|  |  | 

رۋحانيات ساياسات

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاق مادەنيەتىنىڭ تاريحىنا، قازاق ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى كيىمىنە توقتالىپ، قارا كيىم مەن ءدىن اراسىندا ەشقانداي بايلانىس جوق ەكەنىن ايتتى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەستىءى-دەپ قابارلايدى اقوردا ءباسپاسوز قىزمەتى.
 كەزدەسۋگە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى م.ءتاجين، ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى ن.ەرمەكباەۆ، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى، باس ءمۇفتي ە.مايامەروۆ، يمامدار – ك.دۇيسەنباي، ن.ەسماعانبەت، ن.اۋىسحانۇلى، ا.كەرىمبەك، ت.وسپان قاتىستى.

ەلباسى قاتىسۋشىلارعا ارناعان سوزىندە قازاقستان حالقىنىڭ ومىرىندە ءدىننىڭ ەرەكشە ءرول اتقاراتىنىن اتاپ ءوتىپ، مەملەكەت تاراپىنان ءدىني قارىم-قاتىناستاردى رەتتەۋ ءۇشىن قابىلدانىپ جاتقان شارالارعا توقتالدى.

– مەملەكەت بۇل ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. پروبلەمالارعا تالداۋ جاساپ، وسى سالاعا قولداۋ كورسەتەتىن ارناۋلى مينيسترلىك قۇردىق.

جاقىندا مەن تاريحي جانە رۋحاني بايلىعىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، ونى ارتتىرۋ، سانانى جاڭعىرتۋ قاجەتتىگى تۋرالى ماقالا جاريالادىم. پاتريوتيزم، وتاندى ءسۇيۋ، ەل ىشىندەگى جانە وڭىرلەردەگى تۇراقتىلىق – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. سول ءۇشىن ءبىز بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە ءتيىسپىز، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ تسيفرلىق تەحنولوگيالار دامىعان داۋىردە قازاقستان ءوزىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن، مادەنيەتى مەن سالت-ءداستۇرىن ساقتاۋعا ءتيىس ەكەنىن ايتتى.

سونداي-اق، قازاقستان پرەزيدەنتى دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدارعا قارسى كۇرەس جۇرگىزۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.

– قازاقستاننىڭ اۋماعى ۇلان-بايتاق جانە تابيعي قازبا بايلىق پەن رەسۋرستارعا باي ەكەنى بارشاعا بەلگىلى. وسىنىڭ بارىنە قىزعانىشپەن قارايتىندار دا بار. ولار – بىزگە قاستىق ويلاپ، قوعامىمىزدىڭ ىنتىماعىن بۇزۋعا تىرىسۋشىلار. حالقىمىزدىڭ اراسىنا تەرىس ءدىني اعىمداردى ەنگىزۋ بىزگە سىرتتان ىقپال ەتۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى بولىپ سانالادى. سوڭعى ۋاقىتتا وسىنداي ءۇردىس بايقالىپ وتىر. ءبىز مەملەكەتتىگىمىزگە قاۋىپ توندىرەتىن كەز كەلگەن قۇبىلىسپەن كۇرەسۋگە ءتيىسپىز. سوندىقتان سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا زور مىندەتتەر تۇر، – دەدى يمامدارعا ارناعان سوزىندە ەلباسى.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان مۇسىلماندارى ءداستۇرلى تۇردە حانافي مازحابىن ۇستاناتىنىن، يسلامنىڭ وسى باعىتىنىڭ نەگىزىن تۇسىندىرۋگە ماشىقتانعان ماماندار دايارلاۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

– بۇگىندە قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىندا 3800 يمام جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ جارتىسى ءدىني ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ كۋرستارىنان وتكەن. الايدا، مۇنىڭ جەتكىلىكسىز ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. بىزگە وسى سالادا جۇمىس ىستەيتىن يمامدار مەن مامانداردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ارتتىرۋ جايىن ويلاستىرۋ قاجەت.

وقىعان يمام عانا دۇرىس ءبىلىم بەرە الادى. ول ءوز ءدىنىن تەرەڭ تانىپ، وزگە دىندەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەپ، باسقا دا بىلىمدەردى يگەرگەن ادام بولۋعا ءتيىس. يمامدار شەشەندىك ونەردى، ادام پسيحولوگياسىن مەڭگەرگەن يدەولوگتارعا اينالۋى كەرەك، – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

اڭگىمە بارىسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى «نۇر مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۇمىسىمەن جانە ونى بۇدان ءارى دامىتۋ جوسپارىمەن تانىستى.

ەلباسى جاس ۇرپاقتىڭ ءدىني ساۋاتسىزدىعىنا ايرىقشا نازار اۋداردى.

– ءدىني ساۋاتسىزدىعىنىڭ ناتيجەسىندە جاستارىمىز ساقال قويىپ، شالبارىنىڭ بالاقتارىن قىسقارتىپ تاستايدى. قارا كويلەك كيىپ، بەتى-اۋزىن تۇمشالاعان قىزدارىمىزدىڭ قاتارى كوبەيدى. بۇل ءبىزدىڭ داستۇرىمىزگە دە، حالقىمىزعا دا جات. بۇعان زاڭنامالىق دەڭگەيدە تىيىم سالۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ كەرەك. قازاق قارا كيىمدى قارالى كەزدە عانا كيەدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاق مادەنيەتىنىڭ تاريحىنا، قازاق ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى كيىمىنە توقتالىپ، قارا كيىم مەن ءدىن اراسىندا ەشقانداي بايلانىس جوق ەكەنىن ايتتى.

– ەگەر جاستارىمىز حالقىمىزعا جات ۋاعىزدارعا ەرسە، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى نە بولماق؟ ءبىز بۇعان جول بەرمەيمىز. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ بولاشاعى جارقىن، ۇلتىمىز تاتۋ بولىپ، ەلىمىز زايىرلى مەملەكەت رەتىندە ودان ءارى دامۋعا ءتيىس. ءبىز ءوزىمىزدىڭ يگى ماقساتىمىزعا قارسى شىققاندارعا كونە المايمىز. بۇل – مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ عانا ەمەس، بارشا قازاقستان حالقىنىڭ، ونىڭ بولاشاعىنىڭ مۇددەسى، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

ەلباسى حالىق اراسىنداعى ءدىني ساۋاتتىلىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ، يمامداردىڭ ءوز قىزمەتى بارىسىندا پاتريوتتىق تاربيەگە دەن قويۋعا ءتيىس ەكەندىگىنە نازار اۋداردى.

– ناعىز مۇسىلماندى كيگەن كيىمىنەن ەمەس، ىشكى يمانىنان تانيدى. كىمنىڭ جۇرەگىندە سۇيىسپەنشىلىك بولسا، سونىڭ يمانى بار. ءبىز وركەنيەتتى الەمگە قاراي قادام باسىپ، عىلىم مەن ءبىلىم ەسىگىن اشۋىمىز قاجەت. XVIII-XIX عاسىرلارعا دەيىن مۇسىلمان دۇنيەسى بۇكىل الەمدە كوشباسشى بولدى. ول عىلىمنىڭ قاينار كوزى، فيلوسوفتاردىڭ، دارىگەرلەر مەن جازۋشىلاردىڭ وتانى بولدى. قازىر ءبىز بۇل جاعىنان كوشباسشىلىق ورنىمىزدان ايىرىلىپ قالدىق.

بۇگىندە ازاماتتارىمىز ينتەرنەت ارقىلى ءتۇرلى مالىمەتتەر الادى. وسىلايشا، ءداستۇرلى ەمەس اعىمداردىڭ دا ۋاعىزىن تىڭداپ ءجۇر. ول ءۇشىن ءتۇرلى ادىستەر مەن تەحنولوگيالار قولدانىلۋدا. ءبىز دە ولارمەن كۇرەس جۇرگىزۋ ءۇشىن اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋىمىز كەرەك. قاجەت بولعان جاعدايدا، مەملەكەت قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنا قولداۋ كورسەتۋگە دايىن.

مەن ءوزىمنىڭ ماقالامدا «تۋعان جەر» باعدارلاماسىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولدىم. ول بىزگە ءار ءوڭىر، ءار ەلدى مەكەن تۋرالى مول ماعلۇمات الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ارقايسىمىزدىڭ جۇرەگىمىزدە پاتريوتيزم بولۋعا ءتيىس. وسى ورايدا ءوز ۋاعىزدارىڭىزدا وتاندى ءسۇيۋ تاقىرىبىنا ايرىقشا كوڭىل بولۋلەرىڭىزدى سۇرايمىز، – دەپ تۇيىندەدى مەملەكەت باسشىسى.

سونداي-اق، كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمدارعا قارسى كۇرەستەگى ءوزارا ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى جونىندەگى ويلارىن ورتاعا سالدى.

Related Articles

  • وا قورعانىسقا قارجىنى نە سەبەپتى ارتتىردى؟ كاسپيدەن ۋكرايناعا زىمىران ۇشىرعان رەسەي سۋدى لاستاپ جاتىر ما؟

    ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان، وزبەكستان جانە ازەربايجان اسكەرى بىرىگىپ وتكىزگەن «بىرلەستىك-2024» جاتتىعۋى. ماڭعىستاۋ وبلىسى، شىلدە 2024 جىل. قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى تاراتقان سۋرەت.  ورتالىق ازيا ەلدەرى قورعانىس شىعىنىن ارتتىردى، مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ «قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ەكى ەسە كوپ ءوندىرۋدى جوسپارلاپ وتىر، الايدا ۇكىمەت بۇل سالادا جۇمىس كۇشىنىڭ ازايعانىن ەسەپكە الماعان». «كاسپي تەڭىزىنەن ۋكرايناعا زىمىران ۇشىرىپ جاتقان رەسەي تەڭىزدىڭ ەكولوگيالىق احۋالىن ۋشىقتىرىپ جاتىر». باتىس باسىلىمدارى بۇل اپتادا وسى تاقىرىپتارعا كەڭىرەك توقتالدى. ورتالىق ازيا قورعانىس شىعىنىن ارتتىردى. مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ اقش-تاعى «امەريكا داۋىسى» سايتى ۋكرايناداعى سوعىس ءتارىزدى ايماقتاعى قاقتىعىستار كۇشەيگەن تۇستا ورتالىق ازيا ەلدەرى قورعانىس سالاسىنا جۇمسايتىن اقشانى ارتتىرعانىنا نازار اۋداردى. بىراق ساراپشىلار مۇنداي شىعىن تۇراقتىلىققا سەپتەسەتىنىنە كۇمان كەلتىردى. ستوكگولمدەگى بەيبىتشىلىكتى

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • “گەوساياسات يلەۋىنە ءتۇسىپ قالۋىمىز مۇمكىن”. قازاقستاندا اەس سالۋعا قاتىستى ساراپشى پىكىرى

    ەلەنا ۆەبەر اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جانە پايدالانۋ ەكولوگيالىق قاتەر جانە توتەنشە جاعدايدا ادام دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى عانا ەمەس، وعان قوسا سوعىس بارىسىندا ۋكراينانىڭ زاپوروجە اەس-ىندەگى بولعان وقيعا سياقتى بوپسالاۋ قۇرالى دەيدى الەۋمەتتىك-ەكولوگيالىق قوردىڭ باسشىسى قايشا اتاحانوۆا. ول مۇنىڭ ارتىندا كوپتەگەن پروبلەما تۇرعانىن، قازاقستاندىقتارعا اەس سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم قارساڭىندا بىرجاقتى اقپارات بەرىلىپ، وندا تەك پايدالى جاعى ءسوز بولىپ جاتقانىن ايتادى. ساراپشى اەس-ءتىڭ قاۋپى مەن سالدارى قانداي بولاتىنى جايىندا اقپارات وتە از دەپ ەسەپتەيدى. گولدمان اتىنداعى حالىقارالىق ەكولوگيالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، بيولوگ قايشا اتاحانوۆا – رادياتسيانىڭ ادامدارعا جانە قورشاعان ورتاعا اسەرىن شيرەك عاسىردان استام زەرتتەپ ءجۇر. ول بۇرىنعى سەمەي پوليگونىندا جانە وعان ىرگەلەس جاتقان اۋدانداردا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گەنەتيكا كافەدراسىندا وقىتۋشى بولعان.

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: