Ortalıq Aziya men Reseyde Tramp jeñisine reakciya wqsas boldı
Halıqaralıq baspasöz Ortalıq Aziya elderi Reseyge jılı qabaq tanıtqan Donal'd Tramptıñ AQŞ prezidenti bolıp saylanuına quanıp jatqan sıñaylı dep jazadı. Qıtaydıñ Ortalıq Aziyamen «pragmatikalıq ıntımaqtastığı» turalı da nazarğa ilingen.
TRAMPTIÑ SAYLAUDAĞI JEÑİSİNE REAKCIYA
Amerikalıq EurasiaNet saytında jariyalanğan «Ortalıq Aziya Tramptıñ Reseyge degen dostıq peyiline tänti» degen maqalada Donal'd Tramptıñ AQŞ prezidenti bolıp saylanuına qatıstı Ortalıq Aziya elderi basşılarınıñ reakciyasın sipattağan.
«[Qazaqstan prezidenti Nwrswltan Nazarbaevtıñ Donal'd Trampqa qwttıqtau jedelhatımen] asığıs joldağan jılı lebizinen onıñ quanıştı ekenin añğaru qiın emes. Reseydegi [prezident] Vladimir Putin tärizdi Nazarbaev ta Tramptı demokratiya men adam qwqığın damıtu siyaqtı «wsaq-tüyekke» alañdamaytın adam köretin sıñaylı» dep jazadı EurasiaNet.
Maqalada AQŞ prezidenttigine saylauda jeñilgen kandidat Hillari Klinton Qazaqstanğa 2010 jılı barğan saparında sol kezde türmede otırğan qwqıq qorğauşı Evgeniy Jovtiske araşa tüsip, «adam qwqığı salasındağı progress» üşin Astananı maqtap ketken dep jazadı. Maqalada Qazaqstan parlamenti deputatı Mäulen Äşimbaevtıñ «Vaşington men Mäskeu arası jaqsaru perspektivasına baylanıstı Tramptıñ jeñisi Qazaqstan üşin tiimdi boluı mümkin» degen sözine silteme jasalğan.
Ortalıq Aziyanıñ özge elderi de osığan wqsas sarında pikir bildirip jatır. Mısalı, qırğızstandıq sayasattanuşı Şerädil Baqtığwlov Qırğızstanğa janama äseri etui mümkin bolğanımen, bwl el Amerika men Resey qatınastarınıñ jaqsaruına müddeli ekenin aytadı. Al qazir öz prezidentin saylauğa dayındalıp jatqan Özbekstanda «jwrttıñ bükil nazarı jeltoqsannıñ 4-inde ötetin saylauğa auğan».
«Vaşingtonnıñ Özbekstanğa qatıstı sayasatında qauipsizdik mäselelerine endi köbirek män beriledi dep kütuge boladı. Täjikstanda da osığan wqsas jağday, Tramptıñ jeñisine qatıstı Duşanbeniñ alğaşqı pikirleri osı poziciyanı bildiredi» dep jazğan EurasiaNet. Al Türkimenstanda joğarı lauzımdı resmi twlğalar AQŞ-tağı saylau qorıtındılarına qatıstı pkirilerin aşıq jariyalağan joq.
QITAYDIÑ PRAGMATIKALIQ INTIMAQTASTIĞI
Qıtaydıñ Xinhua jañalıqtar saytındağı «Qıtay prem'eriniñ saparı Euraziya elderimen pragmatikalıq ıntımaqstastıq ornatuğa kömektesedi» degen maqalada Qırğızstan, Qazaqstan, Latviya jäne Reseyge barğan Qıtay prem'er-ministri Li Kekiangtiñ juırda ayaqtalğan saparı nätijelerin «pragmatikalıq ıntımaqtastıq» dep atağan. Bwğan qosa ol Şanhay ıntımaqtastıq wyımına (ŞIW) müşe elder prem'er-ministrleriniñ jıl sayınğı sammiti men Ortalıq jäne Şığıs Europa elderi basşılarınıñ kezdesuine de qatısqan.
«Prem'er saparınıñ tığız kestesi köptegen salada – älgi elderdiñ damu strategiyaları sinergiyası, öndiris quattılığın arttıru siyaqtı mämilelerden bastap ıntımaqtastıq ornatu jönindegi jaña qwjattarğa qol qoyuğa deyingi mäseleler boyınşa jemisin berdi» delingen maqalada. Mwnday salalar qatarında Qıtaydıñ «Jibek jolı ekonomikalıq beldeui bastamasın» Qazaqstannıñ «Nwrlı jol» strategiyası men Qırğızstannıñ «Beldeu jäne jol salu bastaması» strategiyasımen wştastıru jaylı wsınısı aytıladı.
Amerikalıq Forbes jurnalı blogtar bölimindegi parağında kommentator Ueyd Şepard «Europa aqırı Jaña jibek jolına bet bwra bastadı, sondıqtan bwl mañızdı boluı mümkin» degen maqalasında «Jaña Jibek jolı» transeuraziyalıq bastama şapşañ damıp kele jatqanın jazğan. «2016 jıldıñ ayağına qaray Jibek jolın damıtu qarqındı jürip jatır. Bükil Euraziyanı qamtitın jaña infraqwrılımdarğa qwyılğan milliardtağan dollardan bölek, qajetti sayasi, ekonomikalıq jäne qarjı qwrılımdarı da ornatılıp jatır. Bwrın Ortalıq Aziya elderi despottarınıñ sandıraq armanı siyaqtı bolıp köringen närse qazir älem halqınıñ 70 payızın, energiya resurstarınıñ 75 payızın jäne JİÖ-niñ 70 payızın qamtitın geografiyalıq keñistikti biriktiretin şındıqqa aynaldı».
Mısalı, Qıtay men Pol'şanıñ Lodz' qalası arasında temir jol qatınası ornağanın jazğan. Lodz' Qıtaydan keletin transkontinentaldı jükterdi alatın ülken transporttıq portqa aynalıp keledi, biraq sonımen bige qazir tauarın Şığısqa jöneltip jatqan europalıq öndiruşiler de köbeyip baradı.
Azat Europa / Azattıq radiosı
Pikir qaldıru