بيلىكتىڭ كوروناۆيرۋس تارالۋىنا قارسى كۇرەس ستراتەگياسى ءتيىمدى بولعانىن كورسەتتى
kerey.kz
Karin Erlan
قازاقستاندا ەنگىزىلگەن توتەنشە جاعدايدىڭ ەكىنشى اپتاسى بيلىكتىڭ كوروناۆيرۋس تارالۋىنا قارسى كۇرەس ستراتەگياسى، جالپى ءتيىمدى بولعانىن كورسەتەدى. ونىڭ ەرەكشەلىگى كەلەسىدە:
ءبىرىنشىسى. جاعدايدى الدىن الۋعا ارەكەت ەتۋ. كەيبىر ساراپشىلار مەملەكەتتىڭ قابىلداعان شارالاردىڭ ەسەبىن ناۋرىزدىڭ ورتاسىنان باستاپ قاتە جۇرگىزىپ كەلەدى. ول كەزدە مەكتەپتەر مەن جوعارعى وقۋ ورىندارىندا ساباقتار توقتاتىلاتىنى جانە ەلدە توتەنشە جاعداي ەنگىزىلەتىنى جاريالانعان بولاتىن. شىن مانىندە، العاشقى تۇبەگەيلى شارالار ودان دا ەرتە، قاڭتاردا، ياعني، دۇنيەجۇزiلiك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى COVID-19 جاعدايىن پاندەميا دەپ جاريالاماي تۇرعانعا دەيىن ءبىراز ۋاقىت بۇرىن قابىلداندى. قاڭتاردىڭ 26-سى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەتكە كوروناۆيرۋستىڭ قازاقستان اۋماعىنا تارالۋىنا جول بەرمەۋ جونىندە ناقتى ۇيىمداستىرۋ شارالارىن قابىلداۋدى تاپسىردى. سول كۇنى ۇكىمەتتىڭ ۆەدومستۆوارالىق كوميسسياسى قۇرىلىپ، كەلەسىدەي شارالار قابىلداندى. ەپيدەميولوگيالىق احۋال ناشارلاعان جاعدايدا حالىققا قاجەتتى كومەك كورسەتەتىن مەديتسينالىق ۇيىمداردىڭ دايىندىعىن قامتاماسىز ەتۋدى; مەملەكەتتىك شەكارادان وتكىزۋ بەكەتتەرىندە، ونىڭ ىشىندە اۋە، اۆتوكولىك جانە تەمىر جول كولىگى نىساندارىندا سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋدى; شەت ەلدەردەن كەلگەن بارلىق ادامدارعا تۇرعىلىقتى مەكەنجايى بويىنشا مەديتسينالىق باقىلاۋ ورناتۋدى; قحر ۋحان قالاسىنداعى قازاقستان ستۋدەنتتەرى مەن قر باسقا دا ازاماتتارىن شۇعىل ەۆاكۋاتسيالاۋدى قامتاماسىز ەتۋ تاپسىرىلعان بولاتىن. سونىمەن بىرگە، ەكى قالانىڭ – نۇر-سۇلتان مەن الماتىنىڭ ينفەكتسيالىق اۋرۋحانالارىندا قوسىمشا رەانيماتسيالىق بوكستار قۇرىلدى.
ءدال وسى كەزدە، قاڭتاردىڭ 27-ءسى مەن 30-ى كۇندەرى ۇلىبريتيانيادا، گەرمانيا مەن يتاليادا العاش رەت كوروناۆيرۋستى جۇقتىرعاندار انىقتالدى.
ەكىنشىسى. كەزەڭ-كەزەڭمەن ارەكەت ەتۋگە شەشىم قابىلداندى. جوعارىدا اتاپ وتكەندەي، العاشقى شارالار قاڭتاردىڭ 26-سى قابىلداندى. قاڭتاردىڭ 31-ءى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋدىڭ ەكىنشى كەزەڭى باستالدى: بارلىق شەكارالارداعى سانيتارلىق-كارانتيندىك پۋنكتتەرگە قوسىمشا 150 سانەپيدەميولوگيالىق قىزمەت مامانى جىبەرىلدى; جاڭا ينفەكتسيانىڭ زەرتحانالىق دياگنوستيكاسى رەتتەلدى; كلينيكالىق ەمدەۋ حاتتاماسى جانە ەپيدەمياعا قارسى ءىس-شارالار الگوريتمدەرى بەكىتىلدى.
اقپاننىڭ العاشقى كۇندەرى ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز قىتايدىڭ ۋحان قالاسىنان ەۆاكۋاتسيالادى. قىتايمەن تۇراقتى اۋە رەيستەرى، سونىمەن بىرگە تەمىر جول مەن اۆتوموبيل جولاۋشى تاسىمالى توقتاتىلدى.
اقپاننىڭ 20-سىنان باستاپ بيلىك ينفەكتسيانىڭ اكەلىنۋى مەن تارالۋىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا كۇشەيتۋ شارالارىنىڭ ءۇشىنشى كەزەنىن ىسكە اسىرۋعا كوشتى. كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ تارالۋ قاۋپىنىڭ دەڭگەيىنە بايلانىستى ەلدەردى ءۇش ساناتقا سارالاۋ بويىنشا ادىستەمە ازىرلەنىپ، ەنگىزىلدى. قاۋىپ دەڭگەيىنە بايلانىستى، كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيا تارالعان ەلدەردەن كەلگەن ادامدارعا ءتيىستى مەديتسينالىق مونيتورينگ ورناتىلدى. سونىمەن قاتار، وسى ەلدەردەگى جاعدايلارعا بايلانىستى اۋە رەيستەرى قىسقارىلىپ، ودان كەيىن مۇلدە توقتاتىلدى.
ناۋرىزدىڭ 1-ءى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋدىڭ ءتورتىنشى ساتىسى ەنگىزىلدى. “كارانتيندىق” ەلدەردىڭ ءتىزىمى كەڭەيتىلدى: ول جاقتان كەلگەن ادامدارعا مونيتورينگتىك جانە كارانتيندىق شارالار قابىلداندى.
ناۋرىزدىڭ 2-ءسى ۇكىمەتتىڭ وتىرىسىندا قازاقستان تەرريتورياسىندا كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋىنا جول بەرمەۋگە باعىتتالعان قوسىمشا شارالار قاراستىرىلدى. قر-ندا كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيا انىقتالىپ، تارالعان كەزدەگى ءىس-قيمىلدىڭ جاڭا الگوريتمى ازىرلەندى («ب جوسپارى»).
اقپاننىڭ سونىڭدا جانە ناۋرىزدىڭ باسىندا ءازىربايجان، بەلارۋس پەن ارمەنيادا العاش رەت كوروناۆيرۋستى جۇقتىرعاندار انىقتالدى.
ءۇشىنشىسى. بيلىكتىڭ ستراتەگياسى شۇعىل ارەكەت ەتۋگە جانە تاباندىلىققا نەگىزدەلدى. سول كەزدە قازاقستاننىڭ تەرريتورياسىندا COVID-19-دى جۇقتىرۋ وقيعاسى تىركەلمەگەنىنە قاراماستان، بيلىك وتە تاباندى ارەكەت ەتتى.
وڭتۇستىك-شىعىس ازياداعى، تاياۋ شىعىس پەن ەۋروپاداعى بىرقاتار ەلدەردەگى ەپيدەميولوگيالىق جاعدايدىڭ كەنەتتەن ناشارلاۋى ەسكەرىلگەن بولاتىن. ناۋرىزدىڭ 2-ءسى قر پرەزيدەنتى ەلدەگى بىرقاتار قوعامدىق ءىس-شارالارعا تيىم سالدى.
ناۋرىزدىڭ 11-ءى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى كوروناۆيرۋس پاندەمياسى دەپ جاريالادى.
ناۋرىزدىڭ 12-ءسى قازاقستان پرەزيدەنتى بىرقاتار مەملەكەتتىك ورگان باسشىلارىمەن كەڭەس وتكىزىپ، ۇكىمەتكە جاڭا ۆيرۋستىڭ ەلىمىزگە تارالۋىنا جول بەرمەۋ شارالارىن قاتاڭداتۋ جونىندە ناقتى تاپسىرما بەردى. اتاپ ايتقاندا، جاپپاي مادەني جانە سپورتتىق شارالار، كونفەرەنتسيالار مەن كورمەلەر وتكىزۋگە ۋاقىتشا تىيىم سالىنادى. حالىق كوپ شوعىرلاناتىن جەرلەردە، ساۋدا ورتالىقتارى مەن بازارلاردا، قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارىندا، ۆوكزالدار مەن اۋەجايلاردا سانيتارلىق رەجيم كۇشەيتىلدى. مەكتەپتەردە ساباق توقتاتىلىپ، جوعارى وقۋ ورىندارى قاشىقتان وقىتۋ ادىسىنە كوشىرىلەدى. حالىقارالىق اۋە تاسىمالىنا قاتىستى دا قوسىمشا شەكتەۋ شارالارى قابىلدانادى.
ناۋرىزدىڭ 13-ءى ەلدە العاش رەت كوروناۆيرۋستى جۇقتىرعاندار انىقتالدى. سول كۇنى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەتتىڭ جانە بىرقاتار مەملەكەتتىك ورگاننىڭ باسشىلارى قاتىسۋىمەن شۇعىل ارەكەت ەتۋ شتابىنىڭ وتىرىسىن وتكىزىپ، كارانتيندىك ءتارتىپتى كۇشەيتۋگە باعىتتالعان جاڭا ءىس-شارالاردى جاريالادى. ناۋرىزدىڭ 15-ءى پرەزيدەنت رەسپۋبليكادا توتەنشە جاعدايدى ەنگىزۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. كەلەسى كۇنى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان حالقىنا تەلەۆيزيالىق ۇندەۋ جولدادى.
توتەنشە جاعداي ءتارتىبى ناۋرىزدىڭ 13-ءى اقش-ندا ەنگىزىلدى، يسپانيا مەن سەربيادا – ناۋرىزدىڭ 15-ءى، فرانتسيادا – 24-ءى. ناۋرىزدىڭ 25-دە ءۇندىستاندا ءۇش اپتاعا سوزىلاتىن جالپىۇلتتىق كارانتين ەنگىزىلدى. ناۋرىزدىڭ 24-ءى حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتى توكيوداعى جازعى وليمپيادا ويىندارى 2021 جىلعا اۋىستىرىلاتىنىن مالىمدەدى.
وسىلايشا، قازاقستاندىق بيلىك قاجەتتى شارالاردى تىم ەرتە دە، كەش تە ەمەس ەنگىزدى. قابىلدانعان شەشىمدەر جانە ولاردى جۇزەگە اسىرۋ كەزەڭ-كەزەڭمەن ءجۇردى –الەمدەگى جانە ەلدەگى جاعدايعا سايكەس. وسىنىڭ ارقاسىندا كوروناۆيرۋستىڭ قازاقستانعا ەنىپ، ونىڭ ەل ىشىندە اۋقىمدى تارالۋى بارىنشا تەجەلدى. بىراق كۇرەس جالعاسۋدا. الەمدەگى قازىرگى جاعداي پاندەميانىڭ ۇزاققا سوزىلۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتۋدە. ەندى كوپ نارسە تەك قانا مەملەكەتتىڭ تەز ءارى تاباندى ارەكەتتەرىنە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە قوعامنىڭ دا جاۋاپكەرشىلىگىنە بايلانىستى. قىتاي ەپيدەميانىڭ اۋىر كەزەڭىن مەملەكەت جوعارعى ۇيىمداستىرۋ ءرولىنىڭ ارقاسىندا ەڭسەرە الدى. ۆيرۋستىڭ جاپونيا مەن سينگاپۋرداعى اۋقىمدى تارالۋىن ول ەلدەردەگى ازاماتتاردىڭ سانالى ارەكەتتەرى تەجەۋدە. قازاقستان بولسا، كوروناۆيرۋسپەن كۇرەستە وسى قاجەتتى ەكى شارتتىڭ بىرلىگىن كورسەتە الادى.
پىكىر قالدىرۋ