Жүгіртпелер
 |  |  |  | 

Мәдениет Қазақ хандығына 550 жыл Қазақ шежіресі

САРАЙШЫҚТЫ САҚТАЙЫҚ!

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Oct 18, 2016

Атырауда талай рет болсам да осыдан төрт-бес күн бұрын Сарайшыққа алғаш рет жолым түсті. Қазақ елінің тұңғыш астанасы болған қасиетті шаһар туралы талай деректерден хабарымыз бар. Әсіресе Иманғали Тасмағамбетов Атырау әкімі болып тұрған кезде Сарайшық аты жиі аталатын. Сол азаматтың бастамасымен салынған «Сарайшық» мемориалды кешен-мұражайында болдық. Мұражай директоры Молдекеңнің (Молдаш Сарсенғалиұлы Бердімұратовтың) әсерлі әңгімесін тыңдадық.

Бірақ Молдекеңнің әңгімесі көңілімізге қаншалықты қуаныш сыйласа, өкінішке қарай сол көне Сарайшықтың орны соншалықты қапалық жағдайға түсірді. Көне құрылыс іздері төмпешікке айналған. Жер бетінің бәрі шашылған адам сүйектері. Аяқ басуға аруақтардан қорқасың. 1995 жылдан 2009 жылға дейін Сарайшық аумағында Қазақстанға белгілі археолог, Әлкей Марғұлан атындағы археология институтының директоры Зейнолла Самашевтің қазған орындарын түгелдей топырақ басып, шөп өсіп кеткен. Ең болмаса шетелдердегідей қызыққан туристер келіп көріп айналып шығып кететіндей жалғызаяқ тақтай соқпақ та жасалмаған. Тек әйтеуір қалашық орны темір тормен қоршалыпты. Сарайшық жүректі ауыртты.

Жайық жылдан жылға жағалауды орып, көне қала орнын шайып жатыр. Әйтеуір енді анық білетінім – өткен тарихымыздың көзіндей бұл қымбат қалашықты мәңгілікке жоғалтып алмауымыз қажет. Осы өңірде қаншама тарихшы, қаншама өлкетанушы бар. Ел бар, жұрт бар. Облыстық әкімшілік бар, Үкімет бар. Бәріміз отырып, көз алдымызда Сарайшықтың мүлде жойылуына қалайша жол бермекпіз?

Консервация деген болушы еді ғой. Менің ойымша ең керегі жарды шайып кете бермеу үшін өзен жағалауын бекітетін, свая қағатын амалдар істеу керек сияқты. Араб саяхатшысы Ибн Батута заманындағыдай ұқсатып жаңа қалашық салу жоспары кейін де жүзеге аса жатар. Қазір көне Сарайшық қаласының іздерін құтқару қажет! Таяу күндерде зиялы қауым атынан Үкімет атына хат жолдағым келеді. Оның үстіне Имекең де вице-премьер дегендей. Ғажайып құндылықтарымызды сақтап қалатындай тағы басқа қандай амалдар бар? Кім қандай ұсыныс айта алады? Әйтеуір бейғам, немкетті болмайықшы, ағайын?!

Марат Токашбаевтың facebook парақшасынан алынды

Related Articles

  • Герб ауыстыру мәселесі немесе «терістеу синдромы» қалай пайда болды?!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Еліміздің гербін ауыстыру туралы Президенттің ұсынысы (о баста ұсыныс суретші-дизайнер мамандардан шыққан сияқты) тұтас қоғамда болмағанмен, әлеуметтік желілерде әжептәуір қарсылық тудырды. Бірақ, байыптап қарасақ, бұл қарсылықтың қазіргі гербтің қазақ үшін ерекше қастерлі немесе эстетикалық тұрғыдан мінсіз болуына еш қатысы жоқтығын аңғарасыз. Соңғы уақыттары, ауыр індетпен қатар келген қаңтар трагедиясынан бастап, халық айтарлықтай күйзеліске ұшырады. Қазақстанның еркінен тыс, соғысқа, басқа да себептерге байланысты болып жатқан экономикалық қиындық салдарынан халықтың әл-ауқаты төмендеді. Осының бәрі қазір қоғамда байқалып қалған «терістеу синдромына» түрткі болды. «Терістеу синдромы» – дұрысты да бұрысқа шығаратын, қандай бастамаға болсын қарсы реакция шақыратын құбылыс. Әлеуметтік психологияны зерттеушілердің пайымдауынша, осы құбылысты барынша күшейтіп тұрған фактор – әлеуметтік желілер. Яғни, алдағы уақытта

  • Айтпай кетті демеңіз… (Тибет архиві туралы)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Алтайдан ауған ел туралы тарихи жазбаларда оқтын-оқтын айтылғаны болмаса исі қазақ жұртына Тибет туралы түсінік әлі күнге дейін беймәлім. Әсіресе Тибет жазба деректерінде күллі түркі баласының тарихы туралы тың деректердің көмулі жатқанын тіптен біле бермейміз. Тибет- тарихи деректің ең көп сақталған аймағы саналады. Мәдени, әдеби, рухани және тарихи түрлі деректердің ықылым заманнан бері жақсы сақталуымен сырт әлемді өзіне баурап кеген Тибет жұртына 19 ғасырдан бастап Батыс экспедициясы баса назар аударып кешенді зерттеулер жасады. Соның негізінде Тибеттегі кейбір салалық байырғы деректер Батысқа көшірілді. Есесіне Тибеттану ғылымы қалыптасты. Жағырафиялық орналасуы тым ұзақ болғандықтан Тибеттану ғылымы қазақ жұртына қажеттілік тудырмады. Тибеттанумен негізінде алпауыт күштер айналысты. Олар тибет жұртын игеруді басқа қырынан бағалады. Тибетте

  • Демографиялық сараптама

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    1-ші сурет қазақтар; Демографиялық ахуал 1949-2020 жж. аралығын салыстырмалы көрсеткен. 1949 жылға дейін, атап айтқанда коммунистік қытай үкіметі орнағанға дейін Шынжаң өлкесінің солтүстік бөлігінде қазақтар, оңтүстік бөлігі Қашқарияда ұйғырлар басым санды ұстады. 1951-54 жылдары ұлттық межелеу кезінде орталық үкімет құрған комиссия сараптамасы бойынша ұлттық автономиялық территорияны анықтау мына екі бағытта жүргізілді. Олар: БІРІНШІ, ұлттық автономияны межелеу бойынша оның атауын тұрақтандыру. Осы бойынша үш атау ұсынылды: *ШЫғыс Түркістан автономиялық федерациялық респубиликасы; *Ұйғырстан автономиялық респубиликасы; *Шынжаң автономиялы респубиликасы. ЕКІНШІ, автономияның әкімшілік тұрпатын анықтау; Осы бойынша: *Федерециялық тұрпат; *Автономиялық облыс және окург тұрпат; *Аймақ және аудан дәрежелі автономиялық окург тұрпаты. Межелеу комиссиясы аталған екі бағытта сараптама нәтижесін қорытындылады. Комиссия қорытындысы бойынша Шынжаң өлкесінің

  • …ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Әлеуметтік желіде осы отандасымызды қызу талқылап жатыр екен. Көбі сын айтып жатыр. Видео жазбаның толық нұсқасы жоқ, пікір-талас тудырған бөлігі ғана тарап жатыр екен. Соған байланысты өз ойымды айта кетпекшімін: Бірінші, отандасымыздың видеосы, фотосы әлеуметтік желіде желдей есіп тарап жатыр. Ол азаматтың (азаматшаның) жеке құпиясы саналатын фотосы, видео жазбасы кімнің рұқсатымен тарап жатыр екен? Өз басым осы постты жазу үшін ол азаматтың (азаматшаның) видеодағы бейнесін қара бояумен өшіріп тастауды жөн көрдім. Және рұқсатынсыз фото бейнесін жеке парақшама салғаным үшін одан кешірім сұраймын. Діни ұстанымы, ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз. Екінші, отандасымыздың діни ұстанымына байланысты айтқан сөздері қоғамда қатты пікір тудырған екен. Тіпті оны “ұлт дұшпаны”

  • ТӘҢІРІ ҚАЛАУЫ ТҮСКЕН ЖАН

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Мандоки Қоңырдың туғанына 80 жыл толуына орай «Тәңірі мені таңдады»  Мұхтар Мағауин Мандоки Қоңыр Иштван – отаны Мажарстан ғана емес, күллі түркі дүниесі қастерлейтін ұлық есімдер қатарындағы көрнекті тұлға. Шыңғыс жорығы тұсында Карпат қойнауындағы мадиярлар арасынан пана тапқан құман-қыпшақ жұртының тумасы Мандоки Қоңыр оннан аса тілді еркін меңгерген, бұған қоса зерттеушілік қарымы ерен, Тұран халықтарының фольклорлық-дүниетанымдық санасын бойына дарытқан ғалым. Ол түркология ғылымымен дендеп айналысып қана қоймай, ХХ ғасырдың төртінші ширегінде Шығыс пен Батыс­тың арасында алтын көпірге айналды, миллиондардың ықылас алқауына бөленді. Яки ол халықтар арасын жақындас­тырған мәмілегер, озықтарға ой салған көреген еді. Замана алға жылжыған сайын мерейтой иелері туралы айтылатын жайттар естелік пен өткен шақ еншісіне көшеді. Көзі тірі

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: