kerey.kz

مادەنيەت

يتەلمەندەر اتا-بابا قونىسىندا وزدەرىن وگەي سەزىنەدى

kerey.kz
| Jan 14, 2019 | 263 views

ازاتتىق راديوسى كورنەكى سۋرەت. كامچاتكادا شەنەۋنىكتەر جەرگىلىكتى يتەلمەندەر قاۋىمىنان ايماقتىڭ ەڭ باستى كورنەكتى ورنى – اشىق اسپان استىندا ورنالاسقان “پيمچاح” مۋزەيى تۇرعان جەر تەلىمىن بوساتۋدى تالاپ ەتتى. مۇنداي شەشىمگە جەردى جالعا الۋ مەرزىمىنىڭ اياقتالۋى سەبەپ بولعان. قاۋىم وكىلدەرى اتامەكەنىندە جەردى تەگىن پايدالانا المايتىندارىنا قاپالى. “قاتتى قينالىپ، قاپالانىپ ءجۇرمىز” سوسنوۆكا اۋىلى كامچاتكا تۇبەگىنىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى ەليزوۆسكي اۋدانىندا ورنالاسقان. سوسنوۆكادان التى شاقىرىم جەردە، اشىق اسپان استىندا “پيمچاح” مۋزەيى بار. تۇبەكتىڭ بايىرعى حالقى – يتەلمەندەر وسترايا تاۋى ماڭىن كيەلى جەر سانايدى. يتەلمەندەر قاۋىمىنىڭ باسشىسى ۆەرا كوۆەينيك (ورتادا سويلەپ تۇر). – بيلىكتىڭ قارىم-قاتىناسى تاڭ قالدىرادى. مۇنداي دۇنيەنى العاش ءبىز جاساعانبىز. مۋزەيدى 1998 جىلى سالا باستادىق، 2000 جىلداردىڭ باسىندا اشىلدى. ءبارىن ءوزىمىز ىستەدىك، ەشكىم كومەكتەسكەن
33
كوز قاراس

گيپەر جوبالاردىڭ جولى بولا ما؟

kerey.kz
| Jan 14, 2019 | 202 views

كەڭەس وداعى جىلدارىندا مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسى گيگانتومانياعا قۇشتار بولدى. ءبىر ورتالىقتان باسقارىلعان جوسپارلى ەكونوميكادا ولار ازدى-كوپتى تيىمدىلىك كورسەتتى، بىراق نارىقتىق ەكونوميكاعا كوشكەندە سولاردىڭ ءبارى ادىرا قالدى. ويتكەنى، نارىق گيگانتومانيانى سۇيمەيدى، ول ناقتىلىققا يكەمدىلىكتى ۇناتادى. سول سياقتى قازاقستان دا وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاقتىڭ «كورپەڭە قاراي كوسىل» دەگەن ناقىلىن ۇمىتىپ، گيپەر جوبالارعا، مەگا جوبالارعا قۇمارلىق تانىتىپ كەلەدى. ماسەلەن، «قازاقستان-تۇركىمەنستان-يران» حالىقارالىق تەمىرجول مارشرۋتى جوباسىنا باستاماشى بولىپ، اقىرى ونى 2014 جىلى ىسكە قوستى. ارىپتەستەرىمىز بولىپ وتىرعان ەكى ەلدىڭ تاۋارلارى دا نارىقتى جارىپ، اعىلىپ جاتاتىندار ەمەس. وعان قازاقستان ارقىلى رەسەي قوسىلعاندا دا تاۋارلارى بىرتەكتى، ءبارىنىڭ دە قاۋزايتىنى نەگىزىنەن تابيعي رەسۋرستار. وسى جولمەن قازاقستان تاۋارلارى پارسى شىعاناعىنا تىكەلەي شىعاتىن بولادى دەپ جالاۋلاتقان ەدىك. سول دامەمىز اقتالدى ما؟
11
ادەبي الەم

ءۇش ليتر سۋ

kerey.kz
| Jan 14, 2019 | 221 views

كەشە بولەمنىڭ ۇيىنەن بەسىك توي ما… بىردەڭەدەن كەلگەن، ايەلىم ازانىمەن «كەتتىك» دەيدى ماعان. – كەتتىگى نەس… – كەشە مەن ءبىر تاۋىپپەن جولىقتىم. سراز سەنى ايتتى، اپ كەل دەدى، ايتپەسە جامان بولاسىڭ سەن… – دەنىڭ ساۋ ما؟ ايدالادا ناعىلعان ءتاۋىپ ول، باس اياعى جوق مەندە نەسى بار؟- دەپ جاتىرمىن دا ەندى. سۇيتسەم ايتادى، ول كەرەمەت، باياعىدا ءبىر اتاسى ءتاۋىپ بولعان، «سول كىسى تۇسىنە كىرىپ ادام ەمدە دەگەن، سودان قاسيەت قونعان، قازىر ادام قارايدى. كەشە ماعان سەنى»… – وي، تۇرا تۇرسايش سەن. باياعىدا ماعان دا اتام تۇسىمە كىرىپ «پيانينو الاسىڭ با، بايان الاسىڭ با؟» دەگەن. «بايان الام» دەگەم، پيانينو الىپ جۇرۋگە اۋىر بولعاسىن. سوسىن بازاردان بايان ساتىپ العان ەم، تۇر ءانى شاڭ-شاڭ
26
ساياسات

نازارباەۆتان كەيىنگى قازاقستان نە بولماق؟

kerey.kz
| Jan 10, 2019 | 514 views

2018 جىلى ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندەگى كەي وقيعالار بيلىك ترانزيتىنە جان-جاقتى دايىندىق ءجۇرىپ جاتقانىن ايگىلەدى. ساياساتتانۋشى، تاۋەكەلدەردى باعالاۋ توبىنىڭ جەتەكشىسى دوسىم ساتباەۆ قازىرگى ترانزيت مەحانيزمى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ كوزى ءتىرى كەزدە عانا جۇمىس ىستەيدى، سوندىقتان بيلىكتىڭ قانداي جولمەن جانە كىمگە اۋىساتىنى بەلگىسىز دەپ ەسەپتەيدى. 2018 جىل اياقتالار تۇستا دوسىم ساتباەۆپەن باستى ساياسي وقيعالارعا تالداۋ جاساپ، نازارباەۆسىز قازاقستان تاپ بولاتىن ماسەلەلەرگە ءۇڭىلىپ كوردىك. ساياساتتانۋشى د.ساتباەۆ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى ۇجىمدىق مۇراگەر بولا المايدى – دوسىم، بيىلعى ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندەگى ايتۋلى وقيعالاردىڭ ءبىرى – «قاۋىپسىزدىك كەڭەسى تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلدانۋى. قاۋىپسىزدىك كەڭەسى كونسۋلتاتيۆتى-كەڭەسشىلىك ورگاننان كونستيتۋتسيالىق ورگانعا اينالدى، ال ءبىرىنشى پرەزيدەنتكە ونى ءومىر بويى باسقارۋ قۇقى بەرىلدى. كەيبىر ساراپشىلار بۇدان بيلىك ترانزيتىنە دايىندىقتىڭ نىشانىن بايقادى. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، بۇل
64
كوز قاراس

ماۋلەن اشىمباەۆ: قازاق حالقىنىڭ مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت ەكەنىن اشىق ايتۋىمىز كەرەك

kerey.kz
| Jan 10, 2019 | 560 views

قاراعاندى – تالاي تالانت پەن دارىنداردىڭ كىندىگىن كەسىپ، توماعاسىن سىپىرعان، قازاق ءۇشىن قۇت دارىپ، باق قونعان قاستەرلى مەكەن. سوڭعى اپتادا وسى ءبىر ولكەگە ەلدىڭ نازارى ەرەكشە اۋدى. ماسەلەنىڭ ءمانىسى دە بارشاعا ءمالىم. بۇگىن ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جانات سۇلەيمەنوۆ ارنايى ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ، ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن ءتۇسىندىرىپ بەردى. اتالعان ءىس بويىنشا ناقتى شارالار قولعا الىنىپ، تەرگەۋ امالدارىنىڭ جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلىپ جاتقاندىعىن دا ايتتى. قازىردىڭ وزىندە وسى ىسكە قاتىسى بار دەگەن كۇدىكپەن 8 ادامنىڭ ۇستالعانى، تاعى بىرەۋىنە ىزدەۋ جاريالانعانى بەلگىلى بولىپ وتىر. بۇل كەشەندى جۇمىستار ناقتى ناتيجەسىن بەرىپ، جاۋاپتى ادامدار زاڭعا سايكەس جازالارىن الادى. وسى رەتتە، ورىن العان جايتقا قاتىستى از-كەم ءوز ويىمىزدى ءبىلدىرىپ، ءۇن قوسقاندى ءجون كورىپ وتىرمىن. بۇعان دەيىن
75
كوز قاراس

قازىرگى ۋاقىتتاعى قازاق تەلەۆيزياسىنىڭ جۇمىسىنا قاتىستى ۇسىنىستار

kerey.kz
| Jan 7, 2019 | 585 views

I. قازىرگى تەلەۆيزيا سيپاتى مەن بەتالىسى. جەر جۇزىندەگى مەديا-كەڭىستىك، سونىڭ ىشىندە تەلەۆيزيا جاڭا عاسىر باستالعالى بەرى، اسىرەسە سوڭعى ون جىل بەدەلىندە كۇرت وزگەردى. البەتتە، تەحنولوگيانىڭ كەشەۋىلدەپ جەتۋى جانە باسقا دا وبەكتيۆتى، سۋبەكتيۆتى سەبەپتەرگە بايلانىستى قازاقستاندا بۇل وزگەرىس كەيىنگى بەس-التى جىلدا عانا بايقالدى. ەڭ اۋەلى، سپۋتنيكتىك جانە كابەلدىك جۇيەنىڭ جەدەل دامۋى كورەرمەننىڭ تاڭداۋ مۇمكىندىگىن مەيىلىنشە كەڭەيتىپ، كوبەيتىپ جىبەردى. قازىر قازاقستاننىڭ (دامىعان باتىس ەلدەرىن ايتپاي-اق تا قويالىق) كوپتەگەن ەلدى مەكەندەرىندە ء(ىرى، ورتاشا، شاعىن قالا، كەنتتەردە، قالاعا جاقىن اۋىلداردا) كەم دەگەندە وتىز شاقتى تەلەارنا كورۋگە بولادى. ەكىنشىدەن تەز تاراپ جاتقان ينتەرنەت پەن ارزان («قول جەتىمدى» دەپ ءجۇرمىز) سمارتفوندار اقپارات الۋدىڭ جاڭا «تۇما-باستاۋلارىن»: الەۋمەتتىك جەلىلەر، ءار قيلى سايتتار، youtube, on-lineفيلمدەر (بۇل فيلمدەردىڭ بارلىعى دەرلىك
160
جاڭالىقتار

سوۆەت قىتايدى قالاي كوتەردى؟

kerey.kz
| Jan 7, 2019 | 314 views

ەرزات كارىباي 1917جىلى رەسەيدە رەۆوليۋتسيا بولىپ جاپپاي كوممۋنيستىك جۇيە ورناي باستادى، 1919 جىلى 3 ايدا كوممۋنيستىك ينتەرناتسيونال ماسكەۋدە قۇرىلدى. ولار كوممۋنيزىمدى بۇكىل دۇنيەگە تاراتۋدى كوزدەپ ءار ەلگە جانسىزدارىن جىبەرە باستادى. رەسەيدە، فرانتسيادا جانە جاپونيادا وقىپ جاتقان قىتايلىق وقۋشىلار كوممۋنيزمدى قابىلداي باستادى. ولار شەتەلدەردە جانە قىتايدىڭ جەر-جەرىندە كوممۋنيزمدى ۇگىتتەپ شاعىن گرۋپپالار قۇرا باستادى. سۋرەتتە سول جاقتاعى ادام : گريگوري ناۋموۆيچ ۆويتينسكي رەسەيلىك ەۆرەي، كوممۋنيستىك ينتەرناتسيونالدىڭ قىتايدا تۇراتىن وكىلى، ول قىتاي تانۋمەن اينالىسىپ، 1920 جىلى قىتايعا قىتاي كومپارتياسىن قۇرۋ تاپسىرماسىمەن ارنايى بارعان. 1920جىلى ول لي داجاومەن كەزىگۋدە. قىتاي كومپارتياسىنىڭ تۇڭعىش قۇرىلتايى اشىلعان ورىن. 1921 جىلى 7 ايدىڭ 23 كۇنى قىتايدىڭ جەر-جەرىنەن كەلگەن دەلەگەتسيالار «قىتاي كومپارتياسى» نىڭ قۇرىلعاندىعىن جاريالادى. ولار قىتايدىڭ ءار قالاسىندا
61
كوز قاراس

قازاق ەلدىگىن ساقتاۋ ءۇشىن كونىپ وتىر…

kerey.kz
| Jan 7, 2019 | 277 views

قاراعاندى وقيعاسىنىڭ ءتۇپ-توركىنى دە الەۋمەتتىك تەڭسىزدىككە تىرەلگەندەي: ەتنيكالىق توپ – باي، جەر يەسى – كەدەي، ولار مورالدىق تۇرعدا باسىم، بۇلار قورلانىپ ءجۇر. مارقۇم 23 جاسار بالانىڭ قازاسى وسى قىجىل شوعىنا ماي قۇيعانداي اسەر ەتتى. راقىمجاننىڭ جوعىن جوقتاعانداردى، قازاق بىرىگۋى كەرەك دەگەندەردى ۇلتشىلعا، فاشيستكە تەڭەۋ ءوز ارامىزدا ۇدەپ تۇر، ءتىپتى، قازاقستاننان ءتۇڭىلدىم، قازاقتار قورقىنىشتى بوپ بارادى، دەگەن قازاقتاردى بايقادىم. ويدان وزا شابۋعا اسىقپاساق. راس، قازاق ءوز جەرىندە، ەلىندە كۇشتى بولۋى كەرەك، ول – بىلەك پەن جۇدىرىقتىڭ كۇشى ەمەس، زاڭ كۇشى بولۋى ءتيىس. اراب امىرلىكتەرىندە جەرگىلىكتى حالىق – ارابتار 20 پايىزعا جەتپەيدى، قالعانى – ءتۇرلى ەتنيكالىق توپتار. سونىڭ ءبارى جاڭاعى 20 پايىزعا قىزمەت ەتەدى، الەۋمەتتىك ارتىقشىلىقتىڭ ءبارى ارابقا: جاڭا تۋعان اراب بالاسىنىڭ
46
جاڭالىقتار

مۇرات باقتيارۇلى سەناتور: قازاقستان كوپۇلتتى مەملەكەت ەمەس!

kerey.kz
| Jan 7, 2019 | 309 views

مۇرات باقتيارۇلى سەناتور: قازاقستان كوپۇلتتى مەملەكەت ەمەس! «قاراعاندىداعى «قاندى» وقيعا ەشكىمدى بەيجاي قالدىرماگانى انىق. ورىمدەي جاس ازامات قانىشەرلەردىڭ قولىنان اجال قۇشتى. بارلىق تۋعان-تۋىستارىنىڭ قايعىسىنا ورتاقتاسىپ، كوڭىل ايتامىن. قانىشەرلەر ءتيىستى جازاسىن الۋى كەرەك. جالپى، «قازاقستان كوپ ۇلتتى مەملەكەت» دەگەن قاعيداتتى وزگەرتۋىمىز كەرەك. ىقىلىم زاماننان بەرى قازاقستاندا مەكەندەيتىن، قازاق مەملەكەتىن قۇرايتىن، ۇلانعايىر دالانىڭ يەسى دە، كيەسى دە ءبىر – اق ۇلت بار، ول – قازاق ۇلتى. قالعاندارى – ەتنيكالىق توپتار، دياسپورالار. ولاردىڭ بارلىعىنىڭ دەرلىك ءوز وتانى بار. قازاقتىڭ قازاقستاننان باسقا وتانى جوق. سوندىقتان دا قازاق ۇلتىنىڭ مۇددەسى تەك وسى ەلدە عانا قورعالادى. الەمدە ەتنيكالىق از توپتارعا بارلىق جاعداي جاسالعان مەملەكەت قازاقستان عانا. تەك قازاقستاندا عانا، ۇلكەن وكىنىشكە وراي مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەي-اق مەملەكەتتىك
69
kerey.kz TV

قاراعاندى: قازاق نەگە كوتەرىلدى؟

kerey.kz
| Jan 7, 2019 | 407 views

قاراعاندىدا ورىن العان قىلمىستىڭ باستى سەبەپتەرى نەدە؟ قوعامنىڭ نارازىلىق تانىتۋىنا قانداي ساياسي، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە يدەولوگوگيالىق العىشارتتار يتەرمەلەدى؟ بيلىك پەن قۇقىق قورعاۋ ورىندارى بۇدان قانداي ساباق الۋى كەرەك؟ وسى دا باسقا سۇراقتارعا ءامىرجان قوسانوۆ، ايدوس سارىم جانە راسۋل جۇمالى جاۋاپ ىزدەيدى.
59