Тұлғалар

Тарих: бір адам, бір тағдыр, бір халық

kerey.kz

 |  Jun 19, 2015

Тарих дегенде бірінші еліміздің, жеріміздің тарихы ойға оралары сөзсіз. Осы біздің жерлер осы күнге қалай жетті? Қалай сақталды? Ата-бабамыз жерді сақтап қалу үшін қаншама қиындықтар мен күрестерді бастан өткерді!

Тарихтың қойнауына сүңгісек, тарихи оқиғанынң мыңдағанын табарымыз сөзсіз. Мен бүгін арыға бармай-ақ, Кеңес одағы кезінде Оңтүстік жерін Өзбекстанға, солтүстік жерін Ресейге қосуға қарсы шығып, күрескен Жұмабек Ташенев туралы, оның тарихта жүріп өткен жолдары туралы жазғым келді. Өйткені, биыл Жұмабек Ташеневтің туғанына 100 жыл толды. Осы айтулы датаға байланысты жыл басынан бері талай іс-шаралар өткізілуде. Алайда ұмабек Ташеновтың кім болғанын, қандай саясаткер болғанын біздер, жастар жағы аз болмаса, көп біле бермейміз.

-

-деп көрсетеді Википедия. Бірақ көрнекті қайраткер туралы ғаламтордан емес, саясаткерлер мен туыстарын, экономисттер мен білетін азаматтарды сөйлетіп, толық тануға тырысып көрейік.

Айтпақшы, ұмытпай тұрғанда айтып қояйын, баршаңыз білетін де шығарсыз, көрнекті

мемлекет қайраткері Жұмабек Ахметұлы Тәшеновтың туғанына 100 жыл толуына орай, қазақ шекарасының бүтіндігін сақтап қалған саясаткердің туған жері Қызылжарда ескерткіші ашылып, мектеп аты берілді.

Шынжырда өткен жолбарыс тағдырдың бір үзігі туралы айтып, жазып көруге тырысайын.

1915 жылы Ақмола облысына қарасты Бабатай ауылында дүниеге келген Жұмабек Ахметұлы Ташенов еңбек жолын СҚО Бейнетқор ауданы атқару комитетінің хатшысы болып бастайды. Соғыстан кейінгі қиын жылдардағы еңбек жолы тартысқа толы болды.

Саян ТАШЕНЕВ,  Жұмабек Тәшеневтің ұлы: 

- Әкем осы Қызылжар өңірінде отыз жасқа дейін еңбек етті. Өз жұмысын жақсы білді және әр ісін ерекше жақсы көріп атқарды. Әсірісе Алматыға келген жылдары 3-4 ай бойы қар түскенше егінді жинап алу үшін бас алмай жұмыс істеді. Әрқашан егін алқабында болды. Ол кісі өте еңбекқор болатын. 60 жылдары тың игеру науқаны басталған Хрущевқа қарсы шығып, өз қызметін құрбандыққа шалды.  Ширек ғасыр қуғынды болып министрлер кеңесі төрағасынан Шымкент облыстық атқару комиеті төрағасының орынбасарлығына түсіп қалды.

Сейфолла САПАНОВ, саясаттанушы:

- Жұмабек Тәшенев Маңғыстау өңірін Түркментсанға солтүстіктегі бес облысты Ресей құрамына қосуға тосқауыл жасаған ұлт жанашыры, қазақ мемлекетінің тұтастығына сақтап қалған қайраткер. Егер Қазақстанның Солтүстік пен орталықтағы бес облысы Ресей құрамына өтсе конституцияға өзгеріс еңгізу керек. Өйткені әр ұлттың өз атамекені өзіне тиесілі болу керек. Немесе мен БҰҰ-на шағымданамын деп  Жұмабек Тәшенев Хрущевтың ауызына құм құяды. Сондай-ақ, Кремльдің  Маңғыстау өңірін Түркментсанға, Оңтүстік Қазақстанның мақта егетін аудандарын Өзбекстанға қосу бастамасына да тойтарыс берген азамат.

Осындай ел азаматы өзі қызметте тұрғанда алаш арыстырының жақындарына да көмек қолын аямады.  «халық жауы» жаласынан арылмаған Мағжан Жұмабаевтың зайыбы Зылиха анамызға  Алматы Әуезов мен Ғабдуллин көшелерінің қиылысында салынған үйден баспана бергені әлі де ел есінде.

1960 жылдары Министрлер кеңесіне төраға болып, қазіргі Қонаев пен Қабанбай батыр көшелерінің қиылысындағы 121 пәтерлі үйді түгелімен өнер мен әдебиет қайраткерлеріне бергізеді. Ол үйді осы күнге дейін «Қазақ ауылы» немесе «Тәшеновтің үйі» деп айтады. Бұл үйде Илияс Омаров, Бибігүл Төлегенова, Кәукен Кенжетаев, Жамал Омарова, Шара Жиенқұлова сынды танымал тұлғалар тұрған.

Тіпті Алматыдағы бір Абай ескеркіші мен ұлы ақын атындағы даңғылдың болуы туралы бастаманы алғаш Жұмабек Ахметұлы Тәшенов көтерді. Кремльдегі басшыларға «Қазақтың Абай деген ұлы ақыны» бар деп  игі іске себепші болды. Бір қызығы, Ташенов осы ескерткішті қарапайым  колхоздың ұстасы, арнаулы білім алмаған, Хакімжан Наурызбаевқа жасатыпты. Осылайша, Хәкімжан ағамыздың сәулет өнеріндегі жолы Ұлы хәкімнің ескерткішінен басталған. Бүгінде Жұмекең өзі лентасын қиып ашқызған Абай ескерткіші қаланың қақ төрінде тұр.

Тарих ешқашан ұмытылмайды. Тек дәріптей білуіміз керек.

Мұсабекқызы Ақботаның блогы