قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي كەنەسارى حاننىڭ باس سۇيەگى ەلگە قايتارىلۋ ءىسىن جۇيەلى تۇردە قولعا الۋىمىز قاجەت. بۇل تۋرالى «حان كەنەنى قايتارامىز!» قوزعالىسىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى نۇرلان امىرەقۇلوۆ ايتتى.

بۇعان دەيىن قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارىنىڭ باس سۇيەگىن رەسەيدەن قايتارىپ الۋ ماسەلەسى تالاي كوتەرىلگەن بولاتىن. ءتىپتى، «كەنەسارى حاندى قايتارامىز!» قوزعالىسىنىڭ بەلسەندىلەرى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينگە رەسمي تۇردە ەكى رەت پەتيتسيا جولداعان-دى. ەندى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي ءۇشىنشى مارتە پەتيتسيا جولدانباق.

“ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن ساقتاۋ جولىندا ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس جاساپ، قاسىق قانى قالعانشا كۇرەسكەن كەنەسارى حاننىڭ باس سۇيەگىن تۋعان جەرىنە اكەلىپ، ارۋلاپ جەرلەۋ – ءاربىر قازاقتىڭ قاسيەتتى پارىزى. سول پارىزدى ورىنداۋ ءۇشىن رەسەي زاڭىنا سايكەس 1 ميلليون ادامنىڭ قولىن جيناۋ قاجەت ەكەن.  رەسەي پرەزيدەنتى سوندا عانا بۇل ماسەلەنى رەسمي تۇردە شەشۋگە كەلىسىم بەرەدى.”- دەدى نۇرلان امىرەقۇلوۆ.

«حان كەنەنى قايتارامىز!» قوزعالىسىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسىنىڭ ايتۋىنشا، قازىر كەنەسارىنىڭ قاسيەتتى باسىن ەلگە قايتارۋدى قولداپ قول قويعان 100 مىڭ ادام بار.

حان كەنەنىڭ قىرعىزستاندا جەرلەنگەن مۇردەسىن تابۋ اسا قيىن شارۋا. ول سۇيەك تابىلماۋى دا مۇمكىن.

“كەنەسارى – قازاقتىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەن تۇلعا. قازاق حالقىندا «ءولى رازى بولماي ءتىرى بايىمايدى» دەگەن ءسوز بار. ءبىز سول قازاق تاۋەلسىزدىگى جولىندا شەيىت بولعان بابالارىمىزدى قۇرمەتتەۋگە، قاستەرلەۋگە ءتيىسپىز. ول ءۇشىن بىرىنشىدەن حان كەنەنىڭ قاسيەتتى باسىن قايتارىپ الۋ ءىسى تولىقتاي ەلدىڭ ارمانى مەن ۇلتتىڭ ماقسات-مۇراتىنا اينالۋى كەرەك. ەكىنشىدەن، مۇنداي ماسەلە قوعام تاراپىنان قولداۋعا يە بولىپ، قازاقستان مەن رەسەي مەملەكەتتەرىنىڭ اراسىنداعى ساياسي ديپلوماتيا شەڭبەرىندە شەشىلگەنى دۇرىس. ۇشىنشىدەن، حان كەنەنىڭ قىرعىزستاندا جەرلەنگەن مۇردەسىن تابۋ اسا قيىن شارۋا. ول سۇيەك تابىلماۋى دا مۇمكىن. سوندىقتان دا زاڭدى جولمەن رەسەيدەگى باس سۇيەكتى ەلگە اكەلۋدىڭ جولدارىن قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا حالىق بولىپ جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك”،- دەدى ول.

سونداي-اق  نۇرلان امىرەقۇلوۆ ىرگەدەگى رەسەي بيلىگى اق پاتشانىڭ سۇيەگىن تاۋىپ ارۋلاپ جەرلەگەنىن، وعان ارناپ ەڭسەلى ەسكەرتكىش قويعانىن تىلگە تيەك ەتتى.

“رەسەي ءتىپتى، كولچاكتىڭ وزىنە قۇرمەت كورسەتىپ جاتىر. ءبىز سولاردان ۇلگى الىپ، كەنەسارىنىڭ ارۋاعىنا تاعزىم جاساپ، ونىڭ مۇردەسىن تابۋعا ءتيىسپىز. سەبەبى  كەنەسارى – قازاقتىڭ سوڭعى حانى. ونىڭ باس سۇيەگىنىڭ جوعالۋى – قازاق حاندىعىنىڭ جوعالۋى. ونىڭ باس سۇيەگىنىڭ ەلگە كەلۋى 550 جىلدىق تاريحى بار قازاق حاندىعىنىڭ ومىرشەڭدىگىن كورسەتەدى”، – دەيدى امىرەقۇلوۆ.

ماماندار قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى قارساڭىندا تەك كەنەسارى حاننىڭ باسىن ەلگە قايتارۋمەن عانا شەكتەلىپ قالماۋ قاجەتتىلىگىن ايتادى. ولار رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ باسشىلارىنان پاتشا وكىمەتى جانە كەڭەستەر وداعى تۇسىندا قازاق ەلىنەن الىنعان باسقا دا مادەني-تاريحي جادىگەرلەرىمىزدى قايتارۋدى تالاپ ەتۋ قاجەت دەگەن پىكىردە.

ونىڭ باس سۇيەگىنىڭ جوعالۋى – قازاق حاندىعىنىڭ جوعالۋى. ونىڭ باس سۇيەگىنىڭ ەلگە كەلۋى 550 جىلدىق تاريحى بار قازاق حاندىعىنىڭ ومىرشەڭدىگىن كورسەتەدى.

«كەنەسارى حان» قوعامدىق قورىنىڭ ديرەكتورى مۇحتارحان اباعان ءبىر سوزىندە: “كەنەسارىنىڭ باسىن ىزدەيتىن ءتۇرلى ۇيىمداردىڭ، زيالىلاردىڭ، عالىمداردىڭ باسى ءبىر ارناعا توعىسا قويعان جوق. بۇل ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشۋ ءۇشىن الدىمەن ءوزىمىز ءبىر جاعادان باس شىعارىپ الۋىمىز كەرەك. بۇل ءبىر. مەنىڭ ايتقىم كەلەتىن ەكىنشى ماسەلە «كەنەسارىنىڭ باسىن اكەلۋگە ميلليون ادام جيناۋ كەرەك» دەپ جۇمىستى بىرجاقتى عانا جۇرگىزۋگە بولمايدى. وسى باعىتتا ءتۇرلى عىلىمي كونفەرەنتسيالار ۇيىمداستىرىپ، قولدان كەلەتىن شارۋالاردى اتقارا بەرگەن ءجون. مىسالى، كەنەسارىنىڭ اتىنا قازاقتىڭ بارلىق قالاسىنان كوشە بەرۋ ماسەلەسىن قولعا الاتىن كەز كەلدى. ماسەلەن، الماتىداعى فۋرمانوۆ كوشەسىن كەنەسارىنىڭ اتىنا بەرۋگە بولادى. ويتكەنى كەنەسارى سونداي قۇرمەتتەۋگە لايىق تۇلعا”، دەگەن بولاتىن.

كەنەسارى قازاق تاۋەلسىزدىگىن ساقتاۋدى ماقسات ەتتى. تاريحشىلار ونىڭ وتارشىلدارعا قارسى سوعىستى بىردەن باستاماعانىن دالەلدەدى. ول بىرنەشە مارتە ديپلوماتيالىق قادامدار جاساپ، ءى نيكولاي پاتشاعا، ورىنبور گەنەرال-گۋبەرناتورلارى ۆ.ا.پەروۆسكيگە، ۆ.ا.وبرۋچەۆكە، ءسىبىر گەنەرال-گۋبەرناتورى پ.د.گورچاكوۆكە حات جولداپ، ءتيىستى تالاپتارىن قويعان.