|  |  | 

Саясат Әлеумет

Көш қайта жандана бастады

koshi-konТәуелсіздіктің 25 жылы ішінде сырттағы көптеген қандастарымыз елге келіп қосылып, мерейімізді өсіріп, айбынымызды асқақтата түстіАтажұртқа ат басын бұрған ағайынның көш-керуені алдағы уақытта да жалғаса бермекші.

Осы орайда, біз Денсаулық сақтау және әлеумет­­тік даму министрлігі Еңбек, әлеу­меттік қорғау және көші-қон комитетінің төрағасы Ахмәди САРБАСОВҚА бірнеше сауал қойған

едік.

– Қазіргі таңда тәуелсіздігімізді алғалы бері өзге елдердегі 1 мил­­лион­ға жуық қандасымыз ата­жұр­ты­на оралды деген мәлімет жиі айты­­ла­ды. Осы көрсеткішті нақ­ты­лап берсеңіз.

– Нақтылай айтқанда, 1991 жылдан бастап 2016 жылғы 1 қазанға дейін 981 743 қандасымыз елімізге келіп, оралман мәртебесін алды. Бұл жалпы халқымыздың 5,5 пайызын құрайды. Осы арада сұрақ көрсеткіштердің нақтылығына байланысты болған­дық­тан айта кетейін, олардың 61,5 пайызы Өзбекстаннан, 11,6 пайызы Қытай Халық Республикасынан, 12,0 па­йызы Моңғолиядан, 7,3 пайызы Түрік­менстаннан, 3,9 пайызы Ресей­ден, 3,7 пайызы өзге елдерден келгендер.

– Өткен жылдың қараша айында Елбасы «Қазақстан Рес­пуб­ликасының заңнамалық актілеріне халықтың көші-қоны және жұмыспен қамтылуы мәсе­лелері бойынша өзгерістер мен толық­тырулар енгізу туралы» Заңға қол қойған болатын. Осы Заң­ның ең маңызды тұстарына тоқ­тала кетсеңіз. Бұрынғы заңдар­дан айырмашылығы қандай?

– Заңда этностық қазақтарға қатысты атап айтарлықтай оңтайлы нормалар қарастырылған. Олардың негіз­гілеріне тоқталар болсақ, этнос­тық қазақтарға қоныстанған өңіріне қара­мастан, оралман мәртебесі бері­леді. Бұрын оралман мәртебесі тек Үкімет айқындаған өңірлерге қо­ныс­танған этностық қазақтарға бері­летін. Бұдан бөлек, соңғы заңда орал­ман­дардың тұрақты тұруға рұқсат алған­нан кейін бірден азаматтық алу­ға өтініш білдіру құқығы енг­ізіл­ді. Бұған дейін оралмандар азамат­тық алуға өтініш білдіру құқы­ғына Қазақ­станда 4 жыл тұрақты тұрған­нан ке­йін ғана ие болатын. Бұл рет­те қазір оралмандар Қазақстан Рес­пуб­ли­ка­сының азаматтығын жеңіл­детіл­ген тіркеу тәртібінде, яғни өтініш жаса­ған күнінен бастап 3 ай ішінде алады.

Сонымен бірге, Үкімет айқын­даған өңірлерде оралмандарды қоныс­тан­дырудың өңірлік квотасы белгіленеді және квотаға енген оралмандар Қазақ­­стан Республикасының халық­ты жұ­мыспен қамту туралы заңна­ма­­сы­­на сәйкес, жұмыспен қамтуға жәр­дем­­десудің белсенді шараларына қатысу­шыларға көзделген мемлекет­тік қол­дау шараларымен қамтамасыз етіледі. Бұрын мұндай қолдау көрсетілмейтін.

Тағы бір айта кетер жайт, Үкімет бел­гілеген өңірден бес жыл ішінде ерік­т­і түрде өз бетінше кеткен (көш­кен), немесе Қазақстан Респуб­ли­­ка­сының аза­мат­­тығын алудан бас тарт­қан жағ­дай­да оралмандарға беріл­ген мем­ле­­кеттік қолдауды қайтару жө­нін­­де жауап­кершілік белгіленген. Бұға­н дейінгі заңдарда бұл мәселе қарал­маған еді.

Бұларға қосымша айтарым, қыз­мет­тік пәтері немесе жекемен­шік бас­па­насы болмаса орал­ман­дар бейім­деу және кіріктіру орталық­тарында, уақыт­ша орналастыру орта­лық­тарын­да бір жылға дейінгі мерзім­ге тір­келе алады. Бұл да бұрынғы заң­­­дар­да көзделмеген-ді. Тағы бір мәсе­ле, қа­зір этностық қазақтар ви­за­­лар­дың сана­тына қарамастан көші-қон поли­ция­сына жүгініп, тұрақты тұ­руға рұқ­сат ала алады. Ал бұрын тұ­рақ­ты тұруға рұқсат алу үшін этнос­тық қазақ­тардың тұрақты тұру­ға көшіп бара­ды деген визасы болу керек бола­тын немесе шыққан елі­нің лауа­зым­­ды органының басқа ел­де тұрақт­ы тұруы­на қарсылығы жоқтығы тура­лы анық­тамасы болу керек-тұғын. Міне, осы мәселелер қазіргі заңның тиімділігін көрсетеді.

– Бұрын сырт елдерден келген қан­дастарымыз әлеуметтік көмек­ке қол жеткізу үшін көп құжат жинап сабылатын. Қазір осы мәсе­леге қатысты нендей жеңіл­діктер көзделген?

– Әлеуметтік көмектер оралман­дарға Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей көрсетіледі. Сондықтан әлеуметтік көмек алу үшін жиналатын құжаттардың айырмашылығы жоқ.

– Соңғы екі-үш жылда қандас­тары­мыздың елге оралу көрсет­кіші төмендеп кетті деген сөз бар. Шынында солай болса, бұл түйт­кілге не себеп?

– 2013 жылғы 10 желтоқсанда қабылданған заңға сәйкес оралман мәртебесін тек Үкімет айқындаған өңірлерге келген этностық қазақтар ала алғандығына және оралмандардың азаматтық алу құқығы тек тұрақ­ты тұрғанына 4 жылдан асқан соң пай­да болатынына байланысты көшу үрдісінің саябырланғаны рас. Мы­салы 2013 жылы 33 952 адам қоныс аударған болса, 2014 жылы 8 247 адам, 2015 жылы 4882 этностық қазақ тарихи Отанына оралды. Ал 2015 жылғы заң қабылданған соң көрсеткіш өсіп, 2016 жылғы 9 айда елімізге 23 971 этностық қазақ (11 488 отбасы) қоныс аударды. Яғни, сырттағы қандастарымыздың елге оралуы қайтадан жанданды.

– Мемлекетіміздің ішкі көші-қон саясатында қандай шешімін күткен мәселелер бар? Оңтүстік өңір­лер тұрғындарының сол­түс­тікке көшу үдерісінде қан­дай жағымды көрсеткіштер байқалады? Бұл мәселеде сіздердің комитеттеріңіздің рөлі қандай?

– Елімізде ішкі көші-қон сая­сатын оңтайлы жүргізу бағыты «Жұмыс­пен қамтудың жол картасы-2020» бағдарламасының үшінші бағыты «Аумақтық ұтқырлықты арттыру» шеңберінде іске асырылуда. Аталған бағытты іске асыруға 2016 жылы 4,1 миллиард теңге бөлініп, қазіргі кезде 1,8 миллиард теңге (43,9%) игерілді.

Бұл ретте ішкі көші-қон үдерісі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 18 ақпандағы № 82 қау­лысымен бекітілген қоныс аудару­шы­лардың өңірлік квотасы шең­берінде іске асырылуда. Дәлірегі, 2016 жылға квота Шығыс Қазақстан облысына 40 отбасына, Қостанай облысына 22 отбасына, Павлодар облысына 200 отбасына, Солтүстік Қазақстан облысына 201 отбасына белгіленген. Қазіргі кезде 119 отбасы аталған өңірлерге қоныс аударып «Жұмыс­пен қамтудың жол картасы-2020» бағ­дарламасында қарастырылған көмек­терді алды.

– Биыл қанша қандасымызды қабылдауға қаржы бөлініп отыр?

– Үкіметтің осы жылғы 18 ақпан­дағы № 82 қаулысымен 2016 жылға 1259 отбасына оралмандардың өңір­лік квотасы бекітілген. Үкімет ай­қын­даған өңірлерге келген және орал­мандар мен қоныс аударушыларды қабыл­даудың өңірлік квотасына ен­гізілген оралмандар мен қоныс аудару­шы­ларға көшуге субсидия және соған байланысты шығыстарға өтем­ақылар отағасына елу айлық есеп­тік көрсеткіш, отбасының әрбір мүше­сіне 35 айлық есептік көрсеткіш мөл­шерінде беріледі. Аталған отба­сы­ларын қабылдап алуға қажетті қар­жы көзі «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020» бағдарламасы шеңберінде қарастырылған.

Әңгімелескен

Жолдыбай БАЗАР,

«Егемен Қазақстан»

Related Articles

  • Самат Әбіш қалай “сүттен ақ, судан таза” болып шықты?

    Азаттық радиосы Саясаттанушы Досым Сәтпаев ҰҚК төрағасының бұрынғы бірінші орынбасары, экс-президент Нұрсұлтан Назарбаевтың немере інісі Самат Әбішке шыққан үкім “Қазақстандағы режим болашақты ойламайтынын көрсетті” дейді қазақстандық саясаттанушы Досым Сәтпаев. Сарапшының пайымдауынша, билеуші “элита” жеке істерімен және тасадағыкелісімдермен әуре болып жатқанда елде тағы бір жаңа әлеуметтік жарылысқа әкелуі мүмкін факторлар күшейіп келеді. СаясаттанушыРесей өзінің экономикалық мүдделері мен геосаяси жоспарларын кеңінен жүзеге асыру үшін Қазақстанның ішкі саясатына тікелей әсер етуге тырысып жатуы мүмкін деп те топшылайды. ПУТИН “ҚАУІПСІЗДІК КЕПІЛІ” МЕ? Азаттық: Сонымен ұзақ демалыс алдында осындай үлкен жаңалық жарияланды. Мейрам алдында, 19 наурызда қазақстандықтар мәжіліс депутатының постынан Самат Әбішке шыққан үкім жайлы білді. Мұның бәрінің байланысы бар ма әлде кездейсоқтық па? Досым Сәтпаев: Әңгімені бұл істің құпия

  • “Геосаясат илеуіне түсіп қалуымыз мүмкін”. Қазақстанда АЭС салуға қатысты сарапшы пікірі

    Елена ВЕБЕР Атом электр стансасын салу және пайдалану экологиялық қатер және төтенше жағдайда адам денсаулығына қауіпті ғана емес, оған қоса соғыс барысында Украинаның Запорожье АЭС-індегі болған оқиға сияқты бопсалау құралы дейді әлеуметтік-экологиялық қордың басшысы Қайша Атаханова. Ол мұның артында көптеген проблема тұрғанын, қазақстандықтарға АЭС салу жөніндегі референдум қарсаңында біржақты ақпарат беріліп, онда тек пайдалы жағы сөз болып жатқанын айтады. Сарапшы АЭС-тің қаупі мен салдары қандай болатыны жайында ақпарат өте аз деп есептейді. Голдман атындағы халықаралық экологиялық сыйлықтың лауреаты, биолог Қайша Атаханова – радиацияның адамдарға және қоршаған ортаға әсерін ширек ғасырдан астам зерттеп жүр. Ол бұрынғы Семей полигонында және оған іргелес жатқан аудандарда зерттеу жүргізген. Қарағанды университетінің генетика кафедрасында оқытушы болған.

  • “Қазақстан дұрыс бағытта”. Деколонизация, Украинадағы соғыс және Қаңтар. Балтық елшілерімен сұхбат

    Дархан ӨМІРБЕК Балтық мемлекеттерінің Қазақстандағы елшілері (солдан оңға қарай): Ирина Мангуле (Латвия), Эгидиюс Навикас (Литва ) және Тоомас Тирс. Совет одағы ыдырай бастағанда оның құрамынан бірінші болып Балтық елдері шыққан еді. Өзара ерекшеліктері бар болғанымен, сыртқы саясатта бірлігі мықты Латвия, Литва және Эстония мемлекеттері НАТО-ға да, Еуроодаққа да мүше болып, қазір көптеген өлшем бойынша әлемнің ең дамыған елдерінің қатарында тұр. Ресей Украинаға басып кіргенде Киевті бар күшімен қолдап, табандылық танытқан да осы үш ел. Соғыс басталғанына екі жыл толар қарсаңда Азаттық Балтық елдерінің Қазақстандағы елшілерімен сөйлесіп, екіжақты сауда, ортақ тарих, Ресей саясаты және адам құқығы тақырыбын талқылады. Сұхбат 8 ақпан күні алынды. “БІЗДЕ ҚАЗАҚСТАНДЫ ДҰРЫС БІЛМЕЙДІ” Азаттық: Сұхбатымызды Балтық елдері мен Қазақстан арасындағы сауда қатынасы

  • Бақсылар институты

    Сараптама (оқысаңыз өкінбейсіз) Бірінші, ілкіде Түркі баласында арнайы қаған құзіреті үшін жұмыс істейтін көріпкел бақсылар институты болған. Аты бақсы болғанымен ханның қырық кісілік ақылшысы еді. Көріпкел бақсылар хан кеңесі кезінде алдағы қандайда бір саяси оқиға мен ситуацияны күні бұртын болжап, дөп басып талдап һәм сараптап бере алатын соны қабілеттің иесі-тін. Оларды саяси көріпкелдер деп атаса да болады. Хан екінші бір елді жеңу үшін білек күшінен бөлек көріпкел бақсылардың стратегиялық болжауына да жүгінетін. Қарсылас елдің көріпкел бақсылары да оңай емес әрине. Екінші, уақыт өте келе саяси көріпкел бақсылар түркілік болмыстағы стратегиялық мектеп қалыптастырды. Түркі бақсылары қытай, үнді, парсы, ұрым елдерін жаулап алуда маңызды рөл атқарды. Ол кездегі жаһандық жауласулар жер, су,

  • Жер сілкінді, ал санамыз сілкіне ме?

    Бірінші, Алматы жер сілкініс белдеуі аймағына жатады, ол ғылымда әлдеқашан дәлелденген, оған құмалақ ашып жаңалық айтудың керегі жоқ. Орталық Азияның қауіпті сілкініс белдеуінің бір жолағы Қазақстанның біраз аймағын қамтып жатыр. Жер кеше сілкінген, бүгін сілкінді, түптің түбінде ертең де сілкінеді және сілкіне береді. Жер- күнәнің көптігі үшін сілкінді деп аңыраған жұртқа құрғақ ақыл айтатын қаймана уағыз қай қоғамда болсын табылады, жер- атеист пен тәңіршілге “Аллаһты еске салды” дейтін міскін ой, асығыс тұспал қай жамағатта болсын табылады, бірақ табылмай тұрғаны ҒЫЛЫМ, мән берілмей тұрғаны да осы. Екінші, жерді кім сілкісе де мейлі, маңыздысы ол емес, онсыз да сілкініс белдеуінде тұрып жатырмыз, “ұйқыдағы” сілкініс пен жанар тау бізде онсыз да баршылық. Мәселе

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: