|  |  |  | 

جاھان جاڭالىقتارى كوز قاراس ساياسات

بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگى قازاقستانعا نە بەرەدى؟

13578862_1019888708058497_1690130880_n-1-1-e1467174527188

قازاقستان كەلەسى جىلعا بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى بولىپ سايلاندى. بۇل جاڭالىق ەلىمىزدە تاريحي وقيعا دەپ باعالانىپ جاتىر. جالپى، ونىڭ قازاقستان ءۇشىن مۇمكىندىگى مەن ارتىقشىلىعى قانداي؟

ءازىمباي عالي

بۇل رەتتە ءبىز سوزگە تارتقان ساياساتتانۋشى ءازىمباي عالي حالىقارالىق ۇيىمنىڭ تىزگىنىن قولعا الۋ قازاقستان جانە قازاقستان ديپلوماتياسى ءۇشىن ۇلكەن ولجا ەكەنىن ايتادى.

ونىڭ پىكىرىنشە،

بۇل وقيعا بۇگىندەرى گەوساياساتتا اراسى قاتتى الشاقتاعان رەسەي مەن اقش قارىم-قاتىناسىنا „جىلىلىق„ اكەلۋى مۇمكىن.

— ءىى-دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن قۇرىلعان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ماقساتى ءىرى دەرجاۆالار اراسىندا اسكەري قاقتىعىستى بولدىرماۋ بولىپ تابىلادى. وسى ماقساتتا ءار جىلدارى تۇراقتى جانە تۇراقتى ەمەس مۇشەلەرى الماسىپ، كەڭەسكە توراعالىق ەتۋدە بەيبىتشىلىك مۇددەسىندە ءتۇرلى باستاما كوتەرەدى.

بيىل تۇراقتى ەمەس مۇشەنى سايلاۋدا قازاقستان كەزدەيسوق تاڭدالىپ وتىرماعان سەكىلدى. وسى جاعىنان العاندا، حالىقارالىق قاۋىمداستىق اراسى تىم سۋىپ بارا جاتقان باتىس پەن رەسەيدى، اقش پەن رەسەيدى تابىستىرعىسى كەلەتىن بولۋى كەرەك. ويتكەنى بۇل دۇردارازدىق بارلىق تاراپتىڭ ەكونوميكاسىنا ايتارلىقتاي زيان اكەلىپ جاتىر، — دەيدى ول.

سونداي-اق ساياساتتانۋشى ۋكراينا ماسەلەسىنىڭ دە ءبىر رەتكە كەلىپ قالۋ ىقتيمالدىلىعىن جوققا شىعارمايدى.

— رەسەيگە سانكتسيا ۋكرايناعا قاتىستى سالىندى. قازىر سانكتسيانى الۋ تۋرالى ەۋروپانىڭ بىرقاتار مەملەكەتى ماسەلە كوتەرىپ جاتىر. رەسەي دە بۇل مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، كەلىسسوزدەرگە بارۋعا دايىندالادى، — دەيدى ول.

حالىقارالىقتان تىس ايماقارالىق ماسەلەلەردى دە وڭتايلى شەشىپ الۋعا مۇمكىندىك تۋماق. ورتالىق ازيا ءۇشىن شەشىمىن تاپپاعان ورتاق ماسەلە كوپ. مىسالى، سۋ، ەنەرگەتيكا، ەسىرتكى تاسىمالى ماسەلەلەرى. مىنە، مۇنىڭ بارلىعىن حالىقارالىق ۇيىم مىنبەرىنەن كوتەرىپ، كۇرمەۋى قيىن ماسەلەلەردى ءبىرشاما جەڭىلدەتىپ الۋعا بولادى ەكەن.

كەشە عانا تۇركيا سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى قازاقستاننىڭ، اسىرەسە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ رەسەي مەن تۇركيا اراسىنا اراعايىندىق جاساپ، دوستاستىق قارىم-قاتىناستى جاڭعىرتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن العىس بىلدىرگەن ەدى. وسى جاعىنان العاندا، ساياساتتانۋشى ايتپاقشى، قازاقستاننىڭ جەمىستى اراعايىندىق قىزمەتى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ باسقا دا مۇشەلەرىنە قاجەت بولىپ وتىرعان سىندى.

بۇۇ قاۋىپسىزدىك ۇيىمى 15 مەملەكەتتەن تۇرادى، ونىڭ 5-ءۋى تۇراقتى مۇشە (رف، اقش، قحر، ۇلىبريتانيا جانە فرانتسيا). ال قالعان ونىنىڭ ارقايسىسى 5 ايماقتىق توپتان ەكى جىلعا سايلانادى. دەمەك، كەلەسى جىلى قازاقستان ازيا-تىنىق مۇحيت توبىنداعى مەملەكەتتەردى تانىتۋشى مالايزيانىڭ ورنىن باساتىن بولادى.

بۇگىن سەناتتا قاسىم-جومارت توقاەۆ «بۇل — شىن مانىندە تاريحي وقيعا، ەلباسى باستاعان وتاندىق ديپلوماتيانىڭ تاريحي جەڭىسى، بۇكىل الەم تانىعان سىرتقى ساياساتى سىندارلى ەل ەكەنىمىزدىڭ ايقىن كورىنىسى بولىپ تابىلادى„ دەپ مالىمدەدى.

 365info.kz

 

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • اباق انا جانە تاسبيكە انا

    اباق انا جانە تاسبيكە انا

    ءمامي بي جۇرتبايۇلىنىڭ شەجىرەسىندە ايتىلۋىنشا كەرەي ۇلىسىنىڭ ارعى تەگى – شەپ، سەپ، بايلاۋ، قويلاۋ، ەلدەي، كولدەي، يزەن، جۋسان سەكىلدى تايپالاردان تارالادى ەكەن. اتالعان تايپالاردىڭ ءبىرازى ەسكى تاريح بەتتەرىنەن كەزدەسسە، ەندى ءبىر ءبولىمى قازىرگە دەيىن كەرەي رۋىنداعى اتالاردىڭ ەسىمى رەتىندە اتالىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبىر سەبەبىن ارعى تاريحتاعى اتالاردىڭ اتى وشپەسىن دەپ كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ اتالار اتىن قايتا جاڭعىرتىپ قويعان داستۇرىنەن قاراۋ كەرەك. اباق اتاۋىنا كەلسەك، ارىدا كەرەي حانزادالارى مەن حانىشالارىنىڭ اراسىندا اباق، اباقبەردى، اباحان، اباقتاي، اباقاي، اباق بيكە سىندى ەسىمدەر بولعان. سول اتا-اپالارىنىڭ جولىن جالعاعان، توزىپ كەتكەن كەرەي ەلىنىڭ باسىن قوسىپ، وعان ءاز انا بولعان اباق ەسىمدى قاسيەتتى انا ومىردە بولعان ادام. قازاق تاريحىندا رۋ اتىنا اينالعان ءاز انالار از بولماعان. كورنەكتى جازۋشى،

  • زەلەنسكي ۋيتكوفف جانە كۋشنەرمەن “مازمۇندى اڭگىمە” بولعانىن ايتتى

    زەلەنسكي ۋيتكوفف جانە كۋشنەرمەن “مازمۇندى اڭگىمە” بولعانىن ايتتى

    ۆلاديمير زەلەنسكي  ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي اقش پرەزيدەنتىنىڭ ارنايى ۋاكىلى ستيۆ ۋيتكوفف جانە ترامپتىڭ كۇيەۋبالاسى دجارەد كۋشنەرمەن تەلەفونمەن ء“ماندى ءارى كونسترۋكتيۆتى” اڭگىمەلەسكەنىن حابارلادى. ۋيتكوفف پەن كۋشنەر 2 جەلتوقساندا ماسكەۋدە رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەسكەن. ء“بىز كوپتەگەن اسپەكتىگە نازار اۋداردىق جانە قانتوگىستى توقتاتىپ، رەسەيدىڭ ءۇشىنشى رەت باسىپ كىرۋ قاۋپىن جويۋعا كەپىلدىك بەرەتىن ماڭىزدى جايتتاردى، سونىمەن بىرگە رەسەيدىڭ وتكەن جولعىداي ۋادەسىن ورىنداماۋ قاۋپى سياقتى نارسەلەردى تالقىلادىق” دەدى زەلەنسكي. اڭگىمەگە سونىمەن بىرگە قازىر اقش-تا جۇرگەن ۋكراينا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جانە قورعانىس كەڭەسىنىڭ حاتشىسى رۋستەم ۋمەروۆ، قارۋلى شتابتىڭ باستىعى اندرەي گناتوۆ قاتىسقان. Axios دەرەگىنشە، اڭگىمە ەكى ساعاتقا سوزىلعان. كەلىسسوزدەردەن حابارى بار دەرەككوزدىڭ ايتۋىنشا، ۋيتكوفف پەن كۋشنەر ەكى جاقتىڭ دا تالاپتارىن جيناپ جاتىر جانە ءپۋتيندى دە، زەلەنسكيدى دە

  • زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    رەي فەرلونگ اندرەي ەرماك (سول جاقتا) پەن ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي (وڭ جاقتا). 2019 جىل. اندرەي ەرماك ۇشاقتان تۇسە سالا ءوزىنىڭ باستىعىن قۇشاقتادى. 2019 جىلى قىركۇيەكتە پرەزيدەنت زەلەنسكيمەن جىلى جۇزدەسۋ جاڭادان باستالىپ كەلە جاتقان ساياسي سەرىكتەستىكتىڭ باسى ەدى. بۇل – ەرماكتىڭ رەسەي تۇرمەسىندە وتىرعان 35 ۋكراينالىقتى ماسكەۋدەن الىپ كەلگەن ءساتى. ال 2020 جىلى ەرماك زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى بولدى. بىراق ۋكرايناداعى جەمقورلىق شۋىنان كەيىن ونىڭ قىزمەتىنە جۇرتتىڭ نازارى اۋدى. سەبەبى ەرماك ۋكراينا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىنا بولىنگەن قارجى جىمقىرىلعان كوررۋپتسيا سحەماسىندا نەگىزگى رولدە بولعان دەگەن اقپارات تاراعان. بىراق تەرگەۋشىلەر بۇل جايتتىڭ جاي-جاپسارىن تولىق اشقان جوق. ەرماكتىڭ ءوزى ازاتتىقتىڭ ۋكراينا قىزمەتىنىڭ رەسمي ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن جوق. سونىمەن زەلەنسكيدىڭ كەڭسەسىن باسقارىپ وتىرعان ەرماك كىم؟ تەلەۆيدەنيەدەن

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: