تامىزدان بەرى رەسەي اسكەرى مەن “ۆاگنەر” جالدامالى توبى ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندەگىدەي باحمۋتقا قۇرلىق اسكەرىن جۇمساپ، ۋكراينا قورعانىسىن بۇزۋ ءۇشىن ۇزدىكسىز شابۋىل جاساپ جاتىر.

كەيىنگى ايلاردا ۋكراينا ەلدىڭ سولتۇستىگىندەگى حاركوۆ وبلىسى مەن دنەپردىڭ باتىس جاعالاۋىنداعى حەرسون ايماعىندا قارىمتا شابۋىلدى ۇدەتىپ, بۇل ماڭداعى شايقاس نازاردان تىس قالعان.

بىراق جەلتوقسان ايىندا شابۋىل كۇشەيىپ، رەسەي اسكەرى باحمۋتتى ءۇش جاعىنان قورشاۋعا الدى. قورشاۋداعى ۋكراينا اسكەرىنە قالادان شىعاتىن ءبىر عانا جول قالعان. الداعى بىرنەشە كۇندە باحمۋت تولىقتاي رەسەيدىڭ قولىنا ءوتۋى مۇمكىن.

سونىمەن بۇل شايقاستىڭ ءمانى بار ما؟

اسكەري ساراپشىلار مەن سوعىستى باقىلاۋشىلار ءۇشىن باحمۋتتىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزىنا قاراعاندا سيمۆولدىق ءمانى جوعارى. لۋگانسك وبلىسىنىڭ اكىمشىلىك شەكاراسىنان باتىسقا قاراي 20 كيلومەتر جەردە باحمۋتكا وزەنىنىڭ جاعاسىندا ورنالاسقان 70 مىڭ حالقى بار قالا شارابىمەن جانە تۇز شاحتاسىمەن تانىمال بولعان.

باحمۋت قالاسى اينالا قىرات-توبەمەن قورشالعان اشىق جازىقتا، نەگىزگى جولدار توعىسىندا ورنالاسقان.

ويلى-قىرلى بولعاندىقتان، قالا مينومەتپەن اتقىلاۋعا ىڭعايلى. قالانىڭ جول تورابىندا ورنالاسۋى اسكەر مەن تەحنيكانى ەركىن تاسىمالداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

رەسەي اسكەرى جەتى-سەگىز اپتادان بەرى باحمۋتتى الۋ ءۇشىن شابۋىلدى ۇدەتىپ جاتىر، قالا بىرنەشە كۇن ىشىندە قۇلاۋى مۇمكىن. 

“قالانى قورعاپ قالۋعا قاۋقارىمىز جەتەتىن سياقتى. وتە اۋىر. جاۋدىڭ ۇزدىكسىز شابۋىلىنا تويتارىس بەرۋ قيىن. قالاعا كىرىپ-شىعۋ قيىندادى. بىراق ازىق-تۇلىك، وق-ءدارى جەتكىزۋ، جارالى جاۋىنگەرلەردى الىپ كەتۋ توقتاعان جوق” دەيدىۋكرايناداعى 5-شابۋىلداۋشى بريگادانىڭ جاۋىنگەرى يۋري سىروتيۋك.

ۋكراينانىڭ جوعارى باسشىلارى، ءبىرىنشى كەزەكتە، پرەزيدەنت ۆلاديمير زەلەنسكي باحمۋتتى قورعاۋ جالعاساتىنىن ايتتى.

“ۋكراينانىڭ باس قولباسشىسى، گەنەرال ۆالەري زالۋجني مەن باسقا دا كومانديرلەر باحمۋتتى قورعاۋ وپەراتسياسىن جالعاستىرۋدى قولداپ وتىر” دەلىنگەن 6 ناۋرىزدا شىققان زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ مالىمدەمەسىندە.

سول كۇنى تۇندە جاريالاعان ۆيدەوسىندا زەلەنسكي بىلاي دەدى: 

“اسكەري باسشىلىق كەرى شەگىنبەۋ تۋرالى شەشىمدى ءبىراۋىزدان قولدادى. باسقا پوزيتسيا بولمادى. باس قولباسشىعا باحمۋتتاعى جاۋىنگەرلەرگە قوسىمشا كۇش جىبەرۋدى تاپسىردىم”.

باتىس شەنەۋنىكتەرى بارىنشا ساق بولۋعا تىرىسىپ باقتى.

“ۋكرايندار باحمۋتتىڭ باتىسىنا قاراي شەگىنەتىن بولسا، مۇنى وپەراتيۆ نەمەسە ستراتەگيالىق ساتسىزدىك دەپ قابىلدامايمىن. جانىن سالىپ باحمۋتتى قورعاپ جاتقان جاۋىنگەرلەردىڭ ەڭبەگىن جوققا شىعارعىم كەلمەيدى. بىراق باحمۋت ستراتەگيالىق ەمەس، سيمۆولدىق مانگە يە. سوندىقتان ورىستار قالانى باسىپ العان كۇننىڭ وزىندە بۇل سوعىس بارىسى وزگەردى دەگەندى بىلدىرمەيدى” دەدى 6 ناۋرىزدا اقش-تىڭ قورعانىس ءمينيسترى للويد وستين. 

“بۇل ۋكراينانىڭ قالانى قورعاۋ قابىلەتىن تەجەۋى مۇمكىن، بىراق ولاردىڭ كۇرەسىن توقتاتپايدى. رەسەي بۇل ماقساتقا كوپ شىعىندالىپ، قانشا ادامىن قۇربان ەتتى. سوندىقتان جاقىندا ۋكرايندار قالادان كەتۋگە ءماجبۇر بولۋى مۇمكىن” دەپ جازدى اۆستراليا اسكەرىنىڭ بۇرىنعى گەنەرال-مايورى، رەسەي اسكەري دوكتريناسى بويىنشا ساراپشى ميك رايان.

ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ شىعىنى بىردەي

باحمۋتتى قورعاۋعا ءبىر سەبەپ بولسا، ساراپشىلار ونى بىلاي تۇسىندىرەدى: بۇل حاركوۆ وبلىسىنا شابۋىل الدىنداعى تاكتيكاعا ۇقسايدى، ۋكرايندار رەسەي اسكەرىن شىعىنعا ۇشىراتىپ، كوكتەم مەن جازداعى شابۋىلدار الدىندا السىرەتكىسى كەلەدى.

اسكەري ساراپشىلاردىڭ سوزىنشە، رەسەيگە باحمۋتتى سولتۇستىك، شىعىس پەن باتىستان قورشاۋعا الۋ قىمباتقا تۇسكەن: كەيىنگى ايلاردا مايداندا قازا تاپقان ءبىر ۋكراينعا جەتى-سەگىز ورىس جاۋىنگەرىنەن كەلگەن. ناتو-نىڭ اتى-ءجونىن جاسىرىن قالدىرۋدى سۇراعان وكىلەتتى قىزمەتكەرلەرى دە CNN-گە بەرگەن سۇحباتىندا وسى دەرەكتى راستاعان.

“جالپى العاندا، قارسىلاستىڭ تاكتيكاسى وزگەرگەن جوق. ۋكراينا اسكەرىنە قارسى شابۋىلعا ء“تىرى ەت تولقىنى” اعىلىپ جاتىر” دەدى 1-ارناۋلى بريگادا وكىلى تاراس بەرەزوۆەتس «ناستوياششەە ۆرەمياعا» بەرگەن سۇحباتىندا.

ساراپشىلار قازىر ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ شىعىنى بىردەي دەپ باعالاپ وتىر.

“باحمۋتتىڭ ستراتەگيالىق ءمانى – قارسىلاستى بارىنشا السىرەتىپ، ءال-دارمەنى قالعانشا شايقاسۋ. ويتكەنى 2023 جىلعى سوعىس بارىسىنا وسى شايقاس شىعىنى ەداۋىر اسەر ەتەدى. قازىر قاي تاراپتىڭ الدا كەلە جاتقانىن ايتۋ قيىن” دەيدى ۇكىمەت قارجىلاندىراتىن ۇلتتىق ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى نيكولاي بەلەسكوۆ.

سوعىستى زەرتتەۋ ينستيتۋتى دا وسى پىكىرگە قوسىلادى.

امەريكالىق ساراپتاما ورتالىعىنىڭ زەرتتەۋىندە: “رەسەي اسكەرى شابۋىلىن بىرنەشە اي بويى جالعاستىرۋعا تىرىسادى. بۇل ۋكرايناعا باستامانى ءوز قولىنا الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى” دەلىنگەن.

ۋكراينانىڭ باحمۋت ءۇشىن كۇرەسىنە رەسەيدىڭ وسى وڭىرگە جىبەرگەن اسكەر قۇرامى دا اسەر ەتىپ وتىر.

جاقىندا باحمۋتقا بارىپ كەلگەن امەريكالىق ساراپشى، اسكەري-تەڭىز تالداۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرى مايكل كوفمان Twitter پاراقشاسىندا “ۋكراينا باحمۋتتى جانكەشتىلىكپەن قورعاۋ ارقىلى رەسەيدىڭ وق-ءدارى قورى مەن جاۋىنگەرلەر سانىن ازايتتى. بىراق بۇل ستراتەگيا كەرى ناتيجە بەرۋى مۇمكىن. ويتكەنى ۋكراينا شابۋىلعا رەسۋرس ۇنەمدەپ وتىر. بۇل ماڭىزدى وپەراتسيادا جەڭىسكە جەتۋگە كەدەرگى كەلتىرەدى” دەپ جازدى. 

“سوعىس ستراتەگياسى ناشار”

رەسەي اسكەرى باحمۋتتى السا، ماقتانۋعا سەبەپ تابىلار ەدى. ويتكەنى وسىعان دەيىنگى ۋكراينانىڭ جەڭىسى رەسەي اسكەرىندەگى جۇيەلى ماسەلەلەردىڭ بەتىن اشقان.

رەسەيدىڭ قورعانىس ءمينيسترى سەرگەي شويگۋ 7 ناۋرىزدا “باحمۋتتى الساق، دونەتسك وبلىسىنا جول اشىلادى” دەپ مالىمدەدى.

باحمۋت شايقاسىندا كوبىنە موبيليزاتسيا كەزىندە اسكەرگە الىنعان، دايىندىعى تومەن جاۋىنگەرلەر مەن “ۆاگنەر” توبىنىڭ ۇگىتتەۋىمەن جازاسىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن سوعىسقا بارۋعا كەلىسكەن تۇتقىندار قىرىلىپ قالدى.

باتىس شەنەۋنىكتەرىنىڭ مالىمەتىنشە، “ۆاگنەر” توبىنا 50 مىڭ تۇتقىن قوسىلعان. ولاردىڭ بارلىعى دەرلىك باحمۋت شايقاسىنا جىبەرىلگەن.

“بۇل – باحمۋتتى الۋدىڭ سوڭعى مۇمكىندىگى. ولار جەرگىلىكتى جەردە بولسىن جەڭىسكە جەتۋگە تىرىسادى” دەيدى ۋكراينا شىعىس اسكەرىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى، پولكوۆنيك سەرگەي چەرەۆاتىي.

“ۆاگنەر” توبىنىڭ باسشىسى ەۆگەني پريگوجين باحمۋتتى جاۋلاپ العانىن كەمى ەكى رەت ايتقان. ول ۋكراينا كۇشتەرىنىڭ كوزىن جويۋعا ۋادە بەرگەن.

«ۆاگنەر» اسكەري توبىنىڭ جەتەكشىسى ەۆگەني پريگوجين رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىمەن جۇرت الدىندا تاقاسىپ وتىرعانى بەلگىلى. سوعىس كەزىندە ساياسي تانىمالدىعى ارتقان ول باحمۋتتى قورعانىس مينيسترلىگىنە قارسى شوقپار رەتىندە پايدالانعىسى كەلەتىندەي.

ۋكراينا مەن باتىس شەنەۋنىكتەرى باحمۋتتى شابۋىلداپ جاتقان “ۆاگنەر” اسكەرىنىڭ قۇرامى وزگەرىپ، توپ قاتارى كاسىبي دايىندىقتان وتكەن، تاجىريبەلى جاۋىنگەرلەرمەن تولىعا باستاعانىن ايتادى.

كەيىنگى اپتالاردا پريگوجين «ۆاگنەر» توبىنا ارنالعان وق-ءدارى قورى ازايىپ بارا جاتقانىن ايتىپ شاعىنعان. بۇرىنىراقتا پريگوجيننىڭ جاقتاستارى شويگۋ مەن رەسەي باس شتابىنىڭ باسشىسى، گەنەرال ۆالەري گەراسيموۆقا قارسى شىققان.

“ورىستار باحمۋتتى السا، قيراعان قالاعا يە بولادى. قالانىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزى تومەن. وندا وككۋپاتسيالىق كۇشتەرگە كومەك بولاتىن ينفراقۇرىلىم قالعان جوق. رەسەيدىڭ باحمۋتتى جاۋلاپ الۋعا سونشا كۇش جۇمساعانى ولاردىڭ سوعىس ستراتەگياسىنىڭ ناشارلىعىن كورسەتەدى” دەپ جازدى ساراپشى ميك رايان.

ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى