Бірінші, әлеуметтік желіде пост жазу біреу үшін ермек немесе уақыт өткізу құралы болуы мүмкін. Олардың ортасы, шақыратын қонағы, әңгімесі де бөлек дегендей. Адамдар әлеуметтік желіні мәдени ортаға айналдыруы міндетті емес. Кейбір азаматтар үшін әлеуметтік желі пікір алмасу ортасы, білім ошағы, ақпарат алу алмасу орыны. Әлеуметтік желіде сапалы контент ұсыну, мәдени орта қалыптастыру, әдепті пікір-талас өткізу тұлғалық дамуыңа қосымша әсер етеді. Кейде түрлі ортаның адамдары сапырылысып араласып жатады. Сенің ұлтқа, мемлекетке деген шынайы күйінішіңнен туған дүниеңді ермекке айналдырғысы келеді. Оларға да ешкім қой демейді, сондай еркін. Бір қарасаң жақсы, бір қарасаң шынымен ыңғайсыз. Өз басым көбінің өз ойын айтуына ерік беруге тырысамын, аузын қақпаймын. Өйткені ол да осы елдің тумасы, осы мемлекеттің жанашыры. Бірақ ұстанған жолы, ойы һәм әдебі басқа болуы мүмкін, оған құрмет!

Екінші, көп уақыттан бері “Алаш” атында кафе, базар немесе шағын дүкенді көрдім. Алаштың аты ондай жерге лайық деп ойламаймын. Меніңше заң законмен шектеу керек. Мысалы Түркияда “Ататүрік” деген атау заңмен бекітілген, оны кез-келген жерге, тіпті кісінің аты-сойына қолдана алмайсыз. Меніңше бізде қазақ, алаш деген сөздерді заңмен бекітіп құқықтық мәртебе беру керек. Қазақстан және Алаш атауы тұрғанда аса маңызды тарихи топоним болмаса алаш, қазақ атауында жер-су, елді мекен аты ешқашан болмауы керек. М: Қазақстан ауылы, Еңбекшіқазақ ауданы, Алаш кафесі, Алаш көлік жуу тб.

Үшінші, жаһандық соғыс, аштық немесе індеттен соң күйреген һәм күйзелген кейбір ұлттың зиялы қауым өкілдері өз халқын сілкілеп арылту үшін бүкіл күш-жігерін ұлттық мәдени, рухани жаңғыруына, жаңаша түлеуіне жұмсайды. Сөйтеді де қысқа уақытта өз елін бір сападан екінші сападағы жаңа қауымға айналдырып алып шығады. Өз басым қазақ қоғамындағы саяси, рухани жікшілдікті түсіністікпен қабылдаймын, оларды сыпырмайым жоққа шығармаймын. Мысалы біздің қоғам рухани жақтан тәңірші, салафит, сопы, атеист деп бөлінгенді жақсы көреді, сөйтіп елді жік-жікке айырып дауласып жатады. Аталған осы атаулардың бәрінде бір-бір зиялы қауым өкілдері бар. Меніңше бәрінің артында шетелдік күштер отыр дейтін “жаралы сезімді” таңа бергенді қойсақ. Шетелдің бір бармағы бар шығар бірақ біздің ескермей келе жатқанымыз, қазақ зиялы қауым өкілдері немесе саналы азаматтары “қайтсем өз елімді өркендетем” деген саф таза көңілмен барып тәңірші, салафит немесе сопы не атеист болды емес пе?! Сопы сопыдай, тәңірші тәңіршідей, салаф салафтай һәм атеист атеисттей болса қоғамда рухани араздық болмас еді, бәрі ұлтқа, мемлекетке қызмет етер еді. Мысалы АҚШ-та салафит жоқ ба, сопы немесе тәңірші, атеист жоқ ба? Бәрі АҚШ мемлекеті мен мүддесіне қызмет етеді.

Тек ой салу мақсатында…

Елдес ОРДА

22.02.2024