ءبىرىنشى، الەۋمەتتىك جەلىدە پوست جازۋ بىرەۋ ءۇشىن ەرمەك نەمەسە ۋاقىت وتكىزۋ قۇرالى بولۋى مۇمكىن. ولاردىڭ ورتاسى، شاقىراتىن قوناعى، اڭگىمەسى دە بولەك دەگەندەي. ادامدار الەۋمەتتىك جەلىنى مادەني ورتاعا اينالدىرۋى مىندەتتى ەمەس. كەيبىر ازاماتتار ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلى پىكىر الماسۋ ورتاسى، ءبىلىم وشاعى، اقپارات الۋ الماسۋ ورىنى. الەۋمەتتىك جەلىدە ساپالى كونتەنت ۇسىنۋ، مادەني ورتا قالىپتاستىرۋ، ادەپتى پىكىر-تالاس وتكىزۋ تۇلعالىق دامۋىڭا قوسىمشا اسەر ەتەدى. كەيدە ءتۇرلى ورتانىڭ ادامدارى ساپىرىلىسىپ ارالاسىپ جاتادى. سەنىڭ ۇلتقا، مەملەكەتكە دەگەن شىنايى كۇيىنىشىڭنەن تۋعان دۇنيەڭدى ەرمەككە اينالدىرعىسى كەلەدى. ولارعا دا ەشكىم قوي دەمەيدى، سونداي ەركىن. ءبىر قاراساڭ جاقسى، ءبىر قاراساڭ شىنىمەن ىڭعايسىز. ءوز باسىم كوبىنىڭ ءوز ويىن ايتۋىنا ەرىك بەرۋگە تىرىسامىن، اۋزىن قاقپايمىن. ويتكەنى ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، وسى مەملەكەتتىڭ جاناشىرى. بىراق ۇستانعان جولى، ويى ءھام ادەبى باسقا بولۋى مۇمكىن، وعان قۇرمەت!

ەكىنشى، كوپ ۋاقىتتان بەرى “الاش” اتىندا كافە، بازار نەمەسە شاعىن دۇكەندى كوردىم. الاشتىڭ اتى ونداي جەرگە لايىق دەپ ويلامايمىن. مەنىڭشە زاڭ زاكونمەن شەكتەۋ كەرەك. مىسالى تۇركيادا “اتاتۇرىك” دەگەن اتاۋ زاڭمەن بەكىتىلگەن، ونى كەز-كەلگەن جەرگە، ءتىپتى كىسىنىڭ اتى-سويىنا قولدانا المايسىز. مەنىڭشە بىزدە قازاق، الاش دەگەن سوزدەردى زاڭمەن بەكىتىپ قۇقىقتىق مارتەبە بەرۋ كەرەك. قازاقستان جانە الاش اتاۋى تۇرعاندا اسا ماڭىزدى تاريحي توپونيم بولماسا الاش، قازاق اتاۋىندا جەر-سۋ، ەلدى مەكەن اتى ەشقاشان بولماۋى كەرەك. م: قازاقستان اۋىلى، ەڭبەكشىقازاق اۋدانى، الاش كافەسى، الاش كولىك جۋ تب.

ءۇشىنشى، جاھاندىق سوعىس، اشتىق نەمەسە ىندەتتەن سوڭ كۇيرەگەن ءھام كۇيزەلگەن كەيبىر ۇلتتىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى ءوز حالقىن سىلكىلەپ ارىلتۋ ءۇشىن بۇكىل كۇش-جىگەرىن ۇلتتىق مادەني، رۋحاني جاڭعىرۋىنا، جاڭاشا تۇلەۋىنە جۇمسايدى. سويتەدى دە قىسقا ۋاقىتتا ءوز ەلىن ءبىر ساپادان ەكىنشى ساپاداعى جاڭا قاۋىمعا اينالدىرىپ الىپ شىعادى. ءوز باسىم قازاق قوعامىنداعى ساياسي، رۋحاني جىكشىلدىكتى تۇسىنىستىكپەن قابىلدايمىن، ولاردى سىپىرمايىم جوققا شىعارمايمىن. مىسالى ءبىزدىڭ قوعام رۋحاني جاقتان ءتاڭىرشى، سالافيت، سوپى، اتەيست دەپ بولىنگەندى جاقسى كورەدى، ءسويتىپ ەلدى جىك-جىككە ايىرىپ داۋلاسىپ جاتادى. اتالعان وسى اتاۋلاردىڭ بارىندە ءبىر-ءبىر زيالى قاۋىم وكىلدەرى بار. مەنىڭشە ءبارىنىڭ ارتىندا شەتەلدىك كۇشتەر وتىر دەيتىن “جارالى سەزىمدى” تاڭا بەرگەندى قويساق. شەتەلدىڭ ءبىر بارماعى بار شىعار بىراق ءبىزدىڭ ەسكەرمەي كەلە جاتقانىمىز، قازاق زيالى قاۋىم وكىلدەرى نەمەسە سانالى ازاماتتارى “قايتسەم ءوز ەلىمدى وركەندەتەم” دەگەن ساف تازا كوڭىلمەن بارىپ ءتاڭىرشى، سالافيت نەمەسە سوپى نە اتەيست بولدى ەمەس پە؟! سوپى سوپىداي، ءتاڭىرشى تاڭىرشىدەي، سالاف سالافتاي ءھام اتەيست اتەيستتەي بولسا قوعامدا رۋحاني ارازدىق بولماس ەدى، ءبارى ۇلتقا، مەملەكەتكە قىزمەت ەتەر ەدى. مىسالى اقش-تا سالافيت جوق با، سوپى نەمەسە ءتاڭىرشى، اتەيست جوق با؟ ءبارى اقش مەملەكەتى مەن مۇددەسىنە قىزمەت ەتەدى.

تەك وي سالۋ ماقساتىندا…

ەلدەس وردا

22.02.2024