үзінділері

    Үздік ойдың үзінділері Арма әлеумет! Мен қазір таза академиялық ғылыми ортада жүрмін. Өзімнің неше жыл бойы жинаған білімімді, оқыған оқуымды, шетелдік тәжірибемді, интеллектуалды қарым-қабілетімді шынайы қолданатын қара шаңырақтың ішінде жүрмін. Алматының бәрінен бөлек мәдени ортасы ерекше ұнады. Алматы қала мен дала дейтін екі ұғымның түйіскен әдемі ортасы екен. Ойлап көрсем мен бақытты перезент, бағы жанған ұрпақ екенмін. Әкем тұрмыс пен жоқшылық, жалғыздықтың тауқыметін әбден тартып еш оқи алмадым, небәрі үш ай оқу оқыдым-, деп менің оқуымды бала күнімнен қадағалады, шапанымды сатсам да оқытам деп барын салды. Ал мектепте бақытты шәкірт болдым. Маған дәріс берген ұстаздарым кілең дарынды, қабілетті кісілер болды. Университетте және шетелде мен тіптен ерекше дарын иелеріне шәкірт болдым.

  • Самат Әбіш қалай “сүттен ақ, судан таза” болып шықты?

    Азаттық радиосы Саясаттанушы Досым Сәтпаев ҰҚК төрағасының бұрынғы бірінші орынбасары, экс-президент Нұрсұлтан Назарбаевтың немере інісі Самат Әбішке шыққан үкім “Қазақстандағы режим болашақты ойламайтынын көрсетті” дейді қазақстандық саясаттанушы Досым Сәтпаев. Сарапшының пайымдауынша, билеуші “элита” жеке істерімен және тасадағыкелісімдермен әуре болып жатқанда елде тағы бір жаңа әлеуметтік жарылысқа әкелуі мүмкін факторлар күшейіп келеді. СаясаттанушыРесей өзінің экономикалық мүдделері мен геосаяси жоспарларын кеңінен жүзеге асыру үшін Қазақстанның ішкі саясатына тікелей әсер етуге тырысып жатуы мүмкін деп те топшылайды. ПУТИН “ҚАУІПСІЗДІК КЕПІЛІ” МЕ? Азаттық: Сонымен ұзақ демалыс алдында осындай үлкен жаңалық жарияланды. Мейрам алдында, 19 наурызда қазақстандықтар мәжіліс депутатының постынан Самат Әбішке шыққан үкім жайлы білді. Мұның бәрінің байланысы бар ма әлде кездейсоқтық па? Досым Сәтпаев: Әңгімені бұл істің құпия

  • Христиан миссионерлерінің құмдағы іздері

    Орыны: Қашқар қ-сы; Жылы: 1933 ж; Аты-жөні: Қабыл Ахонд; Діні: христиан; Түсініктеме: Бұл жігіттің кейінгі есімі Қабыл Ахонд, христиан дінін қабылдаған алғашқы ұйғыр. Кейін діни сеніміне байланысты өлтірілген. Сурет еуропадағы миссионерлік музей архивінде сақтаулы. Аталған музейде жүздеген христиан ұйғыр өкілдерінің суреті сақталған. 1930 жылдары христиан ұйғырларына тұрғылықты мұсылмандар мен әкімшілік билік тарапынан қысым көрсетіле бастаған соң бір бөлімі миссионерлерге ілесіп еуропа елдеріне “һижраға” кетті. Алқисса Христиан әлемінің Қашқарияға баса мән беруі әсіресе Яқұп Бек мемлекеті кезеңінде жаңа мүмкіндіктерді қолға келтірді. 1860-70 жж. Қашқарияның Цин империясына байланысты көңіл күйін жақсы пайдаланған Христиан әлемі Үндістан мен Тибет арқылы Қашқарияға мәдени ықпалын жүргізе бастады. Олардың мақсаты бұл аймақты Ресей империясынан бұрын өз ықпалына

  • Демографиялық сараптама

    1-ші сурет қазақтар; Демографиялық ахуал 1949-2020 жж. аралығын салыстырмалы көрсеткен. 1949 жылға дейін, атап айтқанда коммунистік қытай үкіметі орнағанға дейін Шынжаң өлкесінің солтүстік бөлігінде қазақтар, оңтүстік бөлігі Қашқарияда ұйғырлар басым санды ұстады. 1951-54 жылдары ұлттық межелеу кезінде орталық үкімет құрған комиссия сараптамасы бойынша ұлттық автономиялық территорияны анықтау мына екі бағытта жүргізілді. Олар: БІРІНШІ, ұлттық автономияны межелеу бойынша оның атауын тұрақтандыру. Осы бойынша үш атау ұсынылды: *ШЫғыс Түркістан автономиялық федерациялық респубиликасы; *Ұйғырстан автономиялық респубиликасы; *Шынжаң автономиялы респубиликасы. ЕКІНШІ, автономияның әкімшілік тұрпатын анықтау; Осы бойынша: *Федерециялық тұрпат; *Автономиялық облыс және окург тұрпат; *Аймақ және аудан дәрежелі автономиялық окург тұрпаты. Межелеу комиссиясы аталған екі бағытта сараптама нәтижесін қорытындылады. Комиссия қорытындысы бойынша Шынжаң өлкесінің

2 Comments

  1. Ğaliy Baysımaq

    Tolıq qosılamın. Orta Aziya basşılarının cıl sayınğı sammiti ötip turıuı tiyis. Bizderde äli de şeşilmegen problemlar şaş etekten

  2. Ğaliy Baysımaq

    Tağı da aytar mäselenin biri orta aziyağa ortaq qorğanıs kerek cäne de ekonomiykalıq-sayasiy baylanıstı meylinşe terendetken öte tiyimdi. Eger olay bolmasa ertengi küni bir-birimizge qarsı keliuimiz äbden mümkin. Sayasat politikter oyını ekeni belgili qarsı qoyıp aramızğa ot tastauı da ğacap emes. Sol üşin tığız qarım-qatınasta özara tüsiniuşilikte ömir sürsek keleşegimiz soğıssız bolıp tek beybit colmen ömir süretinimiz haq. Bizdin tenimiz osı OrtaAziya halıtarı al europalıq batıstıq ult-näsilder bizge ten emes äri dini tili ata dästüri de bölek. Sol üşin qoralas tildes tıuıstas halıqtarmen birge casasqan durıs olar qanşa degenmen tübinde camanşılıqqa bara qoymaydı. Osını este saqtağan cön. Rossiyanı körip otırsızdar qandas Ukrayn eline qırğıyday tiydi. Kim oylağan. Sondıqtan kim caqın ekenin acırata bilsek bizge sara col bolar edi.

POST YOUR COMMENTS TO Ğaliy Baysımaq (Cancel)

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: