تاريح

الاش استاناسىنىڭ ۇكىمەت عيماراتتارى

kerey.kz

 |  Feb 4, 2018

الاش قالاسى

ورىنبوردا 1917 جىلى جەلتوقساننىڭ 5-ءى مەن 13-ءىنىڭ ارالىعىندا وتكەن
ەكىنشى جالپىقازاق قۇرىلتايىنىڭ قاۋلىسىندا سەمەي قالاسى الاش اۋتونومياسىنىڭ استاناسى، الاش وردا حالىق كەڭەسىنىڭ ورناتىلاتىن جەرى بولىپ جاريالاندى.
ناقتى ايتقاندا، الاش ۇكىمەتىنىڭ عيماراتتارى ەرتىستىڭ سول جاعاسىنداعى جاڭا سەمەيدە ورنالاسقان. جاڭا سەمەيدى ول كەزدە ورىسشا زارەچنايا سلوبودا دەپ اتاعان، ال قازاقشا حالىق ونى اتالمىش تاريحي وقيعالارىنا بايلانىستى الاش قالاسى دەپ جۇرگەن. سول كەزدەگى جاڭا سەمەي ءتىنىباي، تاراقتى جانە جولامان قالاشىقتارىنان قۇراستىرىلعان ەدى. ال مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانىنىڭ ەكىنشى تومىندا بەر جاق، باس جاتاق دەگەن اتاۋلارى دا كەزدەسەدى.
        رەسەي يمپەرياسىنىڭ زامانىندا سەمەي ءىرى ءبىر ايماقتىڭ اكىمشىلىك ورتالىعىەدى، سەمەي قالاسىنا قازىرگى شىعىس قازاقستان، پاۆلودار وبلىستارى، قاراعاندى وبلىسىنىڭ ءبىر شەتى قاراعان. سونىمەن قاتار، قالا ءىرى ساۋدا جولىنىڭ بويىندا تۇرىپ، رەسەي مەن قىتاي، ءسىبىر مەن ورتا ازيا اراسىندا جۇرگەن ساۋدانىڭ ماڭىزدى ورتالىعى، حاب-وازيسى بولىپ سانالعان.
ساۋدامەن قاتار مادەنيەت تە، ءبىلىم دە، ءدىن دە، ادەبيەت تە، زاماناۋي يننوۆاتسيالار دا سەمەيدە جوعارى دەڭگەيىندە دامىعان ەدى. اباي وقىعان احمەت ريزا مەدرەسەسى، تالاي الاش زيالىلارى وقىعان (سولاردىڭ ىشىندە سۇلتانماحمۇت تورىايعىروۆ، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ، ءسابيت دونەنتاەۆ، مۇحتار اۋەزوۆ، قانىش ساتپاەۆ) مۇعالىمدەر سەمينارياسى، ءىرى كىتاپحانا،
مۇراجاي، ەلىمىزدەگى العشقى ءورت ءسوندىرۋشى قىزمەت، تەلەفون-تەلەگراف بايلانىسى، تسيرك، فۋتبول كومانداسى، ەرەكشە ستيلىندە سالىنعان مەشىتتەر – سەمەيدىڭ ماقتانىشى ەدى. يسا بايزاقوۆ، جۇمات شانين، جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ
سەمەيدە «ەس-ايماق» مادەني-اعارتۋشىلىق توبىن اشسا، جاقسىلىق تولەنوۆ
قازاق جۇمىسشى تاپتىڭ مۇددەسىن كوزدەيتىن «جۇمسات» قوعامدىق-ساياسي ۇيىمىن قۇردى. قاجىمۇقان تسيركتە كۇشىن كورسەتسە، نۇرعالي قۇلجانوۆ پەن ايەلى ءنازيپا ادەبي كەشتەرىن وتكىزدى. قالادا ابايدىڭ، اباي شاكىرتتەرىنىڭ
شىعارماشىلىعىنىڭ رۋحى بار ەدى. سەمەي – قازاق، ورىس، تاتار مادەنيەتىنىڭ قايناعان وشاعى ەدى. ارينە، مۇنىڭ ءبارىنىڭ نەگىزى، قوزعالتقىشى ساۋدا، ەكونوميكا ەدى.
    سەمەيدىڭ تاڭباسىندا دا (گەربىندە) ساۋدانىڭ نىشانى رەتىندە تۇيە بەينەلەنگەن ەدى.  ەرتىس وزەنىمەن دە تاۋارلار كەمەلەرمەن تاسىلاتىن ەدى – ونىمەن پلەششەەۆ، مۋسين دەگەن ساۋداگەرلەر اينالىسقان. ال قالانىڭ كىرەبەرىسىندە، جاڭا سەمەي جاقتا، ەرتىسكە جەتپەي تاۋار تاسيتىن كەرۋەندەر ءباج سالىعىن تولەپ، كەدەن باقىلاۋىنان ءوتىپ تەكسەرىلەتىن ەدى. الىس جولدان شارشاعان ساۋداگەرلەر، تۇيەلەر، اتتار ايالداپ، دەمالىپ جاتاتىن ەدى. سونىمەن قاتار، بازار قۇرىپ جان-جاقتاعى اۋىلداردان كەلگەن ەلمەن ساۋدا جۇرگىزەتىن ەدى. وسىلايشا، جاڭا سەمەي دە قالامەن بىرگە داميتىن ەدى.
كوكەن بولىسىنان كەلگەن ءتىنىباي قاجى دا ونىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسقان.
ەكىنشى گيلديانىڭ ساۋداگەرى 1836 جىلى سالعان ءبىر مۇنارالى اعاش مەشىتى ءالى كۇندە دە بار. وكىنىشكە وراي، بۇگىنگى تاڭدا ءتىنىباي مەشىتى – جاڭا سەمەيدەگى الاش ۇكىمەتى ورنالاسقان ورامىنان قالعان جالعىز ءىزى. ال ەرتىستىڭ
بويىندا، سول جاعالاۋىندا الاش قالاسىندا ورنالاسقان ۇكىمەت عيماراتتارىن
ۋاقىت تا، الاش وردادان قالعان ميراستى ساقتاۋعا ويى، ۇمتىلىسى جوق بۇرىڭعى بيلىك تە اياعان جوق.
        الاش وردانىڭ ۇكىمەت عيماراتتارى كوبىنەسە ساۋداگەرلەردىڭ ۇيلەرىندە ورنالاسقان. مىسالى، مۇحامەتحان سەيىتقۇلوۆتىڭ ۇيىندە الاش ۇكىمەتىنىڭ
جينالىستارى وتكەن.مۇحامەتحاننىڭ ءۇيى ءتىنىباي مەشىتىنەن الىس ەمەس جەردە
ورنالاسقان. مۇحامەتحان سەيىتقۇلوۆ تەكتى، باي، ساۋاتتى، وقىمىستى، كوكىرەگى وياۋ، يمانى بەرىك، تاقۋالى ادام، كاسىپكەر كىسى ەدى. ءتىنىباي مەشىتىندە دىننەن ساباق بەرىپ، ايگىلى احمەت ريزا مەشىتىندە يمام بولعان. كىتاپ وقۋعا قۇمار بولىپ، ۇيىندە كوپ كىتاپ جيناعان. اباي شاكىرتتەرى دە، الاش زيالىلارى دا
بۇرىننان – اق مۇحامەتحاننىڭ ۇيىندە قوناق بولىپ، كەزدەسىپ، اڭگىمە-ساۋىق قۇرىپ، پىكىر بولىسكەن. ال، الاش اۋتونومياسى جاريالاعاننان كەيىن بۇل ءۇي
ۇكىمەتتىك عيماراتتارىنىڭ بىرىنە اينالعان. الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ مۇشەلەرىنىڭ، الاش زيالى ازاماتتارىنىڭ كوپتەگەن فوتوسۋرەتتەرى  مۇحامەتحان سەيىتقۇلوۆتىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىنعان. 20-شى جىلدارى
قۇرىلعان «ەس-ايماق»مادەني-اعارتۋشىلىق توبى دا مۇحامەتحاننىڭ ۇيىندە قويىلىمدارىنىڭ رەپەتيتسيالارىن وتكىزدى.
       سەيىتقۇلوۆ 1937 جىلى جەلتوقساننىڭ 2-ىنە قاراعانادا ءتۇننىڭ ىشىندە ەرتىستىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان تۇيەمويناق (ول كەزدە – كيروۆ) ارالىندا اتىلعان. بالاسى، قايىم مۇحامەتحانوۆ – بەلگىلى ابايتانۋشى، الاشتانۋشى. قايىم مۇحامەتحانوۆ الاش زيالىلارىن بالا كەزىندە ءوز كوزىمەن كورگەن. قايىم مەن اباي، قايىم مەن الاش، قايىم مەن سەمەي اجىراتىلمايتىن ۇعىمدار.
         الاش وردانىڭ تاعى ءبىر ۇكىمەت عيماراتى الەكساندر ەرىكالوۆتىڭ ۇيىندە ورنالاسقان. ول مۇحامەتحاننىڭ ۇيىنەن ارىرەك، ەرتىستىڭ اعىمىنا تەرىس، جوعارىراق، ەت كومبيناتىنا قاراي بارعاندا، قازىرگى سەمەيدەگى «وكەان» بازارىنىڭ، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ەسكەرتكىشىنىڭ ماڭايىندا اۋەزوۆ داڭعىلىنان ەرتىسكە قاراي ءتۇسىپ بارعاندا قازىرگى جەر ۇيلەرىنىڭ سەكتورىندا كولحوزنايا كوشەسىنىڭ بويىندا ورنالاسقان ەدى. الەكساندر ەرىكالوۆتىڭ الاش ۇكىمەتىنە،
الاش ميليتسياسىنا كورسەتىلگەن كومەگى مول ەدى، سونىمەن قاتار ءۇيى دە مەملەكەتتىك مەكەمە رەتىندە پايدالانعان. الەكساندر ەرىكالوۆتىڭ اتىن ەسكە العاندا، كاسىپكەردىڭ جاردەمشىسى، شارۋاشىلىعىن مەڭگەرىپ جۇرگەن قارجاسۇلى وماردىڭ، بالاسى بيعالي وماروۆتىڭ اتتارىن دا ۇمىتپاۋ كەرەك. ساۋداگەر تۋرالى كوپ قىزىقتى مالىمەتتى ۇرپاعى رەسەيلىك مۋزىكانت ەگور لەتوۆ جيناپ، سۇحباتتارىندا، جەكە سايتىندا الەۋمەتكە انىق قىلدى.
          ەندى ءبىر ۇكىمەت عيماراتى – قاراجان ۇكىبايۇلىنىڭ ءۇيى. ول دا قازىرگى بالىق ساتاتىن «وكەان» بازارىنىڭ، وتەپباەۆ (سۆوبودنايا), چايكينا كوشەلەرىنىڭ ماڭايىندا  تۇراتىن ەدى. ءجۇسىپۇلى ءابدىراحماننىڭ ءۇيى دە وتەپباەۆ كوشەسىنىڭ ماڭايىندا تۇرعان، ول دا الاش ۇكىمەتىنىڭ عيماراتتارىنىڭ ءبىرى ەدى. جالپى، قازىرگى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ەسكەرتكىشى تۇرعان جەرىنەن ەرتىسكە قاراي ءتۇسىپ، وڭعا-سولعا بارساق – بۇرىڭعى الاش استاناسىنىڭ ۇكىمەت ورامىنا جەتەمىز. بىراق، ءتىنىباي مەشىتىنەن باسقا سول زاماننىڭ كۋاگەرى بولعان دەرەكتەردى تابا المايمىز.
       الاش ۇكىمەتىنە نيەتتەس، دەمەۋشى بولىپ، قارجىسىن بولگەندەرىنىڭ ءبىرى قاراجان ۇكىبايۇلى ەدى. قاراجاننىڭ ءۇيى جينالىس وتكىزىلەتىن، مەملەكەتتىك ماسەلەلەرى تالقىلانىپ شەشىلەتىن ۇكىمەتتىك كەڭسە رەتىندە پايدالانعان. بۇل كاسىپكەر بۇكىل ايماقتىڭ مال ۇستايتىن بايلارىمەن سەرىكتەسىپ ءىرى ساۋدا جۇرگىزگەن. الىستان، كەيدە بىرنەشە ءجۇز شاقىرىم قىشىقتىقتا ورنالاسقان جەردەن سەمەيگە مال جىبەرەتىن قاراجاننىڭ سەرىكتەرى مال ساتىپ الاتىن تۇتىنۋشىلاردى ىزدەپ اۋرە بولماي، مىڭداعان قوي، وگىزدەردى قاراجانعا تاپسىرعان. قاراجانمەن قاتار تۋىسى ايماعانبەت تە سول كاسىپپەن اينالىسقان. قاراجان سەمەيدىڭ ءىرى تەرى زاۋىتىنىڭ، ءجۇن فابريكاسىنىڭ، ەت كومبيناتىنىڭ يەسى بولعان. ءانشى امىرە جاس كەزىندە قاراجاننىڭ تەرى زاۋىتىنىڭ قامباسىندا كۇزەتشى بولىپ ىستەگەن. كەيىن، 1925 جىلىندا دا پاريجدەن كەلگەن امىرە قاشاۋبايۇلىنى قاراجاننىڭ ۇيىندە توسىپ، سالتاناتتى ساۋىق كەش وتكىزدى.
     ارينە، تەرى ءوندىرىسىنىڭ سالاسىندا قاراجاننىڭ باسەلەكەستەرى كوپ بولدى – وبلىستا 31 تەرى-بىلعارى ونىمدەرىن شىعاراتىن مەكەمە بولدى، سولاردىڭ اراسىندا جۇرتقا تانىمال پلەششەەۆ، تراپەزنيكوۆ، ششەگلوۆ، جولدىباەۆ دەگەن كاسىپكەرلەردىڭ زاۋىتتارى بولدى. ال جۇزدەگەن-مىڭداعان مالىن سويىپ، ەت كومبيناتىن اشىپ قاراجان سەمەيدىڭ ەت وندىرىسىنە دە زور ۇلەسىن قوسقان. سەمەيدىڭ ەت ءوندىرىسى ءاردايىم ەل اۋزىندا اڭىز رەتىندە ايتىلىپ جۇرەتىن ەدى – اسىرەسە، كەڭەس ۇكىمەتى زامانىندا  چيكاگو ەت كومبيناتىنىڭ جوباسىمەن بۇكىل كەڭەس وداعىندا كولەمى بويىنشا ءۇشىنشى ورنىن العان ءىرى ەت كومبينات سالىنعان ەدى. وسىلايشا، قالانىڭ ەت ءوندىرىسنىڭ نەگىزىن سالۋشىلارىنىڭ ءبىرى قاراجان ەدى.
       الاش ۇكىمەتىنىڭ ءباسپاسوزى، رەسمي بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى بولىپ سانالعان «سارىارقا» گازەتىنىڭ، «اباي» جۋرنالىنىڭ دا قارجىگەر-دەمەۋشىلەرىنىڭ ءبىرى دە قاراجان ەدى. اتالمىش گازەت، جۋرنال «جاردەم»
باسپاحاناسىندا شىققان. جۋرنالدى مۇحتار اۋەزوۆ پەن جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ شىعارسا، گازەتتە ۇلت كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ ماقالالارى، ۇكىمەتتىڭ شەشىمدەرى، قاۋلىلارى شىققان، ءتىلشى بولىپ رايىمجان مارسەكوۆ، حالەل عابباسوۆ،
ءسابيت دونەنتاەۆ، ءماننان تۇرعانباەۆ، وتىنشى ءالجانوۆ تاعى باسقالار جۇمىس ىستەگەن.
        قاراجاننىڭ ءۇيىنىڭ جانىندا وتەپباەۆ (سۆوبودنايا), چايكينا كوشەلەرىنىڭ تۇسىندا ءابدىراحمان ءجۇسىپۇلىنىڭ ءنوۆوسىبىردىڭ قىزىل كىرپىشىنىڭ سالىنعان ەكى قاباتتى ون بولمەلى ۇلكەن ءۇي تۇرعان. ول دا ۇكىمەتتىك عيماراتى، كەڭسە رەتىندە پايدالانعان. ءابدىراحمان ءجۇسىپۇلى – ەسىم حاننىڭ زامانىندا ءومىر سۇرگەن، قاتاعان قىرعىنىنا قاتىسقان ولجاشى باتىردىڭ جانە قوبىزشى كوزبەرگەن باقسىنىڭ ۇرپاعى، ءجۇسىپ قاجىنىڭ بالاسى ەدى. ساۋدامەن اينالىسىپ، تابىستى كاسىپكەر ەدى. پاتشالىق رەسەيدىڭ بىرنەشە بانكىلەرىنىڭ سالىمشىسى، وبليگاتسيالارىنىڭ ۇستاۋشىسى ەدى. داستارقان باسىندا ول كەزدە تاڭسىق بولىپ كورىنەتىن ليمون، قاربىز سياقتى تاماقتارى تۇراتىن ەدى. ءابدىراحمان ءجۇسىپۇلى العاشقى تەلەفون پايدالانۋشىلارىنىڭ  بىرى ەدى. ەلدەن كەلگەن ءتىلى وتكىر قوناقتارىنىڭ ءبىرى ءابدىراحماننىڭ ۇيىندە تەلەفوندى كورىپ: «اپىرماي، اتاسىن جىنمەن، بالاسىن سىممەن سويلەستىرگەن اللانىڭ قۇدىرەتى» دەپ ايتقان ەكەن. ءجۇسىپۇلى ءابدىراحمان قازان قالاسىندا «ءوندىرباي حالفە» دەگەن قيسسانى باستىرىپ شىققان. كاسىپكەردىڭ اقىندىق دارىنى بولعان، ولەڭ شۋماقتارىنىڭ ۇزىندىلەرى ساقتالعان. وكىنىشكە وراي، كاسىپكەردىڭ ءۇيى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ساقتالعان جوق. ءابدىراحمان ءجۇسىپۇلى تاركىلەۋ ناۋقانىنىڭ الدىندا قايتىس بولدى. كايگورودتسەۆ باسقارعان سەمەي وبلىسىنىڭ ابىرالى اۋدانىنىڭ وگپۋ بولىمشەسى بالالارىن قۋدالاعان كەزىندە  ابدىراحمان ءوز قولىمەن جازعان ولەڭدەر جيناعىن (قىزىل كىتاپشاسىن), وتباسىلىق فوتوسۋرەتتەرىن تارتىپ الدى. ولاردى كەزىندە
جوق قىلدى ما، مۇراعاتتارعا تىعىپ قويدى ما – بەلگىسىز. بار بولسا – ولاردى
تابۋ بولاشاق زەرتتەۋشىلەرىنىڭ ءىسى.
     وسىلايشا، قازىرگى جاڭا سەمەيدە، ەرتىستىڭ سول جاعاسىندا الاش ۇكىمەتىنىڭ عيماراتتارى تۇرعان. ولار مۇحامەتحان سەيىتقۇلوۆتىڭ،
الەكساندر ەرىكالوۆتىڭ، قاراجان ۇكىباەۆتىڭ، ءابدىراحمان ءجۇسىپوۆتىڭ ۇيلرىندە ورنالاسقان. بۇل كاسىپكەرلەردىڭ ۇيلەرىندە زەمستۆو، الاش ميليتسياسىنىڭ شتابى، باسپاحانا جانە گازەت-جۋرنال رەداكتسيالارى بولعان.
قازىر وكىنىشكە وراي بۇل عيماراتتار جوق. بىراق، تۇراتىن جەرىن تابۋ ءۇشىن
ءتىنىباي مەشىتىنىن ماڭايىنا بارۋ كەرەك، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ەسكەرتكىشىنەن ءوتىپ ەرتىسكە قاراي ءتۇسۋ كەرەك، «وكەان» بازارىنىڭ جانىندا ورنالاسقان
وتەپباەۆ (سۆوبودنايا), چايكينا كوشەلەرىن ارالاپ، توعىز قاباتتى تۇرعىن ءۇيدى تابۋ كەرەك، جەكەمەنشىك جەر ۇيلەرىنىڭ سەكتورىنداعى كولحوز كوشەسىن ارالاۋ كەرەك. بۇل – الاش مەملەكەتىنىڭ ۇكىمەتتىك ورامى.
      ال، ەرتىستىڭ ار جاعىندا سەمەي قالاسىنىڭ ورتالىعىنا كەلسەك، تاعى ءبىر الاشتىڭ جاناشىرى، ساۋداگەر، كاسىپكەر ءانيار مولداباەۆتىڭ ءۇيىن تابۋعا بولادى. بۇل ءۇيدىڭ دە الاشتىڭ ۇكىمەتىمەن، الاش زيالىلارىمەن بايلانىسى بار. تالاي اباي شاكىرتتەرى، الاش زيالىلارى بۇل ءۇيد جينالىپ، قونىپ، ءتىپتى تۇرىپ، ماڭىزدى ماسەلەلەرىن تالقىلاپ شەشتى. قازىر بۇل ۇيدە الاش ارىستارى جانە مۇحتار اۋەزوۆتىڭ مۇراجايى ورنالاسقان. سەمەي ولكەتانۋ
مۇراجايى ورنالاسقان بۇرىڭعى گۋبەرناتوردىڭ ءۇيى دە الاش ورداعا، ءاليحان بوكەيحانوۆقا تىكەلەي قاتىستى. 1917 جىلىنداعى اقپان توڭكەرىسىنەن كەيىن
ونى بوستاندىق ءۇيى دە اتاعان. بوستاندىق ءۇيى 1917 جىلى كوكتەمدە وتكەن سەمەي وبلىستىق قازاق قۇرىلتايىمەن بايلانىستى. 1917 جىلى قازاننىڭ
21-ىندە ءاليحان بوكەيحانوۆ تا سەمەي قالاسىنا كەلگەن سوڭ، بۇل عيماراتتا ءسوز سويلەگەن. تالاي الاش زيالىلارى وقىعان سەمەي مۇعالىمدىك سەمينارياسىنىڭ عيماراتى دا قالانىڭ كارتاسىنىڭ بەتىندەگى ەرەكشە ورىن.
      جالپى، الاش ۇكىمەتىنىڭ عيماراتتارىنىڭ تاقىرىبىن سۇلتان حاق اققۇلى، مۇراتبەك كەنەمولدين، ەرلان سىدىقوۆ سياقتى الاشتانۋشىلار كوپ
زەرتتەدى. الاش ورداعا جاناشىر دەمەۋشى بولعان كاسىپكەرلەر قاراجان مەن ايماعانبەتتىڭ تاعدىرى تۋرالى دەرەكتەر بولاتبەك ناسەنوۆتىڭ ەنتسيكلوپەدياسىندا تابۋعا بولادى. قاراجان ۇكىباەۆ تۋرالى
قۇندى مالىمەتتەر زيرا ناۋرىزباەۆانىڭ ورىس تىلىندە جازىلعان كىتابىندا بار. ءابدىراحمان ءجۇسىپوۆ تۋرالى ءبىراز مالىمەت ءازىمحان سادۋاقاسوۆتىڭ، ءازىمحان يساباەۆتىڭ، ايگۇل ابەشوۆانىڭ سەمەي ولكەسىنە، دوعالاڭ (العاباس) اۋىلىنا ارنالعان ولكەتانۋ، شەجىرە كىتاپتارىندا بار. از-كوپ دەرەكتەرىن
ۇرپاعى قاينار اۋىلىنىڭ تۇرعىنى تولەۋ ءابدىراحمانوۆ جادىندا ساقتاسا،  
ءبىراز مالىمەتتى ءابدىراحماننىڭ جاردەمشىسى، سەرىكتەسى بولعان تۇرسىنباي دايىربەكۇلىنىڭ بالاسى ايتقازى دايىربەكوۆ جەتكىزدى. الەكساندر ەرىكالوۆ تۋرالى مالىمەتتى ۇرپاعى ايگىلى رەسەيلىك مۋزىكانت ەگور لەتوۆتىڭ
سۇحباتتارىندا، ءومىربايان ماقالالارىندا تابۋعا بولادى. ءبىراز مالىمەتتى
جاردەمشىسى ومار قارجاسوۆتىڭ قىزى، بيعالي وماروۆتىڭ قارىنداسى 90 جاسقا كەلگەن نۇرجامال وماروۆا جەتكىزدى. ارينە، الاش ۇكىمەتىنىڭ عيماراتتارىنىڭ، الاشقا جاناشىر كاسىپكەرلەرىنىڭ تاقىرىپ تەرەڭ جانە
جاڭا زەرتتەۋلرىن كۇتىپ جاتىر.


اسقار دايىربەك

Kerey.kz