|  |  | 

كوز قاراس سپورت

تەررورشىل چەلاحتىڭ قايتالانباۋىنا كىم كەپىل؟!

DSC03496

2019 جىلدىڭ 8-21 قىركۇيەگىنىڭ ارالىعىندا، رەسەيلىك ەكاتەرينبۋرگ
قالاسىندا اۋەسقوي بوكستان كەزەكتى الەم بىرىنشىلىگى ءوتتى. مەن وسى جاھاندىق
دوداعا جۋرناليس رەتىندە اككرەديتاتسيالانعان ەدىم. التى مەدال جەڭىپ العان
قازاق قۇراما كومانداسى تاعى دا جەر جۇزىندەگى جۇدىرىقتاسۋدىڭ
كوشباسشىسى ەكەندىگىن دالەلدەدى. ساتقىن قازى-بيلەردىڭ زىمياندىعى
بولماعان جاعدايدا، سۆەردلوۆسك ايماعى شارشى الاڭىنداعى بىلعارى قولعاپ
شەبەرلەرىمىزدىڭ جەتىستىكتەرى ودان ءارى ۇلعايا تۇسەر ەدى. دەگەنمەن، 81 كەلىگە
دەيىن سالماق دارەجەسىندەگى جاڭا الەم جەڭىمپازى، سوققىلارى جويقىن
ماڭعىستاۋلىق بەكزات نۇرداۋلەتوۆتىڭ قارقىندى ورلەۋىنە ەشكىم تۇساۋ سالا
المادى. ءار قارسىلاسىن ەسەڭگىرەتىپ جىبەردى جاس چەمپيونىمىز! ءتىپتى، اتى
اڭىزعا اينالعان كۋبالىق وليمپيا جەڭىمپازى حۋليو لا كرۋستىڭ ءوزى ءبىزدىڭ
بوكسشىدان ويسىراتا ۇتىلدى. ءبىر قىزىعى، شيرەك فينالىنداعى جەڭىسىنەن
كەيىن لا كرۋستىڭ قولتاڭباسىن الدىم جانە اقتىق سىنداعى جەڭىسىنەن كەيىن
بەكزات تە ماعان اۆتوگراف بەردى.
اسا اۋىر سالماق دارەجەسىندەگى كۇمىس جۇلدەگەرىمىز قامشىبەك
قوڭقاباەۆتىڭ جۇرەك جۇتقان تەگەۋرىندى جۇدىرىقتاسۋشى ەكەندىگىنە كوزىمىز
جەتتى. الايدا، قىزىلوردالىق باتىردىڭ باتىل شابۋىلدارىنا تەحنيكالىق،
كومبيناتسيالىق قاسيەتتەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى سەزىلەدى. 91 كەلىگە دەيىن سالماق
دارەجەسىندە ونەر كورسەتەتىن قوستانايلىق ارداگەرىمىز ۆاسيلي لەۆيتتىڭ
تاڭعاجايىپ تاجىريبەسىنە ەشبىر كۇمانىمىز جوق. بىراق، ونىڭ ءدوپ تيەتىن
جويقىن سوققىلاردىڭ ازدىعىنا وراي، پاراقور قازىلاردىڭ جىمىسقى
ارەكەتتەرىنىڭ پايدا بولۋىنا تاڭ قالمايسىڭ. سونىمەن قاتار، بايراقتى
باسەكەنىڭ باستى ۇيىمداستىرۋشىلارىنىڭ ءبىرى، سۆەردلوۆسك ايماعىنىڭ اكىمى
ەۆگەني ۆلاديميروۆيچ كۋيۆاشەۆپەن بىرنەشە رەت جۇزدەسۋگە ءساتى ءتۇستى.
ارينە، وسى جەتەكشى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا دا مىناداي ءىرى حالىقارالىق جارىس
ءتيىستى دارەجەدە وتكىزىلدى. ايتپاقشى، كورنەكتى بولشەۆيك ياكوۆ ميحايلوۆيچ
سۆەردلوۆتىڭ قازاقتار ءۇشىن سىڭگەن ەڭبەگى – وراسان زور. ويتكەنى، قاس جاۋمىز –
كازاچەستۆونى – كەڭەس وكىمەتتىڭ قاۋلىسىمەن قۇرتقان تۇلعا ءدال وسى ياكوۆ
ميحايلوۆيچ بولىپ تابىلادى.DSC03497
بىراق، مىناداي كەرەمەت سپورت وقيعاعا بارا جولىمدا كەلەڭسىز جاعدايعا
دۋشار بودىم. 2019 جىلدىڭ 17 قىركۇيەگىندە، رەسەيدىڭ ترويتسك قالاسىنىڭ
قاراما-قارسى تۇسىندا ورنالاسقان قوستاناي ايماعىنداعى قازاقستاندىق
شەكارا بەكەتىندە ونىڭ قىزمەتكەرلەرى پومازان ۆاديم جانە ءبايدىلدينا
ايگۇل مەنىمەن مەملەكەتتىك تىلىمىزدە سويلەسە المادى. ولاردىڭ ەكەۋىنە دە
ايتتىم: «اعىلشىن تىلىندە دە سويلەي الامىن. الايدا، قازاقستاندا بولعان
سوڭ، مەملەكەتتىك تىلدە سويلەسۋگە ءتيىسپىز». ءتىپتى، الگى ۆاديم «مەملەكەتتىك
تىلدە سويلەڭىز!» مەنىڭ تالابىما اشۋلانىپ، مەنى «ناتسيست!» دەپ بالاعاتتادى.

2
جاۋاپ رەتىندە وعان بىلاي ايتتىم: «ءسىز رەسەيدە ورىس ءتىلىن بىلمەسەڭىز، ءتىپتى
سىپىرۋشىنىڭ جۇمىسىنا ورنالاسا المايسىز. ال، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە قازاق ءتىلىن
بىلمەي، كەرەمەت قىزمەتكە قول جەتكىزدىڭىز». وسى قىزمەتكەرلەر جانە باسقا
شەكاراشىلار دا ماعان ورىنسىز سۇراقتاردى قويدى: «ناماز وقيسىز با؟»
شەكاراشىلار، كەدەنشىلەر جولاۋشىلاردىڭ قۇجاتتارى مەن باگاجىن
تەكسەرسە – ءبىر ءجون. بىراق، پالەن كىسىنىڭ ءدىني وي-پىكىرلەرىنە قاتىستى
شەكاراشىلاردىڭ قانداي جۇمىسى بار؟! مەن – اتەيستپىن. سوندىقتان،
اشىقتان-اشىق ايتتىم: «جوق، ناماز وقىمايمىن!» تاعى ايتا كەتەرلىك ءجايت،
ولار شوقىنشاقتاردان سۇرامايدى: «شىركەۋگە بارىپ تۇرسىزدار با؟» يۋدا
بالالارىنا دا تيىسپەيدى: «سيناگوگاعا بارىپ تۇرسىزدار ما؟»
ولار مەنىڭ اتەيست كوزقاراسىما رەنجىگەن شىعار. ايتەۋىر، مەنى باسقا
جولاۋشىلاردىڭ اراسىنان جۇلىپ الىپ، قىزمەتتىك بولمەگە جەتەكتەدى. بۇكىل
باگاجىم، كيىم-كەشەگىمە ءتىنتۋ جاسادى. بەتتەرى بىلق ەتپەي، مەنىڭ
قولجازبالارىمدى وقىدى، قالتافونىمداعى فوتو مەن بەينەماتەريالىمدى
قاراپ شىقتى. ول ول ما، سودان سوڭ مەنى باستىقتاردىڭ بولمەسىنە اپاردى. بۇل
شەكارا بەكەتتىڭ جەتەكشىلەرى ماعان تەسىلە قاراپ، سۇرادى: «نەگە قۇدايعا
سەنبەيسىز؟» ايتەۋىر، تۇسىنبەدىم: مەن قاي مەكەمەگە ءتۇستىم؟ قازاقستان
رەسپۋبليكاسىنىڭ شەكارا بەكەتى مە، الدە ءدىني فاناتيكتەردىڭ جىن ويناسى
ما؟ تەك قانا، قالتافونىمداعى كەسكىندەردىڭ اراسىندا بەلگىلى اقىن ولجاس
سۇلەيمەنوۆتىڭ مەنىمەن بىرگە كيەۆتە تۇسكەن فوتوسۋرەتىن كورگەن سوڭ، وسى
زاڭسىز ارەكەتتەردى دوعاردى ايدالاداعى بىرەۋلەر. ايتەۋىر، كۇتپەگەن جەردەن
ولجەكەڭنىڭ دە كومەگى ءتيدى.
مىناداي تارتىپسىزدىككە تاپ بولعاننان سوڭ، دانا اقىنىمىز احمەت
بايتۇرسىنۇلىنىڭ شەرلى جولدارى ەرىكسىز ەسىمە تۇسەدى:

قينامايدى اباقتىعا جاپقانى،
قيىن ەمەس دارعا اسقانى، اتقانى.
ماعان اۋىر وسىلاردىڭ بارىنەن،
ءوز اۋىلىمنىڭ يتتەرى ءۇرىپ، قاپقانى!

دانيار ناۋرىز

kerey.kz

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • اباق انا جانە تاسبيكە انا

    اباق انا جانە تاسبيكە انا

    ءمامي بي جۇرتبايۇلىنىڭ شەجىرەسىندە ايتىلۋىنشا كەرەي ۇلىسىنىڭ ارعى تەگى – شەپ، سەپ، بايلاۋ، قويلاۋ، ەلدەي، كولدەي، يزەن، جۋسان سەكىلدى تايپالاردان تارالادى ەكەن. اتالعان تايپالاردىڭ ءبىرازى ەسكى تاريح بەتتەرىنەن كەزدەسسە، ەندى ءبىر ءبولىمى قازىرگە دەيىن كەرەي رۋىنداعى اتالاردىڭ ەسىمى رەتىندە اتالىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبىر سەبەبىن ارعى تاريحتاعى اتالاردىڭ اتى وشپەسىن دەپ كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ اتالار اتىن قايتا جاڭعىرتىپ قويعان داستۇرىنەن قاراۋ كەرەك. اباق اتاۋىنا كەلسەك، ارىدا كەرەي حانزادالارى مەن حانىشالارىنىڭ اراسىندا اباق، اباقبەردى، اباحان، اباقتاي، اباقاي، اباق بيكە سىندى ەسىمدەر بولعان. سول اتا-اپالارىنىڭ جولىن جالعاعان، توزىپ كەتكەن كەرەي ەلىنىڭ باسىن قوسىپ، وعان ءاز انا بولعان اباق ەسىمدى قاسيەتتى انا ومىردە بولعان ادام. قازاق تاريحىندا رۋ اتىنا اينالعان ءاز انالار از بولماعان. كورنەكتى جازۋشى،

  • تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

    تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

         شىعىستانۋشى-تاريحشى ءومىر تۇياقبايدىڭ بۇرىندا دا «قازاققا قانداي تاريح كەرەك؟ تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە جاسالعان تاريحي ميستيفيكاتسيالار حرونيكاسى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىن  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) وقىپ ەم. ريزا بولعام. جاقىندا ءو. تۇياقبايدىڭ «قازاقستاندا تاريحي بۇرمالاۋلار مەن ميفتەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ جولدارى» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) اتتى تاعى ءبىر ماقالاسىمەن جانە تانىستىق. وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپتى. تاريحتا ورىن الىپ جۇرگەن جاعىمسىز جايتتار تۋراسىندا وي تولعاپتى. جۋرناليستەردى، بلوگەرلەردى ايىپتاپتى. تاريحتان ارنايى كاسىبي دايىندىعى جوق، ءبارىن ءبۇلدىرىپ بولدى دەپ.  كەلەڭسىزدىكتى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ۇسىنىپتى. بۇعان دا كوڭىلىمىز بەك تولدى. ايتسە دە تاريحتى بۇرمالاۋعا، ءوز وتىرىكتەرىن ناسيحاتتاۋعا تەك جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر عانا ەمەس، «ارنايى كاسىبي دايىندىعى بار» «تاريحشىلاردىڭ» دا «زور ۇلەس» قوسىپ جاتقانىن بايانداپ، ايتىلعان پىكىردى ودان ءارى ءوربىتىپ، جالعاستىرايىق.

  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: