وقيعا الەۋمەت

سەنى قالاي قورعايمىز، ءبۇلدىرشىن قىز؟

kerey.kz

 |  May 28, 2015

جۋىردا ماڭعىستاۋدا جانتۇرشىگەرلىك وقيعا ورىن الدى. جانە ادەتتەگى تۇسىنىككە ساي «شىم-شىتىرىققا تولى» قالادا ەمەس، ايرانداي ۇيىعان اۋىلدا. ماڭعىستاۋ اۋدانىنا قاراستى ساي-وتەس اۋىلىندا 12 مامىر كۇنى كەشكى ساعات 20.00 شاماسىندا ءۇي ماڭىنداعى شاعىن دۇكەننەن وزىنە قاجەتتى الدەنەلەردى الۋعا جۇگىرىپ كەتكەن بالا قىز قايتىپ ورالماعان. قولىنا تيىن-تەبەن تۇسسە «بالمۇزداق الام، كامپيت الام» دەپ دۇكەنگە جۇگىرە جونەلەتىن بالا بىتكەننىڭ ادەتى عوي، ونىڭ دۇكەنگە كەتۋىنە كادۋىلگى شارۋاداي قاراعان ءۇي ىشىندەگىلەر باستاپقىدا «دوستارىمەن ويناپ جۇرگەن بولار» دەپ ويلايدى دا، ارادا ءبىر ساعاتتان استام ۋاقىت وتكەندە قىزدى ىزدەي باستايدى. قۇلدىراڭداي جۇگىرىپ ۇيدەن شىققان بالا ۇشتى-كۇيلى جوعالادى دا كەتەدى. كورشى-كولەم، اعايىن-تۋىس جابىلا قاراپ، قورا-قوپسى ماڭىنا دەيىن ءجىتى تىنتە ءجۇرىپ، تۇنگى ساعات 2-لەر شاماسىندا ءبۇلدىرشىننىڭ ءولى دەنەسىن تابادى.

ابدەن ازاپتالىپ ولتىرىلگەن دەنە ءوز ۇيىنەن قاشىق ەمەس، ياعني كورشى دەۋگە بولارلىق ءۇيدىڭ سارايىنان تابىلادى. سەگىز جاسار قىز بالاعا ويىنا كەلگەنىن جاساعان بەلگىسىز بىرەۋ ونىڭ اۋىز-مۇرنىنا، تىنىس جولدارىنا توپىراق قۇيىپ تۇنشىقتىرىپ ولتىرەدى. بىراق، كۇدىكتىنى تابۋ قيىنعا تۇسپەيدى، ادامدىقتان بەزگەن ول جان – سول سارايدىڭ يەسى، بۇرىن ءۇش رەت ۇيلەنگەن، قازىر دە وتباسىلى، ۇيىندە ءۇش بالا ءوسىرىپ وتىرعان 26 جاستاعى ازامات بولىپ شىعادى. قاتىگەز ارەكەت، ۇلپەرشەكتەي قىز بالانىڭ ايانىشتى ءولىمى اۋىل تۇرعىندارىن، بارشا ماڭعىستاۋلىقتاردى، ءتىپتى قۇلاعدار بولعانداردىڭ بارلىعىن ەسەڭگىرەتىپ جىبەردى. «حايۋاندى جازالايمىز!» دەپ جەلپىنگەن اۋىل جىگىتتەرى دە تابىلماي قالمادى. سويتسەك، الگى قاراجۇرەك سول اۋىلعا وزگە وڭىردەن كوشىپ كەلىپ، ساۋدا جاساپ، كۇنىن كورىپ جۇرگەن وتباسىنىڭ ازاماتى ەكەن. اۋىلدىڭ ادامدارىن ءىشتارتىپ، ەركەلەي قارايتىن اۋىل بالاسى كۇندە كورىپ جۇرگەن كورشى اعاي جىلى جىميىپ ەركەلەتىپ تۇرعاسىن، اڭقىلداپ سەنىپ قالدى ما ەكەن، الدە قاپيادا شاپقان حايۋان تاسا جەرگە كۇشپەن كوتەرىپ كەتتى مە ەكەن؟! ايتەۋىر، جەلكىلدەپ ءوسىپ كەلە جاتقان قىزعالداق-عۇمىر وقىستا جۇلىندى، ءبىر وتباسىنىڭ كوڭىلىنىڭ نۇرى سەمدى جانە قالاي دەسەڭىزشى؟!. جاس ءولىمنىڭ وكىنىشى بولەك بولار-اۋ، بىراق تاعدىردىڭ جازۋىمەن ناۋقاستى بولسا، امال جوق، ال ۇيدەن جاڭا عانا جايراڭداي كۇلىپ شىعىپ، ءولى دەنەسى ورالعان، ون ەكىدە ءبىر گۇلى اشىلماي جاتىپ ەڭگەزەردەي ەركەكتەن زورلانىپ، كۇل-پارشاسى شىققان، اۋزى-مۇرنىنا توپىراق قۇيىلىپ، ازاپپەن ولگەن ءسابي ءولىمىنىڭ اۋىرتپالىعى مەن جان ازابى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى…

اۋىلدا بۇرىنىراقتا بىرنارسەنى ءبۇلدى­رىپ العان ءىنى-سىڭلىلەرىمىزگە قاباق شىتا قال­ساق، انامىز «جەردەن باۋىرىن ەندى كوتەرىپ، كوزىن ەندى اشقان كۇشىك قوي بۇلار، نەنى ءبىلسىن؟» دەپ باسۋ ايتاتىن. ءومىردىڭ ءمانىن تۇسىنبەگەن، قاتىگەزدىكتى ۇعىنبايتىن جانە زورلىق-زومبىلىق دەگەن قانىپەزەرلىكتىڭ بار ەكەندىگىن بىلمەيتىن ءبۇلدىرشىن اتاۋلىعا كەرەگى ازىرگە تاماق، كيىم، ويىن مەن ۇيقى عانا. بىراق، بىزدە قازىر سولاي ما؟ بالالاردىڭ ۇرلانۋى، بالالاردىڭ ءولىمى جانە پەدوفيلدەردىڭ جاس بالالاردى زورلاۋى ءجيى بولاتىن وقيعاعا اينالدى. ءتىپتى، ءجيى-ءجيى «كىشكەنتاي قىزدى زورلاپ كەتىپتى» دەپ دۇڭك-دۇڭك ەتكەن اڭگىمەلەر، عالامتور مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنداعى حابارلار ەسسىزدەردىڭ ەسىرى­گىن ارتتىرىپ، قۇمارلىعىن وياتا تۇسەتىندەي. كەيبىرەۋلەردىڭ قۇلاعىنا وڭ جاعاتىن بولۋ كەرەك، كەلەسىدە ءوزى جاساپ كورۋگە تىرىسادى ما، كىم بىلگەن؟ نەمەسە، پسيحيكالىق اۋرۋ، ناشاقورلىقتىڭ كەسىرى مە، ايتەۋىر، كوبەيىپ تۇر… اقتاۋ قالاسىنان 300 شاقىرىمعا جۋىق قاشىقتىقتاعى، تەمىرجول بويىنداعى ساي-وتەس اۋىلىندا سوڭعى ءتورت-بەس جىل ىشىندە پەدوفيلدەردىڭ ويرانى تۇراقتى ورىن الىپ كەلەدى دەۋگە بولادى. بۇدان ءتورت جىل بۇرىن پويىزدان ماس كۇيىندە ءتۇسىرىپ كەتكەن جولاۋشى ۆوكزال ماڭىنان 12 جاسار قىزدى دالالىق جەرگە كۇشتەپ الىپ بارىپ، بىرنەشە ساعاتتار بويى قاتىگەزدىكپەن زورلاعان وقيعاسى دا ەلدى ءدۇر سىلكىندىرگەن. پەدوفيل ساناۋلى ساعاتتاردان سوڭ ۆوكزالدان ۇستالعان بولاتىن. بۇدان باسقا ون بالالى وتباسىنىڭ وتاعاسى جانە اۋىل جاس­تارىمەن بىرگە ءوزىنىڭ ۇل-قىزدارىن سپورتقا باۋلىپ، بىرنەشە دودالاردا توپ جارعان جاتتىقتىرۋشى-اكەنىڭ ءۇش قىزىن بىردەي زورلاپ، ءتىپتى بىرەۋىمەن بىرنەشە جىلدار بويى ەرىكسىز تۇردە جىنىستىق قارىم-قاتىناستا بولىپ كەلگەندىگى اشكەرە بولعان ەدى. ايتۋعا اكەسىنەن قورقىپ، ءۇنسىز كونىپ كەلگەن قىزداردى اقىرى اكەنىڭ «ىستىق قۇشاعىنان» سوت اجىراتتى – زورلىقشىل سوتتالىپ كەتتى. ەندىگىسى مىناۋ… قۇداي بەتىن ءارى قىلسىن، بىراق «جامان ايتپاي جاقسى جوق»، الدا تاعى كىمدى نە كۇتىپ تۇر؟ بۇل تەك قانا ساي-وتەستە نەمەسە ماڭعىستاۋدا ەمەس، رەسپۋبليكامىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە كەزدەسەتىن جانە جىلدان-جىلعا قارقىن الىپ بارا جاتقان ۇرەيلى قۇبىلىسقا اينالدى. ماڭعىستاۋ وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپار­تامەنتى ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلاعان مالىمەت­تە دەپارتامەنت بازاسىندا پەدو­فيلدىككە قاتىستى 144 وقيعا تىركەلگەن، بۇل وقيعالاردىڭ بىرەۋىنىڭ «باستى كەيىپكەرى» جۇيكە جۇيەسى ارۋلارى ديسپانسەرىندە ەسەپتە تۇرادى ەكەن، ال قالعاندارى كىمدەر؟ ءون بويىن قۇمارلىقتىڭ قۇرتى كەمىرىپ، بالعىن دەنەدەن تويات ىزدەگەندەردى كىم دەۋ­گە بولادى؟

عالامتور قويناۋىن اقتارىپ وتىرساق، ءبىر عانا اقتاۋ قالاسىندا جاس قىزدارعا شابۋىل جاساۋدىڭ بىرنەشە دەرەكتەرىنە كۋا بولامىز. مىسالى، 2012 جىلى 24 جاس­تاعى ازامات اقتاۋ قالاسىنداعى 5 شاعىناۋداندا قاڭتاردىڭ 20 كۇنى تاڭەرتەڭ ساباققا كەتىپ بارا جاتقان 12 جاسار قىزدى 9 قاباتقا كۇشتەپ الىپ شىعىپ، زورلاعان. سول جىلى قىركۇيەك ايىندا اقتاۋداعى 12 شاعىناۋداندا بەلگىسىز بىرەۋ 4 جاسار قىزدى زورلاماق بولعان. ارادا ءۇش كۇن وتكەندە ءبىر جاس جىگىت 27 شاعىناۋدانداعى تۇرعىنۇيلەردىڭ ءبىرىنىڭ پودەزىنە ەكى وقۋشى قىزدى الىپ كەلگەن. الايدا، كىشكەنە ەكى قىزدىڭ ورتاسىندا سەرەيىپ كەلە جاتقان ەر ادامنىڭ جۇرىسىنەن سەزىكتەنگەن وزگە ادامدار دەرەۋ ءتيىستى ورىندارعا حابارلاپ ۇلگەرەدى. اقتاۋ قالالىق ءىىب قىزمەتكەرلەرى وقي­عاعا قاتىستى 23 جاستاعى جىگىتتى ۇستايدى جانە 4 جاسار قىزدى وڭاشالاعان الدىڭعى وقي­عا دا وسى كۇدىكتىنىڭ ارەكەتى بولىپ شىعادى.

پەدوفيلدەردىڭ ءىسى قازىر قالادان شى­عىپ، اۋىلدىق جەرلەرگە قانات جايا باس­تادى. 2013 جىلى اقتاۋ قالاسىنىڭ ءىر­گەسىندەگى اقشۇقىر اۋىلىندا 51 جاستاعى ەر ادام ويناپ جۇرگەن 5 جاسار قىز بالانى كامپيت بەرىپ الداپ، ۇيگە شاقىرىپ الىپ شەشىندىرە باستايدى. ابىروي بولعاندا شوشىنا ايقايلاعان قىزدىڭ داۋىسىن ەستىگەن كورشىلەر قۇتقارىپ قالادى. ال، ءدال سول جىلى مۇنايلى اۋدانىندا 44 جاستاعى وگەي اكە 12 جاستاعى وگەي قىزىن جىل بويى زورلاپ كەلگەندىگى انىقتالعان. تاعى دا وسى جىلى ناۋرىز ايىندا وبلىس ورتالىعىنداعى 27 شاعىناۋداندا بەلگىسىز ەر ادامنان 2-سىنىپ وقيتىن قىز بالا قاشىپ قۇتىلسا، ءبىر ساعاتتان سوڭ 29 شاعىناۋداندا 3-سىنىپ وقۋشىسىنا شابۋىل جاسالعان. ونى دا جولاۋشىلار قۇتقارىپ قالادى، وسى جولى 37 جاستاعى اقتاۋ قالاسىنىڭ تۇرعىنى ۇستالادى. ال، جەتىباي اۋىلىندا كەشقۇرىم دۇكەنگە بارعان 16 جاسار قىزدى كۇشتەپ كولىككە سالىپ الىپ، بىرەۋىنىڭ ۇيىنە اپارىپ زورلاعان، سونان سوڭ تاعى 6-دا تانىسىن شاقىرىپ الىپ، قىزدى «سىيعا» تارتقانداردىڭ وقيعاسى تاعى بار. «لادا» گازەتىنىڭ سايتى 2013 جىلعى 11 ناۋرىزداعى حابارىندا «اقتاۋ قالالىق ءىىب كريمينالدىق پوليتسيا قىلمىستىق ىزدەستىرۋ ءبولىمى قىزمەتكەرلەرى «ناۋرىز ايىنىڭ باسىنان بەرى وسىنداي 10 وقيعانىڭ تىركەلگەندىگىن ايتتى» دەگەن دەرەك كەلتىرەدى. سوندا، ون ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ون وقيعا تىركەلسە، جاعدايدى شامالاي بەرۋگە بولاتىن بولار؟! ال، قازتاگ اگەنتتىگى سايتىندا 2013 جىلعى 29 ساۋىردە جاريالانعان مادينا اليمحانوۆانىڭ رەسپۋبليكالىق پسيحياتريا، پسيحوتەراپيا جانە ناركولوگيا عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى ع.جولدىعۇلوۆپەن جۇرگىزگەن سۇحباتىندا «2010 جىلدىڭ 9 ايىندا ەلىمىزدە 94 پەدوفيلدىك دەرەگى تىركەلسە، 2011 جىلى وسى مەرزىمدە 111, 2012 جىلى 248 زورلاۋ جانە 120 جىنىستىق سيپاتتاعى كۇشتەۋ ارەكەتى تىركەلگەن» دەگەن دەرەك كەلتىرەدى.

رەسپۋبليكا بويىنشا دا جاعدايدىڭ ءماز ەمەس ەكەندىگى كورىنىپ تۇر. مۇنداي وقيعالاردى جانە ستاتيستيكا دەرەكتەرىن تىزبەكتەي بەرۋ مىندەت ەمەس، ايتپاعىمىز – پەدوفيلدەر نەگە كوبەيىپ كەتتى؟ جانە ولاردىڭ تەك قىز بالالارعا عانا ەمەس، اراسىندا ۇل بالالارعا شابۋىل جاساۋى دا كەزدەسىپ قالادى. ءبىز بالالاردى قالاي قورعايمىز؟ بۇگىنگى سۇراق تا، ماسەلە دە – وسى. ءالى ەسىمدە، بالا كەزىمىزدە ءبىز جاتاتىن شوپان بالالارىنا ارنالعان كەڭشار ورتالىعىنداعى ينتەرناتتا الدەبىر اڭگىمە تارادى. اۋدان ورتالىعى بەينەۋدە «ەرەسەك ەر ادام بەس جاسار قىزدى زورلاپ، ءولتىرىپ، كوپقاباتتى ءۇيدىڭ پودەزىنە وتىرعىزىپ كەتىپتى» دەپ قورقىنىشتى اڭگىمە ايتا­تىن جاسى ۇلكەن قىزدار. «زورلاۋ» دەگەننىڭ ءمانىن تۇسىنبەسەك تە، اڭگىمەنىڭ ۇرەيلى مانەرى، قىزدىڭ ءولتىرىلۋى وقيعانىڭ جاقسى ەمەس ەكەندىگىن بىردەن سەزدىرتەتىن. كەيىننەن وقيعاعا قاتىستى ۇستالعان ازاماتتى «ءولىم جازاسىنا كەسىپتى» دەگەندى دە ەستىدىك، قور­قىنىش ۇلعايا ءتۇستى. قالاي بولعاندا دا ىسكە كىنالى سانالىپ، اباقتىعا اتتانعان سول ادام قايتىپ اۋىلعا ورالعان جوق. سودان كەيىن كىشكەنتاي قىزداردى زورلاۋ تۋرالى اڭگىمە قۇلاعىمىزعا تيگەن جوق، ياعني جىگىتتەر جاعىنا وسى وقيعا جانە جازىقتىنىڭ اۋىر جازالانۋى ساباق بولعان سياقتى.

قازىر پەدوفيلدەردىڭ «داۋرەنى» ءجۇرىپ تۇر. ولاردىڭ كوبەيۋىنە ءبىرىنشى جازانىڭ جەڭىلدىگى اسەر ەتسە، ەكىنشىدەن اقپاراتتىڭ اشىقتىعى دا وزىندىك ىقپالىن تيگىزەدى دەپ ويلايمىز. مىسالى، 10-15 جىلعا سوتتالعان پەدوفيل ءتىرى بولسا ءبارىبىر ورالادى، كەلگەن سوڭ ءوز ءىسىن قايتالاماسىنا ەشكىم كەپىلدىك بەرە المايدى. سونداي-اق، بارلىق اقپارات قۇرالدارىندا جارنامالانعانداي-اق اتىس-شابىس، كىسى ءولتىرۋ، قىز زورلاۋ، سۋيتسيدكە بارۋ تۇرلەرى، ت.ب. قىلمىستىق وقيعالاردىڭ تىنباي بەرىلۋى ادامداردىڭ وعان بويىن ابدەن ۇيرەتىپ، پسيحيكاسىنا تىقپالاپ، قۇلاعىنا ءسىڭدىرىپ جىبەرگەندەي. جالپى پەدوفيلدەرمەن كۇرەس وزگە مەملەكەتتەردىڭ دە «باس اۋرۋىنا» اينالعان، سول سەبەپتى ولارمەن كۇرەس نەمەسە ولاردى جازالاۋ قاتاڭ نازاردا. ادەتتە ولارعا قولدانىلاتىن جازا حيميالىق، حيرۋرگيالىق كاستراتسيا مەن ءومىر بويى تۇرمەگە جابۋ. دەرەكتەر حيميالىق كاستراتسيانىڭ قۇمار­لىقتى باساتىن پسيحيكالىق-فارما­كولوگيالىق ءتاسىل، ول ادامعا انتي-اندروگەن دارىلەر ىشكىزۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى دەسە، حيۋرگيالىق ءتاسىل جىنىس بەزدەرىنىڭ تىندەرىن حيرۋرگيالىق جولمەن الىپ تاس­تايتىن جول. ءبىرىنشى ءتاسىل مولدوۆا، پولشا، وڭتۇستىك كورەيا جانە اقش-تىڭ بىرقاتار شتاتتارىندا جۇزەگە اسىرىلسا، ەكىنشى ءتاسىل گەرمانيا مەن چەحيادا جولعا قويىلعان. زاڭدا قاراستىرىلعانمەن، ونى دا تالقىلاپ-ساراپتاۋشىلار كوپ. ءبىر تاراپ «قىلمىسكەردىڭ قۇقى» دەگەندى ايتىپ، وعان ءماجبۇرلى تۇردە جاسالماۋى كەرەك، ونىڭ كەلىسىمى قاجەت دەگەندى ايتسا، ەكىنشىلەر «ولار كامەلەتكە تولماعان جاستى، كىشكەنتاي بالانى زورلاردا ونىڭ قۇقىن ويلاپ، كەلىسىمىن الىپ پا ەدى؟ ونىڭ ومىرىنە قانشالىقتى نۇقسان كەلتىردى، ءتىپتى بىرقاتارى مەزگىلسىز اجال قۇشتى ەمەس پە؟ ولارعا اۋىر جازالار لايىق» دە­گەنگە سايادى. كاستراتسيا جاسالعان جان­نىڭ ءبىرجولاتا جىنىستىق قابىلەتىنەن ايىرىلمايتىندىعىن ەسكەرسەك، ونىڭ مۇنداي قىلمىسقا قايتا اينالىپ سوعۋى دا ابدەن مۇمكىن ەكەن. بىراق، چەحيادا كاستراتسيا جاسالعان 100-گە جۋىق قىلمىسكەر 10 جىلدا بىردە-ءبىر رەت اتالمىش قىلمىستى قايتالاۋعا جول بەرمەگەن كورىنەدى. كورشى رەسەي ەلىندە دە بۇل – وزەكتى تاقىرىپ. 2009 جىلى بۇل ەلدە تۇرمەدەگى مەرزىمىنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن وتەسە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتاتىن زاڭ تارماعىنا ساي بوساپ شىققانداردىڭ 90 پايىزى قىلمىستى قايتالاعان. قايتالاۋشىلاردى ءومىر بويى تۇرمە كۇتىپ تۇرادى جانە حيميالىق كاستراتسيا دا قولدانىلۋى مۇمكىن.      قازاقستاندا پەدوفيلدەرگە بەرىلەتىن جازا – 15-20 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ. بىزدىڭشە، جازا تەك قىلمىس جاساۋشىلاردى ءجاي جازالاپ قانا قويماي، كوز قورقىتۋ ءۇشىن كەم دەگەندە ءبىر رەت بولسا دا كەيىنگىگە ساباق بولاتىنداي دارەجەدە بولۋى ءتيىس. سوندا عانا بالالاردىڭ وبالىنا قالىپ جۇرگەن وزبىرلار اياعىن تارتۋى مۇمكىن. ايتپەسە، قىلمىسكەر مەملەكەتتەن بولىنگەن قىرۋار قارجىعا ءىشىپ-جەپ، تۇرمەنىڭ توسەگىندە «شالجيىپ» جاتىپ، مەرزىمى بىتكەندە نەمەسە الدەقانداي جەڭىلدىكتەرگە ىلىگىپ قايتىپ كەلەرى انىق. ال، اجال قۇشقان ءسابيدىڭ وبالى مەن ونىڭ وتباسى، تۋىس-تۋعاندارىنىڭ جان ازابىن، قاسىرەتىن كىم وتەيدى؟ كەي كەزدەرى وقيعادان بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ «كۇدىكتى» ۇستالادى، ال ول بولسا «مەن ەمەس» دەپ اقتالۋدان تانباعان كۇيى جازالانادى. جۇرت اراسىندا «كىنالى ناقتى سول ما؟» دەگەن سۇراق قالادى. ال، ساي-وتەستە ورىن العان وقيعادا قىلمىسكەردى اۋىل تۇرعىندارى تاپجىلتپاي ۇستاپ، ناقتى انىقتاپ وتىر. دالەل-دايەك، كىنالىنى ىزدەپ ارەگە ءتۇسۋدىڭ قاجەتى جوق. وسىنداي ناقتى انىقتالعان قىلمىسكەردى ەلىمىزدە ءبىر رەت بولسا دا اۋىر جازالاسا، وزگەلەرگە ساباق بولار ەدى. P.S. اۋىل تۇرعىندارىنان جەتكەن مالىمەت بويىنشا، قىلمىسكەردىڭ وتباسىن ازىرگە اشۋلى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ اراسىنان الىپ كەتكەن. ويدا-جوقتا كىسى قولىنان ازاپتالىپ ولگەن ءبىر وتباسىنىڭ جالعىز قىزىنىڭ دەنەسى 14 مامىردا جەر قوينىنا تاپسىرىلدى. حايۋاننىڭ ارەكەتىن ەستىگەن ەل ۇرەي قۇشاعىندا. وقيعادان سوڭ اۋىلعا مولدالار كەلىپ، ۋاعىز-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزىپ تە كەتىپتى. كىسى ءولتىرۋشىنى اسىل ءدىنىمىزدىڭ قۇپتامايتىنى، ونىڭ و دۇنيەدەگى جاۋابى مەن جازاسى اۋىر بولاتىنى ءدىني ىلىمنەن بەلگىلى. اللا الدىنداعى جازاسىن اركىم ءوزى-اق تارتا جاتار، ال قوعام مەن زاڭ، ادام الدىندا، ەڭ ءبىرىنشى نارەستە رۋحى الدىندا قىلمىسىنا ساي جازاسى بولۋى ءتيىس.

گۇلايىم شىنتەمىرقىزى، «ەگەمەن قازاقستان».

ماڭعىستاۋ وبلىسى.