|  |  | 

Мәдениет Руханият

ҰСТАЗЫ ЖАҚСЫНЫҢ – ҰСТАНЫМЫ ЖАҚСЫ

kaznu

 Егеменді ел болып, еңсе тіктегенімізге биыл – 30 жыл. Азаттықтың ақ туын желбіретіп, замана белестерінен сүрінбей өтіп келеміз. Шүкір дейміз. Тәуелсіздік жолындағы тарихтың тартуы мен талай тауқыметін бастан кештік. Енді, міне, дүбірлі кезеңнің барлық дүрмегін артқа тастап, даңғылға түстік. Ұлттық мәдениетімізді әлемге танытып, өркениеттің өзегінен нәр алдық, жарқын болашақ пен кемел келешекке негіз қаладық.

Құлашын кең жайып, өсіп, өркендеп келе жатқан еліміздің кемел келешегіне кепіл болар – білім мен ғылым игеру, оның құндылығын арттыру. Ал, білім, ғылым бәсекесінде керегі – қырандай қырағылық, жолбарыстай жылдамдық,  арыстандай айбарлық. Білім – телегей теңіз қуатындай, ол ұлттық сананы жаңа сапалық деңгейге көтеруде шешуші мәнге ие. Бүгінде жаңа дәуірдің жаңалықтарынан қалмай, жаңғыру үшін қызмет ету, дамыған елдің деңгейіне сай болып, жасампаз болашағымыз үшін жауапкершілікті сезіну – өз Отанын сүйетін әрбір азаматқа парыз әрі міндет. Егемендіктің баянды болмағы – осыдан: әрқайсымыздың «елім, жерім» деп жасаған еңбегіміз – теңіздің тамшысындай үлес, тіршілік мәні.

Сөз жүйесін, ой арнасын ықылым заманнан қадірлі мамандық ұстаздыққа бұрмақпын. Ұстаз деген ұғымның мәні терең: ол өз ауқымына адамгершілік қасиеттер мен өмір өзегін сыйдырып тұр. Жаһандану белең алған қазіргі кезеңде де саналы ұрпақ тәрбиелеп, сапалы білім беріп жүрген ұстаздар есімі – қашан да қадірлі, қашан да биік!..

Қазақта «қарашаңырақ» деген сөз бар. Кие дарыған қастерлі сөз; ұлтымыздың дүниетанымдық өзегін құрайтын салмақты сөз. Әлемдік сахнадағы қуатты елдермен иық тіресіп, бәсекеге қабілетті ел болу үшін, қоғамның көшін бастайтын жас ұрпақты, білікті маманды білім мен ғылымның қайнарынан сусындатып отырған әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін ЕЛ қазақ білімі мен ғылымының ҚАРАШАҢЫРАҒЫ деп атайды. Талай майталман мамандар мен абыройлы азаматтар түлеп ұшқан білім ордасы – бүгінде де көш басында.

Бір немесе бірнеше буынды ғана емес, ұрпақты ғана емес, тұтас бір ұлтты түлеткен университеміздің алтын қоры – ел танитын, жұрт мақтан тұтатын ұстаздар қауымы. Олар – мәртебелі мамандықтың иесі, олар – білім, ғылым қайнарына бойлаған терең білім иелері, олар – шәкірт бақыты үшін күресетін қайраткер тұлғалар, олар – қоғам игілігі үшін қызмет етіп жүрген адал жандар, олар – өз кәсібінің шыңына шыққан шеберлер. Міне, сондықтан ұлттық университет ұстаздары туралы сөз қозғағанда кеудені мақтаныш кернейді!

Хакім Абай өз шығармаларында: «Білгендердің сөзіне махаббатпен ерсеңіз»; «Адамның жақсы болмағы – жақсы ата-ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан» – деген ой айтады. Ал, ағылшынның белгілі ағартушысы Уильям Уордтың көпке танымал бір нақыл сөзі бар. Ол: «Жақсы ұстаз түсіндіреді, керемет ұстаз көрсетеді, ұлы ұстаз шабыттандырады» – деп жазады. Дәл айтылған сөздер. Ұлы ұстаздардың алдында үнемі шәкірт кейпінде қаласың, себебі, олар білгенің мен білмейтініңнің ара салмағын ажыратып беріп, тануға жетелейді, талпынуға шақырады. Әр ісіңнің қайырымы барына сендіріп, шабыт сыйлайды. Қатардағы қарапайым білімгерден қоғамның қадірлі тұлғасы атануыңа күш салады. Біздің аңыз қылып айтудан жалықпайтын ұстаздарымыз, міне, сонысымен ұлы, сонысымен сыйлы!

Өткен күндерге көз жүгіртіп, кішкене шегініс жасасақ… Маймалман марғасқалардың бейнесі өзінің бар болмысымен елестейді: көсемсөз шеберлері, қарымды қаламгерлер, ғұлама ғалымдар, ұлағатты ұстаздар… Филология факультетінде көп жылдар бойы дәріс оқып, сабақ берген академик Зейнолла Қабдолов, профессор Мархабат Томанов, Тұрсынбек Кәкішов, Жанғара Дәдебаев, Берікбай Сағындықұлы, Зұфар Сейітжанов, Жамбыл атамыздың немере келіні Алма Қыраубаева еңбектері – біз тағылым алатын шеберлік мектебі, шешендік мектебі. Аға буын ұстаздарымыздың өнегелі өмірін, іргелі еңбектерін оқып, зерттеп, зерделеу арқылы тіл мен әдебиет әлеміне сапар шегесің. Қызығасың. «Болмасаң да, ұқсап бағуға» тырысасың. Құт мекенде білім алып жүрген сәттеріңді бағым деп бағалап, қадірін білуге ниет етесің.

Кейінгі көш қашан да алдыңғы көшке қарап бой түзейді. Алдыңғы көш – шамшырақ, алдыңғы көш – темірқазық. Бүгінде аты аталған алдыңғы буын ұстаздардың жолын жолғап, өнегесін өрісті етіп жүрген оқытушы-профессорлар да жоқ емес. Шәкірттерге деген ыстық ықыласын аямайтын, ғалымдық пен ұстаздықтың қос қанатын тең ұстаған – Алуа Темірболат, Сәлима Әбдіраманқызы, Серікбай Қосанов, Самал Дәрібайұлы, Алмасбек Мәуленов, Сәуле Ержанова, Гүлжан Болатова, Гүлназ Рахымқызы, Ардақ Саргелтаева – біз үлгі тұтатын тұлғасы биік ұстаздар. Отандық әдебиеттану ғылымының дамуына ерен еңбек сіңіріп жүрген ғалым-ұстаздарымыз әрқашан ізденіс үстінде жүреді. Олардың өнеге өрісі біздің жаңа ізденістерге жетелейді.

Бірде сабақ барысында Самал Дәрібайұлының бүгінгі таңда ұстаздарымызды ұлықтап, олардың ерен еңбегі туралы шынай ақпараттар таратып жүрген журналистердің жоқтығын айтқанда біраз уақыт ойланып қалдық. «Неге осы мәселені қолға алып, арнай бір жоба ашпасқа?!» деген ой келді бізге. Бұл эссенің де жазылуына осы жағдай түрткі болды.

Қазақтың ұлттық университетіне есімі берілген, әлемге танымал әл-Фараби: «Ұстаз… жаратылысынан өзіне айтылғанның бәрін жете түсінген, көрген, естіген және аңғарған нәрселердің бәрін жадында жақсы сақтайтын, ешнәрсені ұмытпайтын… алғыр да аңғарымпаз ақыл иесі…, мейлінше шешен, өнер-білімге құштар, аса қанағатшыл жаны асқақ және ар-намысын ардақтайтын, жақындарына да, жат адамдарына да әділ…, жұрттың бәріне… жақсылық пен ізгілік көрсетіп…қорқыныш пен жасқану дегенді білмейтін батыл, ержүрек болуы керек» – дейді. Данышпан бабамыз сипаттаған ұстаздарды біз көре алдық, олардан тәлім-тәрбие ала алдық. Олардың бойына жиған біліміне, кісілік қасиеттеріне, қарапайым болмысына қарап таңғалдық. Олардың сырлы да нұрлы болмыс әлемінің кереметтерін тануға; өз ісін, өз ұлтын, өз тілін сүйетін жандардың болмыс биігіне шығуға ұмтылдық.

Жалғыз адамның ғана емес, күллі қоғамның білімі мен интеллектуалдық дамуына әсер етіп, соған ықпал ету – екінің бірінің қолынан келе бермейтін ерлік. Кемел келешек, жарқын болашақ қалыптастырып, егеменді елдің еңсесін биіктетер, дамушы елдің деңгейін көтерер жас маманды, болашақ білімді  ұрпақты тәрбиелеп шығаратын ҰСТАЗ болудың жүгі ауыр. Біз атап өткен ұстаздар – білімі мен білігі үйлескен, шеберлік шыңына шыққан, ұлттық сана биігінен табылған, «ғылым» атты шексіз кеңістіктен өз орнын тапқан тұлғалар. Олардың ұстаз ретіндегі кесек тұлғасына қарап, бізге берген игілікті біліміне қарап, өз арқамызға үлкен жауапкершілікті артқанымызды, сол жауапкершілікті атқару жолында үлкен мақсаттарға жету керек екенімізді ұғынамыз. Себебі, ұстазы жақсының әрдайым ұстанымы жақсы болатыны ақиқат. Ақиқатқа күмән келтірмеу жолында бізге де үлкен ізденіс, ерен еңбек қажет.

Қазақтың классик жазушысы, ғұлама ғалым М.Әуезов: « Ел болам десең, бесігіңді түзе!» – деген екен. Ол «Еліңнің ертеңі, келешегіңнің кепілі – жас ұрпағыңды жақсылап өсір» дегені. Данышпан әл – Фараби тағы бір сөзінде: «Ұстаздар – құдды жұрт айтатын, тамшысымен тас тесетін су сияқты» – дейді. Осы сөздерден-ақ ұстаздық жолдың, ұстаздық міндеттің жүгі ауыр екенін тап басып тануға болады. Сол үшін өнімді шығармашылықты өрістету жолында, өркениет шыңына ілгері басу мақсатында шебер ұстаздарымыздың саны жыл санап арта берсін дегім келеді.

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің

2-курс (PhD) докторанты

Жалғасбаева Қанағат Баймұратқызы

Related Articles

  • …ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз.

    Әлеуметтік желіде осы отандасымызды қызу талқылап жатыр екен. Көбі сын айтып жатыр. Видео жазбаның толық нұсқасы жоқ, пікір-талас тудырған бөлігі ғана тарап жатыр екен. Соған байланысты өз ойымды айта кетпекшімін: Бірінші, отандасымыздың видеосы, фотосы әлеуметтік желіде желдей есіп тарап жатыр. Ол азаматтың (азаматшаның) жеке құпиясы саналатын фотосы, видео жазбасы кімнің рұқсатымен тарап жатыр екен? Өз басым осы постты жазу үшін ол азаматтың (азаматшаның) видеодағы бейнесін қара бояумен өшіріп тастауды жөн көрдім. Және рұқсатынсыз фото бейнесін жеке парақшама салғаным үшін одан кешірім сұраймын. Діни ұстанымы, ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз. Екінші, отандасымыздың діни ұстанымына байланысты айтқан сөздері қоғамда қатты пікір тудырған екен. Тіпті оны “ұлт дұшпаны”

  • Бақсылар институты

    Сараптама (оқысаңыз өкінбейсіз) Бірінші, ілкіде Түркі баласында арнайы қаған құзіреті үшін жұмыс істейтін көріпкел бақсылар институты болған. Аты бақсы болғанымен ханның қырық кісілік ақылшысы еді. Көріпкел бақсылар хан кеңесі кезінде алдағы қандайда бір саяси оқиға мен ситуацияны күні бұртын болжап, дөп басып талдап һәм сараптап бере алатын соны қабілеттің иесі-тін. Оларды саяси көріпкелдер деп атаса да болады. Хан екінші бір елді жеңу үшін білек күшінен бөлек көріпкел бақсылардың стратегиялық болжауына да жүгінетін. Қарсылас елдің көріпкел бақсылары да оңай емес әрине. Екінші, уақыт өте келе саяси көріпкел бақсылар түркілік болмыстағы стратегиялық мектеп қалыптастырды. Түркі бақсылары қытай, үнді, парсы, ұрым елдерін жаулап алуда маңызды рөл атқарды. Ол кездегі жаһандық жауласулар жер, су,

  • ТӘҢІРІ ҚАЛАУЫ ТҮСКЕН ЖАН

    Мандоки Қоңырдың туғанына 80 жыл толуына орай «Тәңірі мені таңдады»  Мұхтар Мағауин Мандоки Қоңыр Иштван – отаны Мажарстан ғана емес, күллі түркі дүниесі қастерлейтін ұлық есімдер қатарындағы көрнекті тұлға. Шыңғыс жорығы тұсында Карпат қойнауындағы мадиярлар арасынан пана тапқан құман-қыпшақ жұртының тумасы Мандоки Қоңыр оннан аса тілді еркін меңгерген, бұған қоса зерттеушілік қарымы ерен, Тұран халықтарының фольклорлық-дүниетанымдық санасын бойына дарытқан ғалым. Ол түркология ғылымымен дендеп айналысып қана қоймай, ХХ ғасырдың төртінші ширегінде Шығыс пен Батыс­тың арасында алтын көпірге айналды, миллиондардың ықылас алқауына бөленді. Яки ол халықтар арасын жақындас­тырған мәмілегер, озықтарға ой салған көреген еді. Замана алға жылжыған сайын мерейтой иелері туралы айтылатын жайттар естелік пен өткен шақ еншісіне көшеді. Көзі тірі

  • ҮЛКЕН МЫРЗА…….

    Мұса Шорманұлы (1818-1884) – Баянауыл аға сұлтаны, меценат, ағартушы. Ол жайлы Г.Н.Потанин: “Мұса Шорманұлы – Шоқанның туыс ағасы, ол даладағы өте беделді адам еді, дала басшыларының құрметіне ие болды, орыс полковнигі деген шен алған. Біраз жылдай Омбыда тұрды, екі рет Петерборға барған, жалпы айтқанда қазақтың нағыз еуропаланған тұлғасы” деп жазды. Біржан сал: “Қазақта бір құтым бар Мұса Шорман, Үзілмей келе жатыр ескі қордан” десе, Мәшһүр Жүсіп: “Бес жаста “бісмілла” айтып жаздым хатты, Бұл дүние жастай маған тиді қатты. Сегізден тоғызға аяқ басқан кезде, Мұса еді қосақтаған Мәшһүр атты” деп жырлаған. Мұсаны Баянауыл орыстары “Большой господин”, ауыл қазақтары “Мұса мырза” деп атаған. Өз қаржысына Баянауылда мешіт, медресе салдырады. Інісі Исамен бірге

  • Ninety One тобы ЮНИСЕФ-тің ізгі ниет елшілері атанды

    Азаттық радиосы Ninety One тобының мүшелері мен ЮНИСЕФ өкілдері баспасөз мәслихатында. Алматы, 16 мамыр, 2023 жыл. Q-pop жанрында ән салатын Ninety One тобы БҰҰ Балалар қорының (ЮНИСЕФ) Қазақстандағы ізгі ниет елшілері атанды. Бүгін, 16 мамырда Алматыда өткен баспасөз мәслихатында ЮНИСЕФ-тің Қазақстандағы өкілі Артур ван Дизен топ мүшелеріне осындай сертификат тапсырды. Топ мүшелері қормен бірге балалар құқығын қорғауға күш салмақ. – Ninety One тобы ұсынысымызды қабыл алғаны – біз үшін үлкен мәртебе. Қазақстандағы балалардың ең өзекті мәселелеріне назар аудартуда топтың таланты мен танымалдығы өте маңызды рөл атқарады. Қазір бірлескен маңызды іс-шара бойынша жұмыс істеп жатырмыз. Жақында Ninety One тобын UNICEF Talks-та (жастар конференциясы – ред.) көретін боласыздар, – деді ЮНИСЕФ-тің Қазақстандағы өкілі

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: