نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاق مادەنيەتىنىڭ تاريحىنا، قازاق ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى كيىمىنە توقتالىپ، قارا كيىم مەن ءدىن اراسىندا ەشقانداي بايلانىس جوق ەكەنىن ايتتى.
ەلباسى قاتىسۋشىلارعا ارناعان سوزىندە قازاقستان حالقىنىڭ ومىرىندە ءدىننىڭ ەرەكشە ءرول اتقاراتىنىن اتاپ ءوتىپ، مەملەكەت تاراپىنان ءدىني قارىم-قاتىناستاردى رەتتەۋ ءۇشىن قابىلدانىپ جاتقان شارالارعا توقتالدى.
– مەملەكەت بۇل ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. پروبلەمالارعا تالداۋ جاساپ، وسى سالاعا قولداۋ كورسەتەتىن ارناۋلى مينيسترلىك قۇردىق.
جاقىندا مەن تاريحي جانە رۋحاني بايلىعىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، ونى ارتتىرۋ، سانانى جاڭعىرتۋ قاجەتتىگى تۋرالى ماقالا جاريالادىم. پاتريوتيزم، وتاندى ءسۇيۋ، ەل ىشىندەگى جانە وڭىرلەردەگى تۇراقتىلىق – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. سول ءۇشىن ءبىز بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە ءتيىسپىز، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ تسيفرلىق تەحنولوگيالار دامىعان داۋىردە قازاقستان ءوزىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن، مادەنيەتى مەن سالت-ءداستۇرىن ساقتاۋعا ءتيىس ەكەنىن ايتتى.
سونداي-اق، قازاقستان پرەزيدەنتى دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدارعا قارسى كۇرەس جۇرگىزۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.
– قازاقستاننىڭ اۋماعى ۇلان-بايتاق جانە تابيعي قازبا بايلىق پەن رەسۋرستارعا باي ەكەنى بارشاعا بەلگىلى. وسىنىڭ بارىنە قىزعانىشپەن قارايتىندار دا بار. ولار – بىزگە قاستىق ويلاپ، قوعامىمىزدىڭ ىنتىماعىن بۇزۋعا تىرىسۋشىلار. حالقىمىزدىڭ اراسىنا تەرىس ءدىني اعىمداردى ەنگىزۋ بىزگە سىرتتان ىقپال ەتۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى بولىپ سانالادى. سوڭعى ۋاقىتتا وسىنداي ءۇردىس بايقالىپ وتىر. ءبىز مەملەكەتتىگىمىزگە قاۋىپ توندىرەتىن كەز كەلگەن قۇبىلىسپەن كۇرەسۋگە ءتيىسپىز. سوندىقتان سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا زور مىندەتتەر تۇر، – دەدى يمامدارعا ارناعان سوزىندە ەلباسى.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستان مۇسىلماندارى ءداستۇرلى تۇردە حانافي مازحابىن ۇستاناتىنىن، يسلامنىڭ وسى باعىتىنىڭ نەگىزىن تۇسىندىرۋگە ماشىقتانعان ماماندار دايارلاۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
– بۇگىندە قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىندا 3800 يمام جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ جارتىسى ءدىني ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ كۋرستارىنان وتكەن. الايدا، مۇنىڭ جەتكىلىكسىز ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. بىزگە وسى سالادا جۇمىس ىستەيتىن يمامدار مەن مامانداردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ارتتىرۋ جايىن ويلاستىرۋ قاجەت.
وقىعان يمام عانا دۇرىس ءبىلىم بەرە الادى. ول ءوز ءدىنىن تەرەڭ تانىپ، وزگە دىندەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەپ، باسقا دا بىلىمدەردى يگەرگەن ادام بولۋعا ءتيىس. يمامدار شەشەندىك ونەردى، ادام پسيحولوگياسىن مەڭگەرگەن يدەولوگتارعا اينالۋى كەرەك، – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
اڭگىمە بارىسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى «نۇر مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۇمىسىمەن جانە ونى بۇدان ءارى دامىتۋ جوسپارىمەن تانىستى.
ەلباسى جاس ۇرپاقتىڭ ءدىني ساۋاتسىزدىعىنا ايرىقشا نازار اۋداردى.
– ءدىني ساۋاتسىزدىعىنىڭ ناتيجەسىندە جاستارىمىز ساقال قويىپ، شالبارىنىڭ بالاقتارىن قىسقارتىپ تاستايدى. قارا كويلەك كيىپ، بەتى-اۋزىن تۇمشالاعان قىزدارىمىزدىڭ قاتارى كوبەيدى. بۇل ءبىزدىڭ داستۇرىمىزگە دە، حالقىمىزعا دا جات. بۇعان زاڭنامالىق دەڭگەيدە تىيىم سالۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ كەرەك. قازاق قارا كيىمدى قارالى كەزدە عانا كيەدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاق مادەنيەتىنىڭ تاريحىنا، قازاق ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى كيىمىنە توقتالىپ، قارا كيىم مەن ءدىن اراسىندا ەشقانداي بايلانىس جوق ەكەنىن ايتتى.
– ەگەر جاستارىمىز حالقىمىزعا جات ۋاعىزدارعا ەرسە، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى نە بولماق؟ ءبىز بۇعان جول بەرمەيمىز. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ بولاشاعى جارقىن، ۇلتىمىز تاتۋ بولىپ، ەلىمىز زايىرلى مەملەكەت رەتىندە ودان ءارى دامۋعا ءتيىس. ءبىز ءوزىمىزدىڭ يگى ماقساتىمىزعا قارسى شىققاندارعا كونە المايمىز. بۇل – مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ عانا ەمەس، بارشا قازاقستان حالقىنىڭ، ونىڭ بولاشاعىنىڭ مۇددەسى، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
ەلباسى حالىق اراسىنداعى ءدىني ساۋاتتىلىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ، يمامداردىڭ ءوز قىزمەتى بارىسىندا پاتريوتتىق تاربيەگە دەن قويۋعا ءتيىس ەكەندىگىنە نازار اۋداردى.
– ناعىز مۇسىلماندى كيگەن كيىمىنەن ەمەس، ىشكى يمانىنان تانيدى. كىمنىڭ جۇرەگىندە سۇيىسپەنشىلىك بولسا، سونىڭ يمانى بار. ءبىز وركەنيەتتى الەمگە قاراي قادام باسىپ، عىلىم مەن ءبىلىم ەسىگىن اشۋىمىز قاجەت. XVIII-XIX عاسىرلارعا دەيىن مۇسىلمان دۇنيەسى بۇكىل الەمدە كوشباسشى بولدى. ول عىلىمنىڭ قاينار كوزى، فيلوسوفتاردىڭ، دارىگەرلەر مەن جازۋشىلاردىڭ وتانى بولدى. قازىر ءبىز بۇل جاعىنان كوشباسشىلىق ورنىمىزدان ايىرىلىپ قالدىق.
بۇگىندە ازاماتتارىمىز ينتەرنەت ارقىلى ءتۇرلى مالىمەتتەر الادى. وسىلايشا، ءداستۇرلى ەمەس اعىمداردىڭ دا ۋاعىزىن تىڭداپ ءجۇر. ول ءۇشىن ءتۇرلى ادىستەر مەن تەحنولوگيالار قولدانىلۋدا. ءبىز دە ولارمەن كۇرەس جۇرگىزۋ ءۇشىن اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋىمىز كەرەك. قاجەت بولعان جاعدايدا، مەملەكەت قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنا قولداۋ كورسەتۋگە دايىن.
مەن ءوزىمنىڭ ماقالامدا «تۋعان جەر» باعدارلاماسىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولدىم. ول بىزگە ءار ءوڭىر، ءار ەلدى مەكەن تۋرالى مول ماعلۇمات الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ارقايسىمىزدىڭ جۇرەگىمىزدە پاتريوتيزم بولۋعا ءتيىس. وسى ورايدا ءوز ۋاعىزدارىڭىزدا وتاندى ءسۇيۋ تاقىرىبىنا ايرىقشا كوڭىل بولۋلەرىڭىزدى سۇرايمىز، – دەپ تۇيىندەدى مەملەكەت باسشىسى.
سونداي-اق، كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمدارعا قارسى كۇرەستەگى ءوزارا ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى جونىندەگى ويلارىن ورتاعا سالدى.
پىكىر قالدىرۋ