|  |  | 

Жаһан жаңалықтары Суреттер сөйлейді

ҮСТІРТ МАУГЛИІ ЖӘНЕ ТАҒДЫРЫ

92375997_503392843872402_5911402908141748224_o

1957 жылы тікұшақпен шыққан бір топ геологтар Үстірт жазығында (Түркіменстан мен Қарақалпақстанның шекарасындағы Сарықамыс көлінің жанында) қасқыр атумен айналысқан.

Геологтар қасқырларды ізінен қуып келе жатып олардың арасында шамамен бес жасар қалыспай жүгірген баланы көріп таң қалады. Бала қасқырлармен бірге аспаннан төнген жаудан қашуға тырысып келеді.

Олар барлық қасқырларды атып, баланы құтқаруды ұйғарады. Тікұшақты жерге қондырып баланы ұстауға әрекеттенеді. Алайда бұл ойлағандай оңайға соқпады. Бала қасқырдың бөлтірігі құсап адамдарға қарай тістеніп айбат көрсеткен. Дегенмен геологтар оны қолға түсіріп , дәрігердің қарауына тапсырады. Баланың қасқыр үйіріне қалай түскенін және ата-анасы кім екені беймәлім. Ауруханада оған олигофрения диагнозы қойылып, Ташауздағы психиатриялық ауруханаға орналастырылған.

Оның өмірінде адам қатарына қосылудың қиын және қайғылы кезеңі басталады. Балаға Жұма Жұмаев есімі беріліп оқытуға кіріседі. Жұма, қасқырлар іспетті төрт аяқпен жүргендіктен тізелері мен шынтақ тұстарының терісі қатайып қалған. Бірте-бірте дұрыс журуге, тамақ ішуге, тістерін тазартуға, шаштарын тарауға, тіпті шахмат ойнауға үйренеді. Кейде әйел дәрігерлер оған аяушылық білдіріп, үйден тәтті кәмпиттер әкеліп, іш киімдерін жуатын.

Он бес жасында Жұма оқып жазуды үйренгенімен қоймай тіпті оның қасқыр арасында өткен өмірі туралы айта бастаған. Көбіне әңгімелері қасқырлардың оған танытқан қамқорлығы мен тамақпен бөліскені , ал адамдардың нашар қарым-қатынасымен оның «отбасын» өлтіргені жайында айтылатын еді. Ол ата – анасының , бауырларының, қарындастарының (қасқыр) қалай өлтірілгені туралы көзінен жасы тамшылап еске түміретін. Қанішер жауыздардың аспаннан оқ атқандарын төбеге саусағын шошайта көрсетіп отырады.

Жұманы бір ауруханадан басқа ауруханаға ауыстыра беретін еді . Ташауздан ол Ашхабадқа, содан кейін Ашхабадтың етегіндегі Калининское ауылындағы алапеспен ауыратын науқастар арасында ұсталды. Содан кейін белгілі уран шахтасына қарасты Қызылкөлдің (Красноводск облысы) жеріне ауыстырылды. Ол кезде түрікмен режиссерлері бұл аймақ туралы фильм түсіруді ұйғарған, бірақ қатаң тыйым салынды.

90-жылдардың басында бұқаралық ақпарат құралдары түрікмендік Маугли туралы ақпарат жарияланғаннан кейін, ол туралы материалдар дайындау үшін Мәскеуден «Московский комсомолец» газеті мен «Огонёк» журналы сияқты танымал басылымдардың журналистері келді. Сонымен бірге, ОРТ арнасының «Взгляд» бағдарламасының жүргізушісі Влад Листьев Жұма Жұмаев туралы бағдарлама дайындады.

Келген журналистер Жұманы хайуанаттар бағына апарып қоршауда отырған қасқырларды көрсетті. Влад Листьевтің айтуынша, қасқырларды көргенде Жұманың мазасы қашып көпке дейін үндемей , кейін қоршау ішіне кіруге тырысқан.

1992 жылы Жұманы Ашхабадқа жеткізіп режиссер Болат Мансұров одан анасының суретін салып беруін өтінінген. Жұма болса қасқырдың суретін салып беріпті. Жұма сөздерді жетік айта алмаса да, оған айтылғанын сөздерді жақсы түсінетін . Б.Мансұров: «Жұма, бұл – қасқыр», – депті күлімсіреп, сол уақытта көзіне жас алып: «Бұл менің анам», – деп жауап берген екен.

Осы әңгімеден кейін режиссер «Түркімен Маугли» атты фильм түсіруді ұйғарады, бірақ кадрлардың белгілі бір бөлігі болғанына қарамастан, фильмге тыйым салынды.

37 жаста Жұма төлқұжат пен жәрдемақы алу құқығын алды. Бірақ өмірінің соңына дейін психиатриялық ауруханада қалу қараластырылған.

Кейін Жұма арнайы мектеп-интернатқа ауыстырылды. Журналистердің онымен соңғы сұхбаты 1996 жылы өткен, содан кейін аурухананың есіктері жаппай бәріне жабылған. Жұма туралы ақпарат құпия түріне өткен. Оның кейінгі тағдыры қалай өрбігені белгісіз. Оның қайтыс болғаны да, қайтыс болмағаны да белгісіз қалды.

Әлемде әйгілі басқа Mаугли адамдарымен салыстырғанда Жұма әлдеқайда ұзақ өмір сүрген. Олардың көпшілігі 40 жасқа дейін жер басып жүрсе Жұма туралы дерек үзілгенге шейін шамамен 50 жаста еді. Қасқырлардың арасында ол шамамен 5 жыл өмір сүрді десек , адамдар арасында 40 жылдан астам уақыт өмір сүрген. Алайда ол адамзат қоғамын түсінбей адами болмысты қабылдамаған сықылды. Жұма Жұмаев феномені ғылым үшін жаңашылдық болатын. Оның есімі ғылыми әдебиетке енген.

Қарақалпақстандық жазушы Өмірбай Өтеулиев: «Жұма Қарақалпақстанның территориясында, Сарықамыс көлінің жанында табылған», – дейді. – Мен бұл туралы Үстірт шопандарынан бірнеше рет естідім. Қасқырлар ерекше сезімталдығымен ерекшеленеді.

Белгілі жазушы және журналист Өмірбай Өтеулиевтің шығармаларында қасқырлар туралы көптеген мәліметтер жазылған.

Аударған Дастан Абдырахманұлы

Related Articles

  • АҚШ сенаты Украинаға қаржылай көмек қарастырылған заң жобасын мақұлдады

    АҚШ конгресі.  АҚШ сенаты 13 ақпанда Украина, Израиль және Тайваньға 95 млрд доллар болатын қаржылай көмек беру туралы заң жобасын мақұлдады. Сенатта демократтар басым орынға ие. Енді заң жобасын Республикалық партия басым Өкілдер палатасы қарайды. Өкілдер палатасында жобаның заң статусын алуға мүмкіндігі аз деген болжам да айталады. Президент-демократ Джо Байден біраз уақыттан бері екі палатаны Украина мен АҚШ-тың Үнді-Тынық мұхит аумағындағы серіктестеріне көмек беруді жылдамдатуға шақырып келеді. Украина билігі басты одақтасы АҚШ-тан қолдау азайған тұста қару-жарақ жетпей жатқанын бірнеше рет мәлімдеген. Украина президенті Владимир Зеленский бүгін, 13 ақпанда АҚШ сенатының бұл заң жобасын мақұлдағанына алғыс айтты. Құжатта Киевке 61 млр доллар беру қарастырылған. “Американың көмегі Украинаға бейбіт өмірді жақындастырып, әлемдік

  • Шағын сараптама:Шыңжаң өлкелік үкіметі, шетелге оқушы жіберу жұмысы

    Шағын сараптама 1934-35 жылы жаңа Шыңжаң өлкелік үкіметі құрылған соң шетелден оқу, шетелге оқушы жіберу жұмысы кешенді жүзеге асты. Соның негізінде өлкелік үкімет Совет Одағынан оқитын жас талапкерлерге конкурс жариялап арнайы үкіметтің оқу стипендиясын бөлді, нәтижесінде 1935-39 жылдары ұзын саны 300-ге тарта студент Совет Одағында білім алды. 1935 жылдары Шығыс Түркістандық студенттердің ең көп оқуға түскен білім ордасы- Ташкендегі САГУ еді, атап айтқанда Орталық Азия Мемлекеттік Университеті. Ташкеннен оқыған Шыңжаңдық студенттер Шығыс Түркістанның барлық аймақтарында түрлі қызметте жұмыс істеді, оларды кейін “Ташкентшілдер” деп те атады. 1939 жылдан кейін Мәскеу мен Шыңжаң өлкелік үкіметтің арасы дипломатиялық дағдарысқа ұшырады, соның кесірінен ресми Үрімжі Совет Одағы құрамындағы студент азаматтарды елге шақыртып алды. Білім

  • Чунциндегі кездесу

    Тарихи сурет Уақыты: 28 тамыз 1945 ж.; Орыны: Чунцин (重慶) қ-сы; Түсініктеме: Тарихи суретте АҚШ-тың қытайдағы өкілетті елшісі Патрик Херли және Қытай президенті Чан Кайши мен ҚКП төрағасы Мао. Чунциндегі кездесу кезінде диалогқа келе бастаған қытайлық партия өкілдері алпауыт ел АҚШ пен Совет Одағының “қытай саясатын” жаңа дағдарысқа әкелді. Көріністе азаматтық соғысты тоқтатып бүкілқытайлық мәселені шешу болғанымен үлкен қастандықтың басы содан басталды. Алпауыт тараптар қытай картасын өзгертетін жаңа диалогтарды қызу талқылап жатқанда Шығыс Түркістан аумағында бір уақытта үш бірдей уақытша үкімет өмір сүрді. Олар: Бірінші, отставкадағы Шэн Шицай кланы; Екінші, Ву Чжунсинның уақытша үкіметі; Үшінші, Шығыс Түркістан уақытша үкіметі. АҚШ-тың қытайдағы өкілетті елшісі Патрик Херли Шығыс Түркістан аумағын назарға ала

  • АҚШ сенаты Украина мен Израильге көмек беру туралы заң жобасын мақұлдады

    Азат Еуропа / Азаттық радиосы АҚШ сенаты Украина мен Израильге 118 миллиард доллар қосымша қаржы көмегін беру туралы екі партия ұсынған заң жобасын және АҚШ-тың оңтүстік шекарасын нығайту туралы заң жобасын мақұлдады. Былтыр қазан айынан бері жалғасып келе жатқан “ұлттық қауіпсіздікке байланысты қосымша қаржыландыру туралы” дауға нүкте қоятын компромистік мәтін АҚШ сенатының сайтына шыққан. Заң жобасы бойынша, сенаторлар 60 миллиард долларды Украинаны қолдауға, 14 миллиардты Израильге көмекке, 20 миллиардтан астам долларды АҚШ-тың Мексикамен шекарасын қауіпсіздендіруге, шамамен бес миллиардты АҚШ-тың Тынық мұхит аймағындағы серіктерін қаржыландыруға, екі жарым миллиардқа жуық долларды “Қызыл теңіздегі” операцияны қолдауға, тағы да сондай қаржыны АҚШ-тың Орталық қолбасшылығына бөлуді жоспарлаған. АҚШ президенті Джо Байден конгресстен Украина, Израиль және Тайваньға

  • Мәскеу Тоқаевтан Пригожиннің бүлігін басуға көмектесуді сұрады ма?

    Елнұр ӘЛІМОВА Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев және Ресей басшысы Владимир Путин. Бұл аптада Батыс басылымдары маусым айында «ЧВК Вагнердің» жетекшісі Евгений Пригожиннің әскери бүлігі кезінде Ресей Қазақстаннан көмек сұрағанын, бірақ президент Қасым-Жомарт Тоқаев одан бас тартқанын жазды. Сонымен қатар Астана мен Анкара әскери саладағы серіктестікті күшейтіп, 2024 жылы елде дрон шығара бастайтынына тоқталды. Бұдан бөлек Орталық Азия Батыс елдері үшін не себепті маңызды аймаққа айналғанын талдады. ҚАЗАҚСТАН МЕН ТҮРКИЯ ANKA ДРОНЫН ШЫҒАРА БАСТАЙДЫ АҚШ-тағы Jamestown қоры Қазақстан мен Түркия әскери серіктестікті күшейтіп жатқанына назар аударады. Қазақстан 2024 жылдан бастап елде Түркияның Anka дрондарын шығара бастайды. 28 қараша күні қорғаныс министрлігі дрон өндіретін отандық компанияны таңдап жатқанын хабарлады. Мәлімдемеде Түркияның Anka дроны елде

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: