الەمدە قانشا ادام بولسا، سونشا تۇتىنۋشى بولادى ەكەن. تۇتىنۋشى – ول بارلىق ادامزات بالاسىنا ءتان ورتاق بەلگىلەرگە يە. «ادام-تۇتىنۋشى» دەسەكتە، «تۇتىنۋشى-ادام» دەسەكتە قاتەلەسپەيمىز. مىسالى، ادام بولىپ تۋىلىپ، ازاماتتىعى بولماۋى مۇمكىن، الايدا، ادام بولىپ تۋىلىپ، ادامدار اراسىندا ءومىر ءسۇرىپ، تۇتىنۋشى بولماۋى ەش مۇمكىن ەمەس نارسە. «تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ تۋرالى» زاڭنىڭ پرينتسيپتەرى، كوپتەگەن ەرەجەلەرى وركەنيەتتى جولعا تۇسكەن بارلىق ەلدەرگە ورتاق، بىردەي بولىپ كەلەدى. ونداي زاڭ بىزدە دە بار. الايدا ءبىر وكىنىشتىسى، بىزدەر ءوزىمىزدىڭ تۇتىنۋشى رەتىندەگى قۇقىقتارىمىزدى بىلە بەرمەيمىز، بىلگەندەرىمىز، سول قۇقىقتارىمىزدى پايدالانبايمىز. شىندىعىندا، قازاقستاننىڭ قازىرگى جاعدايىندا بىردەن-ءبىر «جۇمىس جاسايتىن» زاڭ، وسى – «تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ تۋرالى» زاڭ دەر ەدىم. كەزىندە، قازاق ءتىلى بويىنشا دا، وسى زاڭنامانى قولدانىپ، ءبىراز مەكەمەنى سوتتان جەڭىپ ەدىك. ويتكەنى، اتالعان زاڭعا سايكەس، كەز-كەلگەن قىزمەتتى قازاق تىلىندە تالاپ ەتۋگە قۇقىعىمىز بار. بىراق، ول باسقا اڭگىمە.
ەندى، جۋرناليستەر كۇنىنە نە قاتىسى بار بۇل اڭگىمەنىڭ، سوعان توقتالايىن. ءبىز ساتىپ الاتىن، تۇتىناتىن كەز-كەلگەن زات، ءونىم ازاماتتىق كودەكسكە سايكەس ءۇش اق تۇرگە بولىنەدى، ولار: تاۋار، جۇمىس جانە قىزمەت. بۇكىل دۇنيەجىۇزى بويىنشا وسىلاي كلاسسيفيكاتسيالانادى. تيىسىنشە، ءسىز بەن ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى تەلەديداردان تاماشالايتىن باعدارلامالارىمىز — قىزمەت ءونىمى، ال ءبىز كورەرمەندەر – تۇتىنۋشى بولىپ ەسەپتەلەمىز.
ەندى ماسەلەنىڭ توتەسىنە كوشەيىك، ماعان زاڭگەر رەتىندە استانا قالاسىندا تۇراتىن، وسى فەيسبۋك ارقىلى «دوس» رىسجان مۇراتبەكقىزى ەسىمدى قارىنداس ءوز وتىنىشىمەن جۇگىندى. ول ءوزىنىڭ بالا كەزىنەن بەرى، ساۋلە ابەدينوۆانىڭ جۇرگىزگەن «اقجۇنىس» باعدارلاماسىن كورىپ وسكەنىن، اتالعان باعدارلامانىڭ بۇل كۇندە بەلگىسىز سەبەپتەرمەن تەلەديداردان الىنىپ تاستالعانىن ايتىپ، قايتادان سول باعدارلامانى تەلەديدارعا قايتارۋ مۇمكىندىگى بار ما دەپ سۇرادى. مەن رىسجانعا ونىڭ تۇتىنۋشى رەتىندە ءوزى تۇتىنعىسى كەلەتىن كەز-كەلگەن قىزمەتپەن ءونىمدى تالاپ ەتۋگە قۇقىلى ەكەندىگىن ءتۇسىندىرىپ، ەگەر شىنىمەن سول باعدارلامانى قايتارۋ ويى بولسا، وندا ءوز اتىنان مينيستر اتىنا حات جولداۋعا كەڭەس بەردىم. ناتيجەسىندە، تومەندەگىدەي حات پايدا بولدى.
قۇرمەتتى دوستار! سىزدەرگە وسى حاتتى ۇسىنا وتىرىپ، ەگەر تۇتىنۋشى رەتىندە وزدەرىڭىز ءسۇيسىنىپ كورگەن باعدارلامانى تەلەديداردان كورگىڭىز كەلسە، وسى پوست استىنا: 1. اتى-ءجونىڭىزدى، 2. مەكەن-جايىڭىزدى كورسەتىپ قولدايتىندارىڭىزدى بىلدىرسەڭىز بولادى، ءبىز (رىسجان ەكەۋمىز) ءوز تاراپىمىزدان، قولداۋشىلار سانى بەلگىلى-ءبىر مەجەگە جەتكەن سوڭ ءبارىڭىزدى كورسەتە وتىرىپ حاتتى مينيسترگە تابىس ەتەتىن بولامىز.
ەگەر ءوزىڭىز تۋرالى مالىمەتتى اشىق كورسەتكىڭىز كەلمەسە، رىسجان مۇراتبەكقىزىنىڭ نەمەسە مەنىڭ جەكەمە جازساڭىز بولادى. سونىمەن قاتار، فەيسبۋكتە تىركەلمەگەن، بىراق قولدايتىن باسقا جانۇيا مۇشەلەرىن دە كورسەتۋگە دە بولادى.
p/s: ساۋلە ابەدينوۆانىڭ ءوزى رىسجان ەكەۋىمىزدىڭ بۇل تىرلىگىمىزدەن ەش حابارى جوق، بىراق ەل قولداپ، مينيستر قولداپ كەتىپ جاتسا «اقجۇنىستى» قايتا ومىرگە اكەلۋگە قارسىلىعى بولا قويماس دەپ ويلايمىز.
اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيالار ءمينيسترى
د.ءا.اباەۆقا
استانا قالاسى، شاپاعات كوشەسى 24 ءۇي تۇرعىنى ر.مۇراتبەكقىزىنانقۇرمەتتى داۋرەن اسكەربەكۇلى!
رۋحاني تاربيە ماسەلەسىندە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ، سونىڭ ىشىندە تەلەباعدارلامالاردىڭ ءرولى اسا زور ەكەنىنە ەشكىم داۋ ايتا قويماس. ءبىر قاراعاندا قازىرگى شاقتا تەلەارنالار مەن ولارداعى باعدارلامالاردىڭ سانى قىرۋار كوپ سياقتى بولىپ كورىنەدى. الايدا ەگەر ولارعا حاباردىڭ قازاق تىلىندە ءجۇرۋى، ءدىلىمىز بەن دىنىمىزگە ساي كەلۋى، وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋى، تارتىمدىلىعى جايلى تالاپتار قوياتىن بولساق، جاڭا عانا كوپ بولىپ كورىنگەن دۇنيەلەردىڭ قاتارى ايتارلىقتاي سەلدىرەپ قالار ەدى. سوندىقتان باتىس پەن شىعىستىڭ بىزگە جات مادەنيەتىنىڭ قىسپاعىندا قالعان قازىرگى كەزدە ءوز رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزدى ءوز تىلىمىزدە ناسيحاتتايتىن جاڭا حابارلار كەرەك دەپ سانايمىز. ەگەر اتالعان ماقساتتى جۇزەگە اسىراتىن حابارلار «وزىنە ۇلگى تۇتىپ بوي تۇزەيتىندەي كىمدە قانداي حابار بار ەدى» دەپ ىزدەيتىن بولساق، ول ۇلگىنى الىس-جاقىن شەتەلدەن ىزدەپ قاجەتى جوق. سەبەبى قازاقتىڭ قىز-كەلىنشەكتەرىنىڭ باسىم كوپشىلىگى بۇل ساۋالعا «اقجۇنىس» دەپ جاۋاپ بەرەر ەدى. ءيا، 2002-2006 جىلدارى «قازاقستان» تەلەارناسىندا كورەرمەندەرىن تەلەديداردىڭ الدىندا تاپىلجىتپاي ۇستاعان «اقجۇنىس» اتتى حابار بولدى. وسى ءتورت جىلدىڭ ىشىندە اقجۇنىس تەك قانا قىز-كەلىنشەكتەردىڭ عانا ەمەس، قوعامنىڭ بۇكىل قاباتتارى ءسۇيىپ قارايتىن شىن مانىندەگى وتباسىلىق حابارعا اينالدى. بۇل حاباردىڭ تانىمالدىلىعى سونشا، جابىلعانىنا ون جىل وتسە دە ونى جۇرگىزگەن بەلگىلى جۋرناليست ساۋلە ابەدينوۆانى ەل-جۇرت ءالى كۇنگە «اقجۇنىس» دەپ اتايدى. كورەرمەندەرىنىڭ كوزايىمىنا اينالعان س.ابەدينوۆا وسىدان ءتورت جىل بۇرىن قۇرعان جۋرنالىنىڭ اتىن دا «اقجۇنىس — استانا» دەپ اتاپتى. تۇڭعىش نومىرىنە ءماجىلىس دەپۋتاتى نۇرتاي سابيليانوۆ دەمەۋشىلىك جاساپ، قولداۋ كورسەتكەن اقجۇنىس — استانا» جۋرنالى جايلى «ايقىن»گازەتىنە 30.03.2012 شىققان ماقالادا بىلاي دەپ جازىلىپتى: «اقپارات ايدىنىندا تىزگىندى شەتتىلدى باسىلىمداردىڭ قولىنا بەرۋ قاۋىپتى. دامىعان ەلدەردە مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن قورعانىس قابىلەتىنە نۇقسان كەلتىرمەۋ ءۇشىن وزدەرىنە شەتەلدەن كەلەتىن باق-قا مەملەكەتتىك باقىلاۋ جاساپ، تارالۋ كولەمىن 20 پايىزدان اسىرمايدى. بىزدەگى ونىمدەردىڭ 90 پايىزى — ءورىستىلدى. سوڭعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، قازاقستاندا تىركەلگەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ سانى — 2970, ولاردىڭ 200-دەن استامى ەلەكتروندىق باسىلىمدار. مەرزىمدىك باسىلىمداردىڭ 453-ءى قازاق، 2303-ءى ورىس تىلىندە جارىق كورەدى. رەسەيدەن تارالاتىن 5248 باسىلىم بار. ەلىمىزدە تارالاتىن جانە رەسەيدەن كەلەتىن ءورىستىلدى باسىلىمداردىڭ جالپى سانى — 7551. حالقىمىزدىڭ 65 پايىزى قازاق بولا تۇرا، قازاقتىلدى باسىلىمداردىڭ ۇلەسى 6 پايىز شاماسىندا. اقپاراتتىق تاسقىنمەن كۇرەسۋدىڭ ءبىر جولى — قازاقتىلدى ونىمدەر سانىن ارتتىرۋ».
اتالعان ماقالادا كورسەتىلگەن وكىنىشتى ستاتيستيكا تاپ قازىر قاتتى وزگەرە قويماعان شىعار، سونداي-اق جۋرنالدىڭ اتى دا، زاتى دا «اقجۇنىس» بولىپ قالدى دەسەك تە، ونىڭ مۇمكىندىگى مەن قامتۋ اياسىن «اقجۇنىس» تەلەباعدارلاماسىمەن سالىستىرۋ قيىن. وسى ايتىلعاندارعا وراي، قوعامعا بەرەرى مول، كورەرمەندەرى ساعىنعان، سوندىقتان دا رەيتينگىسى وتە جوعارى بولادى دەپ كۇتىلەتىن «اقجۇنىس» حابارىمەن ەل-جۇرت قايتا قاۋىشاتىن ۋاقىت تۋدى دەپ سانايمىز. بۇل ءۇشىن تەلەحابارعا دەگەن قاجەتتىلىك تە، سول قاجەتتى وتەي الاتىن ماماندار، سونىڭ ىشىندە «اقجۇنىس» كوتەرگەن يدەيالاردىڭ بارىنە ادال بولىپ قالعان جانە ولاردى ءالى دە جالعاستىرىپ كەلە جاتقان، ياعني ەش بالاماسىز جۇرگىزۋشى ساۋلە ابەدينوۆا دە بار.
قۇرمەتتى مينيستر مىرزا!
ءسىزدىڭ جاڭا جۇمىسىڭىزعا تابىس تىلەي وتىرىپ، بۇل قىزمەتتەگى العاشقى قادامدارىڭىزدىڭ ءبىرى رەتىندە قازاق قوعامىنا، قازاق وتباسىنا، قازاق ايەلىنە وتە كەرەك دۇنيە – كەزىندە ناعىز حالىقتىق سيپات العان «اقجۇنىس» باعدارلاماسىن ەفيرگە قايتا شىعارۋدى سۇرايمىز.
قۇرمەتپەن، ر.مۇراتبەكقىزى
ابزال قۇسپان، زاڭگەر
Facebook-تەگى پاراقشاسىنان الىندى.
پىكىر قالدىرۋ