|  |  |  |  | 

جاڭالىقتار كوز قاراس ساياسات سۇحباتتار

“توقاەۆ كۇشەيە تۇسەدى”. جوۆتيسپەن قاڭتارداعى وقيعالار مەن ونىڭ سالدارى جايلى سويلەستىك


قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

قازاقستاندا قاڭتاردىڭ باسىندا سۇيىتىلعان گاز باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنان قارسى نارازىلىقتان سوڭ ەلدە تارتىپسىزدىك بولىپ، بيلىك توتەنشە جاعداي جاريالادى. ەلدىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ پوزيتسياسىن نىعايتا ءتۇستى. توقاەۆ بيلىكتى قالاي شوعىرلاندىرىپ جاتىر؟ ەلدىڭ ەكس-پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ نەگە كورىنبەي كەتتى؟ توقاەۆتىڭ ءسوزى نەگە قاتقىل جانە ول نە ءۇشىن ۇقشۇ كومەگىنە جۇگىندى؟ ونىڭ “بەلسەندى سىماقتار” مەن ەركىن باق تۋرالى ءسوزى نەنى بىلدىرەدى؟ وسى ساۋالداردى قازاقستانداعى ادام قۇقىعىن قورعاۋ بيۋروسىنىڭ جەتەكشىسى ەۆگەني جوۆتيسكە قويدىق. 

ازاتتىق: كەيىنگى كۇندەرى ەلدەگى كوپ جاعدايدى وزگەرتكەن وقيعالار: نارازىلىق، تارتىپسىزدىك بولدى. توتەنشە جاعداي جاريالاندى. بيلىك تەراكت جايلى ايتتى. قوعامدا ەليتا اراسىنداعى تارتىس تۋرالى دا ايتىلدى. سىزدىڭشە، ەلدە نە بولىپ جاتىر؟

ەۆگەني جوۆتيس: مۇندا بىرنەشە فاكتور بار. بىرىنشىدەن، اشۋ-ىزا شەگىنە جەتتى. بۇعان قوسا، بيلىككە لەگيتيمدىلىك جەتپەيدى، سەنىم مەن قولداۋ جوق. كۇشتىك قۇرىلىمدارعا دا سەنىم جوق. بىزدەگى سايلاۋ سايلاۋعا ۇقسامايدى. بۇعان دەيىن بيلىك ەلدەگى جاعدايدى باقىلاپ وتىرعانىمەن، وسىنىڭ ءبارى بيلىك پەن حالىق اراسىن قاتتى الشاقتاتتى. پاندەميا مەن مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى دا قاتتى اسەر ەتتى. كەيبىر ادام جۇمىسىنان ايىرىلدى، تابىسى ازايدى. مۇنىڭ كوبى – قازاقتىلدى جاستارعا، ۇلكەن قالاعا اۋىلدان كەلگەن جاستارعا قاتتى سوققى. بۇل – ءبىرىنشى باعىت.

ەۆگەني جوۆتيس

ەۆگەني جوۆتيس

ەكىنشى باعىت – كلاندار مەن ەليتالار اراسىنداعى قاقتىعىستار. بەلگىلى ءبىر ەليتالى توپتار ءبىر-بىرىمەن قاقتىعىسىپ جاتىر. كەيبىرىنىڭ كريمينالمەن بايلانىسى بار جانە تولىق قارۋلانباسا دا جارتىلاي قارۋلانعان كۇشتەرى بار. ءۇشىنشى باعىت – بەلگىلى ءبىر ماقساتتارى بار يسلام راديكالدارى.

بۇل ءۇش باعىتتىڭ ەلدەگى جاعدايعا قانداي مولشەردە اسەر ەتكەنىن ءدوپ باسۋ ايتۋ قيىن. بىراق ءبىر نارسە انىق، توناۋ، تارتىپسىزدىك اشۋلانعان جاستارمەن قاتىستى. ولار الەۋمەتتىك ليفتىدەن ايىرىلعان، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ قيىندىعىنان زارداپ شەككەن.

ال اكىمدىككە شابۋىل جاساپ، اۋەجايدى باسىپ الۋ فاكتىسى كوبىنە ەكىنشى جانە ءۇشىنشى باعىتقا جاتادى.

ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ۇنسىزدىگى ءھام قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ ارەكەتى

ازاتتىق: 5 قاڭتاردا توقاەۆ نازارباەۆ ء“ومىر بويى باسقارادى” دەگەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن ءوز قولىنا الدى. ال ەكس-پرەزيدەنت نازارباەۆ جۇرت الدىنا شىقپاي كەتتى، تەك ءباسپاسوز حاتشىسى ەلدە ەكەنىنجانە قاۋىپسىزدىك قىزمەتى توراعالىعىن ءوز ەركىمەن بەردى دەگەن حابارلاما جاريالادى. قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ توراعالىعىن بۇلاي بەرۋ زاڭدى ما؟

ەۆگەني جوۆتيس: الدىمەن كونستيتۋتسياعا، ودان كەيىن قاۋىپسىزدىك كەڭەسى جايلى زاڭدى قاراستىرايىق. كونستيتۋتسيادا قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن قازىرگى پرەزيدەنت قۇراتىنى جازىلعان. بۇل – پرەزيدەنتتىڭ ورگانى. ال قاۋىپسىزدىك كەڭەسى تۋرالى زاڭدا ءبىرىنشى پرەزيدەنت ءومىر بويى توراعاسى دەپ بەكىتىلگەن. توتەنشە جاعداي كەزىندە نازارباەۆ توراعالىقتى توقاەۆقا بەرسە، بۇل جەردە ەشقانداي ماسەلە جوق دەپ ويلامايمىن. بىراق 8 قاڭتارعا دەيىن نازارباەۆ تۋرالى حابار بولمادى. ەلدە قايعى جانە وسىنداي جاعداي بولىپ جاتسا دا، ەكس-پرەزيدەنت ءۇنسىز بولدى، حابارلاما دا شىقپادى. كەيىن ءباسپاسوز حاتشىسى شىعىپ، نازارباەۆتىڭ الەمدىك ليدەرلەرمەن تىلدەسكەنىن، توقاەۆپەن بايلانىسىپ وتىرعانىن جازدى. بىراق ءبىز ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ءبىر اۋىز ءسوزىن وقىمادىق، ەكراننان دا كورمەدىك. ءباسپاسوز حاتشىسىنىڭ جازباسى عانا بار. مۇنىڭ ءبارى ءبىر ساياسي ويىنداي كورىنەدى. ءبىرىنشى پرەزيدەنت جايلى حابارلاما كەش بولسا دا اقپارات الاڭىنا شىعۋى ءبىر ەليتانىڭ ەكىنشىسىنە جىبەرگەن سيگنالى سياقتى.

الماتىداعى تارتىپسىزدىك. 5 قاڭتار 2022 جىل.

الماتىداعى تارتىپسىزدىك. 5 قاڭتار 2022 جىل.

ازاتتىق: ەلدەگى جاعدايدا الاڭداتاتىن باسقا دا فاكتورلار بار ما؟

ەۆگەني جوۆتيس: 8 مىڭعا جۋىق ادام ۇستالدى دەگەندى ەستىدىك. ۇستالعاندارمەن نە بولىپ جاتقانى، ولاردى قايدا ۇستاپ وتىرعانى، قۇقىقتارى ساقتالىپ جاتىر ما سول جاعى بەلگىسىز. ءبىزدىڭ ۇيىممەن ۇستالعاندار مەن ولاردىڭ جاقىندارى بايلانىسپادى. ۇستالعاندار اراسىندا توناۋشىلار مەن ورتەگەندەردەن بولەك باسقا دا ادامدار بار دەپ ويلايمىز. كەزدەيسوق ادامدار دا، بەيبىت ميتينگىگە شىققاندار دا بولۋى مۇمكىن.

قىرعىزستاندىق مۋزىكانتپەن بولعان شۋ (قازاقستاندىق ارنالار 90 مىڭ تەڭگەگە ميتينگىگە قاتىسۋعا كەلگەن قىرعىزستاندىقتى كورسەتكەن, كەيىن ول وسى ەلدەگى بەلگىلى مۋزىكانت ۆيكرام رۋزاحۋنوۆ بولىپ شىققان ەدى. تۋىستارى ونى ازاپتاعان دەدى، ال قىرعىزستان قازاقستانعا نوتا جولدادى – رەد.) مەن ادۆوكاتتاردان حابارىڭ جوقتىعى الاڭداتادى.

پرەزيدەنت نارازىلىق بەيبىت تۇردە باستالدى دەسە دە، اقتوبە، اتىراۋ، سەمەي جانە باسقا قالالاردا تالاپتار ءادىل بولسا دا، بەيبىت ميتينگىگە قاتىسقانداردى ۇستاي باستادى. ولاردى ازىرگە بىرنەشە كۇنگە اكىمشىلىك قاماۋعا الدى. مەنى قاتتى الاڭداتاتىنى، بەيبىت ميتينگىگە شىققاندارعا قارسى ءتۇرلى تەرىس ريتوريكالار پايدا بولا باستادى. مەن بۇل تۇستا زورلىق جاساپ، اكىمدىككە شابۋىل جاساعاندار تۋرالى ايتىپ تۇرعانىم جوق. كەيبىر بەلسەندىلەرگە اۋىر ايىپ تاعىلىپ جاتقانى جايلى سوزدەر شىعا باستادى. بۇل مەنى قاتتى الاڭداتادى. ولاي جاساۋعا بولمايدى، سەبەبى بۇل – بەيبىت ازاماتتىق قوعام مەن بەيبىت وپپوزيتسيانى قىلمىسكەرگە اينالدىرۋ.

ازاتتىق: ۇقك باسشىلىعى وتستاۆكاعا جىبەرىلدى. 5 قاڭتاردا توقاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ەتىپ مۇرات نۇرتىلەۋدى تاعايىندادى. بۇعان دەيىن بۇل قىزمەتتى نازارباەۆتىڭ جاقىنى سامات ءابىش اتقاردى. 7 قاڭتاردا ۇقك ءابىشتىڭ ۇستالعانىن جوققا شىعارىپ، ونى ءبىرىنشى ورىنباسار دەپ كورسەتتى. توراعانىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتىن ەكى ادام اتقارا الا ما؟

 

ەۆگەني جوۆتيس: ۇقك قۇرىلىمى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى زاڭ مەن ىشكى قۇجاتتارمەن انىقتالادى. وندا ءبىرىنشى ورىنباسار ءبىر يا ەكى ادام بولۋى مۇمكىن.

قازىرگى جاعدايدا مەنى ۇقك كوپ ۋاقىت بويى بەيبىت ادامدار مەن ساياسي وپپوزيتسياعا، قوعامدىق ۇيىمدارعا قىسىم جاساۋعا، اڭدۋعا كوپ ۋاقىت پەن قىرۋار اقشا بولگەنى الاڭداتادى. مۇنى 20 جىل بويى كوردىك. باسىنان باستاپ بارلىعىن جاپپاي باقىلاۋدا ۇستاۋدىڭ قاجەت ەمەسىن، شىنايى قاۋىپپەن عانا كۇرەسۋ كەرەگىن ايتتىق.

شىنايى قاۋىپتى، شابۋىلدى كوردىك. بىراق ۇقك رەاكتسيا تانىتپادى. وسىدان شىعار قورىتىندى، ۇقك ەشتەڭە بىلمەي جىبەرىپ الدى يا ۇقك بىردەڭە ءبىلىپ، باسقاردى جانە ەشقانداي شارا قولدانبادى.

وسى جاعدايدا مەن ءۇشىن ۇقك-نى كىم باسقارعانى، توراعانىڭ نەشە ورىنباسارى بولعانى ماڭىزدى ەمەس. كوميتەتتىڭ سوۆەت زامانىنان قالعان ساياسي پوليتسيا قىزمەتىنەن ارىلىپ، قاۋىپ قاتەرمەن كۇرەسەتەتىندەي جاڭارعانى ماڭىزدى.

ازاتتىق: ەلدىڭ ىشىندە قاقتىعىس بولىپ جاتقاندا ۇقشۇ اسكەرىن كىرگىزۋ زاڭدى ما؟ بۇل قانداي دا ءبىر قاۋىپ توندىرە مە؟

ەۆگەني جوۆتيس: بۇل يدەياعا وتە ساقتىقپەن قارايمىن. سەبەبى كەز كەلگەن قاقتىعىستى ينتەرناتسيوناليزاتسيا جاساۋ، مەنىڭشە، قاتە. قازاقستان بيلىگى مەن ارنايى قىزمەتتەردىڭ جاعدايدى باقىلاۋعا الۋعا كۇشى جەتكىلىكتى دەپ ويلايتىنمىن. ال ۇقشۇ كۇشتەرىن كىرگىزۋ بەلگىلى ءبىر كەزەڭدە توقاەۆقا پايداسى ءتيدى دەپ ويلايمىن. بىرىنشىدەن، ول ارنايى قىزمەتتەردىڭ كەيبىر ايماقتارداعى جاعدايدى باقىلاۋعا الاتىنىنا، ادالدىعىنا كۇدىكتەنۋى مۇمكىن. ەكىنشىدەن، جاعدايدان ەليتاارالىق قاقتىعىس بايقالدى، ال توقاەۆ وسى تۇستا رەسۋرسىنىڭ جەتكىلىكتى ەكەنىن، رەسەي پرەزيدەنتى پۋتيننەن قانداي دا ءبىر قولداۋى بار ەكەنىن كورسەتكىسى كەلگەندەي.

ەگەر ۇقشۇ كۇشتەرى وسى اپتادا يا كەلەسى اپتادا ەلدەن شىقسا توقاەۆقا پليۋس، سەبەبى ۇقشۇ كۇشتەرىنىڭ كەلۋى ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە توڭگەن قاۋىپ دەپ جاتىر. ال اسكەريلەر تاعى ءبىراز ۋاقىتقا قالسا، توقاەۆ تەرىس اسەرى كوپ بولماق.

ريتوريكا وزگەردى مە؟

ازاتتىق: كوپ ادام “ەستۋشى مەملەكەت” كونتسەپتسياسىنىڭ اۆتورى توقاەۆتىڭ ريتوريكاسى كەيىنگى كۇندەرى وزگەرگەنىن بايقاعان. ول باسىندا دەمونسترانتتارمەن ديالوگ جايلى ايتتى، كەيىن ەسكەرتۋسىز اتۋعا بۇيرىق بەردى. مۇنىڭ ارتىندا نە تۇر؟

ەۆگەني جوۆتيس: توقاەۆتىڭ ريتوريكاسى كەيىن تاعى وزگەرگەنىن باسا ايتار ەدىم. ول بەيبىت ميتينگىگە شىققانداردىڭ تالابىن ەستىدىك دەدى جانە شەشۋگە تىرىستى. بۇل جەردە ءبارى قيىن. توقاەۆتىڭ تارتىپسىزدىككە قاتىستى رەاكتسياسى قاتال بولدى، سەبەبى الماتى مەن بىرنەشە قالا ەكى-ءۇش كۇن بويى باقىلاۋدان شىعىپ كەتتى، اكىمدىكتەر ورتەندى. وسى تۇستا نە ايتۋى كەرەك ەدى؟ سوندىقتان “حالىقارالىق تەرروريستىك باندالار” تەرمينى شىقتى. كەيىن ريتوريكا سالماقتىراق بولىپ، “تەرروريستەر” جانە “بانديتتەر” دەي باستادى. بۇل – كوشەدەگى ءتارتىپتى ورناتۋعا دەگەن تالپىنىسقا رەاكتسيا. سەبەبى حالىقتىڭ كوبى قاۋىپسىزدىكتەرىنە كەپىلدىك پەن قاتاڭ مالىمدەمەلەر تىڭداعىسى كەلدى.

ازاتتىق: توقاەۆتىڭ “ەسكەرتۋسىز اتۋ” تۋرالى بۇيرىعى قانشالىقتى زاڭدى؟

ەۆگەني جوۆتيس: ارينە، زاڭعا ساي كەلمەيدى. مەنىڭشە، مۇنىڭ ساياسي ريتوريكاسى باسىم. توقاەۆتىڭ مۇنىسىن ساياسي ءسوز دەپ قاراستىرامىن. بۇل قاتاڭ ەستىلگەنى تۇسىنىكتى. بىراق ەسكەرتۋسىز اتۋ زاڭسىز. زاڭ بۇعان رۇقسات بەرمەيدى. زاڭعا ساي، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرى مەن ازاماتتاردىڭ ومىرىنە تىكەلەي قاۋىپ تونگەندە عانا اتۋعا بولادى.

ارينە، قارۋلى قارسىلىق بولعاندا كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ مۇمكىندىگى كوپ، بىراق ءبىزدىڭ زاڭىمىزدا قاي كەزدە كۇش قولدانۋ كەرەگى جازىلعان. بۇۇ-نىڭ نەگىزگى قاعيدالارىنان باستاپ، حالىقارالىق ستاندارتتار دا بار.

ازاتتىق: توقاەۆ مالىمدەمەسىندە ەلدەگى جاعدايعا دەسترۋكتيۆتى كۇشتەردەن” بولەك، “ويىنا كەلگەنىن ايتاتىن” “بەلسەندىلەر” مەن “قۇقىق قورعاۋشىلاردى” ايىپتادى. بۇل سوزىمەن نە ايتقىسى كەلدى؟

ەۆگەني جوۆتيس: مەنىڭشە، بۇل – ساياسي جانرداعى ءسوز جانە بىرقاتار بەلسەندىلەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلار بەيبىت ميتينگ تۋرالى زاڭدى سىناعانىنا اشۋلانۋ. مەن قازىرشە بۇل مالىمدەمەنى ساياسي ريتوريكا ارقىلى اشۋىن شىعارىپ الۋ دەپ قاراستىرامىن. ءبىز قازىرگى بولعان جاعدايدىڭ قايعىلى ەكەنىن، ادىلەتسىز ەكەنىن اتاپ ايتتىق. قۇقىق قورعاۋشىلار ادام قۇقىعىن قورعاۋمەن اينالىسىپ ءجۇر. ولار ميتينگىگە قاتىسپادى، ءبىزدىڭ ماقساتىمىز ادام قۇقىعىنىڭ ساقتالعانىن، بەيبىت ميتينگ قۇقىعىن باقىلاۋ. سوندىقتان قۇقىق قورعاۋشىلاردى شۇيلىگۋدىڭ قاجەتى جوق. بىراق قاراۋ كەرەك، بۇل ءسوز جۇزەگە اسپايدى، حالىقارالىق باق، قۇقىق قورعاۋشىلار مەن بەلسەندىلەرگە قىسىم جاسالمايدى دەپ ۇمىتتەنەمىن. الدا جاعداي نە بولاتىنىن پارلامەنتتە نە ايتىلاتىنىنا، پرەمەر-مينيستر كىم بولاتىنىنا، پرەزيدەنت قانداي باعدارلاما قابىلداناتىنىنا قاراۋ كەرەك.

 

ازاتتىق: ەندى بەيبىت ميتينگىلەرمەن نە بولادى؟ بيلىك جۇرتقا “قاراڭدار، بەيبىت ميتينگ نەگە الىپ كەلەتىنىن” دەگەندى مەڭزەپ جاتىر.

ەۆگەني جوۆتيس: بەيبىت ميتينگ وتكىزۋ قۇقىعى تارتىپسىزدىككە اكەلەدى دەپ ايتۋ اقىماقتىق. بيلىكتىڭ ماقساتى، بىرىنشىدەن، ماسەلەنى ۋاقىتىندا شەشۋ، بەيبىت نارازىلارمەن دۇرىس ديالوگ قۇرۋ. ەكىنشىدەن، راديكال جانە اگرەسسيۆتى توپتاردىڭ ارەكەتىن انىقتايتىن جەتكىلىكتى كۇش جاساقتاۋ.

ازاتتىق: توقاەۆ تاۋەلسىز باق-تاردىڭ “ارانداتۋشىلىق ءرولىن” ايتىپ قالدى. ول “جالا جاپقان” ماتەريالداردى تاۋىپ، شارا قولداناتىنىن ەسكەرتتى. بۇل قىسىم كۇشەيەتىنىن بىلدىرە مە؟

ەۆگەني جوۆتيس: ناقتى ايتۋ وتە قيىن. رەسەي مەن بەلارۋستە مۇنداي بولدى. ءبىر جاعىنان پرەزيدەنتتىڭ اينالاسىنداعى ادامدار، ەۋروپا وداعى، اقش پەن باتىس ەلدەرى بۇل رايىنان قايتارا الا ما، ونى دا قاراۋ كەرەك. سەبەبى بۇلاي جاساسا سالدارى بولادى.

ازاتتىق: توقاەۆ كەيىنگى كەزدە قاتال سويلەي باستادى. بۇعان دەيىن ول سوزدەرىن سىپايى ايتاتىن ەدى.

ەۆگەني جوۆتيس: بۇل توقاەۆتىڭ كۇشەيىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. قازىرگى جاعداي بيلىكتى شوعىرلاندىرۋعا، كادرلىق وزگەرىستەرگە مۇمكىندىك بەرىپ جاتىر. بۇرىن ولاي جاساي المايتىن. سوندىقتان ونىڭ ريتوريكاسى قاتقىل، سەنىمدى بولىپ جاتىر. بۇل – قوس بيلىك جۇيەسىنەن شىعۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك. بۇلاي ايتقانىما كەشىرەرسىزدەر، بىراق ول قوس بيلىك جۇيەسىندە كىشى سەرىكتەس بولعان ەدى. ءبارىبىر بيلىكتى كۇشەيتۋ، ورتالىقتاندىرۋ بولادى. باستىسى، بۇل ءاۆتوريتاريزمنىڭ كۇشەۋىنە اكەلمەسە بولدى. ونىڭ ورنىنا حالىقپەن كەرى بايلانىساتىن، ديالوگ جۇرگىزەتىن پايدالى قۇرالدار شىققانى ءجون. توقاەۆ قانداي جول تاڭدايتىنىن كورەمىز.

ازاتتىق راديولى

Related Articles

  • حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى كوزقاراسى

      حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى بىلىمدەرى ارابتىڭ «جۇلدىزناماسىنىڭ» مازمۇنىنان پارىقتى. «جۇلدىزناما» اراب ەلىندە يسلام دىنىنەن بۇرىن جازىلعان بولجام كىتاپ. «جۇلدىزنامادا» اسپانداعى جۇلدىزدار مەن ادام سانى تەڭ. ءبىر نارەستە تۋىلعاندا اسپاندا ءبىر جۇلدىز پايدا بولماق. پايدا بولعان جۇلدىز سول بالاعا تاۋەلدى بولىپ، مەيلى كارتەيىپ، مەيلى تۋىلا سالىپ ءولسىن سول ادام ولگەندە اعىپ تۇسپەك. سوندىقتان ءتىرى ادامزات پەن كوكتەگى جۇلدىز سانى تەڭ. جۇلدىزداردىڭ كۇندىز كورىنبەۋى – جەردەگى ادامداردىڭ سورىن جاسىرىپ، سەزدىرگىسى كەلمەگەندىگى. تۇندە كورىنۋ باعىڭ جانادى، دەمىڭدى ال، دەپ ادام پەندەسىنە دەم بەرگەندىگى. ادامزات جۇلدىزداردىڭ ءبولىنىپ ورنالاسۋىنا ساي ورنالاسقان. ءبىز ورتا جۇلدىزداعى ادامدارمىز، سوندىقتان بەلبەۋىمىزدى بەلۋاردان بۋىنامىز. جەر استى جۇلدىزدارىنداعى ادامدار بەلبەۋىن بالتىرىنان بۋىنباق. ءتۇس كورۋ سول پەندەنىڭ كورەتىن كورگىلىگىنەن ارۋاقتاردىڭ، جىنداردىڭ ادامدارعا

  • وا قورعانىسقا قارجىنى نە سەبەپتى ارتتىردى؟ كاسپيدەن ۋكرايناعا زىمىران ۇشىرعان رەسەي سۋدى لاستاپ جاتىر ما؟

    ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان، وزبەكستان جانە ازەربايجان اسكەرى بىرىگىپ وتكىزگەن «بىرلەستىك-2024» جاتتىعۋى. ماڭعىستاۋ وبلىسى، شىلدە 2024 جىل. قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى تاراتقان سۋرەت.  ورتالىق ازيا ەلدەرى قورعانىس شىعىنىن ارتتىردى، مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ «قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ەكى ەسە كوپ ءوندىرۋدى جوسپارلاپ وتىر، الايدا ۇكىمەت بۇل سالادا جۇمىس كۇشىنىڭ ازايعانىن ەسەپكە الماعان». «كاسپي تەڭىزىنەن ۋكرايناعا زىمىران ۇشىرىپ جاتقان رەسەي تەڭىزدىڭ ەكولوگيالىق احۋالىن ۋشىقتىرىپ جاتىر». باتىس باسىلىمدارى بۇل اپتادا وسى تاقىرىپتارعا كەڭىرەك توقتالدى. ورتالىق ازيا قورعانىس شىعىنىن ارتتىردى. مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ اقش-تاعى «امەريكا داۋىسى» سايتى ۋكرايناداعى سوعىس ءتارىزدى ايماقتاعى قاقتىعىستار كۇشەيگەن تۇستا ورتالىق ازيا ەلدەرى قورعانىس سالاسىنا جۇمسايتىن اقشانى ارتتىرعانىنا نازار اۋداردى. بىراق ساراپشىلار مۇنداي شىعىن تۇراقتىلىققا سەپتەسەتىنىنە كۇمان كەلتىردى. ستوكگولمدەگى بەيبىتشىلىكتى

  • ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ءىلىندى. تەڭگە مەن قازاقستان بيرجاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟

    حاديشا اقاەۆا قازاقستاندىق قور بيرجاسى يەلەرىنىڭ ءبىرى – ماسكەۋ بيرجاسى رەسەيدىڭ اسكەري اگرەسسياسى سالدارىنان اقش سانكتسياسىنا ىلىكتى. بۇل قازاقستانداعى قور جانە ۆاليۋتا نارىعى مەن تەڭگە باعامىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ اقش وسى ايدا رەسەيدەگى ءىرى بيرجا حولدينگىنە سانكتسيا سالدى. امەريكانىڭ قارجى مينيسترلىگى ماسكەۋ بيرجا ارقىلى اسكەري ماقساتقا كاپيتال تارتقان، رەسەي ازاماتتارى مەن “دوس مەملەكەتتەر” “روستەح”، “ۆەرتولەتى روسسي” سياقتى قورعانىس كاسىپورىندارىنىڭ قۇندى قاعازدارىن ساتىپ الىپ، ينۆەستيتسيا قۇيعان دەپ ەسەپتەيدى. رەسەيگە قارسى سانكتسيالار قازاقستانعا دا اسەر ەتەدى. ويتكەنى استانا رەسەي ەكونوميكاسى باسىمدىققا يە ەۋرازيا ەكونوميكا وداعىنا مۇشە. ماسكەۋ – استانانىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. رۋبل يۋانعا تاۋەلدى. تەڭگەنىڭ جايى نە بولادى؟ ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ىلىنگەننەن كەيىن دوللار جانە ەۋرومەن ساۋدا جاساۋدى توقتاتتى. قازىر

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • الماتىدا اياۋسىز سوققىعا جىعىلعان جىگىتتىڭ ۆيدەوسى: كۇدىكتى ۇستالدى

    ۆيدەو كادرى قازنەتتە اياۋسىز سوققىعا جىعىلعان جىگىتتىڭ ۆيدەوسى تارادى، – دەپ حابارلايدى Tengrinews.kz . ۆيدەودا بەلگىسىز ادام جىگىتكە بىرنەشە سوققى جاسايدى. ديالوگتان جابىرلەنۋشىنىڭ قانداي دا ءبىر قارجىلىق قارىزى بار ەكەنى بەلگىلى بولادى. كادر سىرتىنداعى داۋىس ونىڭ باسىنان ۇرماۋدى سۇرايدى. سكرينشوت الماتى پوليتسياسى كۇدىكتىلەردى ۇستادى. “زورلىق-زومبىلىقپەن وزىنشە بيلىك ەتۋ دەرەگى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. كۇدىكتى ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قامالدى. سونىمەن قاتار، قىلمىسقا قاتىسقانى ءۇشىن ۆيدەوعا تۇسىرگەن ەكىنشى ادام دا ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قامالدى. تەرگەۋ جالعاسىپ جاتىر”، – دەدى الماتى پد ءباسپاسوز قىزمەتى.

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: