|  |  | 

رۋحانيات ساياسات

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاق مادەنيەتىنىڭ تاريحىنا، قازاق ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى كيىمىنە توقتالىپ، قارا كيىم مەن ءدىن اراسىندا ەشقانداي بايلانىس جوق ەكەنىن ايتتى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەستىءى-دەپ قابارلايدى اقوردا ءباسپاسوز قىزمەتى.
 كەزدەسۋگە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى م.ءتاجين، ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى ن.ەرمەكباەۆ، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى، باس ءمۇفتي ە.مايامەروۆ، يمامدار – ك.دۇيسەنباي، ن.ەسماعانبەت، ن.اۋىسحانۇلى، ا.كەرىمبەك، ت.وسپان قاتىستى.

ەلباسى قاتىسۋشىلارعا ارناعان سوزىندە قازاقستان حالقىنىڭ ومىرىندە ءدىننىڭ ەرەكشە ءرول اتقاراتىنىن اتاپ ءوتىپ، مەملەكەت تاراپىنان ءدىني قارىم-قاتىناستاردى رەتتەۋ ءۇشىن قابىلدانىپ جاتقان شارالارعا توقتالدى.

– مەملەكەت بۇل ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. پروبلەمالارعا تالداۋ جاساپ، وسى سالاعا قولداۋ كورسەتەتىن ارناۋلى مينيسترلىك قۇردىق.

جاقىندا مەن تاريحي جانە رۋحاني بايلىعىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، ونى ارتتىرۋ، سانانى جاڭعىرتۋ قاجەتتىگى تۋرالى ماقالا جاريالادىم. پاتريوتيزم، وتاندى ءسۇيۋ، ەل ىشىندەگى جانە وڭىرلەردەگى تۇراقتىلىق – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. سول ءۇشىن ءبىز بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە ءتيىسپىز، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ تسيفرلىق تەحنولوگيالار دامىعان داۋىردە قازاقستان ءوزىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن، مادەنيەتى مەن سالت-ءداستۇرىن ساقتاۋعا ءتيىس ەكەنىن ايتتى.

سونداي-اق، قازاقستان پرەزيدەنتى دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدارعا قارسى كۇرەس جۇرگىزۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.

– قازاقستاننىڭ اۋماعى ۇلان-بايتاق جانە تابيعي قازبا بايلىق پەن رەسۋرستارعا باي ەكەنى بارشاعا بەلگىلى. وسىنىڭ بارىنە قىزعانىشپەن قارايتىندار دا بار. ولار – بىزگە قاستىق ويلاپ، قوعامىمىزدىڭ ىنتىماعىن بۇزۋعا تىرىسۋشىلار. حالقىمىزدىڭ اراسىنا تەرىس ءدىني اعىمداردى ەنگىزۋ بىزگە سىرتتان ىقپال ەتۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى بولىپ سانالادى. سوڭعى ۋاقىتتا وسىنداي ءۇردىس بايقالىپ وتىر. ءبىز مەملەكەتتىگىمىزگە قاۋىپ توندىرەتىن كەز كەلگەن قۇبىلىسپەن كۇرەسۋگە ءتيىسپىز. سوندىقتان سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا زور مىندەتتەر تۇر، – دەدى يمامدارعا ارناعان سوزىندە ەلباسى.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان مۇسىلماندارى ءداستۇرلى تۇردە حانافي مازحابىن ۇستاناتىنىن، يسلامنىڭ وسى باعىتىنىڭ نەگىزىن تۇسىندىرۋگە ماشىقتانعان ماماندار دايارلاۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

– بۇگىندە قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىندا 3800 يمام جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ جارتىسى ءدىني ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ كۋرستارىنان وتكەن. الايدا، مۇنىڭ جەتكىلىكسىز ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. بىزگە وسى سالادا جۇمىس ىستەيتىن يمامدار مەن مامانداردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ارتتىرۋ جايىن ويلاستىرۋ قاجەت.

وقىعان يمام عانا دۇرىس ءبىلىم بەرە الادى. ول ءوز ءدىنىن تەرەڭ تانىپ، وزگە دىندەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەپ، باسقا دا بىلىمدەردى يگەرگەن ادام بولۋعا ءتيىس. يمامدار شەشەندىك ونەردى، ادام پسيحولوگياسىن مەڭگەرگەن يدەولوگتارعا اينالۋى كەرەك، – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

اڭگىمە بارىسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى «نۇر مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۇمىسىمەن جانە ونى بۇدان ءارى دامىتۋ جوسپارىمەن تانىستى.

ەلباسى جاس ۇرپاقتىڭ ءدىني ساۋاتسىزدىعىنا ايرىقشا نازار اۋداردى.

– ءدىني ساۋاتسىزدىعىنىڭ ناتيجەسىندە جاستارىمىز ساقال قويىپ، شالبارىنىڭ بالاقتارىن قىسقارتىپ تاستايدى. قارا كويلەك كيىپ، بەتى-اۋزىن تۇمشالاعان قىزدارىمىزدىڭ قاتارى كوبەيدى. بۇل ءبىزدىڭ داستۇرىمىزگە دە، حالقىمىزعا دا جات. بۇعان زاڭنامالىق دەڭگەيدە تىيىم سالۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ كەرەك. قازاق قارا كيىمدى قارالى كەزدە عانا كيەدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاق مادەنيەتىنىڭ تاريحىنا، قازاق ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى كيىمىنە توقتالىپ، قارا كيىم مەن ءدىن اراسىندا ەشقانداي بايلانىس جوق ەكەنىن ايتتى.

– ەگەر جاستارىمىز حالقىمىزعا جات ۋاعىزدارعا ەرسە، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى نە بولماق؟ ءبىز بۇعان جول بەرمەيمىز. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ بولاشاعى جارقىن، ۇلتىمىز تاتۋ بولىپ، ەلىمىز زايىرلى مەملەكەت رەتىندە ودان ءارى دامۋعا ءتيىس. ءبىز ءوزىمىزدىڭ يگى ماقساتىمىزعا قارسى شىققاندارعا كونە المايمىز. بۇل – مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ عانا ەمەس، بارشا قازاقستان حالقىنىڭ، ونىڭ بولاشاعىنىڭ مۇددەسى، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

ەلباسى حالىق اراسىنداعى ءدىني ساۋاتتىلىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ، يمامداردىڭ ءوز قىزمەتى بارىسىندا پاتريوتتىق تاربيەگە دەن قويۋعا ءتيىس ەكەندىگىنە نازار اۋداردى.

– ناعىز مۇسىلماندى كيگەن كيىمىنەن ەمەس، ىشكى يمانىنان تانيدى. كىمنىڭ جۇرەگىندە سۇيىسپەنشىلىك بولسا، سونىڭ يمانى بار. ءبىز وركەنيەتتى الەمگە قاراي قادام باسىپ، عىلىم مەن ءبىلىم ەسىگىن اشۋىمىز قاجەت. XVIII-XIX عاسىرلارعا دەيىن مۇسىلمان دۇنيەسى بۇكىل الەمدە كوشباسشى بولدى. ول عىلىمنىڭ قاينار كوزى، فيلوسوفتاردىڭ، دارىگەرلەر مەن جازۋشىلاردىڭ وتانى بولدى. قازىر ءبىز بۇل جاعىنان كوشباسشىلىق ورنىمىزدان ايىرىلىپ قالدىق.

بۇگىندە ازاماتتارىمىز ينتەرنەت ارقىلى ءتۇرلى مالىمەتتەر الادى. وسىلايشا، ءداستۇرلى ەمەس اعىمداردىڭ دا ۋاعىزىن تىڭداپ ءجۇر. ول ءۇشىن ءتۇرلى ادىستەر مەن تەحنولوگيالار قولدانىلۋدا. ءبىز دە ولارمەن كۇرەس جۇرگىزۋ ءۇشىن اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋىمىز كەرەك. قاجەت بولعان جاعدايدا، مەملەكەت قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنا قولداۋ كورسەتۋگە دايىن.

مەن ءوزىمنىڭ ماقالامدا «تۋعان جەر» باعدارلاماسىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولدىم. ول بىزگە ءار ءوڭىر، ءار ەلدى مەكەن تۋرالى مول ماعلۇمات الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ارقايسىمىزدىڭ جۇرەگىمىزدە پاتريوتيزم بولۋعا ءتيىس. وسى ورايدا ءوز ۋاعىزدارىڭىزدا وتاندى ءسۇيۋ تاقىرىبىنا ايرىقشا كوڭىل بولۋلەرىڭىزدى سۇرايمىز، – دەپ تۇيىندەدى مەملەكەت باسشىسى.

سونداي-اق، كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمدارعا قارسى كۇرەستەگى ءوزارا ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى جونىندەگى ويلارىن ورتاعا سالدى.

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    رەي فەرلونگ اندرەي ەرماك (سول جاقتا) پەن ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي (وڭ جاقتا). 2019 جىل. اندرەي ەرماك ۇشاقتان تۇسە سالا ءوزىنىڭ باستىعىن قۇشاقتادى. 2019 جىلى قىركۇيەكتە پرەزيدەنت زەلەنسكيمەن جىلى جۇزدەسۋ جاڭادان باستالىپ كەلە جاتقان ساياسي سەرىكتەستىكتىڭ باسى ەدى. بۇل – ەرماكتىڭ رەسەي تۇرمەسىندە وتىرعان 35 ۋكراينالىقتى ماسكەۋدەن الىپ كەلگەن ءساتى. ال 2020 جىلى ەرماك زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى بولدى. بىراق ۋكرايناداعى جەمقورلىق شۋىنان كەيىن ونىڭ قىزمەتىنە جۇرتتىڭ نازارى اۋدى. سەبەبى ەرماك ۋكراينا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىنا بولىنگەن قارجى جىمقىرىلعان كوررۋپتسيا سحەماسىندا نەگىزگى رولدە بولعان دەگەن اقپارات تاراعان. بىراق تەرگەۋشىلەر بۇل جايتتىڭ جاي-جاپسارىن تولىق اشقان جوق. ەرماكتىڭ ءوزى ازاتتىقتىڭ ۋكراينا قىزمەتىنىڭ رەسمي ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن جوق. سونىمەن زەلەنسكيدىڭ كەڭسەسىن باسقارىپ وتىرعان ەرماك كىم؟ تەلەۆيدەنيەدەن

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • توقاەۆ نيۋ-يوركتە زەلەنسكيمەن كەزدەستى

    توقاەۆ نيۋ-يوركتە زەلەنسكيمەن كەزدەستى

    قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ نيۋ-يوركتە ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكيمەن كەزدەستى. 22 قىركۇيەك 2025 جىل. توقاەۆ پەن زەلەنسكي. سۋرەت: اقوردا 21 قىركۇيەك كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنا بارعان ساپارىندا نيۋ-يوركتە ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكيمەن كەزدەستى. اقوردا ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، پرەزيدەنتتەر ەكىجاقتى ەكونوميكالىق جانە گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرىن تالقىلاعان. سونداي-اق، زەلەنسكي “ۋكرايناداعى جاعدايعا بايلانىستى كوزقاراسىن” بىلدىرگەن، ال قازاقستان باسشىسى “قاقتىعىستى توقتاتۋ ماقساتىندا ديپلوماتيالىق جۇمىستاردى جالعاستىرۋ قاجەت” دەگەن. زەلەنسكي وسى كەزدەسۋ تۋرالى مالىمدەمەسىندە ۋكراينا، اقش، ەۋروپا جانە وزگە ەلدەردىڭ سوعىستى توقتاتۋ جونىندەگى تالپىنىسىن تالقىلاعانىن ايتتى. ونىڭ سوزىنشە، قوس باسشى سونداي-اق ەكىجاقتى ساۋدا-ەكونوميكالىق ارىپتەستىكتى، قازاقستاندىق كومپانيالاردىڭ ۋكراينانى قالپىنا كەلتىرۋ ىسىنە قاتىسۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ءسوز ەتكەن. 2022 جىلعى اقپاندا ۋكرايناعا باسىپ كىرگەن رەسەي قازاقستاننىڭ ەڭ

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: