Саясат | Kerey.kz/Керей.кз

جاڭالىقتار

سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

kerey.kz
| Mar 22, 2024 | 253 views

ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا
70
ساياسات

“گەوساياسات يلەۋىنە ءتۇسىپ قالۋىمىز مۇمكىن”. قازاقستاندا اەس سالۋعا قاتىستى ساراپشى پىكىرى

kerey.kz
| Mar 4, 2024 | 274 views

ەلەنا ۆەبەر اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جانە پايدالانۋ ەكولوگيالىق قاتەر جانە توتەنشە جاعدايدا ادام دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى عانا ەمەس، وعان قوسا سوعىس بارىسىندا ۋكراينانىڭ زاپوروجە اەس-ىندەگى بولعان وقيعا سياقتى بوپسالاۋ قۇرالى دەيدى الەۋمەتتىك-ەكولوگيالىق قوردىڭ باسشىسى قايشا اتاحانوۆا. ول مۇنىڭ ارتىندا كوپتەگەن پروبلەما تۇرعانىن، قازاقستاندىقتارعا اەس سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم قارساڭىندا بىرجاقتى اقپارات بەرىلىپ، وندا تەك پايدالى جاعى ءسوز بولىپ جاتقانىن ايتادى. ساراپشى اەس-ءتىڭ قاۋپى مەن سالدارى قانداي بولاتىنى جايىندا اقپارات وتە از دەپ ەسەپتەيدى. گولدمان اتىنداعى حالىقارالىق ەكولوگيالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، بيولوگ قايشا اتاحانوۆا – رادياتسيانىڭ ادامدارعا جانە قورشاعان ورتاعا اسەرىن شيرەك عاسىردان استام زەرتتەپ ءجۇر. ول بۇرىنعى سەمەي پوليگونىندا جانە وعان ىرگەلەس جاتقان اۋدانداردا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گەنەتيكا كافەدراسىندا وقىتۋشى بولعان.
121
ساياسات

“قازاقستان دۇرىس باعىتتا”. دەكولونيزاتسيا، ۋكرايناداعى سوعىس جانە قاڭتار. بالتىق ەلشىلەرىمەن سۇحبات

kerey.kz
| Feb 22, 2024 | 382 views

دارحان ومىربەك بالتىق مەملەكەتتەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرى (سولدان وڭعا قاراي): يرينا مانگۋلە (لاتۆيا), ەگيديۋس ناۆيكاس (ليتۆا ) جانە تووماس تيرس. سوۆەت وداعى ىدىراي باستاعاندا ونىڭ قۇرامىنان ءبىرىنشى بولىپ بالتىق ەلدەرى شىققان ەدى. ءوزارا ەرەكشەلىكتەرى بار بولعانىمەن، سىرتقى ساياساتتا بىرلىگى مىقتى لاتۆيا، ليتۆا جانە ەستونيا مەملەكەتتەرى ناتو-عا دا، ەۋرووداققا دا مۇشە بولىپ، قازىر كوپتەگەن ولشەم بويىنشا الەمنىڭ ەڭ دامىعان ەلدەرىنىڭ قاتارىندا تۇر. رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەندە كيەۆتى بار كۇشىمەن قولداپ، تاباندىلىق تانىتقان دا وسى ءۇش ەل. سوعىس باستالعانىنا ەكى جىل تولار قارساڭدا ازاتتىق بالتىق ەلدەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرىمەن سويلەسىپ، ەكىجاقتى ساۋدا، ورتاق تاريح، رەسەي ساياساتى جانە ادام قۇقىعى تاقىرىبىن تالقىلادى. سۇحبات 8 اقپان كۇنى الىندى. “بىزدە قازاقستاندى دۇرىس بىلمەيدى” ازاتتىق: سۇحباتىمىزدى بالتىق ەلدەرى مەن قازاقستان اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسى
127
رۋحانيات

باقسىلار ينستيتۋتى

kerey.kz
| Feb 22, 2024 | 557 views

ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،
199
جاھان جاڭالىقتارى

ماسكەۋ توقاەۆتان پريگوجيننىڭ بۇلىگىن باسۋعا كومەكتەسۋدى سۇرادى ما؟

kerey.kz
| Dec 23, 2023 | 1,058 views

ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جانە رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين. بۇل اپتادا باتىس باسىلىمدارى ماۋسىم ايىندا «چۆك ۆاگنەردىڭ» جەتەكشىسى ەۆگەني پريگوجيننىڭ اسكەري بۇلىگى كەزىندە رەسەي قازاقستاننان كومەك سۇراعانىن، بىراق پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ودان باس تارتقانىن جازدى. سونىمەن قاتار استانا مەن انكارا اسكەري سالاداعى سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ، 2024 جىلى ەلدە درون شىعارا باستايتىنىنا توقتالدى. بۇدان بولەك ورتالىق ازيا باتىس ەلدەرى ءۇشىن نە سەبەپتى ماڭىزدى ايماققا اينالعانىن تالدادى. قازاقستان مەن تۇركيا ANKA درونىن شىعارا باستايدى اقش-تاعى Jamestown قورى قازاقستان مەن تۇركيا اسكەري سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ جاتقانىنا نازار اۋدارادى. قازاقستان 2024 جىلدان باستاپ ەلدە تۇركيانىڭ Anka دروندارىن شىعارا باستايدى. 28 قاراشا كۇنى قورعانىس مينيسترلىگى درون وندىرەتىن وتاندىق كومپانيانى تاڭداپ جاتقانىن حابارلادى. مالىمدەمەدە تۇركيانىڭ Anka درونى ەلدە
238
جاڭالىقتار

ءماجىلىس اسكەري رەزەرۆتى جاساقتاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى

kerey.kz
| Nov 15, 2023 | 709 views

قازاقستان اسكەرى جاتتىعۋ كەزىندە. 15 قاراشادا قازاقستان پارلامەنتىنىڭ تومەنگى پالاتاسى اسكەري رەزەرۆتى جاساقتاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى. قۇجاتتىڭ رەسمي اتاۋى – “قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە رەزەرۆتەگى قىزمەت ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى” زاڭ جوباسى. قۇجات قازاقستاندا “اسكەري قىزمەتتىڭ جاڭا ءتۇرى – رەزەرۆتەگى قىزمەتتى ەنگىزۋدى قاراستىرادى” دەپ جازدى رەسمي باق. “زاڭ جوباسىن ىسكە اسىرۋ ازاماتتارعا رەزەرۆتە اسكەري قىزمەت ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ول ءۇشىن كەلىسىمشارت ەرىكتى تۇردە ءۇش جىلعا جاسالادى. دايارلىق ءبىر جىلدا ەكى ايدان اسپايدى. جاۋىنگەرلىك جيىندار 30 كۇندە ىسكە اسىرىلادى. رەزەرۆتەگىلەرگە ارنالعان ساباقتار اي سايىن ەكى-ءۇش كۇن بولادى” دەدى پارلامەنت وتىرىسىندا قورعانىس ءمينيسترى رۋسلان جاقسىلىقوۆ. رەسمي اقپاراتقا قاراعاندا، اسكەري رەزەرۆ 2025 جىلعا قاراي جاساقتالادى. ءبىرىنشى
161
ساياسات

ديپلوماتيالىق كەزدەسۋلەردى كوبەيتكەن ورتالىق ازيا ماسكەۋدى ىعىستىرا الا ما؟

kerey.kz
| Nov 15, 2023 | 747 views

كريس ريكلتون قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ استاناعا كەلگەن فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەەل ماكروندى اقوردادا ءسان-سالتاناتپەن كۇتىپ الدى. رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى سوعىسى اياقتالعان جوق. ال ورتالىق ازيا ەلدەرى اقش اۋعانستانعا اسكەر كىرگىزگەن كەزدەن بەرى ءۇشىنشى رەت الەمنىڭ نازارىنا ءتۇسىپ وتىر. ءوڭىر مەملەكەتتەرى كورشىسىنەن اسىپ ءتۇسىپ، الەمدىك دەرجاۆالارمەن تىعىز بايلانىس ورناتا الا ما؟ 9 قاراشادا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين قازاقستانعا كەلدى. قازاقستان باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ونى ستراتەگيالىق ارىپتەسىنە ساي ءسان-سالتاناتپەن كۇتىپ الدى. بىراق بۇرىن باسىمدىق بەرىلگەن كەي دۇنيەلەردىڭ وزگەرگەنى بايقالدى. جاقىندا حالىقارالىق قىلمىستىق سوت ۋكرايناداعى ىقتيمال سوعىس قىلمىستارى ءۇشىن ۆلاديمير ءپۋتيندى تۇتقىنداۋعا وردەر بەردى. رەسەي پرەزيدەنتى ودان بەرى ءۇش ەلگە ساپارلادى. سونىڭ ءبىرى – قازاقستان. قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ەلدەرى ءۇشىن ىقپالدى مەملەكەتتەردىڭ
134
كوز قاراس

“ساياساتكەرلەر پافوسپەن سويلەگەندى جاقسى كورەدى”. تۇركى مەملەكەتتەرى ىنتىماقتاستىعىنىڭ بولاشاعى بار ما؟

kerey.kz
| Nov 3, 2023 | 1,125 views

ەلنۇر ءالىموۆا تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا مۇشە جانە باقىلاۋشى مارتەبەسىنە يە ەلدەردىڭ باسشىلارىنىڭ سامارقاندا (وزبەكستان) بىرىگىپ تۇسكەن سۋرەتى. 11 قاراشا، 2022 جىل استانادا تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ (تمۇ) ونىنشى ءسامميتى ءوتىپ جاتىر. بۇل كەزدەسۋ نە بەرەدى؟ تۇركيا رەسەيدىڭ ۋكراينامەن سوعىستان باس كوتەرە الماي جاتقانىن پايدالانىپ، ايماققا ىقپالىن كۇشەيتۋگە تىرىسا ما؟ تۇركى مەملەكەتتەرى ىنتىماقتاستىعىنىڭ، اسىرەسە اسكەري سالادا بولاشاعى بار ما؟ ازاتتىق وسى جونىندە سولتۇستىك كيپردەگى تاياۋ شىعىس ۋنيۆەرسيتەتى ساياساتتانۋ كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى اسەل تۋتۋملۋمەن اڭگىمەلەستى. تۇركيانىڭ مۇددەسى مەن ىقپالى قانداي؟ – استانادا تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ (تمۇ) ونىنشى ءسامميتى ءوتىپ جاتىر. ۇيىم ازاماتتىق قورعانىستىڭ بىرلەسكەن مەحانيزمىن نىعايتۋعا مۇددەلى. سونداي-اق كۇن تارتىبىندە ايماقتاعى جانە سىرتتاعى ساياسي-ەكونوميكالىق وقيعالاردى تالقىلاۋ ماسەلەسى تۇر. ءسامميتتىڭ ۋاقىتى مەن گەوساياسي كونتەكسى جونىندە
220
ساياسات

“رەسەي ۇستەمدىگىنە سوققى”. قازاقستان كاسپيدەگى اسكەري تەڭىز كۇشتەرىن نە ءۇشىن كۇشەيتىپ جاتىر؟

kerey.kz
| Aug 7, 2023 | 673 views

ازاتتىق راديوسى قازاقستان اسكەري-تەڭىز كۇشتەرىنىڭ كەمەسى. قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ تەلەگرام-ارناسىنان الىنعان. باتىس باسىلىمدارى بۇل اپتادا تۇركيا قازاقستانعا كاسپيدەگى اسكەري تەڭىز فلوتىن كۇشەيتۋگە كومەكتەسەتىنىن جازىپ، بۇل تەڭىزدەگى فلوتيلياسى مىقتى رەسەيدىڭ ۇستەمدىگىنە قالاي اسەر ەتەدى دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەدى. سونىمەن قاتار قازاقستان باتىستىڭ جاناما سانكتسيالارى مەن ونىڭ ىقتيمال سالدارىنان قاۋىپتەنىپ وتىرعانىن تالدادى. بۇدان بولەك سىرتقى دەرجاۆالار ورتالىق ازيا مەن وڭتۇستىك كاۆكازدى ءبىرتۇتاس گەوگرافيالىق ايماق رەتىندە قاراستىرا باستاعانىنا نازار اۋداردى. تۇركيا قازاقستاننىڭ كاسپيدەگى فلوتىن كۇشەيتۋگە كومەكتەسپەك ساراپشى پول گوبل اقش-تاعى Jamestown قورىنىڭ سايتىندا تۇركيا قازاقستانعا كاسپيدەگى اسكەري تەڭىز كۇشتەرىن كۇشەيتۋگە كومەكتەسەتىنىن جازدى. انكارا مەن استانانىڭ جوسپارى كاسپيدەگى فلوتيلياسى ەڭ قۋاتتى رەسەيدىڭ ۇستەمدىگىنە قالاي اسەر ەتپەك؟ رەسەيدىڭ كاسپي فلوتيلياسى كوپ جىل بويى تەڭىز ايدىنىندا ۇستەمدىك ەتتى. سوندىقتان
78
جاڭالىقتار

“لۋكاشەنكونىڭ قالجىڭى”. توقاەۆ رەسەي-بەلارۋس وداعىنىڭ قازاقستانعا قاجەتى جوعىن ايتتى

kerey.kz
| May 29, 2023 | 1,137 views

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن بەلارۋس پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو. اقوردا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ “يادرولىق قارۋ دا ورتاق بولۋ ءۇشىن” قازاقستاندى رەسەي مەن بەلارۋستىڭ وداعىنا قوسىلۋعا شاقىرعان الەكساندر لۋكاشەنكونىڭ سوزىنە بايلانىستى پىكىرىن جاريالادى. “ونىڭ قالجىڭىن لايىقتى باعالادىم. مەنىڭ ويىمشا، وداققا قاجەتتىلىك جوق، ويتكەنى وزگە دە ينتەگراتسيالىق قۇرىلىمدار، سونىڭ ىشىندە ەۋرازيا ەكونوميكا وداعى بار. يادرولىق قارۋعا كەلەتىن بولساق، بىزگە ونىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ تۋرالى كەلىسىمگە جانە يادرولىق سىناققا تىيىم سالۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويعانبىز. ءبىز وسى حالىقارالىق قۇجاتتار بويىنشا العان مىندەتتەمەلەرىمىزگە بەرىك بوپ قالا بەرەمىز”، – دەدى توقاەۆ. توقاەۆ بۇل ءسوزدى بۇگىن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا بارىپ، فەرمەرلەرمەن كەزدەسكەن كەزىندە ايتقان. بۇعان دەيىن بەلارۋس پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو رەسەي تەلەارناسىنىڭ “موسكۆا.
144