|  |  |  |  |  | 

رۋحانيات تاريح تۇلعالار قازاق شەجىرەسى ادەبي الەم

ۇلى كلاسسيكتىڭ ساپارى

Magauyn Muhtar…سەكسەنىنشى جىلدارى ايگىلى امەريكاندىق جۋرناليست جون ءريدتىڭ «دۇنيەنى دۇرلىكتىرگەن ون كۇن» (Ten days that shook the world) (1919) وكتيابر توڭكەرىسى، بولشەۆيكتەر لاڭى، پرولەتارلار، قىزىل جامىلعان پەتروگراد ت س س. وقتىڭ زىڭعىرى جۇققان وقتىن-وقتىن وقيعالار وتكەن ءساتتىڭ شىتىرمانىن ەسكە جاڭعىرتار سوڭى ۇزاق زارداپپەن ۇلاساتىن ~ «ادەبي شىعارمانى» وقىپ جۇرگەندە قولىمىزعا وسى زامان كلاسسيگى مۇحتار ماعاۋيننىڭ «الاساپىران» رومانى تۇسكەن~دى. باس كوتەرمەي ون كۇن وقىپ قاۋاشاقتاي باسىمىزداعى پرولەتارلىق قىرساۋ كۇرشەكتەردى وتالاپ ەمدەگەنىمىز ەسىمىزدە.كۇن كوسەمدى جەك كورە باستاعان تۇسىمىز دا مۇمكىن وسىدان باستاۋ العان!؟
اقيەسىنىڭ ءوز قولتاڭباسىمەن 1989 جىلى ۋلاانبااتارعا سالەمدەمەگە كەلتىرىلگەن كىتاپ مەن ءۇشىن اسا تەڭدەسسىز قۇندى. كىتاپتى پوشتا ارقىلى جولداعان دوسىم ~ سول كەزدەگى جارق ەتىپ شىققان جاس جالىندى جازۋشى قىز گۇلزات شويبەكوۆا ەدى. شىت جاڭا الەمگە قاراي سانا تەرەزەمىزدى ايپارا اشۋعا كومەك بولعان تۋىندى ~ «الاساپىران». مەنىڭ كىشكەنتاي جاندۇنيەمدى، شارحي عۇمىرىمدى ارپالىسقا سالعان ون كۇن! سوڭى بۇگىنگە دەيىنگى رۋھاني ازىق!
ساعىنىش بولعان اعامەن بىرگە ساپارلاسىپ اتقوسشى بولۋ باقىتى (2003) ماعان بۇيىرعان!
دەلۇۇندە اقسارباس سويىلىپ، جولىنا كوكقاسقا جىلقى شالىنعان.بۇ جولى دوسىم مۋساحان اۋعانبايۇلى جانە تىزگىندە بەساسپاپ تۇلعا ەسەي بازارگەلدى بىرگە جۇرگەن~دى.
سول ۇلى كلاسسيكپەن بىرگە بولعان ساپارىمىز قازىرگى بايان~ولگي دەلۇۇن سۇمىنى ءبىزدىڭ قاراشاڭىراقتىڭ بايىرعى مەكەن كۇزەۋى ~ دەلۇۇننەن باستالعان.
دەلۇۇن ارالىنان حەنتي ايماعى شىڭعىس قاعاننىڭ ءحىى، ءحىىى ع. التىن ۇيىعى دەلۇۇنبولدوگ ~ كەرۋلەن دارياسىنىڭ كوبەسى كودەلى ارالعا دەيىنگى ون كۇندىك ساپار!
دەلۇۇن مەن دەلۇۇنبولدوگتىڭ اراسى ەكى مىڭ جارىم شاقىرىم جول. جول سورابىندا قاراقورىم، كارى ورحون بويىنداعى كۇلتەگىن، بىلگە قاعان كوشەسى، نالايحانداعى توڭۇقۇق كۇن سەرەككەسەنەگە ايال ەتكەن ەڭكىل ساپار بۇگىن قاعاز بەتىندە قالدى.
ماعاۋين ساپارى: حوۆدا جولىندا ~ اككى جا لامانى شالىپ، وۆورحاگاي، ارحانگايدان ~ كۇلتەگىنگە، زاۆحاننان ~ ءامىرسانا سۇرلەۋىنە، ورتا تۇپتەگى توڭۇقۇق كەسەنەسىنە، كەرۋلەن كوبەسىندەگى وگەدەي قاعاننىڭ وردا تىككەن التىن جۇرتىنا بارىپ تىرەلدى، سوندا قونا~تۇنەگەنبىز! ۇلى كلاسسيكتىڭ ساپارى بۇتكىل موڭعول دالاسىن ءدۇر سىلكىنتكەندەي ون كۇن وسىلاي ءساتتى وتكەن~دى.
اعامىز ولگيگە ايالداعان ءتۇنى جەر سىلكىنگەن! تاڭ سارىمەن تۇرىپ تەڭسەلگەن پاتەردەن جەر ۇيدەگى دوسىم تىلەۋبەردى تارپاڭنىڭ ۇيىنە قونىپ اڭگىمە تارقاتقان كۇندەر ەستە!
كەۋدەسىنە جىرشى قۇس ۇيالاعان قۇدىرەتتى اقىن دوسىم سۆەتقالي نۇجان ~ ايتماننىڭ ولەڭىنە ارقاۋ بولعان ساپار!

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    رەي فەرلونگ اندرەي ەرماك (سول جاقتا) پەن ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي (وڭ جاقتا). 2019 جىل. اندرەي ەرماك ۇشاقتان تۇسە سالا ءوزىنىڭ باستىعىن قۇشاقتادى. 2019 جىلى قىركۇيەكتە پرەزيدەنت زەلەنسكيمەن جىلى جۇزدەسۋ جاڭادان باستالىپ كەلە جاتقان ساياسي سەرىكتەستىكتىڭ باسى ەدى. بۇل – ەرماكتىڭ رەسەي تۇرمەسىندە وتىرعان 35 ۋكراينالىقتى ماسكەۋدەن الىپ كەلگەن ءساتى. ال 2020 جىلى ەرماك زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى بولدى. بىراق ۋكرايناداعى جەمقورلىق شۋىنان كەيىن ونىڭ قىزمەتىنە جۇرتتىڭ نازارى اۋدى. سەبەبى ەرماك ۋكراينا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىنا بولىنگەن قارجى جىمقىرىلعان كوررۋپتسيا سحەماسىندا نەگىزگى رولدە بولعان دەگەن اقپارات تاراعان. بىراق تەرگەۋشىلەر بۇل جايتتىڭ جاي-جاپسارىن تولىق اشقان جوق. ەرماكتىڭ ءوزى ازاتتىقتىڭ ۋكراينا قىزمەتىنىڭ رەسمي ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن جوق. سونىمەن زەلەنسكيدىڭ كەڭسەسىن باسقارىپ وتىرعان ەرماك كىم؟ تەلەۆيدەنيەدەن

  • تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

    تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

         شىعىستانۋشى-تاريحشى ءومىر تۇياقبايدىڭ بۇرىندا دا «قازاققا قانداي تاريح كەرەك؟ تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە جاسالعان تاريحي ميستيفيكاتسيالار حرونيكاسى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىن  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) وقىپ ەم. ريزا بولعام. جاقىندا ءو. تۇياقبايدىڭ «قازاقستاندا تاريحي بۇرمالاۋلار مەن ميفتەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ جولدارى» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) اتتى تاعى ءبىر ماقالاسىمەن جانە تانىستىق. وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپتى. تاريحتا ورىن الىپ جۇرگەن جاعىمسىز جايتتار تۋراسىندا وي تولعاپتى. جۋرناليستەردى، بلوگەرلەردى ايىپتاپتى. تاريحتان ارنايى كاسىبي دايىندىعى جوق، ءبارىن ءبۇلدىرىپ بولدى دەپ.  كەلەڭسىزدىكتى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ۇسىنىپتى. بۇعان دا كوڭىلىمىز بەك تولدى. ايتسە دە تاريحتى بۇرمالاۋعا، ءوز وتىرىكتەرىن ناسيحاتتاۋعا تەك جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر عانا ەمەس، «ارنايى كاسىبي دايىندىعى بار» «تاريحشىلاردىڭ» دا «زور ۇلەس» قوسىپ جاتقانىن بايانداپ، ايتىلعان پىكىردى ودان ءارى ءوربىتىپ، جالعاستىرايىق.

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: