ايا سوفيا نەگە مۇراجايعا ايلاندىرىلدى؟!؟
ايا سوفيا ايلاناسىنداعى داۋعا نۇكتەنى قويۋ ءۇشىن ونىڭ 1934 جىلى نەلىكتەن مۇراجايعا ايلاندىرىلعانىن بىلمەك ءلازىم. بۇگىنگى احۋالمەن وتكەنگە باعا بەرۋگە بولمايدى، سول ۋاقىتتىڭ شىندىعىن ءبىلۋ شارت. وسمان پاتشالىعى 1-ءشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا جەڭىلگەن سوڭ 30 قازان 1918 ج. اتاقتى “موندروس شارتىنا” قول قويدى، بۇل شارت بويىنشا وسمان پاتشالىعى جەڭىمپاز ەلدەردىڭ جەڭىسىن مويىنداپ، ەل بيلىگىن سولارعا تاپسىرىپ، ءىس جۇزىندە ىدىراپ كەتتى. وسمان پاتشالىعى جەڭىمپاز ەلدەرمەن فرانتسيانىڭ استاناسى پاريج ماڭىنداعى سەۆر (Sevres) قالاشىعىندا 10 تامىز 1920 ج. سوڭعى شارتقا قول قويدى. “سەۆر شارتى” دەپ اتالعان وسى حالىقارالىق قۇجاتقا جەڭىمپاز ەلدەر رەتىندە: بريتانيا يمپەرياسى، فرانتسيا، يتاليا، گرەتسيا، جاپونيا، ارمەنيا، بەلگيا، پولشا، پورتۋگاليا، حيجاز پاتشالىعى، رۋمىنيا، سەربيا، چەحيا، حورۆاتيا قول قويىپتى، جەڭىلىسكە ۇشىراعان وسمان پاتشالىعى
