الاش ازاماتتارى
kerey.kz
سادۋاقاسۇلى سماعۇل 1900 جىلى، بۇرىڭعى كوكشەتاۋ وبلىسى، لەنين اۋدانى، جارقىن اۋىلىندا تۋعان. 1933, ماسكەۋدە قايتىس بولدى. عالىم،سىنشى، جازۋشى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى. 1910 جىلى «عاليا» مەدرەسەسىن ، 1915 جىلى پاۆلوداردارداعى 2 سىنىپتىق ورىس-قازاق ۋچيليششەسىن ،1932 جىلى ماسكەۋ كولىك ينجەنەرلەرى ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1918-20 ج. «تسەنترو-سيبير» كووپەراتيۆتەر بىرلەستىگىندە قىزمەت ىستەگەن. 1920 ج. ورىنبوردا قازاقستانداعى العاشقى جاستار ۇيىمىنىڭ حاتشىسى، قازاق اۆتونوميالى رەسپ. ۇكىمەت باسشىلىعىندا قىزمەتكەر، 1925-26 ج. «ەڭبەكشى قازاق» (قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان» ) گازەتىنىڭ جاۋاپتى شىعارۋشىسى، ءارى «قىزىل قازاقستان» (قازىرگى «اقيقات» ) جۋرنالىنىڭ رەداكتورى، 1925-27 ج. قازاق اسسر-ءىنىڭ حالىق اعارتۋ كوميسسارى، 1927-28 ج. تاشكەنتتەگى قازاق پەداگوگيكا ينستيتۋتىنىڭ رەكتورى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1932-33 ج. ماسكەۋ- دونباسس تەمىر جول قۇرىلىسىندا ينجەنەر-قۇرىلىسشى بولىپ ەڭبەك ەتكەن. سول كەزدە شىعىپ تۇرعان قازاق، ورىس تىلدەرىندەگى بارلىق گازەت، جۋرنالداردا ساياسات، شارۋاشىلىق، ەل ءىسى، مادەنيەت، ادەبيەت، ونەر، تاريح ماسەلەلەرىن ءسوز ەتكەن ماقالالارى ، اڭگىمەلەرى جاريالانىپ تۇرعان. سادۋاقاسۇلىنىڭ 1934 جىلى «سالماقبايدىڭ اۋىلىندا قالايشا كووپەراتسيا اشىلدى» كوركەم تۋىندىسى ، 1925 جىلى «جاستارمەن اڭگىمە»، 1926 جىلى «ۇلى تەاتر تۋرالى» ، 1927 جىلى «قازاقستاندا حالىق اعارتۋ ماسەلەلەرى» اتتى ۇلكەندى-كىشىلى كىتاپتارى جارىق كورگەن. تۆەرتين اۋدارعان «قوزى-كورپەش – بايان سۇلۋ» جىرىنىڭ ورىسشا نۇسقاسىن جانە ج.ايماۋىتوۆ، م.اۋەزوۆ،ب.مايليندەردىڭ ورىس تىلىنە اۋدارىلعان ءبىر توپ شىعارمالارىنا العى ءسوز جازعان. «سارسەنبەك» رومانىنىڭ اۆتورى. س-تىڭ العاشقى زەرتتەۋ ەڭبەگى «قازاق ادەبيەتى» اتتى تاريحي سىن وچەركى ورىس تىلىندە جازىلىپ، 1919, № 1سانىندا ،ومبىدا شىققان «ترۋدوۆايا سيبير» جۋرنالىندا جاريالاندى.1923 جىلى «ادەبيەت اڭگىمەلەرى» اتتى زەرتتەۋى، «سالماقباي، ساعىندىق»،1927 جىلى «كۇمىس قوڭىراۋ» پوۆەستەرى جارىق كورگەن.
كۇزەمبايۇلى ا.
توعجانوۆ عابباس سادۋاقاسۇلى 1900 جىلى ، قازىرگى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، قىزىل تۋ اۋدانى، جارقىن اۋىلىندا تۋعان. 1937 جىلى دۇنيەدەن ءوتتى. جازۋشى، سىنشى. 1915-1917 جىلدارى ومبى گيمنازياسىندا وقىدى. «بىرلىك » ، «جاس ازامات» اتتى قازاق جاستار ۇيىمدارىنىڭ جۇمىستارىنا ارالاستى. 1919 جىلى ركجو-نىڭ ءسىبىر بيۋروسى جانىنداعى قازاق- تاتار سەكتسياسىنىڭ حاتشىسى، «ەڭبەكشىل جاستار» گازەتىنىڭ رەداكتورى قىزمەتىن اتقاردى. 1920-1922 جج. اقمولا گۋبەرنياسى توتەنشە كوميسسياسىنىڭ حاتشىسى، ءبولىم باستىعى، القا مۇشەسى بولدى. 1922 جىلى ورتا ازيا ۋنيۆەرسيتەتىنە وقۋعا ءتۇستى ءارى «جاس قايرات» (كۋيىنگى «لەنينشىل جاس») گازەتى جاۋاپتى رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردى. 1923-1924 جج. ماسكەۋدەگى ۆ.گ.پلەحانوۆ اتىنداعى حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىندا وقىپ ءجۇرىپ، ورتالىق «كۇنشىعىس» باسپاسى قازاق سەكتسياسىنىڭ حاتشىسى بولدى. 1924-1926 جج. رك (ب)پ وك ءباسپاسوز بولىمىندە نۇسقاۋشى بولدى. 1926 جىلى قازاقستانعا شاقىرىلىپ، ولكەلىك پارتيا كوميتەتىندە ءباسپاسوز ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى (1926-1928), «ەڭبەكشى قازاق» گازەتىنىڭ جاۋاپتى رەداكتورى (1926-1932),قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى (1935-1936), قازكسر حالكومسوۆى جانىنداعى كوركەمونەر ىستەرى جونىندەگى باسقارما باستىعىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، كەيىن باستىعى (1936-1937) قىزمەتتەرىن اتقاردى.
«ەكى جاستىڭ اڭگىمەسى» ، «قازاق كەدەيىنە ەگىندىك پەن شابىندىق جەردى بولۋدەن تۇسەر پايدا»، «قازاق اۋىلى تۋرالى» ء(ى.جانسۇگىروۆپەن بىرگە،1932 ), «اباي» (1935),ت.ب. ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى.
كۇزەمبايۇلى ا.
سالين ءمىنايدار (بالتا) قوستاناي وبلىسى مەڭدىقارا اۋدانى جاپالاق اۋىلىنىڭ تۋماسى. 1904 جىلى ءساۋىردىڭ 15-جۇلدىزىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1923-1925 جىلدارى ورىنبوردىڭ جۇمىسشى فاكۋلتەتىن، 1954 جىلى تالعار اۋىلشارۋاشىلىق تەحنيكۋمىن، 1961 جىلى جوعارعى پارتيا مەكتەبىن بىتىرگەن. قوستاناي وكرۋگى كومسومول ۇيىمدارىنىڭ جەتەكشىسى (1925-1928 ج.ج.), كەيىن اتالعان وكرۋگتىڭ پارتيا شارۋاشىلىق قىزمەتتەرىندە ىستەگەن (1928-1938ج.ج.). 1938 جىلدان باستاپ جەر وڭدەۋ ءىسى ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى حاتشىسى (1939-1940ج.ج.), قازاقستان كومپارتياسى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى (1943-1945 ج.ج.), وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى (1945-1953 ج.ج.), باتىس جانە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق كوميتەتتەرىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى (1953-1962 ج.ج.), قازكسر كەڭشارلار ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، كەڭشارلار ءمينيسترى كادرلار جونىندەگى باس باسقارماسىنىڭ باستىعى لاۋازىمدى قىزمەتتەرىن اتقارعان.
احمەتوۆ ا.
جاقىپوۆ ءانۋار قامزاۇلى 1928 جىلى 15 قىركۇيەكتە قوستاناي وبلىسى، سارىكول اۋدانى، قۇدىق-شىلىك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1949 جىلى اقمولاداعى تەمىرجول كولىگى تەحنيكۋمىن، 1957 جىلى تاشكەنتتىڭ جول كولىگى ينجەنەرلەرى ينستيتۋتىن «تەمىر جولداردى پايدالانۋ» ماماندىعى بويىنشا تامامداعان. ەڭبەك جولىن 1944 جىلى اقمولا وبلىسى، ەسىل ستانساسىنداعى ۆاگونداردى جوندەۋ سلەسارىنەن باستاعان. تەحنيكۋمدى اياقتاعان سوڭ «كراسيۆوە» ستانساسىندا كەزەكشى، ودان سوڭ جاقسى، ەسىل ستانسالارىنىڭ باستىعى قىزمەتىن اتقارادى. 1957 جىلى قازاق تەمىرجولىنىڭ اتباسار، جامبىل بولىمدەرىندە جۇك بولىمدەرى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، 1965 جىلى قازاقستان كوميتەتىنىڭ پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ كولىك جانە بايلانىس ءبولىمى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى، 1969-1978 جىلدارى قازسسر اۆتوموبيل كولىگى ءمينيسترى بولىپ قىزمەت اتقارادى. 1978-1981 جىلدارى الماتى قالالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قىزمەتىن اتقارادى.1988 جىلى قازاقستانعا ەرەكشە ەڭبەك سىڭىرگەن زەينەتكەر بەلگىسىمەن زەينەتكەرلىككە شىققان. وكتيابر رەۆوليۋتسياسى، ەكى مارتە ەڭبەك قىزىل تۋ جانە «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان. كسرو جوعارعى كەڭەسى ءىىى شاقىرىلىمىنىڭ جانە قازاق كسر جوعارى كەڭەسىنىڭ ءۇش مارتە دەپۋتاتى بولىپ سايلاندى. كسرو-نىڭ قۇرمەتتى تەمىرجولشىسى. 1996 جىلى «الماتى قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» اتاندى.
الىبەك ت.
قاسىمقانوۆ اۋباكىر (بالتا) 1925 جىلى قوستاناي وبلىسى مەڭدىقارا اۋدانى قاراجار اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1934-38 جىلدار اراسىندا مايلىاعاش جەتىجىلدىق مەكتەبىندە وقىدى. 1940-41 جىلدارى توبىل ورتا مەكتەبىندە وقىدى، مەڭدىقارا پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىنىڭ فيزيكا-ماتەماتيكا مۇعالىمدەر دايىندايتىن كۋرسىن ءبىتىردى. 1942-43 جىلدارى ۇيالىساي باستاۋىش مەكتەبىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن اتقاردى. 1943 جىلى تاللين جاياۋ اسكەرلەر ۋچيليششەسىن ءبىتىرىپ، بولىمشە كومانديرى دارەجەسىندە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنا قاتىناستى. 1944 جىلى 10 اقپاندا سول قولىنان جارالانىپ، ديۆيزيانىڭ ايىرباس پۋنكتىندە حاتشىلىق جۇمىسقا اۋىستى. 1945 جىلى اسكەردەن بوساتىلدى. 1946 جىلدىڭ اقپانىندا كوكتەرەك جەتىجىلدىق مەكتەبىندە مۇعالىم بولىپ ورنالاستى، 1946-47 جىلدارى قىزىلاسكەر باستاۋىش مەكتەبىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ ىستەدى. 1946 جىلى كومسومول قىزمەتىنە اۋىسىپ، مەڭدىقارا اۋداندىق كومسومول كوميتەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، ەكىنشى حاتشىسى بولىپ قىزمەت ىستەدى. 1948 جىلى الماتى جوعارعى پارتيا مەكتەبىن اياقتادى.
1950 جىلى وباعان اۋداندىق پارتيا كوميتەتىندە ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، سيلانتەۆ ماشينا – تراكتور بەكەتىندە پارتيا جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋشىسى، اۋداندىق كوميتەتتىڭ ەكىنشى حاتشىسى قىزمەتىن اتقاردى. 1959 جىلى چەليابىنىڭ پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن، 1969 جىلى الماتىنىڭ زووۆەتەرينارلىق ينستيتۋتىن اياقتادى.
1956-59 جىلدارى تورعاي اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى، 1959-61 جىلدارى جانگەلدى اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى، 1961-67 جىلدارى قوستاناي وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، 1967-69 جىلدارى قازاق سسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ەڭبەك رەسۋرستارىن پايدالانۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، 1969 جىلدان 1985 جىلعا دەيىن وسى كوميتەتتىڭ توراعاسى بولىپ قىزمەت ىستەدى. 1985 جىلى زەينەتكەرلىك دەمالىسقا شىقتى. قازاقستان كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى كەڭەسىنىڭ التى شاقىرتۋىنىڭ مۇشەسى جانە دەپۋتاتى بولىپ سايلانعان.
الىبەك ت.
جۇماسۇلتانوۆ تولەباي (كوشەبە), 1937 جىلى 1-جەلتوقساندا مەڭدىقارا اۋدانى شيەلى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1964 جىلى الماتى حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىن، كەيىن، ياعني، 1972 جىلى ماسكەۋدەگى كسرو مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ حالىق شارۋاشىلىعى بارسقارماسىنىڭ ينستيتۋتىن تامامداعان. 1958-1969 جىلدارى قوستاناي وبلىستىق ستاتيستيكا باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، ەكونوميست، 1969-1970 جىلدار ارالىعىندا قازاقستان كومپارتياسىنىڭ قوستاناي وبلىستىق كوميتەتىندە قىزمەت اتقاردى. سونىمەن قاتار،. قر ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولىپ تاعايىندالىپ، قازكسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ ح شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى بولىپ سايلاندى. ال 1995 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك مينيسترلىگىنىڭ ەڭبەكپەن قامتۋ دەپارتامەنتىنىڭ توراعاسى ورىنباسارى. قازىر ەڭبەك دەمالىسىندا، شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسادى.
الىبەك ت.
ناعمانوۆ قاجىمۇرات ىبىرايۇلى 1948 جىلى 1 شىلدەدە ومبى وبلىسى، تاۆريچەسكي اۋدانىدا دۇنيەگە كەلگەن.
1971 جىلى لەنينگراد تەمىر جول ينجەنەرلەرى ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1971-1973 جىلدارى قازاق تەمىر جولىندا اعا ينجەنەر جانە شەبەر، 1973-1976 جىلدارى پاۆلودار وبلىستىق كومسومول كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى، ەكىباستۇز قالاسىنىڭ كومسومول ۇيمىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، ەكىباستۇز قالالىق حالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ ينسپەكتورى، 1978-82 جىلدارى ەكىباستۇز قالالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، ەكىنشى حاتشىسى، 1982-1987 جىلدارى ەرماك قالالىق اتقارۋ كوميتەتەنىڭ توراعاسى، 1988-1991 جىلدارىقازاقستان كوميۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەنىڭ كولىك جانە بايلانىس ءبولىمىنىڭ نۇسقاۋشىسى، 1990 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلەمەنتىنىڭ دەپۋتاتى، 1991-1992 جىلدارى قۇرىلىس جانە ارحيتەكتۋرا كوميتەتەنىڭ مۇشەسى، 1992-1994 جىلدارى قازاق مەملەكەتتىك اتوم جانە ەنەرگەتيكا ءوندىرىسى كورپوراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى، 1994-95 جىلدارى جوعارعى كەڭەستىڭ دەپۋتاتى، 1994-1996 جىلدارى جەزقازعان وبلىسىنىڭ اكىمى، 1996-1997 جىلدارى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى، 1997-1999 جىلدارى «كازەنەرگوسەرۆيس» كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى، 1999 جىلى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ينسپەكتورى، 1999 جىلدان 2002 جىلعا دەيىن سولتۇستىك قزاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى. 2002-2005 جىلعا دەيىن قازستان رەسپۋبليكاسى كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا ءمينيسترى،2005 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى، 2006 باستاپ «قازاقستان تەمىر جولى» اق ۆيتسە-پرەزيدەنتى
2001 جىلى ۇكىمەتتىڭ بىرنەشە «پاراسات» وردەنىمەن ماراپاتتالعان.
ەريشەۆا ت.
تاسبولاتوۆ اباي بولەكبايۇلى (تارىشى) قازاقستان رەسپۋبليكاسى گۆاردياسىنىڭ باس قولباسشىسى، گەنەرال-لەيتەنانت. تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، رەسەي فەدەراتسياسى اسكەري عىلىم اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى. ەلۋدەن اسا عىلىمي جانە عىلىمي كوپشىلىك ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى. قر سپورتىنا ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەر. قر جۇدىرىقتاسۋ رەسپۋبليكالىق فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى.
1951 جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى نيكولاەۆكا سەلوسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1973 جىلى الماتى جوعارى جالپىاسكەري كوماندالىق ۋچيليششەسىن، 1983 جىلى م.ۆ.فرۋنزە اتىنداعى اسكەري اكادەمياسىن، 2000 جىلى رەسەي فەدەراتسياسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس شتابى اسكەري اكادەمياسىنىڭ جوعارى اكادەميالىق كۋرسىن ءبىتىردى. 2007 جىلى سينگاپۋردەگى لي كۋان يۋ اتىنداعى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە كاسىبىي بىلىكتىلىن ارتتىردى. سول جىلى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ساۋدا-ساتتىق مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن قحر شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك ورتالىعى ۇيىمداستىرعان قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعان كۋرسىن ءتامامدادى.
ەڭبەك جولىن 1973 جىلى الماتى جوعارى جالپىاسكەري كوماندالىق ۋچيليششەسىنىڭ ۆزۆود كومانديرى قىزمەتىنەن باستاپ، باتالون كومانديرى دارەجەسىنە دەيىن ءوستى. 1983 جىلى وقىتۋشىلىق قىزمەتكە اۋىسىپ، 1992 جىلى سول ۋچيليششەنىڭ باستىعى قىزمەتىنە تاعايىندالدى. 1997 جانە 2002 جىلدارى ارالىعىندا قر اسكەري اكادەمياسىنىڭ باستىعى، 2002-2006 جىلدارى قر قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقاردى.
قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىنە كادرلار دايىنداۋدا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى ءۇشىن II دارەجەلى «داڭق» وردەنى، III دارەجەلى «زا سلۋجبۋ رودينە ۆ ۆس سسسر»، I دارەجەلى «ۇلى پەتر» وردەندەرى مەن «زا بوەۆىە زاسلۋگي» مەدالدارىمەن ماراپاتتالدى.
ب. ادەبيەتكە، ونەرگە، عىلىمعا زور ۇلەس قوسقان تۇلعالار
مۇقانوۆ ءسابيت 1900 جىلى قوستاناي وبلىسىنىڭ بۇرىنعى پرەسنەگوركوۆ اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. جازۋشى، قازاق كەڭەس ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى، ادەبيەت زەرتتەۋشى-عالىم، قوعام قايراتكەرى، 1954 جىلى قازسسر عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى. قازپي-ءدىڭ پروفەسسورى. ازامات سوعىسىنا، قازاقستاندا كەڭەس وكىمەتىن ورناتۋ مەن نىعايتۋعا قاتىسۋشى. 1935 جىلى ماسكەۋ قىزىل پروفەسسۋرا ينستيتۋتىن بىتىرگەن.
1935-1951 جىلدار ارالىعىندا «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتىن اتقارعان. 1936-37, 1943-1951 جىلدارى قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعاسىنىڭ قىزمەتىندە بولعان. 1917 جىلى «اداسقاندار»، 1959 جىلى «ءمولدىر ماحاببات»، «جۇمباق جالاۋ»، 1935 جىلى «تەمىرتاس»، 1933 جىلى «بوتاگوز» روماندارىندا قازاقستان كەڭەس وكىمەتىن ورناتۋ مەن نىعايتۋ جولىنداعى كۇرەستەر تاريحي بەينەلەنەدى. 1945 جىلى جازىلعان «بالۋان شولاق» پوۆەسىندە قازاق كومپوزيتورى، اتاقتى پالۋان، ءانشى بالۋان شولاقتىڭ وبرازىن ناقتى سومداعان. 1948 جىلى جازىلعان «سىرداريا» رومانىندا ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنداعى تىل ەڭبەككەرلەرىنىڭ جانقيارلىق ءىسى شىنايى كوركەمدىكپەن باياندالادى. 1949-1964 جىلدار جازىلعان «ءومىر مەكتەبى» اۆتوبيوگرافيالىق تريولوگياسى 1967 جىلى اباي اتىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعىنا يە بولدى. قازاق حالقىنىڭ اعارتۋشى-عالىم، ويشىل-دەموكرات ش.ءۋاليحانوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن بەينەلەيتىن «اققان جۇلدىز» اتتى رومانىنىڭ ەكىنشى كىتابى 1967-1970 جىلدارى باسىلدى. پوەزيا سالاسىندا 1926 جىلى «كەشەگى جالشى مەن بۇگىنگى جالشى»، 1927 جىلى «وكتيابردىڭ وكىلدەرى»، 1928 جىلى «سۇلۋشاش»، 1935 جىلى «اق ايۋ» پوەمالارى جازىلعان. وچەرك-پۋبليتسيستيكادان 1954 جىلى «ساياحاتتار»، 1955 جىلى «تۋعان جەردىڭ تىڭىندا»، 1957 جىلى «تىڭدا تۇنعان بايلىق»، 1959 جىلى «الىپ تىڭ ادىمدارى» اتتى كىتاپتارى جارىق كورەدى. دراماتۋرگيادان 1939 جىلى «التىن استىق»، 1938 جىلى «شوقان ءۋاليحانوۆ»، «كۇرەس كۇندەرىندە»، 1967 جىلى «ساكەن سەيفۋللين» درامالارىن، «جارقىن جۇلدىزدار»، «حالىق مۇراسى» ادەبي زەرتتەرۋ ەڭبەكتەرىن جازدى. 1956-66 جىلدارى قازاقستان كومپارياسى وك-ءنىڭ مۇشەسى، 2-8 سايلاۋدا قازكسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، كسرو جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ بەيبىتشىلىكتى قورعاۋ جونىندەگى كەڭەستىك كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بولعان.
ءۇش مارتە لەنين وردەنى، ەكى مارتە ەڭبەك قىزىل تۋ، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان. ءسابيت مۇقانوۆ بىرنەشە رەت قاراعاندىدا بولىپ، شاحتەر، ماشينا جاساۋشىلارمەن كەزدەسۋلەر وتكىزدى. 1930 جىلى شاحتەرلەر ومىرىنەن «كومىر – كوممۋنيزمگە» پوەماسىن جازدى. ءسابيت مۇقانوۆتىڭ قاراعاندى وبلىستىق گازەتىندە «5000» پوەماسى جاريالانادى. 1964 جىلى ءسابيت مۇقانوۆ كەنشىلەر سارايىندا ساكەن سەيفۋلليننىڭ تۋعانىنا 70 جىل تولۋىنا ارنالعان بايانداما جاساپ، 1967 جىلى قاراعاندى وبلىستىق دراما تەاترىندا قويعان «ساكەن سەيفۋللين» پەساسىنىڭ پرەمەراسىنا قاتىسقان. قاراعاندى كوشەلەرىنىڭ بىرىنە ءسابيت مۇقانوۆتىڭ ەسىمى بەرىلگەن.
كۇزەمبايۇلى ا.
مۇسىرەپوۆ عابيت ماحمۇتۇلى قوستاناي وبلىسىنىڭ پرەسنوگوركوۆ اۋدانىندا 1902 جىلى دۇنيەگە كەلدى. جازۋشى، قوعام قايراتكەرى. قازاقستان حالىق جازۋشىسى (1985). قازاقستان عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (1958). سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى (1974).
1926-1927جىلدار ارالىعىندا ومبى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىنىڭ جۇمىسشى فاكۋلتەتىندە وقيدى. 1925 جىلدان «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىندە «ەدىگە» اڭگىمەسى جاريالانا باستايدى. 1928-1938 جىلدارى «قازاقستان» باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى. «سوتسياليستىك قازاقستان»، «قازاق ادەبيەتى» گازەتتەرىنىڭ رەداكتورى. قاكسر وقۋ اعارتۋ حالىقتىق كوميتەتى ونەر سەكتورىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. قازاق ولكەلى كوميتەتىنىڭ ءباسپاسوز مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى، قازاقستان كومپارتيا وك-ءنىڭ ساياسي وقۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1938-1955 جىلداردا شىعارماشىلىق جۇمىستا قازاقستان جازۋشىلىر وداعى باسقارماسى پرەزيديۋمىنىڭ مۇشەسى. 1956-1957 جىلدارى «ارا» – «شمەل» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى. 1957-1962 جىلدارى قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى. 1974-75 جىلدارى قازكسر جوعارى كەڭەسىنىڭ توراعاسى، 1959 جىلدان قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ حاتشىسى. 1927 جىلى «تۋلاعان تولقىندا» اتتى تۇڭعىش پوۆەسى قازاقستانداعى 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسى مەن ازامات سوعىسى جىلدارىنىڭ وقيعالارىنا ارنالعان. «قوس شالقار» (1928), «كوك ۇيدەگى كورشىلەر» (1929), «تۋنەل» (1930), «شۇعىلا» (1934) اڭگىمەلەرى مەن «العاشقى ادامدار» اتتى پوۆەسى قازاق اۋىلىنداعى تاپ كۇرەسى مەن ۇيىمداستىرۋ كەزەڭىنە ارنالعان. ا.م.گوركي ءداستۇرىن ودان ءارى جالعاستىرا وتىرىپ، 1933-1934 جىلداردا انا تۋرالى اڭگىمەلەر تسيكلىن جازدى. ولار «ادامنىڭ اناسى» (1933), «ءولىمدى جەڭگەن انا» (1933), «انانىڭ اناسى» (1934). ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە سان الۋان وكىلدەردەن تۇراتىن كەڭەس اسكەرىنىڭ قاھارماندىق ەڭبەگىن كورسەتەتىن «قازاق باتىرى» (1945 جىلى كەيىن «قازاق سولداتى») رومانىن جازدى. 1953 جىلى «ويانعان ولكە» اتتى ءبىرىنشى كىتابى جازىلدى. 1984 جىلى جارىق كورگەن «جات قولىندا» اتتى ەكىنشى كىتاپ روماندارىندا رەۆوليۋتسياعا دەيىنگى قاراعاندىداعى قازاق جۇمىسشى تابىنىڭ قالىپتاسۋىن كوركەم بەينەلەيدى. 1967 جىلى رەۆوليۋتسيونەر جازۋشى س.سەيفۋللين ومىرىنەن الىنعان «كەزدەسپەي كەتكەن ءبىر بەينە» اتتى پوۆەسىن جاريالايدى. وسى پوۆەسى 1968 جىلى اباي اتىنداعى قازكسر مەملەكەتتىك سىيلىعىن الادى.
عابيت مۇسىرەپوۆ دراماتۋرگيا سالاسىندا دا جەمىستى ەڭبەك ەتتى. «قىز جىبەك» (1934) وپەراسىنىڭ ليبرەتتوسى، «امانگەلدى» (1936), «قوزى كوپەش – بايان سۇلۋ» (1939), «اقان سەرى – اقتوتى» (1942), «اقان تراگەدياسى» (1958) پەسالارى رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق تەاتر ساحنالارىندا قويىلدى. «سۋرەتكەر پارىزى» (1970), «زامان مەن ادەبيەت» (1982) ادەبي-سىن ەڭبەكتەرىنىڭ جيناعى باسىلدى. كوكپ 22-سەزىنىڭ، قازاقستان پارتياسى 1-10-15-سەزدەرىنىڭ دەلەگاتى. 5-سايلاۋدا كسرو جوعارى كەڭەسىنىڭ، 6-11 سايلاۋدا كسرو جوعارى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى. اباي اتىنداعى قازكسر مەملەكەتتىك (1970), قازكسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى سىيلىقتارىنىڭ (1976) لاۋرەاتى. ءۇش مارتە لەنين وردەنىمەن ماراپاتتالعان. عابيت مۇسىرەپوۆ 1943 جىلى قاراعاندىدا وتكەن اقىندار ايتىسىن ۇيىمداستىرۋشىلارىنىڭ ءبىرى بولدى.
1985 جىلى الماتى قالاسىندا دۇنيەدەن وزدى.
كۇزەمبايۇلى ا.
شايمەردەنوۆ سافۋان 15 ساۋىردە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانى، امانكەلدى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ، ءبىرشاما ۋاقىت ءوز اۋىلىنىڭ ورتالاۋ مەكتەبىندە مۇعالىم، ارميا قاتارىندا بولدى. 1942-1943 جج.پرەسنوۆ اۋداندىق كومسومول حاتشىسى، 1942-1945 جج. «لەنين تۋى» گازەتىندە ءتىلشى، ادەبي قىزمەتكەر. 1950 جىلى قازمۋ-ءدىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن ۇزدىك ءبىتىردى. سودان كەيىن رەسپۋبليكالىق جاستار گازەتىنىڭ قاراعاندى وبلىسى بويىنشا ءتىلشىسى، 1952 جىلى «ادەبيەت جانە يسكۋسستۆو» جۋرنالىنىڭ ءبولىم باستىعى، قازاقستان جازۋشىلار وداعى پروزا سەكتسياسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، 1955 جىلى «قازاق ادەبيەتى» گازەتى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى، 1958-1960 جج. قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ حاتشىسى، 1970-1975 جج. قازاق كسر مادەنيەت مينيسترلىگى رەپەرتۋارلىق كوللەگياسىنىڭ باستىعى بولعان.
«بولاشاققا جول» اتتى العاشقى رومانى 1953 جىلى جارىق كوردى. بۇل تۋىندى كەيىن «ينەش» دەگەن اتپەن ورىس تىلىنە اۋدارىلدى. «ءومىر نۇرى» اتتى پوۆەستەر تسيكلىنە تاقىرىبى ، يدەياسى جاعىنان وزەكتى ءبىر جەلى، ءبىر نىساناعا باعىندىرىلعان التى پوۆەست- «مەزگىل»، «قارلىعاش»، «ءومىر نۇرى»، «يت اشۋى»، «ءماجنۇن تال» – كىرگەن. ولار شەتەل تىلدەرىنە الدەنەشە رەت اۋدارىلعان. «قايداسىڭ، زارينا؟»، «قىر گۇلى»، «ءانىم سەن ەدىڭ»، «مارعاۋ»، «ءتورت بويداق، ءبىر قىز»، «وكىل اكە»، «تۇيە كوتەرگەن»، «ارۋانا دۇنيە» پەسسالارى كوپتەگەن قازاق تەاترلارىنىڭ ساحناسىندا قويىلىپ كەلەدى.
ءۇندى جازۋشىسى ر.تاگوردىڭ «كۇيرەۋ»، «گاۋىرماقان» روماندارى مەن «التىن ساعىم» دەگەن اتپەن جارىق كورگەن اڭگىمەلەر جيناعىن، ل.تولستويدىڭ «البەرت» پوۆەسىن، بەلارۋس دراماتۋرگى ا.ماكەدونسكيدىڭ «تريبۋنالىن»، فرانتسۋز كومپوزيتورى ەرۆە مەن دراماتۋرگ ا.ميلياجدىڭ «تۇلكى بيكەش» كومەدياسىن اۋدارعان. «جىل قۇسى» پوۆەسى 1974 جىلى ۆتسسپس پەن كسرو جازۋشىلار وداعىنىڭ جۇمىسشى تاقىرىبىنا ارنالعان كونكۋرسىندا جۇلدەلى ورىنعا يە بولدى. ال ر.تاگوردىڭ «كۇيرەۋ» رومانىنىڭ اۋدارماسى ءۇشىن 1984 جىلى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ سىيلىعىن ، «اعالاردىڭ الاقانى»، «ادەبي تولقىندار» اتتى كىتاپتارى ءۇشىن 1988 جىلى رەسپۋبليكانىڭ اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىعىن الدى. 1992 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىق جازۋشىسى قۇرمەتتى اتاعىنا يە بولدى. «وتان»، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن ماراپاتتالدى. قىزىلجار (پەتروپاۆل) قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.
ءابىل.ە
سەركەباەۆ ەرمەك بەكمۇحامەدۇلى 1926 جىلى 4 شىلدەدە پەتروپاۆلوۆسك قالاسىندا تۋعان. ءانشى، قازاق كسر-ءىنىڭ (1956) جانە كسرو-نىڭ حالىق ءارتىسى (1959), سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى (1986). 1941 – 43 ج. الماتى مۋزىكا ۋچششەسىندە (سكريپكا كلاسى بويىنشا) وقىدى. 1951 جىلى الماتى مەملەكەتتىك كونسەرۆاتورياسىن ءبىتىردى. 1947 ج. قازاقتىن مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا اباي پارتياسىن (ا.جۇبانوۆ پەن ل.ءحاميديدىڭ وسى اتتاس وپەراسى) ورىندادى. سول جىلدان وسى تەاتردىڭ ءانشى-ءسوليسى بولدى. تاڭداۋلى پارتيالارى: قوجاعۇل، امانگەلدى (م.تولەباەۆ. ء“بىرجان — سارا” مەن “امانگەلدى”، سوڭعىسى ە.گ. برۋسيلوۆسكيمەن بىرگە), تارعىن، ارتەم (برۋسيلوۆسكي، “ەر تارعىن” مەن “دۋداراي”), الپامىس (ە.راحماديەۆ، “الپامىس”), پانفيلوۆ (ع.جۇبانوۆا، “جيىرما سەگىز”), ەۆگەني ونەگين، مازەپا (پ.ي. چايكوۆسكيدىڭ وسى اتتاس وپەرالارى), ولەگ كوشەۆوي، ۆلاديمير ۋليانوۆ (يۋ.س. مەيتۋس، “جاس گۆارديا” مەن “اعايىندى ۋليانوۆتار”، قازاق كسر-ءى مەمل. سىيل.. 1972), فيگارو (دج.روسسيني، “سەۆيل شاشتارازى”), دون جۋان (ۆ.ا. موتسارتتىڭ وسى اتتاس وپەراسى), ەسكاميلو (ج.بيزە، “كارمەن”), جەرمون (دج. ۆەردي، “تراۆياتا”), ت.ب. ول كامەرالىق جانە ەسترادالىق ءانشى رەتىڭدە دە كەڭىنەن تانىلدى. رەپەرتۋارىندا قازاقتىڭ حالىق اندەرى، سونداي-اق قازاق جانە تمد ەلدەرى، باتىس ەۋروپا كومپوزيتورلارىنىڭ ءان-رومانستارى بار; فيلمدەرگە ء(“بىزدىڭ سۇيىكتى دارىگەر”، ء“ان قاناتىندا”، “تاقيالى پەرىشتە”، ت.ب.) تۇسكەن. 1958 ج. ماسكەۋدە وتكەن قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ون كۇندىگىنە، اقش-تا وتكەن قازاقستان كۇندەرىنە (1981) قاتىستى. 7-سايل. كسرو جوعارعى كەڭەسى مەن 8 — 11-سايلانعان قازاق كسر-ءى جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى بولدى. 1953 ج. بۋحارەستە وتكەن جاستار مەن ستۋدەنتتەردىڭ دۇنيەجۇزىلىك فەستيۆالىنىڭ لاۋرەاتى. 1977 ج. كونتسەرتتىك-ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگى ءۇشىن كسرو مەمل. سىيلىعىن العان. 1973 جىلدان الماتى مەمل. ونەر ينستيتۋتىندا (قازىرگى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى) پەداگوگيكالىق قىزمەتپەن (1983 جىلدان پروفەسسور) شۇعىلدانادى. 2 رەت لەنين وردەنىمەن، وكتيابر رەۆوليۋتسياسى جانە ەڭبەك قىزىل تۋ وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان.
الىبەك ت.
ناۋرىزباەۆ حاكىمجان – قازاق ونەرىنىڭ شوق جۇلدىزى. قازاقتان شىققان العاشقى ءمۇسىنشى. الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايى الدىنداعى اباي ەسكەرتكىشى، عىلىم اكادەمياسى الدىنداعى شوقان ەسكەرتكىشىنىڭ اۆتورى. رۋى – تارىشى-كەرەي، ماتاقاي، ونىڭ ىشىندە – سەيتىمبەت اتاسى. 1925 جىلى 27 تامىزدا ۇزىنكول اۋدانىنداعى ۇلىكول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. بالا جاسىنان ءمۇسىن ونەرىنە اۋەستەنىپ، كىشىگىرىم مۇسىندەر جاسادى. وسىنداي مۇسىندەردىڭ ءبىرىن 1942 ج. ۇزىنكول اۋدانىنا كەلگەن سول كەزدەگى قازاق كسر حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ۇلى نۇرتاس وڭداسىنوۆ كورەدى. وسىدان كەيىن بالا جىگىت حاكىمجان الماتىداعى كوركەمونەر ۋچيليششەسىنە شاقىرىلادى. ونى بىتىرگەننەن كەيىن حاكىمجان موسكۆادا وقۋىن جالعاستىردى.
ءمۇسىنشى ناۋرىزباەۆ 300-گە جاقىن شىعارمانىڭ اۆتورى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى، جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى. 2007 ج. قاڭتار ايىندا ول «تارلان» سىيلىعىنىڭ يەگەرى اتاندى.
حاكىمجان اعا راۋشان اتتى قىزىن، راقىمجان جانە نۇرتاس اتتى ۇلدارىن تالبيەلەپ، ءوسىردى. ءبىرى سۋرەتشى بولسا، ەكىنشىسى ارحيتەكتور. حاكىمجان ناۋرىزباەۆ 2009 جىلى دۇنيەدەن وزدى.
بايدالى ر.
قوزىباەۆ ماناش قاباشۇلى (تارىشى) 1931 جىلى مەڭدىقارا اۋدانى، تازكول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. عالىم، قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى، تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى (1969), پروفەسسور (1970), قر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (1989). 1953 ج. قازمۋ-دى بىتىرگەن. 1953-1958 ج. قوستاناي پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا اعا وقىتۋشى، 1958-1974 جىلدارى سوكپ وك جانىنداعى ماركسيزم-لەنينيزم ينستيتۋتىندا، 1974-1979 ج. الماتى مال دارىگەرلىك ينستيتۋتىندا كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، كەيىن قازمۋ جانىنداعى قوعامدىق عىلىمدار وقىتۋشىلارىنىن ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتىندا عىلىمي-پەداگوگيكالىق جۇمىستارمەن اينالىستى. 1979-1986 جىلدارى قازاق كەڭەس ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ باس رەداكتورى، 1986-1988 جىلدارى قازاقستان عىلىم اكادەميا-سىنىڭ تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ تاريحناما ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1988 جىلدان ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن وسى ينستيتۋتتىڭ ديرەكتورى بولدى. ونىڭ 30 مونوگرافياسى، 50-دەن استام ۇجىمدىق ەڭبەكتەرى بار. ماناش قاباشۇلىنىڭ باسشىلىعىمەن “قازاقستان تاريحى” اكادەميالىق باسىلىمى-نىڭ 3 تومى، اعىلشىن تىلىندە “قازاقستان تاريحى” كوپتەگەن قۇجاتتار جيناقتارى جارىق كوردى. ول وتاندىق تاريحنامادا جەكە عىلىمي مەكتەپ قالىپتاستىردى. 90-عا جۋىق شاكىرت تاربيەلەدى. حالىقارالىق كونگرەستەردە، كونفەرەنتسيالار مەن سيمپوزيۋمداردا 200-گە جۋىق باياندامالار جاسادى. ەڭبەكتەرى رەسەي، ۋكراينا، قىتاي. تۇركيا، يران، اقش، كورەيا، ارمەنيا، بەلارۋسيا، ت.ب. ەلدەردە جارىق كوردى. ماناش قوزىباەۆ 1990-1993 ج. سايلانعان قر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، كەڭەستىڭ ۇلتتىق ساياسات، مادەنيەت جانە تىلدەردى دامىتۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، 1993 جىلى قر پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەس مۇشەسى، 1994 -1998 جىلدارى ادام قۇقىعى جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا مۇشەسى بولدى. 1970 جىلى ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى سىيلىق يەگەرى، 1995 جىلى قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىق يەگەرى، 1997 جىلى قر پرەزيدەنتىنىڭ بەيبىتشىلىك پەن رۋحاني كەلىسىم سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى بولعان. 2001 جىلى “پاراسات” وردەنىمەن ماراپاتتالدى. ماناش قوزىباەۆ قوستاناي وبللىسى مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ، قوستاناي قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى. 2003 جىلى پەتروپاۆل قالاسىنداعى سولتۇستىك قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتىنە ماناش قوزىباەۆتىڭ ەسىمى بەرىلدى.
كۇزەمبايۇلى ا.
تۇرسىنبەك كاكىشەۆ (تارىشى) 1927 جىلى 15-شىلدەدە اقمولا وبلىسى، بۇلاندى اۋدانى، دانيلوۆكا اۋىلىندا تۋعان. عالىم، 1972 جىلدان باستاپ فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، 1973 جىلدان باستاپ پروفەسسور. 1979 جىلى قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى اتاندى. 1950 جىلى قازمۋ-ءدى بىتىرگەن. ستۋدەنت كەزىندە «لەنينشىل جاس» (قازىرگى «جاس الاش») گازەتىندە ءبىلىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ «مەكتەپ» باسپاسىندا اعا رەداكتور مىندەتىن اتقارعان، 1952-58 جىلدارى قازاقستان كومپارتياسى وك-ءنىڭ پارتيا تاريحى ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى، 1960-68 جىلدارى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىندا عىلىمي قىزمەتكەر بولدى. 1968 جىلدان قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە اعا وقىتۋشى، 1968-78 جىلدارى دوتسەنت، 1978-86 جىلدار ارالىعىندا فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، 1990-2000 جىلدارى كافەدرا مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقاردى.قازىر وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پروفەسسورى. 1967 جىلى «ءداۋىر سۋرەتتەرى»، 1971 جىلى «سىن ساپارى»، 1982 جىلى «وڭاشا وتاۋ» ، 1994 جىلى «قازاق ادەبيەتى سىنىنىڭ تاريحى»، ت.ب. ەڭبەكتەرىندە قازاق ادەبيەتى مەن سىنىنىڭ تاريحى تەرەڭ زەرتتەلگەن. ت.كاكىشەۆ 1967 جىلى «قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحى»،1970 جىلى ورىس تىلىندە جاريالانعان «قازاق كەڭەس ادەبيەتى تاريحى» جانە «كوپ ۇلتتى كەڭەس ادەبيەتىنىڭ تاريحى» سياقتى ەڭبەكتەردى جازۋعا قاتىستى. س.سەيفۋلليننىڭ شىعارماشىلىعىن، ءومىر جولىن باياندايتىن «ساكەن سەيفۋللين» (1967), «قىزىل سۇڭقار» (1968), «ساكەن سەيفۋللين ونەگەلى ءومىر» (1976), «ساكەن جانە گۇلباھرام» (1994), «ساكەننىڭ سوتى» (1994), «ماعجان جانە ساكەن» (2000) اتتى ەڭبەكتەرىن جازدى. «ساناداعى جارالار» (1992), «كەر زاماننىڭ كەرەعار ويلارى» (1995) ت.ب. جيناقتارىندا قازاق ادەبيەتىنىڭ وتكەنى، بۇگىنى جايلى تولعانىس-پىكىرلەرى توپتاستىرىلعان. «ۇشتاسقان ءۇش وزەنمەن» (1978), «جول ۇستىندە 80 كۇن» (1983), «ساداق» (1986), «جاسامپاز ولكە» (1989) اتتى ساپارنامالىق كىتاپتارى جارىق كوردى.
كۇزەمبايۇلى ا.
نۇرتازين تەمىرعالي 1907 جىلى 29 جەلتوقساندا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانى، كەنجە اۋىلىندا تۋعان. جازۋشى، سىنشى، عالىم، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى (1963), پروفەسسور.، پەتروپاۆل قالاسىنداعى مەدرەسەنى بىتىرگەن. 1927-29 ج. توڭكەرىس اۋدانى، «جاڭاتۇرمىس» كولحوزىندا ۇستاز، كەيىننەن كولحوز توراعاسى. 1933 جىلى پەتروپاۆل پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن بىتىرگەن سوڭ وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولعان. 1935 جىلى لەنينگراد جۋرناليستيكا ينستيتۋتىن بىتىرگەن سوڭ قاراعاندى وبلىستىق «قاراعاندى پرولەتارياتى» گازەتىنە جۇمىسقا جىبەرىلىپ، 1937 جىلى قۋدالانعان. 1943 جىلى قازپي-دە وقىتۋشىلىق قىزمەت ەتكەن. العاشقى ولەڭدەر جيعانى «»ماشينيست» 1932 جىلى جارىق كورگەن. س.مۇقانوۆتىڭ (1953 ج. ورىس تىلىندە، 1958 ج. قازاق تىلىندە شىققان), ب.ءمايليننىڭ شىعارماشىلىقتارى تۋرالى مونوگرافيانىڭ اۆتورى. «كازاحسكايا سوۆەتسكايا ليتەراتۋرا» (1971) وقۋلىعىنىڭ اۆتورى. «سبورنيك راسسكازوۆ» (1953), «مۇرات» (1958), «ادام بەكەرگە جاسامايدى» (1965), «اۋىل تىنىسى» (1973) كىتاپتارى جارىق كورگەن. ا.نيكولسكيمەن بىرگە م.اۋەزوۆتىڭ «اباي» رومانىنىڭ 1-تومىن ورىس تىلىنە، ن.گوگولدىڭ «تاراس بۋلبا» پوۆەسىن قازاق تىلىنە اۋدارعان (1951). 1977 جىلى الماتى قالاسىندا قايتىس بولدى.
سۇگىرباەۆ تاڭات
سماعۇلوۆ ورازاق سماعۇلۇلى (بالتا) 1930 جىلى قازاننىڭ ءبىرىنشى جۇلدىزىندا قوستاناي وبلىسى مەڭدىقارا اۋدانى ۇيالىساي اۋىلىندا تۋعان. قازاقتىڭ تۇڭعىش انتروپولوگى. قازاق ۇلتتىق اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى. 1947 ج. تولەڭگىت جەتىجىلدىق مەكتەبىن ءتامامداپ، 1950 جىلى مەڭدىقارا پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن، 1951-1955 ج.ج. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىن بىتىرەدى. جوعارى وقۋ ورنىن اياقتاعاننان كەيىن العاشقى جىلدارى قوستاناي وبلىسىنىڭ بەلويارسك جانە بەلوياروۆكا ورتا مەكتەپتە-رىندە مۇعالىم بولىپ جۇمىس ىستەيدى. 1957-1961 جىلدارى ماسكەۋ-دەگى رەسەي عىلىم اكادەمياسى ەتنولوگيا جانە انتروپولوگيا ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىندا وقىعان. 1961-1981 جىلدار ارا-لىعىندا قر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ كىشى، اعا بۋىن عىلىم قىزمەتكەرى، 1982-1997 جىلدارى تاريح جانە ەتنولو-گيا ينستيتۋتىنىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت اتقارادى. قر ۇلتتىق مۇراجايى-نىڭ عىلىمى قىزمەتكەرى. 1961 جىلى تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتى ديسسەرتاتسياسىن قورعادى. قازاقتىڭ نەگىزگى شىعۋ تەگىن، باسقا حالىقتارمەن قان قۇرامى، باس، ءتىل قۇرىلىس-تارى، الاقان تاڭبالارى جانە كوز، شاش، تەرى تۇستەرى ارقىلى سالىستىرىپ زەرتتەيدى. 1984 جىلى تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، 1994 جىلى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى، پروفەسسور، قر جاراتىلىستانۋ عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى قىزمەتتەرىن اتقارعان.
زايىبى ءماريا جۇماقانقىزى موسكۆانىڭ د.ي.مەندەلەەۆ اتىنداعى حيميا-تەحنولو-گيالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. كوپ جىلدار بويى قۇرىلىس زاتتارى عىلىمي زەرتتەۋ ينستي-تۋتىندا قىزمەت ىستەگەن، قازىرگى كەزدە زەينەتكەر. ۇلكەن قىزى ايناگۇل ءوزىنىڭ جولىن قۋىپ – انتروپولوگ بولدى. ەكىنشى قىزى زاۋرە دارىگەر، «مەديتسينا الەمى» ديرەكتورى. ۇلى ايبەك جوعارعى ءبىلىمدى مامان. نەمەرەسى داناگۇل شەتەلدە ستۋدەنت.
تاستەكوۆا گ.
كەنجەگۋزين مارات بالعوجاۇلى 1939 جىلى 30 مامىردا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانىنىڭ بلاگوۆەششەن سەلوسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 2006 جىلى 24 ماۋسىمدا الماتىدا قايتىس بولادى. ەكونوميست عالىم. ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى (1982), پروفەسسور (1989), ەۋرازيا حالىقارالىق ەكونوميكالىق اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (1998), حالىقارالىق ينفورماتيكا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (2000). گ.ۆ.پلەحانوۆ اتىنداعى ماسكەۋ حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىن (1962), 1965 ج. سول ينستيتۋتتىڭ اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن. 1965 ج. اعا ينجەنەر-ەكونوميست، 1966-68 ج. قازاق كسر مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ كوميتەتى جانىنداعى ەكونوميكا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، 1968-79 ج. قازاق ەكونوميكا جانە اۋىل شارۋاشىلىعىن ۇيىمداستىرۋ ۋزي-نىڭ ەكونوميكالىق كيبەرنەتيكا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى.، 1979-85 ج. كسرو تسسۋ-ءدىڭ ساناۋ مەحانيزاتسياسى جانە ەسەپتەۋ جۇمىستارى جونىندەگى بۇكىلوداقتىق جوبالاۋ-تەحنولوگياسى ينستيتۋتىنىڭ قازاق فيليالىندا ديرەكتور، 1985-88 ج. وقۋ ءىسى جونىندەگى پرورەكتورى، 1988-94 ج. رەسپۋبليكالىق اپك-نى باسقارۋ جوعارى مەكتەبىنىڭ رەكتورى، 1994-95 ج. قازاق مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ عىلىمي جۇمىستار جونىندەگى پرورەكتورى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1995 جىلدان قر بعم ەكونوميكا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى. ونىڭ 300-دەن اسا عىلىمي جۇمىسى، ونىڭ ىشىندە 22 مونوگرافياسى جانە كىتاپتارى جارىق كورگەن. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەت گراموتالارىمەن، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا عىلىمدى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن» بەلگىسىمەن ماراپاتتالعان (2002).
سۇگىرباەۆ تاڭات
ۆ. كەرەي ەلىنىڭ كورنەكتى تۇلعالارى
قوزىباەۆ ورازالى ءابىلۇلى – (تارىشى) سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى، ءىرى شارۋاشىلىق باسشىسى، قوعام قايراتكەرى. 1925 جىلى مەڭدىقارا اۋدانىنا قاراستى تازكول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. كوكتەرەك جەتى جىلدىق مەكتەبىن ءبىتىرىپ، مەڭدىقارا قازاق پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىندە وقىعان. كەيىن قىزمەت ىستەي جۇرە قوستاناي مۇعالىمدەر ينستيتۋتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىن، قوستاناي اۋىلشارۋاشىلىعى تەحنيكۋمىن، الماتى جوعارعى پارتيا مەكتەبىن ءتامامدادى.
ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، بەلگىلى شارۋاشىلىق باسشىلارىنىڭ ءبىرى.
ەڭبەك جولىن قوستاناي وبلىستىق كومسومول كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى (1947-1950) رەتىندە باستاعان. كەيىن سول كوميتەتتىڭ اۋىلشارۋاشىلىق ءبولىمىن(1953-1955) باسقاردى. ىسكەر دە العىر جىگىت وبلىس باسشىلارىنىڭ كوزىنە ءتۇسىپ، ول قوستاناي وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىلىق قىزمەتىنە ۇسىنىلدى. 1955-1959 جىلدارى زاتوبول اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، 1959-1962 جىلدارى امانگەلدى اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى، 1965-1967 جىلدارى ارقالىق تەرريتوريالىق وندىرىستىك باسقارماسىنىڭ باستىعى، ارقالىق اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى، 1967-1975 جىلدارى قوستاناي وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، 1975-1984 جىلدارى اقتوبە وبلىستىق ەڭبەكشىلەر دەپۋتاتتارى اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى قىزمەتتەرىن اتقارعان.
بىرنەشە رەت قازاق كسر- ءى جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، ونىڭ پرەزيديۋمىنىڭ مۇشەسى بولىپ سايلاندى. باسقا دا قوعامدىق ۇيىمداردىڭ مۇشەسى بولىپ بىرنەشە مارتە سايلاندى.
تىڭ جانە تىڭايعان جەرلەردى يگەرۋ جىلدارىندا تورعاي دالاسىندا بىرنەشە كەڭشار ۇيىمداستىرۋ ىسىنە اتسالىستى. ارقالىق قالاسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. ءومىرىنىڭ سانالى جىلدارىن تورعاي ەلىنىڭ كوركەيۋىنە، وركەندەۋىنە ارنادى.
زەينەتكەرلىككە شىققاننان كەيىن ءوزىنىڭ زامانداستارى جونىندە بىرنەشە كىتاپ جازىپ، سول سەريانىڭ قوستانايدا قالىپتاسۋىنا اتسالىستى. ونىڭ باسشىلىعىمەن جارىق كورگەن «جيزن زامەچاتەلنىح ليۋدەي ۆ كرايۋ حلەبا ي مەتاللا»، «تىڭداعى كۇندەر» («ارداگەر جازبالارى») اتتى كىتاپتارى بارشامىزعا بەلگىلى. 1993 جىلدان باستاپ ءومىرىنىڭ سوڭعى كۇنىنە دەيىن د.قوناەۆ قورىنىڭ قوستاناي فيليالىنىڭ پرەزيدەنتى بولدى. قوستاناي، ارقالىق قالالارىندا كوشە، ۇزىناعاش اۋىلىنداعى مەكتەپ قوزىباەۆ ەسىمىمەن اتالادى. قوستانايداعى ول تۇرعان ءۇيدىڭ قابىرعاسىنا مەموريالدىق تاقتا ورناتىلعان.
الىبەك ت.
تولەبەكوۆ قاسىم قاجىبايۇلى 1935 جىلى 31 قازاندا قىزىلجار قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن.سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى. الماتى زووۆەتەرونار ينستيتۋتىن،الماتى جوعارعى پارتيا مەكتەبىڭ بىتىرگەن.
زووتەحنيك، باس زووتەحنيك، وبلىستىق اۋىلشارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ ورىنباسارى، قوستاناي وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، قوستاناي وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى سياقتى كوپتەگەن قىزمەتتەر اتقاردى. وداقتىق، رەسپۋبليكالىق كوممۋنيستىك پارتيا سەزدەرىنىڭ دەلەگاتى، وداقتىق جانە رەسپۋبليكالىق جوعارعى كەڭەستىڭ دەپۋتاتتارى سايلاندى.
وداقتىق جانە رسسپۋبليكالىق وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان.
تاستەكوۆا گ.
احمەتوۆ تولەباي نۇرعاليۇلى (كوشەبە) (بەيىمبەت دەگەن كىسى جاس كەزىندە باسىنداعى كيگەن بوركىنىڭ تۇسىندە قاراپ «قوڭىر» اتانىپ، سودان قوڭىر رۋى اتالىپ كەتكەن) – 1943 جىلى 8 ماۋسىمدا دۇنيەگە كەلگەن. تۋعان جەرى – مەندىقارا اۋدانىنداعى اقسيراق اۋىلى.
اكەسى نۇرعالي حاسەنۇلى 1906 جىلى تۋىپ، 1992 جىلى 86 جاسىندا قايتىس بولدى. قاراپايىم جۇمىسشى. شەشەسى اقبالا يسابايقىزى 1905 جىلعى، رۋى كەرەي-بالتا-ىرسىمبەت،1969 جىلى 64 جاسىندا قايتىس بولدى.
تولەباي نۇرعاليۇلى قاراتال ورتا مەكتەبىن بىتىرگەن. 1966 جىلى تسەلينوگرادتىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىن ءتامامداپ، عالىم-اگرونوم ماماندىعىن الىپ شىعادى. كەيىن 1986 جىلى الماتى جوعارعى پارتيا مەكتەبىن پوليتولوگ ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن.
1959-1961 جىلدارى مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ كامەنسك-ۋرالسك كەڭشارىندا جۇمىسشى، 1966-1969 جىلدارى «سەۆەر» ۇجىمشارىندا، 1969-1974 جىلدارى لەتۋنوۆ اتىنداعى ۇجىمشاردا باس اگرونوم بولىپ ىستەدى. 1974-1975 جىلدارى كراسنوپرەسنەنسك ۇجىمشارىندا پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، 1975-1982 جىلدارى بوروۆسكوي اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى بولدى، 1982-1988 جىلدارى فەدوروۆ اۋداندىق كەڭەستى اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى، 1988-1989 ج.ج. فەدوروۆ اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى، 1989-1990 ج.ج. قوستاناي وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، 1990-1992 ج.ج. قوستاناي وبلىستىق كەڭەسىنىڭ اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعالىعىنا دەيىن جوعارىلادى. 1992-1995 جىلدارى اۋليەكول اۋدانىنىڭ اكىمى، 1995-1997 جىلدارى قوستاناي ۇن كومبيناتىنىڭ پرەزيدەنتى، 1997-2000 ج.ج. قوستاناي وبلىسى اۋىل شارۋاشىلىق باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، 2000-2003 جىلدارى رەسپۋبليكالىق اۋىل شارۋاشىلىعىنا قارجىلاي كومەك بەرۋشى قوردىڭ قوستاناي وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى، 2003-2006 جىلدارى اۋىل شارۋاشىلىق قارجى كورپوراتسياسىنىڭ قوستاناي وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتتەرىنە تاعايىندالدى. ال 2006 جىلدان باستاپ زەينەتكەر.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى تەرگەۋشى كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى بولعان. ەلىنە سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن «ەڭبەك قىزىل تۋ»، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن، رەسپۋبليكاداعى «ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى»، «تىڭ جانە تىڭايعان جەرلەردى يگەرگەنى ءۇشىن»، «تىڭعا -50 جىل»، «قازاقستان مەملەكەتىنىڭ ەگەمەندىگىنە 10 جىل» مەدالدارى جانە قۇرمەت گراموتالارىمەن ماراپاتتالعان. مەڭدىقارا اۋدانانىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.
جۇبايى سارا قابدوللاقىزى ەكەۋى 4 بالا ءوسىرىپ تاربيەلەدى. اسقار، ايگۇل، تيمۋر، ساۋلە. وسى بالالارىنان دينارا، دارينا، سانجار، كاميلا، اجار، دانيار، باحتيار، اداي، ماديار. 9 نەمەرە ءسۇيىپ وتىر.
كۇزەمبايۇلى ا.
ابدۋللين يبراش 1921 جىلى مەڭدىعارا اۋدانى قاراجار اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. توبىل ورتا مەكتەبىن بىتىرگەن. 1930 جىلدارى ەڭبەك جولىن فرۋنزە اتىنداعى اۋىلشارۋاشىلىعى ارتەگىندە باستادى. 1942 جىلى قارجى سالاسىنا جۇمىسقا كەلدى. مەڭدىعارا اۋداندى قارجى بولىمىندە سالىق جيناۋ اگەنتى قىزمەتىن اتقاردى.
1944 جىلدان قاراقوعا اۋىلدىق كەڭەستىڭ دەپۋتاتى، ال 1962 جىلدىڭ ناۋرىزىنان باستاپ وسى كەڭەستىڭ توراعاسى بولىپ سايلاندى. وسى قىزمەتتە ول جول اپاتىنان قايتىس بولعانشا ىستەدى. وكىنىشكە وراي، ول ەلۋ جاسقا كەلگەندە، ۇل-قىزدارىنىڭ ءوسىپ-ەسەيگەنىن كورە الماي قاپىسىزدا 1970 جىلى دۇنيەدەن وزدى. اسىل ازامات، ۇلكەن جۇرەكتى، جومارت، اق كوڭىل تۇلعانى مەڭدىعارا تۇرعىندارى وسى كۇنگە دەيىن وكىنىشپەن ەسكە الادى.
الىبەك ت.
ابدۋللين باتىرجان قاجياحمەتۇلى 1939 ج 9 شىلدەدە تۋعان. 1958 ج بەساعاش ورتا مەكتەبىن، 1961 جىلى ىبىراي التىنسارين اتىنداعى مەڭدىقارا پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن، 1975 ج. قوستاناي پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن تاريح ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن.
قارابالىق اۋدانىنداعى ورنەك باستاۋىش مەكتەبىندە ۇستازدىق ەڭبەك جولىن باستاعان. 1963 – 1966 جج. وتان الدىنداعى اسكەري مىندەتىن وتەدى. اسكەردەن كەيىن ۇستازدىق قىزمەتىن مەڭدىقارا اۋدانىندا جالعاستىردى. باتىرجان قاجياحمەتۇلىنىڭ ءۇش بالاسىنىڭ ۇشەۋى دە جوعارى ءبىلىم العان.
احمەتوۆ ت.
ابدۋللين رۋسلان باتىرجانۇلى 1976 جىلى 23 مامىردا مەڭدىقارا اۋدانى شيەلى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.
1995 جىلى قوستاناي مادەنيەت كوللەدجىن، 1999 جىلى ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىن بىتىرگەن
1999 – 2001 ج.ج. قوستاناي قازاق-تۇرىك ليتسەيىندە، بويىنشا وقىتۋشىلىق قىزمەتىن اتقارعان. 2000 جىلى الەۋمەتتىك عىلىمدار كافەدراسىندا اعا وقىتۋشى بولىپ ورنالاسادى. 2004 جىلدان باستاپ قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن – قوستاناي الەۋمەتتىك – تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قوعام قاتىناستارى جانە تاربيە جۇمىسى بويىنشا پرورەكتور بولىپ ىستەيدى. 2009 جىلدان – ز.الدامجار اتىنداعى قوستاناي الەۋمەتتىك – تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىرىنشى پرورەكتورى.
احمەتوۆ ت.
اعىتاەۆ جاعىپار 1923 جىلى مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ ۇزىناعاش اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1942 جىلى 22 ناۋرىزدا اسكەر قاتارىنا شاقىرىلدى. سوعىستى اسكەري ۋچيليششەسىن ءبىتىرىپ، ۆزۆود كومانديرى دارەجەسىندە باستادى. كالينين، باتىس، بەلورۋس، ۋكراين مايداندارىنا قاتىناستى. ءبىر قولىنان جارالانىپ، گوسپيتالدە ەمدەلىپ شىققاننان كەيىن قايتادان سوعىسقا اتتاندى. 1945 جىلى 1 قازاندا اسكەر قاتارىنان بوسانىپ تۋعان اۋىلىنا ورالدى. جاستايىنان پىسىق، ىسكەر، ءبىلىمدى جىگىتتى اۋدان باسشىلارى ۇجىمشاردىڭ توراعاسى ەتىپ ۇسىندى. ۇجىمشارلاردىڭ ورنىنا كەڭشارلار ۇيىمداستىرىلعان كەزدە ونى قاراتال كەڭشارىنىڭ بولىمشە باسشىسى رەتىندە تاعايىندادى. ول وسى كەڭشاردا زەينەتكەرلىك جاسقا دەيىن قىزمەت ىستەدى. ءوزىنىڭ تۋعان اۋىلىندا 2000 جىلى دۇنيەدەن وزدى. كاكەن اپاي ەكەۋى 7 بالا تاربيەلەپ، ولاردان 20 نەمەرە، 11 شوبەرە كوردى.
احمەتوۆ ت.
اعىتاەۆ تەمىرحان جاعىپارۇلى 1960 جىلى 5 ناۋرىزدا مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ ۇزىناعاش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1976 جىلى قاراتال ورتا مەكتەبىن، 1985 جىلى قوستاناي اۋلىشارۋاشىلىق ينستيتۋتىنىڭ زووينجەنەر فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. 1978-1980 جىلدارى كەڭەس ارمياسى قاتارىندا بولدى. 1985-1991 جج. قارابالىق اۋدانى ميحايلوۆ سوۆحوزىندا باس زووتەحنيك، 1991-1996 جج. مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ قاراتال كەڭشارىندا باس زووتەحنيك، 1996-2002 جج. «قاراقوعا» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىك باسشىسى، 2009 جىلى دەنيسوۆ ەت ءوندىرۋ كومبيناتىنىڭ ديرەكتورى بولىپ قىزمەت اتقاردى. قازىرگى ۋاقىتتا دەنيسوۆ ەلەۆاتورىنىڭ ديرەكتورى.
احمەتوۆ ت.
ادىرباەۆ تاڭاتقان شايمەردەنۇلى (تارىشى) 1938 ج. قورعان وبلىسى يۋرگامىش اۋدانى ۋبيەنكو سەلوسىندا تۋعان.
تاڭاتقان اعا كوپ جىلدار بويى ۇزىنكول اۋدانىنداعى كيەۆ كەڭشارىندا اگرونوم بولىپ قىزمەت ىستەگەن. بەس بالا تاربيەلەپ، وسىرگەن: جانات (1966), مارات (1968), سالتانات (1971), نازگۇل (1993), داۋرەن (1994).
تاستەكوۆا گ.
ايعانوۆ تەمىربەك بايمۇحامبەتۇلى 1950 ج. رەسەيدە تۋعان. اكەسى بايمۇحامبەت 1894 ج. تۋعان، 1975 ج. قايتىس بولعان، تەمىربەكتىڭ 9 جاسىندا قاراجار اۋىلىنا كەلگەن.
تەمىربەك بايمۇحامبەتۇلى قاراجار اۋىلىندا ۇزاق جىلدار مەحانيزاتور رەتىندە جۇمىس ىستەگەن. جۇمىسىندا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتىپ، بىرنەشە رەت ۇكىمەتتەن العىس حات العان.
1994 جىلدان 2003 جىلعا دەيىن سوندا قويما مەڭگەرۋشىسى بولدى. ءتورت بالانىڭ اكەسى. قىزىن قياعا، ۇلىن ۇياعا قوندىرعان، ەلگە سىيلى ازاماتتاردىڭ ءبىرى.
تاستەكوۆا گ.
ايگانوۆا گاۋھار الىمجانقىزى (بالتايقىزى). 1949 ج. مەڭدىقارا اۋدانى، قاراجار اۋىلىندا تۋعان. اكەسى ساركەۇلى ءبالتاي 1912 ج. تۋعان. ءبىرىنشى كومسومول بولىپ، بايلاردى قۋدالاپ، كامپەسكەلەگەن. شەجىرەنى، بۇكىل مەڭدىقارانىڭ تاريحىن بىلەتىن كىسى بولعان. سوعىس كەزىندە كوزى كورمەسە دە، اۋىل جۇمىستارىن اتقارعان. 1995 ج. قايتىس بولدى.
گاۋھار الىمجانقىزى قاراتال اۋىلىندا 11 جىلدىق مەكتەپ بىتىرگەن. وتىز ءبىر جىل قاراجار اۋىلىندا دۇكەندە ىستەگەن. ون بەس جىل سەلولىق دەپۋتات بولعان. جۇبايى – ايگانوۆ تەمىربەك، مەحانيزاتور. ەكەۋى ءتورت بالا تاربيەلەپ وسىرگەن.
بالالارىنىڭ ءبارى جوعارى ءبىلىمدى، ونەگەلى تاربيە العان. ۇلكەن قىزى ساۋلە جانە سايا قىزدارى قىزمەت اتقارادى. ۇلكەن ۇلى باحىتبەك «قازاقتەلەكوم» مەكەمەسىندە كىشى ۇلى ايات كەدەندە جۇمىس ىستەيدى.
تاستەكوۆا گ.
ايمىرزا يمان 1875 جىلى مەڭدىقارا اۋدانى،بالىقتى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ۆولوسنوي قىزمەتىن اتقارعان، كەيىن كوپەس يدەياسىنىڭ مۇشەسى بولعان. 1920-21 جىلدارى يركۋتسك ەلىنە جەر اۋدارعان،1962 جىلى اقتالعان.
تاستەكوۆا گ.
ايتقوجين قوسىباي 1939 جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1957 جىلى بايان ورتا مەكتەبىن ۇزدىك ءبىتىرىپ، پەتروپاۆل پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ فيزيكا-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇستى. 1966 جىلدان باستاپ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ماتەماتيكادان ساباق بەردى. 1981 جىلى موسكۆا قالاسىندا كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا قورعاعان. قاراعاندى پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ كوكشەتاۋداعى فيليالىندا كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، دەكان، فيليال ديرەكتورى، ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ينجەنەرلىك-ەكونوميكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، رەكتور كەڭەسشىسى قىزمەتتەرىن اتقاردى.
ءبىرىنشى قازاق سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ شىعۋىنا ات سالىسىپ، ونىڭ اۆتورلارىنىڭ ءبىرى بولدى. پروفەسسور ايتقوجين جوعارى وقۋ ورىندارىنا ارنالعان جەتى وقۋ قۇرالدارىنىڭ، قىرىقتان استام عىلىمي-ادىستەمەلىك ماقالالاردىڭ اۆتورى. قازاق سسر-نىڭ حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ قۇرمەتتى قىزمەتكەرى، 2008 جىلعى جوعارى وقۋ ورنىنىڭ ۇزدىك وقىتۋشىسى. قازىرگى كەزدە ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ەسەپتەۋ تەحنيكاسى جانە اقپاراتتىق جۇيەلەر كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى. بىرنەشە حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنتسيالار مەن كونگرەستەرگە قاتىسقان. 2009 جىلى تولياتيدە، الماتىدا جانە فرانتسيادا وتكەن «ەۆروتالان فيدجين – 2009» كونگرەسىنە قاتىسىپ، كرەديتتىك تەحنولوگيا بويىنشا بايانداما جاسادى. جۋىردا الماتىدا ايتقوجيننىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا ارنالعان «ماتەماتيكالىق پراكتيكۋم» كىتابى باسپادان شىقتى.
سۇگىرباەۆ تاڭات
ايتمۇحامبەتوۆ احمەتقالي – (كوشەبە) سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى. 1908 جىلى وباعان اۋىلىندا دۇنيەگە كەلىپ، 1969 جىلى قايتىس بولعان. 1929-1930 جىلدارى №5 اۋىلدىق كەڭەستىڭ توراعاسى، اقسۋات باستاۋىش مەكتەبىنىڭ مۇعالىمى، وقۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، كەيىنىرەك مەڭدىقارا جانە قوستاناي اۋداندىق ءبىلىم بولىمدەرىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قوستاناي قالالىق پارتيا كوميتەتى كادر ءبولىمىنىڭ ينسترۋكتورى، پرەسنوگوركوۆ اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ كادر جونىندەگى حاتشىسى (1941-1942 ج.ج.), مەڭدىقارا اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ 2-حاتشىسى، ۆۆەدەن اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ 1-حاتشىسى، زاتوبول اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتى توراعا ورىنباسارى، اۋليەكول جانە وردجونيكيدزە اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى، وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى باسپا جانە پوليگرافيا ءوندىرىسىنىڭ باستىعى قىزمەتتەرىن اتقارعان.
ءابىل ە.
ايتمۇحانبەتوۆ اباي احمەتقالۇلى 1943 جىلدىڭ 5 جەلتوقسانىندا مەڭدىقارا اۋدانى، بوروۆسكوە سەلوسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1961 جىلى قوستاناي قالاسىنداعى ى.التىنسارين اتىنداعى №1 قازاق مەكتەپ-ينتەرناتىن، 1969 جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيزيكا فاكۋلتەتىن، 1975 جىلى وسى ۋنيۆەرسيتەتتتىڭ اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن.
ەڭبەك جولىن قوستاناي مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا وقىتۋشىلىقتان باستادى. كەيىن كافەدرا دوتسەنتى، فيزيكا-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى بولىپ ىستەدى. 1987-1992 جىلدارى قىزىلوردا مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ رەكتورى، 1992-2008 جىلدارى اراسىندا كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى قىزمەتتەرىن اتقاردى.
فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى (1998 جىل). ۇلتتىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ مۇشە-كوررەسپوندەنتى. 200 جاقىن عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى. قازىر قوستاناي مەملەكەتتىك ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەت رەكتورىنىڭ كەڭەسشىسى.
ءابىل ە.
ايتۋاروۆ ەسەنگەلدى قابدەشۇلى (كوشەبە) 1942 جىلى 4-شىلدەدە مەڭدىقارا اۋدانى قانتومار اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. بەلگىلى دارىگەر-حيرۋرگ. 1968 جىلى قاراعاندى مەملەكەتتىك مەديتسينا ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، سول ينستيتۋتتا جۇمىسقا قالدىرىلدى. سول جەردەن 2005 جىلى زەينەتكەرلىككە شىقتى. رەسپۋبليكا بويىنشا ادامنىڭ باس قاڭقاسىنا وپەراتسيا جاسايتىن بىردەن ءبىر دارىگەر. جۇبايى تاسقيرا ەكەۋى ارداق (1976 جىل), سالتانات (1981جىل) اتتى قىزدارىن تاربيەلەپ ءوسىردى. ارداق اكە جولىن قۋىپ دارىگەر بولىپ قىزمەت ىستەيدى. ال سالتانات قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ەكونوميكالىق فاكۋلتەتىن ءبىتىرىپ، 3 جىل قىتايدا بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ، وسى كۇنى اقتاۋدا مۇناي كومپانيالارىنىڭ بىرىندە قىزمەت ىستەيدى.
ءابىل ە.
اقساقالوۆ ىرگەباي جايلەنۇلى (تارىشى) ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، 1931 جىلى قوستاناي وبلىسى ۇزىنكول اۋدانىنىڭ اباي اتىنداعى ۇجىمشارىندا دۇنيەگە كەلگەن.
قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىن، قازكسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ ەكونوميكا ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن، 1974 جىلى كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىن قورعاعان.
1956-1958ج.ج. پرەسنوگوركوۆ اۋدانىنىڭ جاڭا-جول ورتا مەكتەبىندە ديرەكتوردىڭ وقۋ ءىسى جونىندەگى ورىنباسارى، 1958-1969ج.ج. نوۆو-پوكروۆ ورتا مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى، اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باسشىسى، اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى، ۇزىنكول اۋداندىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، 1969-1977 ج.ج. سارىكول اۋداندىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى بولىپ ىستەگەن. 1977-1978 ج.ج. ۇزىنكول اۋدانىنىڭ اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق بىرلەستىگىنىڭ ديرەكتورى، 1978-1980 ج.ج. تورعاي وبلىسى دەرجاۆين اۋدانىنىڭ گاستەللو اتىنداعى تەحنيكۋمىنىڭ ديرەكتورى، 1980-1984 جىلدارى قوستاناي وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالىپ، 1984-1992 جىلدار ارالىعىندا جدانوۆ اتىنداعى ۇجىمشاردىڭ جانە سارىكول اۋدانى چەحوۆ اۋىلىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتتەرىن اتقارعان. كەيىن 1992-1993 جىلدارى «زارەچنوە» وپح باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى بولدى.
ول ەلىمىزدەگى ەكونوميكانىڭ جانە اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان ادام. بۇل سالادا «اۋىل شارۋاشىىعىندا ەڭبەك كۇشىن راتسيونالدى قولدانۋ»، «كادرلار جانە تەحنيكا» اتتى بىرنەشە ەڭبەك جازعان.
وتباسىندا ءۇش بالا تاربيەلەپ وسىرگەن. ۇلكەن قىزى ساۋلە 15.10.1959 ج. تۋعان، ەكىنشى قىزى الما 02.04.1962 ج. تۋعان، ۇلى قۇمار 24.08.1965 ج. تۋعان.
ەركىن ءابىل
اقساقالوۆ قۇمار ىرگەبايۇلى (تارىشى), تۋعان جەرى – قوستاناي وبلىسى ۇزىنكول اۋدانى ۇزىنكول اۋىلى. 1965 جىلدىڭ 24-تامىزىندا دۇنيەگە كەلگەن، ينجەنەر-مەحانيك، مەملەكەتتىك قىزمەتكەر. 1987 جىلى ۆ.پ.گورياچكين اتىنداعى ماسكەۋ اۋىلشارۋاشىلىق ءوندىرىسى ينستيتۋىن ءبىتىرىپ، العاش ەڭبەك جولىن سارىكول اۋدانى «كرىلوۆسيكي» كەڭشارىندا باس ينجەنەر بولىپ باستايدى. ال 1989 جىلى قازاقستان لەنينشىل كومۋنيستىك جاستار وداعىنىڭ سارىكول اۋداندىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولىپ تاعايىندالادى. 1991-1992 جىلدارى سول اۋداننىڭ «ماياك» كەڭشارىنىڭ باس ينجەنەرى، 1992-1993 جىلدارى قوستاناي اۋدانىنداعى «نوۆوسەلوۆكا» شاعىن كاسىپورىنىنىڭ ديرەكتورى، 1993-1996 جىلدارى «قوستاناي» عىلىمي-وندىرىستىك ۇيىمى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، 1996-1997 ج.ج. مەڭدىقارا اۋدانى «سەۆەر» كەڭشارىنىڭ توراعاسى، كەيىن «سەۆەر» اووت پرەزيدەنتى بولدى. 1998 جىلى مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ اكىمى، 2002 جىلى تاران اۋدانىنىڭ اكىمى، ال 2004 جىلدان باستاپ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ مەملەكەتتىك ينسپەكتورى، جامبىل وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىنە تاعايىندالدى.
ءابىل ە.
اقىشەۆ ساعىندىق (بالتا) 1930 جىلى مەڭدىقارا اۋدانى، ۇزىناعاش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. ەڭبەك جولىن 1947 جىلى «قامىستىكول» كولحوزىندا ەسەپشى بولىپ باستادى. كوپ ۇزاماي باس ينسترۋكتور-ەسەپشى بولىپ اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق اپپاراتىنا اۋىسادى.
1952 جىلى پارتيانىڭ «وتىزمىڭدىقشىلار» ۇرانىمەن 22 جاسىندا «جامبىل» اتىنداعى كولحوزعا باسقارما بولىپ تاعايىندالادى. 1958 جىلى اۋداندىق جوسپارلاۋ بولىمىنە باستىق بولىپ اۋىستىرىلادى دا پارتيا جۇمىسىنا شاقىرىلىپ، «قاراتال» سوۆحوزى پارتيا ۇيىمىنىڭ حاتشىسى بولىپ سايلانادى.
1960 جىلى اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىبولىپ، اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق ينسپەكتسياسى توراعاسى قىزمەتىن قاتار جۇرگىزەدى. ال 1961 جىلى تىڭ جانە تىڭايعان جەردى يگەرۋگە بايلانىستى جاڭادان ىرىلەنىپ قۇرىلعان لەتۋنوۆ اتىنداعى سوۆحوزعا ديرەكتور بولىپ تاعايىندالادى.
1969 جىلدان باستاپ زەينەتكەرلىككە شىققانعا دەيىن اۋداندا ءبىراز شارۋاشىلىقتاردا باس زووتەحنيك بولىپ ىستەدى.
ەكى ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن، كوپتەگەن مەدالدار جانە دە باسقا دا قۇرمەتتى ءتوس بەلگىلەرىمەن ماراپاتتالادى.
«مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» بولىپ تانىلدى. جانياسىندا التى بالا ءوسىرىپ، تاربيەلەگەن.
ءابىل ە.
اقىشەۆ ساعىمباي اقىشۇلى (بالتا) 1937 جىلى ماۋسىمنىڭ 4 جۇلدىزىندا مەڭدىقارا اۋدانى، ۇزىناعاش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. ەڭبەك جولىن العاش رەت 1956 جىلى باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى قىزمەتىنەن باستادى. 1959 جىلى اۋداندىق كومسومول كوميتەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولدى. ال 1961 جىلى «قاراتال» سوۆحوزى جۇمىسشى كوميتەتىندە توراعا بولىپ جۇمىس اتقارادى. 1966 جىلى اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى قىزمەتىن اتقاردى.
1968 جىلى «تەڭىز» سوۆحوزى پارتيا ۇيىمىنىڭ حاتشىسى، 1973 جىلى «قاراتال» سوۆحوزى پارتيا ۇيىمىنىڭ حاتشىسى، 1977 جىلى اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتى، اۋداندىق پارتيا كوميتەتى ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، 1982 جىلى «كراسنوپرەسنەن»، «بوروۆسكوي» سوۆحوزدارى جۇمىسشى كوميتەتى توراعاسى، 1987 جىلى اۋداندىق پارتيا كوميتەتى، اۋداندىق اكىمشىلىكتىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن ابىرويمەن اتقاردى.
1997 جىلى زەينەتكەرلىككە شىعادى. ونەگەلى ومىردەگى قىزمەتى جوعارى باعالانىپ، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەنى، ءۇش مەدال جانە كوپتەگەن ۇكىمەتتىڭ قۇرمەتتى ءتوس بەلگىلەرىمەن، قازاق سسر جوعارعى سوۆەتىنىڭ گراموتاسىمەن ماراپاتتالادى.
ومىرلىك جولداسى جاڭىل قوجاحمەتقىزىمەن ەلۋ جىل وتاسىپ، التى بالا تاربيەلەپ ءوسىردى. ۇلدى ۇياعا، قىزدى قياعا قوندىردى.
گ.ءامىرحامزينا
الدابەرگەنوۆ كوپجاسار قاپانۇلى (كوشەبە) 1937 جىلى 18-ناۋرىزدا مەڭدىقارا اۋدانى شوپتىكول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1944-1951 جىلدارى كوكتەرەك اۋىلىندا وقىعان. 1951 جىلى ىبىراي التىنسارين اتىنداعى مەڭدىقارا پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىنە ءتۇسىپ، 1955 جىلى تامامداعان. ال 1955-1956 جىلدارى چەليابى وبلىسىنىڭ ماگنيتوگورسك قالاسىنداعى № 4 تەحنيكالىق ۋچيليششەسىنىڭ ەلەكترومونتەر ماماندىعىن بىتىرەدى. وقۋىن بىتىرگەننەن كەيىن 1956-1960 جىلدارى كرونشتادت قالاسىنداعى ا. س. پوپوۆ اتىنداعى «23-ءشى قىزىلجالاۋلى وقىتۋ وتريادىندا»، 1960-1994 جىلدارى سوكولوۆ – سارىباي كەنبايىتۋ كومبيناتىندا ەلەكتريك، ەكسكوۆاتور ماشينيستەرىنىڭ بريگاديرى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. «تىڭ جەردى يگەرگەنى ءۇشىن» مەدالىمەن، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى كەڭەس پرەزيدۋمىنىڭ گراموتاسىمەن، ءۇش رەت «ەڭبەك داڭقى» وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان. 1976 جىلى ۆ. ي. لەنين اتىنداعى سوكولوۆ – سارىباي كەنبايىتۋ كومبيناتىنىڭ ارداگەرى، 1979 جىلى «رەسپۋبليكاعا ەڭبەگى سىڭگەن كەنشى» اتاقتارى بەرىلەدى. 1981 جىلى ءححYى سەزگە دەلەگات،1985-1990 جىلدارى قازاق كسر جوعارعى سوۆەتىنىڭ دەپۋتاتى بولىپ سايلانادى.
جۇبايى ەكەۋى ءسابيت، روزا، نۇرلان ەسىمدى ەكى ۇل، ءبىر قىز تاربيەلەپ ءوسىردى. ولاردان دانيار، دانارا، ماقسات، ءمادي، ءامىر، ماديار، ءمادينا، يسلام اتتى نەمەرەلەر ءسۇيىپ وتىرعان ارداقتى جاندار.
بايدالى ر.
الدابەرگەنوۆ اباي قاپانۇلى 1941 جىلى 5-قاڭتاردا مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ كوكتەرەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قوستاناي مەملەكەتتىك، سولتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك، قوستاناي ينجەنەرلىك-ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ پروفەسسورى.
1958 جىلى قوستاناي قالاسىندا ىبىراي التىنسارين اتىنداعى دارىندى بالالارعا ارنالعان مەكتەپ-ينتەرناتىن كۇمىس مەدالمەن ءبىتىرىپ، لەنينگراد ينجەنەرلىك-قۇرىلىس ينستيتۋتىنا تۇسەدى. 1963 جىلى اتالعان وقۋ ورنىن، ال 1975 جىلى دنەپروپەتروۆسك ينجەنەرلىك-قۇرىلىس ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىن ءتامامدايدى. ءبىر جىلدان كەيىن كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىن ءساتتى قورعاپ، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اتاندى. ماسكەۋ، كيەۆ، دنەپروپەتروۆسك، قاراعاندى قالالارىندا بىلىكتىلىگىن ارتتىردى. «ماتەريالدار كەدەرگىسى» ءپانى بويىنشا قازاقستانداعى العاشقى وقۋلىقتىڭ اۆتورى. ول قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە جارىق كوردى. بۇل وقۋلىق بۇرىنعى كەڭەستەر رەسپۋبليكالارىنىڭ وقۋ ورىندارىندا پايدالانىلدى. ابەكەڭ 40-تان اسا عىلىمي ەڭبەكتىڭ ونىڭ ىشىندە، 6 وقۋلىقتىڭ جانە وقۋ قۇرالدارىنىڭ اۆتورى. بىرنەشە حالىقارالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيالاردا بايانداما جاساعان. عىلىمي جۇمىستارىنىڭ نەگىزگى ناتيجەسى بويىنشا «جۇقا پلاستينالاردى ەسەپتەۋدىڭ جاڭا ءادىسىن» ۇسىندى.
ەڭبەك جولىن 1963 جىلى وسكەمەن قۇرىلىس-جول ينستيتۋتىندا باستاپ، تسەلينوگراد ينجەنەرلىك-قۇرىلىس ينستيتۋتى، رۋدنىي يندۋستريالدى ينستيتۋتى، سولتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى جانە پەتروپاۆل جوعارى اسكەري ۋچيليششەسىندە لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقاردى. 2004 جىلدان بەرى قوستاناي مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە جۇمىس ىستەدى. قازىرگى ۋاقىتتا قوستاناي ينجەنەرلىك-ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە پروفەسسور ءارى رەكتور كەڭەسشىسى قىزمەتىن اتقارادى
ت.الىبەك
الدابەرگەنوۆ مايلىبي قاپانۇلى (كوشەبە) – حيميا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور. 1947 جىلى قوستاناي وبلىسى مەڭدىقارا اۋدانى كوكتەرەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1970 جىلى لەنسوۆەت اتىنداعى لەنينگراد تەحنيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1970-1977 جىلدارى قازسسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ حيميا عىلىمىنىڭ ينستيتۋتىندا اسپيرانت، ينجەنەرى بولىپ ىستەيدى. 1977-1981 جىلدار ارالىعىندا قازسسر عىلىم اكادەمياسى حيميا عىلىمىنىڭ ينستيتۋتىندا اعا قىزمەتكەر بولعان. 1982-1992 جىلدارى ە.ا.بۋكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ نەورگانيكالىق كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولعان. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ نەورگانيكالىق كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 150-دەن استام عىلىمي جۇمىستاردىڭ اۆتورى.
ت.الىبەك
امانجولۇلى ازات 1977 جىلدىڭ 25 ساۋىرىندە قاراعاندى قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1993 جىلى قوستاناي قالاسىنداعى №23 ورتا مەكتەپتى، 1997 جىلى قوستاناي مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن بىتىرگەن.
1997-2003 جىلدارى پەتروپاۆل قالالىق پروكۋراتۋراسىندا پروكۋرور كومەكشىسى، اعا كومەكشىسى، ءبولىم باسشىسى، 2003-2005 جىلدارى قوستاناي وبلىستىق پروكۋراتۋراسىندا ءارتۇرلى قىزمەتتەردە، 2005 جىلدان بەرى ليساكوۆ قالالىق پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارادى. 2010 جىلدان قاراعاندى ەكونوميكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قوستاناي قاشىقتىقتان وقىتاتىن ورتالىعىنىڭ ەدۆايزەرى. جۇبايى ينديرا ەكەۋى ءامىر جانە تەمىر اتتى ۇلداردى تاربيەلەپ وتىر.
گ.ءامىرحامزينا
امانجولوۆ ەلۋباي، اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمىنىڭ كانديداتى، قارابالىق اۋىل شارۋاشىلىعى تاجىريبە ستانتسياسىنىڭ ديرەكتورى.
ەلۋباي – اكەسى سيبانبايدىڭ 49 جاسىندا، ەلۋگە قاراعان شاعىندا تۋعان جالعىز بالاسى، سول سەبەپتى اتىن ەلۋباي دەپ بەرگەن. سيبانباي 1898 جىلى مايبالىق جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن. ءوزى ءىرى دەنەلى، قارا كۇشتىڭ يەسى بولعان كىسى. سوعىس ۋاقىتى كەزىندە ءتورت جىل بويى ومبىنىڭ «ترۋدارمياسىندا» بولىپ، تانك زاۋىتىن سالۋعا قاتىسقان. كولحوزدا دا ەڭ قيىن، اۋىر جۇمىستاردىڭ ءبارىن ىستەگەن. ومىردەن 1952 جىلى ەرتە كەتتى.
1971 جىلى لەنين تەحنيكۋمىن اگرونوم ماماندىعى بويىنشا بىتىرەدى.. 1984 ج. ءمينيستردىڭ بۇيرىعى بويىنشا نوۆوالەكسەەۆ كەڭشارىنا ديرەكتور بولىپ اۋىسقان. 1996 ج. ءمينيستردىڭ بۇيرىعىمەن قارابالىق اۋىل شارۋاشىلىعى تاجىريبە ستانتسياسىندا قىزمەت اتقارىپ ءجۇر. الماتى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىن سىرتتاي وقىپ بىتىرگەن. اسپيرانتۋرانى رەسەيدە سىرتتاي وقىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمىنىڭ كانديداتىن قورعاعان. بىرنەشە عىلىمي ەڭبەكتەرى بار. جەتى كىتاپ، بىرنەشە عىلىمي ماقالالار، جاڭادان شىققان ءداندى داقىلدارىنىڭ بەس سورتىنىڭ سواۆتورى. قوستاناي وبلىسى ماسليحاتىنىڭ ەكى دۇركىن شاقىرۋىنىڭ دەپۋتاتى. 1972 جىلى وتاۋ قۇرعان. جولداسى باحىت سۇلتانقىزى. ۇلكەن ۇلدارى الىشەر ينجەنەر-ەكونوميست. ينستيتۋتتى بىتىرگەن سوڭ، «تەنگيز شەۆرون» كومپانياسىندا جۇمىس ىستەدى. 10 جىلداي باس ينجەنەر بولدى. قازىر ءوز شاعىن ءىسى بار، جۇبايىمەن بىرگە باسقارادى. ورتانشى بالاسى ەربول، ال كەنجە بالاسى ەرلان تۇرىك ليتسەيىن بىتىرگەننەن سوڭ، ينستيتۋتتا اگرونوم ماماندىعىن الدى. جەكە شارۋاشىلىعىمەن اينالىسادى.
بايدالى ر.
ارعىنباەۆ امانكەلدى احمەتۇلى (بالتا) 1946 جىلى مەڭدىقارا اۋدانىنىڭ تولەڭگىت اۋىلىندا تۋعان. ىشكى ىستەر قىزمەتىنىڭ دەمالىستاعى پولكوۆنيگى. 1965 جىلى قاراتال ورتا مەكتەبىن بىتىرگەن. 1965-1968 ج.ج. كەڭەس اسكەرىنىڭ قاتارىندا قىزمەت ىستەگەن. 1969-1974 ج.ج. قوستاناي مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. 1974 ج. بەرى ىشكى ىستەر باسقارماسىندا قاتارداعى ينسپەكتوردەن كادر ءبولىمنىڭ باستىعىنا دەيىن كوتەرىلگەن.
احمەتوۆ ت.
اسانوۆ ورازالى اسانۇلى مەڭدىقارا اۋدانى، كۇزەكشوق اۋىلىندا 1921 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. 1941 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا اسكەر قاتارىنا شاقىرىلادى. ءۇشىنشى ۋكراين مايدانىنىڭ 60-شى «سلاۆيان» ديۆيزياسى ارتيللەريا پولكىندا سوعىسقا قاتىناستى. سەرجانت شەنىن الىپ، بولىمشە كومانديرىنە دەيىن ءوستى. سوعىستىڭ باسىنان سوڭىنا دەيىن ءبىر ديۆيزيانىڭ ساپىندا بولىپ، امان قالعان 3-4 ادامنىڭ بىرەۋى. ەكى رەت كونتۋزيا العان. ۆەنگريا، رۋمىنيا، بولعاريا، اۆستريا ەلدەرىن ازات ەتۋگە قاتىسقان. جەڭىس كۇنىن 1945 جىلى 12 مامىردا اۆستريانىڭ ۆەنا قالاسىندا قارسى العان. «قىزىل جۇلدىز»، 1-ءشى جانە 2-ءشى دارەجەلى «داڭق»، «ۇلى وتان سوعىسىنداعى ەرلىگى ءۇشىن» وردەن-مەدالدارىمەن ماراپاتتالعان. شەت مەملەكەتتەردى ۇلكەن قالالاردى ازات ەتۋگە قاتىناسقانى ءۇشىن جوعارعى قولباسشىنىڭ 14 گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.
سوعىستان كەيىن جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋ ىسىنە بەلسەنە ارالاستى، «قىزىل بۇرىش»، كىتاپحانا، قاراتال ورتا مەكتەبىندە قىزمەت ىستەدى. ەڭبەگى وقۋ ءمينيسترىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن باعالانعان.
جۇبايى زۋرا ەكەۋى ەكى بالا تاربيەلەپ ءوسىردى. ۇلى تولەگەن ىرگەلى شارۋاشىلىقتاردىڭ بىرىندە باس زووتەحنيك بولىپ قىزمەت ىستەيدى. قىزى گۇلنار بانك قىزمەتكەرى. نەمەرەلەرىڭ داۋرەن، سامال، باقىت قوستاناي وبلىسىنىڭ جوعارعى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋدا.
احمەتوۆ ا .
اسانوۆ ءالتي قاۋمەنۇلى 1934 جىلى 15 قاراشادا مەڭدىقارا اۋدانى، كۇزەكشوق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1953 جىلى مەڭدىقارا قازاق پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن، 1958 جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن.
1958-60 جىلدارى قوستاناي وبلىستىق كومسومول كوميتەتىندە قىزمەت ىستەگەن. 1960 -62 جىلعا دەيىن تاران اۋدانى، قورجىنكول ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋ ءىسى جونىندەگى مەڭگەرۋشىسى، 1962-65 جىلدارى كراسنوسەلسي سەگىزجىلدىق مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى، 1965-66 جىلى تولەڭگىت سەگىزجىلدىق مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى، 1966-67 جىلى قاراتال ورتا مەكتەبى وقۋ-ءىسى مەڭگەرۋشىسى، 1971-73 جىلى قاراقوعا اۋىلدىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى، 1973-80 جىلدارى ناۋرىزىم اۋدانىنداعى سوسلوۆ ورتا مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى. 1982 جىلدىڭ 11 ساۋىرىندە دۇنيەدەن وزدى.
احمەتوۆ ا .
اسانوۆ مۇقتار قاۋمەنۇلى 1928 جىلى 19 قاڭتاردا مەڭدىقارا اۋدانى، كۇزەكشوق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. مەڭدىقارا قازاق پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن ويداعىداي اياقتاپ، سىرتتاي ورالدىڭ پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرەدى. 1960 جىلدان 1989 جىلعا دەيىن مەڭدىقارا اۋدانىنداعى قاراجار، تولەڭگىت، تالاپكەر، تاتيانوۆكا سەگىزجىلدىق مەكتەپتەردىڭ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقاردى. ۇلاعاتتى ۇستاز كوپ جىلعى ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن وبلىستىڭ بىرنەشە قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالدى. جەتى بالا تاربيەلەپ ءوسىردى. بالالارىنىڭ بارلىعى شارۋاشىلىقتىڭ ءار سالاسىندا قىزمەت ىستەيدى.
احمەتوۆ ا .
پىكىر قالدىرۋ